بعد از تظاهرات عظیم علیه جنگ ویتنام که تبدیل به جنبش ماه می شد و بعدها از مسیر خود منحرف شد و جنبش هیپی ها را رسانه های غرب توانستند از آن بسازند، جنبش اعتراض به جنگ غزه، که اتفاقا این هم مانند جنبش ضد جنگ ویتنام از دانشگاهها آغاز شده می رود تا در تاریخ ثبت شود. جنبش ضد جنگ ویتنام در پاریس به اوج خود رسید و جنبش ضد جنگ غزه در ایالت های مختلف و از جمله تگزاس امریکا پیشتاز است.
پلیس و واحدهای ضد شورش، در دانشگاه ها وارد شد و دست به سرکوب و بازداشت زده اند. حتی اساتید دانشگاهی نیز دستگیر شده اند که این خود نشان دهنده وسعت این تظاهرات است. چنان که در دایره دانشجویان باقی نمانده و اساتید دانشگاهی نیز به آن پیوسته اند. ادامه این جنبش قطعا جامعه هنری و روشنفکری امریکا را هم در بر خواهد گرفت و بزودی این جنبش به اروپا خواهد رسید.
در ایران وضع به گونه ای دیگر است. نخست این که جامعه ایران بشدت غیر سیاسی شده، دوم این که حکومت می خواهد متولی این هر نوع اعتراض اجتماعی باشد زیرا بیم دارد ناگهان جنبش اعتراضی به سمت خود حکومت در داخل کشور کمانه کند و سوم این که فضای سیاسی ایران بکلی گمراه و دور از تحلیل واقعی وقایع مهم جهانی است.
باز گردیم به امریکا
در دانشگاه نیویورک پلیس به چادر دانشجویان متحصن و مخالف جنگ در محوطه دانشگاه یورش برده و تاکنون یکصد تن را بازداشت کرده است.
کاخ سفید جنبش ضد جنگ غزه را جنبش یهودی ستیزی معرفی کرده است و این درحالی است که هیچ شعاری از علیه یهودیان سر داده نمی شود و تنها دولت مستقر در اسرائیل زیر ضربه جنبش اعتراضی است.
شماری از استادان دانشگاه کلمبیا با لباس‌های رسمی در مقابل کتابخانه‌ای در نیویورک تجمع کردند و از رفتارهای اخیر دانشگاه و پلیس با دانشجویان مخالف جنگ غزه انتقاد کردند.
این وضع بسیاری از دانشگاه‌های شناخته شده آمریکاست از جمله در دانشگاه کلمبیا. در برکلی و ام‌آی‌تی هم وضعیت مشابهی برقرار است.
جامعه ایران بشدت غیر سیاسی شده و سیاسیون آن نیز چنان نسبت به آینده و تحولات ناامید شده اند که آنها نیز به نوع دیگری غیر سیاسی شده اند و به عمق رویدادها در ایران بی اعتناء.
حکومت از این وضع استقبال کرده و با انواع حیله ها آن را تشدید هم می کند. توده مردم فکر می کنند وقتی با حکومت قهر می کنند، وقتی پای صندوق های رای نمی روند و یا در خیابان به حکومت وسران آن ناسزا می گویند و منتظر سقوط آن هستند دارند کار سیاسی می کنند. همین وضع تقریبا با همین دلائل و انگیزه ها در میان روشنفکران چپ و راست داخل و خارج از کشور نیز حاکم است.
برنده این وضع، همان جریانی در حاکمیت است که این ناامیدی را سبب شده و بی وقفه آن را تشدید می کند تا بتواند زیر پوشش همین سقوط سیاسی و بی عملی مردم و سیاسیون و روشنفکران بقایای اهرم قدرت را قبضه کنند. فردای این قبضه قدرت کامل، سرکوب های خونین و بستن تمام روزنه های آگاهی و اطلاع مردم از اخبار و رویدادهاست. تجربه نشان داده که پشت همین سرکوب و قدرت مطلقه است که زد و بندها با قدرت های خارج و جلب حمایت آنها شکل می گیرد. این قدرت های خارجی نه چین است و نه روسیه، بلکه امریکاست و غرب. ما جبهه پایداری را اسب تراوای این سیاست و این توطئه میدانیم که با کمال تاسف توانسته سراسری ترین سازمان سیاسی را هم ترتیب بدهد و نیروی خود را برای هر اقدام و عملی آماده نگهدارد. از جمله برای رفتن پای صندوق های رای، تظاهرات علیه بی حجابی، بردن لایحه حجاب به مجلس، سلطه بر صدا و سیما و ... اگر این مسیر ادامه یابد، همه با هم خواهند دید که جبهه پایداری که همان انجمن حجتیه است، دست در دست اتاق بازرگانی و تحت حمایت مافیاهای اقتصادی، به دست بوس امریکا خواهد رفت. از این دستبوسی چیزی نصیب مردم و سفره خالی آنها نخواهد شد، بلکه غارت همراه با سرکوب وسعت خواهد گرفت.
