بالیوز

 بالیوز. (اِ. ل.) (از Bailo or baylo i جمع ( baili or bayli وِنیزی)  روزنامه نگار. صاحب برید. (حاشیه ٔ تاریخ یمینی چ طهران در 1272) : به صحابت برید گویند که در قدیم منصب بزرگی بوده . (حاشیه ٔ یمینی ص 356). ظاهراً از بایی و باییر ۞ فرانسوی بمعنی حکومت کردن گرفته شده است . || قونسول . (یادداشت مؤلف ). کسی که وکیل سیاسی دولت خودش است در بلاد خارجه : فلان در بغداد، بالیوز ایران است . (از فرهنگ نظام ). || شه بندر. کارگزار. (یادداشت مؤلف ).. (اِ) روزنامه نگار. صاحب برید. (حاشیه ٔ تاریخ یمینی چ طهران در 1272) : به صحابت برید گویند که در قدیم منصب بزرگی بوده . (حاشیه ٔ یمینی ص 356). ظاهراً از بایی و باییر ۞ فرانسوی بمعنی حکومت کردن گرفته شده است . || قونسول . (یادداشت مؤلف ). کسی که وکیل سیاسی دولت خودش است در بلاد خارجه : فلان در بغداد، بالیوز ایران است . (از فرهنگ نظام ). || شه بندر. کارگزار. (یادداشت مؤلف).  دهخدا.

///////

همچنین:

بالْیوز ، عنوان سفیران جمهوری ونیز در دربار عثمانی ، مأخوذ از بایولوس لاتینی به معنای باربر یا حامل . در قرون وسطی این معنی بکلی تغییر یافته و واژه با معنای جدید از طریق یونانیان و رومیان به فرانکها و از فرانکها به ونیزیان منتقل شده است. (؟؟!!) در این زمان ، به کسانی که در رأس مهاجرنشینهای بازرگانی ونیزی قرار می گرفتند بایلو و بایلوس می گفتند.

مهاجران ونیزی که در سواحل شام به صورت پراکنده می زیستند، پس از رونق امور بازرگانیشان و کسب اهمیّت سیاسی و اقتصادی ، زیر لوای یک بایولوس متّحد شدند.

آنان با حکّام بلاد اسلامی ـ که کالاهای تجاری مشرق زمین از طریق بلاد آنها به سرزمینهای صلیبیان برده می شد ـ مناسباتی داشتند و با اجازة ملک ظاهر غیاث الدین غازی ، فرزند صلاح الدین * ایوبی که بر حلب حکومت می کرد (582 ـ 613)، کاروانسرا و تأسیسات دیگری در آن شهر ایجاد کردند. بعدها جانشین او، ملک عزیز غیاث الدین محمد (حک : 613ـ634)، نیز با تعیین بایلو در رأس ونیزیان مقیم حلب و لاذقیه موافقت کرد (هاید، ج 1، ص 374ـ376). ونیزیان با امپراتوری طرابزون مناسبات تجاری داشتند

و در 718/1319 با امپراتور الکسیوس دوم و در 765/1364 با الکسیوس سوم قراردادهای بازرگانی بستند. پس از عقد این قراردادها، در طرابزون محلة خاصی به بازرگانی آنان اختصاص یافت و بایولوسی که اختیاراتش در ردیف اختیارات بایولوس قسطنطنیه بود، در این شهر مستقر شد (زاکیتنوس ، ص 6، 28، 36، 83).

پس از سقوط قسطنطنیه (857/1453) به دست سلطان محمد فاتح * ، جمهوری ونیز درصدد برآمد ضربة بزرگی را که بر تجارتش وارد شده بود جبران کند و بارتولومیو مارچلو را به استانبول اعزام کرد. او در 19 ربیع الا´خر 858/18 آوریل 1454 با بابِ عالی * قرارداد بازرگانی منعقد ساخت که به موجب آن ، کشتیهای ونیزی می توانستند در بندرهای عثمانی آزادانه رفت و آمد کنند. کالاهای تجاری مشمول 2% مالیات رسمی بود، ولی حقوق و امتیازات ونیزیها در دورة امپراتوری روم شرقی به رسمیت شناخته نشد. در عین حال ونیز حق داشت که در خاک عثمانی بایلو داشته باشد و اولین کسی که این وظیفه را به عهده گرفت مارچلو بود. بایلو رئیس ونیزیهای مقیم عثمانی بود و به امور اداری آنان رسیدگی می کرد و برای حل بعضی از اختلافات آنان حق داوری داشت .

به این ترتیب ، پس از آنکه مناسبات عثمانی و ونیز محکمتر شد، کلمة بایلو به زبان ترکی راه یافت و در متونِ این زبان به صورت بالیوس و بایلوس و بالیوز و در عهدنامه ها غالباً به شکل بالیوس ضبط شد. اصل این کلمه ، چنانکه ذکر شد، در لاتینی بایولوس بوده و در بعضی از اسناد ایتالیایی نیز به صورت بایلوس ضبط شده است . این کلمه با تلفظ اصلی وارد زبان ترکی شد و به مرور زمان ، پس از تغییراتی کوچک ، به صورت بالیوس و بالیوز درآمد. شکل «بایلوس » هم به کار رفته ، که در متون ترکی در زبان محاوره رواج نداشته است ( رجوع کنید به فریدون بیک ، ج 2، ص 484، عهدنامة دورة عثمان دوم ؛ نعیما، ج 4، ص 382؛ جودت پاشا، ج 4، ص 251؛ دومالاتری ، ج 3، ص 790).

ونیزیها دو نوع سفیر به دربار عثمانی می فرستادند. برخی از آنان سفیرانی بودند که برای مأموریتهای فوق العاده ، مانند حل و فصل مسائل مهم یا گفتن شادباش به مناسبت جلوس سلطان ، می آمدند و پس از پایان مأموریت بازمی گشتند. اصطلاح بالیوز برای این دسته از سفیران به کار نرفته است . عدة دیگر به موجب قراردادها می آمدند و مدتی معین در استانبول اقامت می کردند و عنوان «وندیک بالیوسی » (بالیوز ونیز) داشتند. در مآخذ ترکی از آنها به «مقیم اولان ایلچی » (سفیر مقیم ) و «اقامت ایلچی سی » (سفیر اقامت ) یاد شده است (راشد، ج 1، ص 186؛ واصف ، ج 1، ص 40). عنوان بالیوز که در اصل به سفرای ونیز

اطلاق می شد، ظاهراً بتدریج به سفرای سایر کشورها و حتی رایزنها (کنسولها) نیز اطلاق شده است ؛ مثلاً راشد این عنوان را دربارة سفرای فرانسه و انگلستان به کار برده است (ج 1، ص 252، ج 4، ص 345) و نعیما نیز هنگام بحث از حادثه ای که سبب عزل شیخ الاسلام بهائی افندی شد، از رایزن انگلیس مقیم ازمیر با عنوان بالیوز انگلیس یاد کرده است (ج 5، ص 64 به بعد).

در آغاز، دوران مأموریت بالیوزهای ونیزی در استانبول ، یک سال بود، ولی پس از انعقاد معاهدة تجاری 909/1503 به سه سال افزایش یافت . بالیوزها حدود سه قرن و نیم از فتح قسطنطنیه تا انقراض جمهوری ونیز (1211/1797)، نقش مهمی در زمینه های تجاری و سیاسی ونیز و عثمانی

ایفا کردند. در زمان صلح برای تأمین منافع ونیز فعالیت می کردند و در زمان جنگ میان دو دولت ، به زندان می افتادند یا تحت نظر قرار می گرفتند. ولی ، به طور کلی ، دولت عثمانی هم با بالیوزها و هم با بازرگانان ونیزی بخوبی رفتار می کرد و معاهدات را محترم می شمرد. آخرین بالیوز ونیز در

استانبول ، فرانسیسکو وندرامین بود که در 2 شعبان 1211/31 ژانویة 1797 به حضور سلطان سلیم * سوم پذیرفته شد و در همان سال جمهوری ونیز با معاهدة کامپوفورمیو از میان رفت .

بالیوزها به دولتهای متبوع خود گزارشهایی می فرستادند که بخشی از آنها نوشته های رسمی و اداری و شامل مسائل روزمره و نحوة ادارة مهاجران بود. نوع دیگر گزارشهایی بود که هر بالیوز تا پانزده روز پس از مراجعت از مأموریت خود، آن را می نوشت و در مجلس سنا قرائت می کرد و به عنوان سفارتنامه نگهداری می شد. این گزارشها شامل بررسی اوضاع عمومی محل مأموریت و اطلاعاتی دربارة شخصیتهای مهم آن کشور بود. نوشتن این گزارشها، که از مهمترین اسناد محرمانه به شمار می رفت ، تا پایان جمهوری ونیز ادامه داشت . گزارشهای بالیوزها، که چاپ و منتشر شده است ، هم از نظر تاریخ مناسبات سیاسی ونیز و هم از نظر اشتمال بر اطلاعات مفید سیاسی و اقتصادی و اجتماعی عثمانی بسیار مهم است .