در این اوضاع بسیار پیچیده و پر خطر، یگانه امکان ترمز کننده این مسیر آن بخش از سپاه و فرماندهان آن هستند که هوشیاری سیاسی لازم را دارند و میدانند که در اولین پیچ بزرگ، همه آنها قربانی خواهند شد. به همین دلیل است که ما شاهدیم بخش های اجرائی و مهم سیاست خارجی اکنون و یکی پس از دیگری در اختیار سپاه قرار میگیرد. آیا این جریان توان آن را خواهد داشت که مدیریت داخلی را همسو با سیاست خارجی که نمونه هائی از آن در اخبار مربوط به سفرهای سیاسی و نظامی به روسیه در همین شماره پیک نت می خوانید در دست بگیرد؟
ما سرانجام این کشاکش را مربوط به دوران پس از فوت رهبر کنونی جمهوری اسلامی میدانیم که به حکم طبیعت طول نخواهد کشید.
ما طرح نور برای حجاب را هم بخشی از تلاش جبهه پایداری برای به چنگ آوردن قدرت بیشتر و سلطه بر مجلس و تدارک دوران پس از رهبر کنونی جمهوری اسلامی میدانیم. آنها با طرح نور نا امیدی و غیر سیاسی شدن باز هم بیشتر مردم و روشنفکران و سیاسیون را دنبال می کنند تا در مرحله دوم انتخابات بیش از مرحله اول قید انتخابات و صندوق های رای را بزنند و میدان را برای آراء سازمان یافته جبهه پایداری و اتاق بازرگانی خالی بگذارند. طبیعی است که با طرح هائی مانند طرح مبارزه با بی حجابی بر نارضائی و خشم مردم افزوده می شود و قهر آنها از حکومت عمیق تر، اما آنها نیروی سرکوب را در نیروی انتظامی در اختیار دارند و تجربه گذشته را.
فعلا هدف این مرحله آنها به چنگ آوردن ریاست مجلس است. نه به این دلیل که قالیباف لیاقت اداره مجلس را دارد و یا ندارد، چرا که خود آنها بی لیاقت تر از قالیباف اند. هدف آنها از زدن قالیباف کوتاه کردن دست سپاه از مجلس و دورنمای پس از مرگ رهبر کنونی جمهوری اسلامی است. ابراهیم رئیسی و بخش عمده دولت او با جبهه پایداری است، زیرا رئیسی بر این تصور است که با حمایت این جبهه می تواند جانشین علی خامنه ای شود.
بنظر می رسد که هم بخش آگاه سپاه و هم بیت رهبری پشت دست بلند پروازی ها را خوانده و به همین دلیل است که قالیباف که فعلا از حمایت سپاه برخورداراست روز گذشته زبان به تهدید ابراهیم رئیسی گشود و گفت:
تا یکشنبه اگر دولت برنامه ارزی خود را ارائه نکند، ما خودمان موضوع را دنبال خواهیم کرد! ما با اینکه در باره ارز با دولت اختلاف سلیقه داشتیم تاکنون با دولت همراهی کرده ایم و اکنون نیز هدف اینست که بین دو قوه مقننه و مجریه هماهنگی ایجاد شود و با تنش‌های ارزی، مقابله شود.
رادیو پیک"، با هدف نگاهی متفاوت از دیگر رسانه های فارسی زبان داخل و خارج از کشور، نسبت به رویدادهای ایران و جهان راه اندازی شده است.
این رادیو هر چهارشنبه روی "یوتیوب" به روز می شود. برای حمایت از آن، اگر امکان آبونمان را دارید تاخیر نکنید و اگر چنین امکانی را ندارید ، ابتدائی ترین و ساده ترین کمکی که می توانید بکنید لایک کردن آن در یوتیوب و عضویت در آن با انتخاب گزینه "Subscribe"است.
توصیه می کنیم، نه تنها خود شنونده پیگیر این رادیو باشید، بلکه آن را به اشتراک بگذارید و شنیدن آن را به دیگران نیز توصیه کنید. آرشیو رادیو پیک نیز، امکان دسترسی شما به برنامه های هفته های گذشته را میدهد.
در برنامه این هفته رادیو پیک (چهارشنبه ۵ اردیبهشت) مطالبی را با این عناوین، همراه با عکس ها و فیلم های مربوط به آنها می شنوید و می بینید:
- آخرین گام های حجتیه برای سلطه بر ایران
- دولت رئیسی علیه افزایش دستمزد کارگران
- حاشیه نشینان- پیشگامان انقلاب ۵۷ شدند
- مهرپیشانی ها در ج. اسلامی
- جنجال سازی دوباره بر سر حجاب
- ایرج میرزا ، سعدی دوران ما بود!
- هدف امریکا استقرار موشک های اتمی در اوکراین بود!
- ایران در شرایط جنگی است
- وای از شب و زن بودن!
- چند خبر کوتاه داخلی و خارجی
- پایان دوران دیپلماسی کشتی های توپدار
- مذاکرات پشت پرده با امریکا
- خشونت نهادینه شده در حاکمیت و در جامعه - ۳ کنفرانس در جنگ دوم جهانی - چنگ قدیمی ترین ساز ایرانی
هفته نامه راه توده - شماره ۹۲۴ (چهارشنبه ۵ اردیبهشت ۱۴۰۳)- منتشر شد و مطالب آن علاوه بر سایت این نشریه، روی فیسبوک و تلگرام راه توده نیز قرار گرفت. گزارش ویژه این شماره بالا رفتن قیمت نفت و سرازیر شدن دلارهای نفتی به ایران در سال ۱۳۵۳ است که عملا زمینه ساز سقوط رژیم شاه شد. سرمقاله این شماره نیز در ارتباط است با مذاکراتی که گفته می شود میان ایران و امریکا پنهانی جریان دارد. در همین شماره مطالب دیگری را با عناوین زیر میخوانید:
3 مقوله نظام- رژیم ودولت، خشونت را حکومت به جامعه تزریق کرد، نیروی انقلاب ۵۷ از سال ۵۰ در اطراف تهران جمع شد، سرمایه داری مافیائی در جمهوری اسلامی، زمین افریقا زیر پای فرانسه در سنگال هم لرزید، کودتا و انقلاب در بورکینا فاسو، جهانی متفاوت، پس از پیروزی روسیه برناتو در جنگ اوکراین، روسیه چگونه تغییر کرد، مارکسیسم و تکامل تاریخی انسان و طبیعت، اسراییل یک "کلنی" غربی در قلب خاورمیانه، رویای شیرین اتحاد دوباره اوکراین و روسیه و بالاخره حزب کمونیست روسیه بسرعت کادر حزبی تربیت می کند.
اجلاس دبیران شورای عالی امنیت ملی کشورهای عضو بریکس به سن پطرزبورگ روسیه و همچنین اعلام مطالب رادیو پیک بصورت موازی بالای ۵ هزار بیننده و خواننده روی تلگرام پیک نت داشتند. روی صفحه فیسبوک پیک نت نیز همین دو مطلب پر مخاطب ترین مطالب بودند.
با اعلام آمادگی دولت لهستان برای استقرار موشک های اتمی ناتو در خاک آن کشور، لهستان می رود تا قربانی جنگ اوکراین شود. روسیه با صراحت اعلام کرد که هر سلاح اتمی که وارد لهستان شود، آن را هدف مشروع تلقی می‌کند. یعنی به سلاح اتمی در خاک لهستان حمله می کند و این یعنی نابودی لهستان. سخنگوی وزارت خارجهٔ روسیه در همین ارتباط گفت:
ورود تسلیحات اتمِی آمریکا به لهستان بلافاصله این کشور را در فهرست اهداف مشروع روسیه برای تقابل نظامی مستقیم با ناتو قرار میدهد.
در صورت وقوع آن پیشنهاد لهستان و این تهدید روسیه، بحران سراسر اروپا را خواهد گرفت. مکرون رئیس جمهور فرانسه از اروپا خواست تا خود را آماده مقابله با چالش‌های جهان تغییر یافته بکند. مکرون که نگران بازگشت ترامپ به کاخ سفید و رها کردن ناتو و اروپاست گفت:
رهبران اروپا باید استراتژی دفاعی معتبری که کمتر به ایالات متحده وابسته باشد را اتخاذ کنند. مکرون همچنین گفت:
قواعد بازی به دلیل ظهور قدرت‌هایی مثل ایران و روسیه تغییر کرده است. اروپا باید برای اکنون و نه ۱۰ سال دیگر فکری بکند.
نگرانی مکرون بی جا نیست، زیرا کشورهای افریقائی یکی پس از دیگری فرانسه را از کشورهایشان بیرون می کنند و توازن چند ده سال میان دلار و یورو بتدریج به ضرور یورو و به سود دلار درحال تغییر است.
این روزها تصاویر تکان‌دهنده‌ای از اعتراض گسترده دانشجویان دانشگاه‌های آمریکا به جنایت‌های رژیم صهیونیستی علیه مردم غزه و علیه سکوت و حمایت‌های آمریکا و سردمداران کشورهای غربی در قبال این جنایت‌ها پیش چشمان مردم دنیا قرار گرفته است، اعتراضی که با سرکوب خشن پلیس و نیروهای امنیتی آمریکا و بازداشت صدها دانشجو و تعدادی از اساتید معترض رو‌به‌رو شده است. این قیام دانشجویان علاوه‌بر اینکه به صورت سریالی از چند دانشگاه به دانشگاه‌های مختلف آمریکا سرایت کرده است، حتی به کشورهای دیگر نیز رسیده است و دانشجویانی در فرانسه و استرالیا و... در حمایت از دانشجویان آمریکایی و در اعتراض به جنایات رژیم صهیونیستی به میدان آمده‌اند. این اتفاقات اخیر در ادامه تظاهرات کم‌سابقه در ماه‌های گذشته در سراسر جهان نشان از برخاستن موجی عظیم از بیداری و آگاهی در بین مردم جهان پس از طوفان الاقصی و پس از عیان شدن بیش از پیش جنایات جنون‌آمیز رژیم جعلی صهیونیستی دارد، موجی که شاید کمتر کسی می‌توانست آن را پیش‌بینی کند.