کلمة «بالیوز» در ایران دورة قاجاری و نیز در بعضی از لهجه های عربی و زبان سواحلی به معنای عام نمایندة سیاسی یا رایزنی (کنسولی ) به کار رفته است .

منابع :

برای اشکال مختلف بالیوز ؤ

(1) احمد جودت پاشا، تاریخ ، استانبول 1309؛

(2) مصطفی نعیما، تاریخ ، استانبول 1280؛

(3) احمد فریدون بیک پاشا، منشآت السلاطین ، استانبول 1275؛

(4) Louis Nicolas Bescherelle, Nouveau dictionnaire national;

(5) Noel V. Carpentier, Philologie francaise ou dictionnaire etymologique ;

(6) C. Daremberg, E. Saglio, Dictionnaire des antiquites grecques et romaines ;

(7) La Grande encyclopedie, IV;

(8) L. de Mas Latrie, Historie de l'Ile de Chypre, Paris 1861;

(9) E. Littre, Dictionnaire de la langue francaise ;

(10) C. de Ville-Hardouin, De la conqueste de Constantinople (Histoire de Constantinople sous les Empereurs francais, Paris I657, I, index) s. v. "baus" ;

(11) for balivo à Enciclopedia Italiana .

تاریخ ونیز و مهاجرنشینها رجوع کنید به

(12) W. Andereas, Staatskunst und Diplomatie der Venezianer im Spiegel ihrer Gesandtenberichte, Leipzig 1943;

(13) Comte Daru, Histoire de Venise, Bruxelles 1836;

(14) Amelot de la Houssaye, Histoire du gouvernement de Venise, Paris 1676, I, 186, F. H. Kretschmayr, Geschichte von Venedig, Vienna 1905-1934;

(15) Abbe Leugier, Histoire de la republique de Venise, Paris 1759-1768;

(16) Nouvelle relation de la ville et republique de Venise , Utrecht 1709.

(17) تاریخ بیزانس و عثمانی رجوع کنید به Le Beau, Histoire du Bas empire, Paris, new ed., especially vol. V, 316, 413;

(18) M. L. Shay, The Ottoman empire from 1720 to 1734 as revealed in despatches of the Venetian Baili (Illinois Studies in the Social Sciences, vol. xxvii, no.3), Urbana, Illinois 1944;

(19) Max Silberschmidt, Venedik menbؤlar i na nazaran, tدrk imparatorlug § unun zuhأru zaman i nda í ark meselesi, Turkish tr.by Kخprدlد- zہde Ahmed Camal, Istanbul 1930;

A. A. Vasiliev, Histoire de l'empire byzantin, Paris 1932.

(20) برای مناسبات و معاهدات میان عثمانی و ونیز رجوع کنید به محمد راشد، تاریخ ؛

(21) مجموعه معاهدات ، استانبول 1294، ج 2، ص 130ـ272؛

(22) احمد واصف ، تاریخ ، استانبول 1219؛

(23) Berlin, Relations diplomatiques de Venise JA, 7 ser. VIII, (1876);

(24) J. Von Hammer-Purgstall, Geschichte des osmanischen Reiches;

(25) W. Heyd, Histoire du commerce du Levant au Moyen-Age, Leipzig 1936;

(26) I diarii di Marino Sanuto, Venezia 1879-1903;

(27) G. Noradounghian, Recueil d'actes internationaux de l'empire ottoman, Paris 1897;

(28) Bertold Spuler, Europجische Diplomaten in Konstantinopel bis zum Frieden von Belgrad (1739), Zeitschrift Osteuropas, I (1936), chap. 2, Venice sect.;

D. A. Zakythinos, Le Chrysobulle d'Alexis III. Comnإne, empereur de Trإbizonde en faveur des Vإnitiens, Paris 1932.

(29) برای سیاحتنامه ها رجوع کنید به Paul Lucas, Troisiةme voyage en 1714, Rouen 1719, I, 67;

(30) Abbإ Sestini, Lettres , Paris 1789. III, 50;

Le Voyage d'outremer de Jean Thenaud suivi de la relation de l'ambassade de Domenico Trevisan auprةs du soudan [sultan?] d'Egypte, 1874.