طوفان‌الاقصی بود که در بیش از 6 ماه گذشته، توانست ذهن بی‌اطلاع نگاه داشته‌شده مردم را در بسیاری از نقاط جهان متوجه نقطه‌ای از این زمین کند که یک رژیم جنایتکار طی 75 سال با انواع حمایت‌ها و کمک‌های سیاسی، مالی، تسلیحاتی و... از سوی آمریکا و برخی دیگر از کشورهای غربی انواع جنایت‌ها را علیه یک ملت مظلوم و ستم‌دیده روا داشته بود. این‌بار اما انواع و اقسام دستگاه‌های تبلیغاتی کشورهای غربی حامی رژیم صهیونیستی نتوانست این حجم از جنایت در 6 ماه را از چشم جهانیان پنهان نگاه دارد. مگر می‌شود قتل عام و نسل‌کشی با این حجم و گرفتن جان بیش از 34 هزار انسان بی‌گناه از جمله هزاران زن و کودک معصوم و تخریب وحشیانه خانه و بیمارستان را پنهان کرد؟ مگر می‌شود کشف صدها پیکر دست‌بسته از گورهای دسته‌جمعی داخل محوطه بیمارستان‌ها که به دست جنایتکاران صهیونیست به قتل رسیده‌اند را کتمان کرد؟ اکنون صدای مظلومیت مردم غزه به برکت خون کودکان بی‌گناه و آه مادران داغدیده فلسطینی به گوش مردم جهان رسیده است و وجدان‌های بیدار در اقصی نقاط عالم نمی‌توانند سکوت کنند. این را در تظاهرات مردم سراسر دنیا در حمایت از مردم غزه و محکومیت جنایات صهیونیست‌ها و در برافراشته شدن پرچم فلسطین در ورزشگاه‌ها و دانشگاه‌های دنیا می‌توان دید. اکنون طوفان الاقصی پرده از چهره واقعی سردمداران پرادعای غرب برافکنده است و دیگر کسی نمی‌تواند ژست‌های تهوع‌آور انسان دوستانه یا نگرانی آنها از تضییع حقوق زنان و کودکان را باور کند. وجدان‌های بیدار در دنیا می‌پرسند، اگر ادعای سردمداران کشورهای غربی در خصوص حقوق بشر، حقوق زنان و کودکان و در خصوص کرامت انسانی واقعی بود، چرا طی 6 ماه گذشته نه‌تنها در برابر انواع و اقسام جنایت‌های رژیم صهیونیستی علیه مردم بی‌گناه و زنان و کودکان غزه سکوت کرده‌اند بلکه از هرگونه حمایت و تجهیز رژیم صهیونیستی نیز دریغ نکرده‌اند؟ این چهره واقعی و بی‌پرده سران آمریکا و دیگر رهبران غربی است که در برابر مردم دنیا قرار گرفته است. این واقعیت عیان شده نهادهای بین‌المللی از شورای امنیت سازمان ملل و سازمان‌های حقوق بشری و... است که سال‌ها با سکوت و انفعال خود در برابر رژیمی جعلی و سفاک، در نسل‌کشی مردم فلسطین دست خود را آلوده کرده‌اند. نهادهایی که گاه کوچک‌ترین مسئله داخلی در یک کشور در حوزه زنان و... را با انواع موضع‌گیری‌ها و دخالت‌ها مورد توجه قرار می‌دهند و گاه در برابر هزاران جنایت چشم می‌بندند. و چه خوش‌باور بودند عده‌ای در کشورمان که فریب ادعا و ظاهر و ژست انسان‌دوستی و دفاع از حقوق بشر غربی‌ها و سازمان‌های بین‌المللی را خورده بودند! حال این خوش‌باوران باید پاسخ دهند مگر هزاران زن و کودک اهل غزه که بی‌رحمانه به خاک و خون کشیده شدند، زن و کودک نبودند تا مدافعان دروغین حقوق بشر نگران آنها شوند؟ مگر نهادهای غربی و بین‌المللی با تنظیم و تجویز و تحمیل اسنادی مانند 2030 خود را مدافع حقوق و شرایط زندگی کودکان دنیا نشان نمی‌دادند؛ اکنون این مدعیان دروغین در قبال سرنوشت کودکان مظلوم در غزه و به خون کشیده شدن جسم کوچک‌شان نگرانی و حساسیتی ندارند؟ این طوفان رسوا‌کننده نقاب از چهره فریبنده و واقعی سران آمریکا، انگلیس، فرانسه، آلمان و بسیاری از کشورهای غربی انداخته است. از سوی دیگر؛ همین اعتراضات گسترده دانشجویان آمریکایی، تبدیل به صحنه رسوایی و عیان شدن همه دروغ‌های سران آمریکا و غرب در خصوص آزادی بیان، کرامت انسانی، جایگاه دانشجو و دانشگاه و حتی زنان شده است. بازداشت همراه با ضرب و شتم صدها نفر از دانشجویان و تعدادی از اساتید به جرم اعتراض آرام علیه جنایات اسرائیل و سکوت و حمایت آمریکا در قبال این جنایت‌ها، لشکرکشی و استقرار تیربار در صحن دانشگاه و تهدید به اخراج از تحصیل؛ آبرویی برای قبله آمال غربزدگان خوش‌باور باقی گذاشته است؟ حمله وحشیانه پلیس به دانشجویان دختر و کتک‌زدن و بر زمین کشاندن آنها در کجای حقوق بشر ادعایی آمریکایی‌ها و طرفداران چشم و گوش بسته آنها قرار دارد؟ اگر یک هزارم این برخوردهای وحشیانه علیه دانشجویان به‌ویژه دختران دانشجوی آمریکایی؛ در ایران رخ داده بود؛ اکنون از سخنگوی وزارت خارجه و دولت آمریکا و کشورهای غربی تا شورای امنیت سازمان ملل، از رسانه‌های غربی و سازمان‌های بین‌المللی تا برخی رسانه‌های غربگرای داخلی، از هنرپیشه‌های هالیوودی تا برخی سلبریتی‌های وطنی مشغول سبقت گرفتن از یکدیگر در سیاه‌نمایی و هجمه علیه جمهوری اسلامی بودند، اما اکنون نه از فلان هنرپیشه آمریکایی مثلاً نگران زنان ایرانی که در اغتشاشات سال 1401 موضع‌گیری می‌کرد و نه از سلبریتی‌های داخلی و نه از رسانه‌های وابسته، صدای اعتراضی در سرکوب بی‌رحمانه و وحشیانه دختران و پسران دانشجوی آمریکایی به گوش نمی‌رسد. گاه وقتی در ایران یک استاد دانشگاه پس از 40 سال تدریس در یک روال قانونی بازنشسته می‌شود، انبوه رسانه‌های داخلی و خارجی نظام را به خفقان و مخالفت با علم محکوم می‌کنند، حال باید دید این رسانه‌ها درباره به زمین کوبیدن استاد زن آمریکایی توسط پلیس و دستبند زدن به وی در محوطه دانشگاه تنها به جرم اعتراض به جنایات اسرائیل نظری ندارند؟ کاش دلباختگان ساده‌اندیش غرب در داخل؛ اکنون که وجدان‌های بیدار در دنیا به میدان آمده‌اند اندکی با خود خلوت کنند و از خود بپرسند، این همان نظام ارزشی غربی و قبله آمالی بود که به هر بهانه‌ای آن را چماق کرده و بر سر منتقدان غرب می‌کوبیدند؟ این واقعیت است که مردم در دنیای امروز و پس از جنایات عریان رژیم صهیونیستی و حمایت آشکار غرب به رهبری آمریکا از این جنایات، به مرحله‌ای از بیداری و آگاهی رسیده‌اند که دیگر به‌سختی می‌توان آنها را فریب داد. این آغاز ضربه‌ای سهمگین به حیثیت پوشالی غرب است که ماجراهای مهمی در پیش دارد. عباس شمسعلی
پلیس سیانس پوی پاریس را به دلیل تجمع دانشجویان هوادار فلسطینیان تخلیه کرد
پس از تجمع ده‌ها دانشوجو در حمایت فلسطینیان در حیاط مؤسسه مطالعات سیاسی پاریس، «سیانس پو»، پلیس فرانسه امروز پنج‌شنبه ۲۵ آوریل، خبر تخلیه این مرکز آموزش عالی مشهور فرانسوی را تایید کرد.
نتشر شده در:
۱ دقیقه
پلیس سیانس پوی پاریس را به دلیل تجمع دانشجویان هوادار فلسطینیان تخلیه کرد.AFP - EMMANUEL DUNAND
به گزارش فرانس ۲۴، مقامات مؤسسه مطالعات سیاسی پاریس در خصوص تجمع اعتراضی اخیر به خبرگزاری فرانسه گفتند که بیشتر دانشجویان معترض هوادار فلسطینیان شامگاه چهارشنبه «پس از بحث و گفتگو با مدیریت، موافقت کردند محل را ترک کنند».
پلیس فرانسه در حالی مانع از برگزاری تجمع اعتراضی دانشجویان در مؤسسه مطالعات سیاسی پاریس شد که ادامه بمباران غزه توسط اسرائیل موجب برگزاری تجمعات اعتراضی در دانشگاهای ایالات متحده آمریکا شده است.
تاجایی که شماری از دانشجویان معترض دانشگاه کلمبیا در نیویورک، سخنرانی مایک جانسون، رئیس کنگره آمریکا را روز گذشته، چهارشنبه ۲۴ آوریل، مختل کردند.
PUBLICITÉ
تجمعات گسترده دانشجویی در اعتراض به جنگ در غزه روز چهارشنبه در دانشگاه‌های چند ایالت دیگر در آمریکا، از جمله در کالیفرنیا و تگزاس نیز برگزار شد.
ایران و اسرائیل تا یک قدمی جنگ پیش رفتند. چین در این مدت کجا بود؟
منبع تصویر،GETTY IMAGES
اطلاعات مقاله
نویسنده,کیوان حسینی
شغل,روزنامه‌نگار ارشد بی‌بی‌سی
خاورمیانه بیش از شش ماه است که اسیر توفان جنگ غزه شده و در حاشیه همین توفان، دو کشور ایران و اسرائیل تا پای یک جنگ تمام عیار پیش رفتند. در تمام این مدت چین کجا بود و چه موضعی درباره این بحران دارد؟
پکن بیش از یک سال پیش در اقدامی بی‌سابقه، در مناقشه ایران و عربستان سعودی نقش میانجی را ایفا کرد و موفق شد به تنش چند ساله میان تهران و ریاض پایان دهد. آیا چین حالا هم میتواند چنین نقشی را در تنش ایران و اسرائیل بازی کند؟
چین در سال ۲۰۲۲ «ابتکار امنیت جهانی» (GSI) را راه‌اندازی کرد تا در کنار سه پروژه بزرگ دیگر (ابتکار کمربند و جاده، ابتکار تمدن جهانی و ابتکار توسعه جهانی)، به شکل عملی، ایده‌های سیاسی و متفاوت این کشور در سطح جهانی به اجرا در بیایند.
در چارچوب «ابتکار امنیت جهانی»، چین به دنبال کاهش اثرگذاری غرب و به ویژه آمریکا در مناقشه‌ها و درگیری‌های بین‌المللی است و اصرار دارد که با احترام به حاکمیت ملی و خودداری از مداخله در امور کشورهای دیگر، امنیت جهانی تامین می‌شود؛ وضعیتی که از نگاه حکومت چین در حال حاضر در دنیا وجود ندارد.
استدلال مهم چین در دکترین «امنیت جهانی» مورد نظرش این است که غرب همواره سعی کرده تا از طریق تحمیل ارزش‌ها و خواسته‌هایش به کشورهای دیگر، منافع خود را پی بگیرد، اما هرگز به دیگران اجازه نداده که رفتاری مشابه داشته باشند. چین می‌گوید این رویه اشتباه است و نظم بین‌المللی موجود باید با هدف تامین امنیت همگان، بازنگری شود.
در این ایده در کنار سه ایده دیگری که چین پیگیر آنهاست، نه دموکراسی یا حقوق بشر (به شکلی که در غرب تعریف شده) بلکه حاکمیت ملی، توسعه اقتصادی و رفاه شهروندان، اولویت اصلی برای تامین امنیت جهانی طبقه‌بندی شده و تاکید شده که غرب، تنها الگوی موجود برای حکمرانی عادلانه نیست.
چین برای پیشبرد این ایده‌ها در سال‌های اخیر به سرمایه‌گذاری گسترده‌ای دست زده و به سرعت در حال افزایش تعداد نمایندگی‌ها، سفارتخانه‌ها و نیروی دیپلماتیکش در سراسر جهان است، تا حدی که به گفته الیزابت اکونومی (یکی از برجسته‌ترین اساتید علوم سیاسی در حوزه چین و از مشاوران دولت آمریکا) تعداد این سفارتخانه‌ها و دیپلمات‌ها، از تعداد سفارتخانه‌ها و دیپلمات‌های آمریکایی پیشی گرفته است.
کشوری که چنین نگاهی به نقش و موقعیت خود در سطح جهانی دارد، طبیعتا نمی‌تواند از بحران عظیم خاورمیانه دور بماند. در سیاستهای انرژی چین، خلیج فارس نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند و برنامه‌های توسعه اقتصادی این کشور به شدت از بی‌ثباتی بازارهای جهانی که در پی رویدادهایی مانند جنگ غزه شکل می‌گیرند، آسیب می‌بینند.
در نهایت چین برای مداخله، میانجیگری یا حتی اثرگذاری محدودتر بر بحران خاورمیانه، انگیزه‌های کافی دارد. با این وصف پس چرا از اثرگذاری چین بر این بحران خبری نیست و در عوض، همه چیز به مواضع و خواسته‌های ایالات متحده گره خورده است؟
منبع تصویر،GETTY IMAGES
توضیح تصویر،توسعه اقتصادی یکی از اصلی‌ترین اولویت‌های حکومت چین است و بسیاری از سیاست‌ها در راستای تقویت همین مسیر تعریف می‌شوند
واقعیت این است که چین همچنان در دوران گذار به سر می‌برد و به همین دلیل، سیاست‌هایش، دهه به دهه تغییراتی مهم را تجربه می‌کنند. چهار پروژه عظیمی که همگی در دوران شی جین پینگ به راه افتاده‌اند، یکی از همین تغییرات اساسی هستند.
در تصویری بزرگ‌تر، چین گام به گام در تلاش است تا موقعیتش را در عرصه بین‌المللی ارتقا ببخشد و از یک کشور «در حال توسعه» در جنوب جهانی، به یک ابرقدرت فعال تبدیل شود که میتواند در دوران تضاد منافع با قدرت‌های دیگر، از حق خود دفاع کند.
رابطه چین و خاورمیانه نیز بر پایه همین سیاستهای اصولی پکن طراحی شده و به همین دلیل، سال به سال سطح همکاری‌های چینی‌ها با کشورهای مختلف خاورمیانه افزایش پیدا می‌کند و البته نام این کشور در ارتباط با مناقشه‌های سیاسی نیز شنیده می‌شود.
این کشور هم با ایران رابطه بسیار خوبی دارد و هم با اسرائیل. به همین دلیل در مقایسه با قدرت‌های غربی، در ظاهر اینطور به نظر می‌رسد که چین (شبیه به روسیه) در موقعیتی به مراتب بهتر برای میانجیگری قرار دارد. آمریکا و متحدان اروپایی‌اش، از آغاز جنگ غزه به مهم‌ترین متحد و حامی اسرائیل تبدیل شدند و در جریان مناقشه نظامی اسرائیل و ایران نیز، یکصدا و متحد جانب اسرائیل را گرفتند.
جانبداری غرب از اسرائیل دقیقا یکی از همان نمونه‌هایی است که در دکترین «امنیت جهانی» که از سوی چین ارائه می‌شود، خود مایه افزایش درگیری و ضربه خوردن صلح توصیف می‌شود. چین می‌گوید که امنیت، تنها در صورتی تامین می‌شود که به قوانین بین‌المللی احترام گذاشته شود و قدرت‌های دیگر تلاش نکنند ارزش‌ها و تفاسیرشان از مفاهیمی مانند حقوق بشر را به دیگران تحمیل کنند.