(31) برای لباسها و نحوه استقبال از سفیران ونیز رجوع کنید به Jouanni â , Van Gaver, Turquie, Paris 1840, Pl.89;

(32) Cesare Vecellio, Costumes anciens et modernes, Paris 1859,I,fig. 69.

گزارشهای بالیوزها در دو مجموعه به چاپ رسیده است :

(33) (i) E. Albةri, Relazioni degli Ambasciatori Veneti al Senato, ser. iii: Turchia, 3 vols., Florence 1840-1855;

(ii) N. Barozzi, G. Berchet, Le Relazioni degli Stati Europei Lette al Senato degli Ambasciatori Veneti nel secolo decimosettimo, ser. V: Turchia, Venice 1866, 1872.

برای فهرست بالیوزها ؤ

(34) (i) Barozzi, Berchet, op. cit., i, 9 ff.;

(35) and (ii) B. Spuler, Die europaische Diplomatie in Konstantinopel. Pt. iv, in Jahrbucher fur Geschichte Osteuropas, I, (1936), 229-274 (با ارجاعات اضافی ) .

(36) ) / د. ج . ا. ( با اضافاتی از )؛

د. ا. ترک / جاوید بایسون ).

////////

همچنین: 

Bailo or baylo (plural baili or bayli) is a Venetian title that derives from the Latin term baiulus, meaning "porter, bearer". In English, it may be translated bailiff, or otherwise rendered as bailey, baili, bailie, bailli or baillie. The office of a bailo is a bailaggio (sometimes anglicised "bailate"). The term was transliterated into Greek as μπαΐουλος (baioulos), but Nicephorus Gregoras translated it ἐπίτροπος (epitropos, steward) or ἔφορος (ephoros, overseer).[1]

In the Middle Ages, a bailo was a resident ambassador of the Republic of Venice. The most famous baili were those at Constantinople, who were, from 1268, the Venetian ambassadors to the Byzantine court and, after 1453, to the Ottoman government. There were also permanent baili at Negroponte, Durazzo and Corfu. Baili were also sent to represent Venetian interests at the courts of Cyprus, Acre (Jerusalem), Armenia and Trebizond. In the mid-thirteenth century, the Venetian consuls in Tyre and Tripoli in the kingdom of Acre were upgraded to the rank of bailo. Venice also sent baili to oversee its colonies at Aleppo, Antivari, Koroni, Modon, Nauplia, Patras and Tenedos.[2]

The term baiulus was first used in Venetian documents translated from Arabic in the twelfth century. It was originally used to refer to Muslim officials, but in the thirteenth century came to be applied to special envoys sent by Venice to govern its colonies in Frankish Greece. These governors doubled as diplomats. They operated courts for the Venetian colonists, collected taxes and customs dues and supervised Venetian trade. Each was assisted by a chancery (run by a chancellor) and a Council of Twelve, composed of the leading men of the colony and modeled on the Council of Ten in Venice. Each had a chaplain, a physician and an interpreter (or dragoman). Each sent back regular reports to Venice on the local politics, the affairs of the colony and, most importantly, the prices and quantities of goods in the local market. He was the superior of the consuls operating in the same country.[3]

By the end of the 15th century, the office of bailo had mostly disappeared, with those operating on foreign soil being downgraded to consuls and those governing Venetian territories being termed rectors, captains or podestà. The bailates of Constantinople and Corfu, however, survived until the end of the republic in 1797.

Notes

 Kazhdan, Alexander P. (2005). "Bailo". In Alexander P. Kazhdan (ed.). The Oxford Dictionary of Byzantium. Oxford: Oxford University Press.

 Pedani, Maria Pia (2013). "Venetians in the Levant in the Age of Selīm I". In Benjamin Lellouch; Nicolas Michel (eds.). Conquête ottomane de l'Égypte (1517): Arrière-plan, impact, échos. Leiden: Brill. pp. 99–112.

 Pedani, Maria Pia (2009). "Bailo". In Gabor Ágoston; Bruce Masters (eds.). Encyclopedia of the Ottoman Empire. New York, NY: Facts on File. pp. 72–73.

Further reading

Maria Pia Pedani, "Elenco degli inviati diplomatici veneziani presso i sovrani ottomani", Electronic Journal of Oriental Studies 5, 4 (2002): 1–54.

Categories: Government of the Republic of VeniceRepublic of Venice diplomatsBaili

ویکی