به رغم این انتقاد اصولی، چین در جریان جنگ غزه خود یک ناظر مسکوت نبود و از همان ابتدا تلاش گسترده‌ای کرد تا خود را در میانه این مناقشه قرار دهد و به جای هواداری از یک طرف درگیری، به شکل مداوم و بدون لغزش در چارچوب دکترین «امنیت جهانی» مورد نظرش موضع بگیرد.
این کشور، ابتدا حمله حماس به اسرائیل را «با شدیدترین لحن ممکن» محکوم کرد، اما از آن‌جا که پکن گروه حماس را یک «سازمان تروریستی» نمی‌شناسد، اقداماتش در سطح بین‌المللی، هرگز اسرائیل را راضی نکرد.
برعکس، اسرائیلی‌ها خیلی زود فهمیدند که حالا دیگر چین برای نشان دادن زور بازوی خود در برابر آمریکا و متحدانش، چون گذشته خجالتی و کم سر و صدا نیست. چرا که با انتشار گزارش‌ها از وقوع «جنایت جنگی» و نقض گسترده قوانین بین‌المللی توسط ارتش اسرائیل، چین به یکی از منتقدان مهم اسرائیل تبدیل شد و وزیر خارجه و دیگر دیپلمات‌های برجسته این کشور بارها اسرائیل را به باد انتقادهای تند گرفتند.
قطعنامه‌‌های پیشنهادی چین در شورای امنیت، همگی خواستار آتش‌بس فوری در غزه بودند و در آنها تاکید شده بود که وضعیت انسانی غیرنظامیان فلسطینی در غزه، بسیار ناگوار است. و البته در همه آنها از گروه‌های فلسطینی خواسته شده بود تا فورا همه گروگان‌های اسرائیلی را آزاد کنند. این قطعنامه‌ها همگی از سوی ایالات متحده وتو شدند.
منبع تصویر،GETTY IMAGES
توضیح تصویر،ژانگ یان، سفیر چین در سازمان ملل نقشی محوری در تصویب قطعنامه ۲۷۲۸ علیه اسرائیل داشت
در نهایت وقتی بعد از نزدیک به شش ماه جنگ، آمریکا نیز به جمع کشورهای مدافع آتش‌بس پیوست، چین به همراه روسیه در یک قدرت‌نمایی قابل ملاحظه، قطعنامه پیشنهادی آمریکا را وتو کردند. به وضوح روشن بود که اگر قرار است قطعنامه‌ای در شورای امنیت برای آتش‌بس در غزه تصویب شود، آن قطعنامه نمی‌تواند از سوی آمریکایی ارائه شود که چندین قعطنامه قبلی را وتو کرده است.
قطعنامه ۲۷۲۸ شورای امنیت که خواسته آتش‌بس فوری در آن قید شده است، از سوی ۱۰ عضو غیردائمی شورای امنیت ارائه شد و با موافقت چین، روسیه، فرانسه و بریتانیا و رای ممتنع آمریکا به تصویب رسید.
از این‌جا، تکلیف چین با جنگ غزه روشن‌تر شد، چرا که از همان ساعت تصویب قطعنامه تا امروز، این کشور مرتب خواسته اجرای قطنامه را مطرح می‌کند؛ یکی دیگر از موضع‌گیری‌های چین که چندان به مذاق اسرائیل خوش نمی‌آید.
در فاصله کوتاهی بعد از تصویب این قطعنامه و انزوای کم‌سابقه اسرائیل در سطح بین‌المللی، ارتش اسرائیل همزمان با جشن ملی «سیزده به در» به کنسولگری ایران در دمشق حمله کرد. واکنش چین به این حمله تا اندازه زیادی قابل پیش‌بینی بود. برای کشوری که اصرار دارد قوانین و عرف بین‌المللی باید مو به مو رعایت شوند و ارزش بسیار بالایی برای مفاهیمی مانند حق حاکمیت ملی قائل است، چنین حمله‌ای به هیچ وجه قابل پذیرش نبود. به همین دلیل، چین به سرعت حمله اسرائیل به کنسولگری ایران را محکوم کرد.
علاوه بر این موضع اصولی چین، یک عامل دیگر نیز موجب شد تا پکن با نگرانی و سرعت عمل در جریان این تنش خطرناک مداخله کند: نگرانی از آسیب دیدن رابطه ایران و عربستان.
اگرچه از سرگرفته شدن رابطه ایران و عربستان با سرعتی که برخی انتظار داشتند به نتایج سیاسی یا اقتصادی بیشتر ختم نشد و اصولا مسیر بهبود روابط دو کشور با کندی پیش می‌رود، اما نقش چین در این آشتی‌کنان و اعتباری که از این نقش نصیب این کشور شده، امتیازی نیست که پکن به آسانی از آن تجدید نظر کند.
به همین دلیل به محض اینکه خبرهای حمله گسترده موشکی و پهپادی ایران به اسرائیل منتشر شد، چین تلاش کرد تا از طریق دیپلماسی تلفنی بر مناقشه اثر بگذارد و از سطح تنش بکاهد. وانگ یی، وزیر خارجه قدرتمند و با نفوذ چین با حسین امیرعبداللهیان تلفنی صحبت کرد و در گامی بسیار حساب‌شده و استراتژیک، پاسخ ایران به اسرائیل را در چارچوب حق مشروع دفاع از خود، تایید کرد.
در گزارشی که خبرگزاری رسمی چین، شین هوا از این مکالمه تلفنی منتشر کرد، به نقل از آقای یی تاکید شده بود که از نگاه چین، «این باور وجود دارد که ایران میتواند به خوبی از پس موقعیت بر بیاید و جلوی گسترش دامنه درگیری را بگیرد»؛ اشاره‌ای که از نگاه ناظران به مساله امنیت خلیج فارس و رابطه ایران و همسایگانش در آن منطقه مربوط بود.
وزیر خارجه چین حتی پا را از این فراتر گذاشت و به این دلیل که ایران تاکید کرده نمی‌خواهد به اهدافی در دیگر کشورهای همسایه‌اش حمله کند، از تهران تشکر کرد.
وانگ یی همچنین گفت که از نظر چین، تنش میان ایران و اسرائیل، «سرریز درگیری‌های جنگ غزه» است و به همین دلیل، پیش از پرداختن به این تنش باید به جنگ غزه پایان داد و قطعنامه ۲۷۲۸ را اجرا کرد.
با توجه به ابعاد تاریخی حمله ایران به اسرائیل و تغییر دراماتیکی که در مناسبات تهران-تل‌آویو شکل گرفته، موضع‌گیری چین نشان داد که برخلاف تبلیغات گسترده طرفداران اسرائیل – به ویژه در رسانه‌های غربی – نه تنها ایران بعد از این حمله موشکی-پهپادی به خک اسرائیل منزوی نشده، بلکه حتی تایید و همراهی یکی از مهم‌ترین اعضای دائمی شورای امنیت را نیز به دست آورده است.
در عین حال، به رغم تلاش گسترده چین برای قرار گرفتن در میانه مناقشه، بدون جانبداری ایدئولوژیک یا استراتژیک از یک طرف درگیری، مساله ایران و احتمال شکل‌گیری ناامنی وسیع‌تر در منطقه خلیج فارس موجب شد تا چین عملا در یک جبهه مشخص این درگیری قرار بگیرد.
این در حالی است که اصولا یکی از مهم‌ترین انتقادهای چین از کشورهای غربی و نظم جهانی فعلی، یارکشی بین‌المللی و تصمیم‌گیری بر اساس عضویت در بلوک‌های سیاسی مختلف است. حالا اما چین نه تنها خود در حال تبدیل شدن به یکی از مهم‌ترین اعضای بلوک منتقد اسرائیل در سطح بین‌المللی است، بلکه در مناقشه ایران و اسرائیل نیز به وضوح نشان داد که با فعالیت‌های نظامی اسرائیل علیه ایران مخالف است.
منبع تصویر،GETTY IMAGES
توضیح تصویر،وانگ یی، وزیر خارجه چین بارها به خاورمیانه سفر کرده و با بسیاری از کشورهای منطقه رابطه خوبی دارد
در نهایت چنین وضعیتی موجب خواهد شد که برخلاف سناریوی ایران و عربستان، بخت چین برای هرگونه میانجیگری و کاهش تنش میان ایران و اسرائیل، محدود شود. اگر اسرائیلی‌ها به این نتیجه برسند که چین طرفدار ایران است، احتمال نتیجه‌بخش بودن هرگونه ابتکار عمل دیپلماتیک پکن کاهش پیدا می‌کند.
علاوه بر این، آن‌چه در این شش ماه در جنگ غزه گذشت، نشان داد که چین – در کنار متحد استراتژیکش، روسیه – هنوز از قدرت کافی برای اثرگذاری مستقیم و معنادار بر چنین بحرانی برخوردار نیست. کماکان بخش مهم مناسبات جنگ غزه از قدرت نظامی اسرائیل و همچنین حمایت تام و تمام آمریکا از این کشور متاثر است.
اما در عین حال، همین جنگ، موضع‌گیری‌های چین و مشخصا حمایت پکن از ایران برای حمله تلافی‌جویانه به خاک اسرائیل، خود میتواند تصویری از آینده احتمالی روابط بین‌المللی خاورمیانه و تغییرات اساسی در مناسبات قدرت این منطقه را به نمایش بگذارد.
چین زمانی اصرار داشت که در چارچوب دکترین «صعود صلح‌آمیز»، کاری به کار رقابت‌ها و بحران‌های سیاسی و نظامی گوشه و کنار جهان ندارد و سرش به توسعه پرسرعت و جبران عقب‌ماندگی‌های اقتصادی و نظامی گرم است. آن دوران اگرچه به شکل رسمی به پایان نرسیده، اما اگر چین به همین شکل، آرام و پیوسته به مداخلات و موضع‌گیری‌هایش در هرجا که منافعش به خطر می‌افتد، ادامه بدهد، دیر یا زود دیگر اثری از «صعود صلح‌آمیز» نخواهد بود و این کشور خود به یکی از بازیگران کلیدی تبدیل خواهد شد؛ درست شبیه به «غرب» که حالا دیگر مداخلاتش در مسایل جزئی خاورمیانه برای بسیاری از شهروندان منطقه به امری عادی و روزمره تبدیل شده است.
