سیاه دانه
«به نام خدا»
شاخه (phylum): Magnoliophyta
زیر شاخه Magnoliophytina
رده (class) (Eudicets) Rosopsida گیاهان دولپه‌ای حقیقی
زیررده subclass Ranunculidae (آلاله)
راسته order Ranunculalesسیاه دانه
خانواده Ranunculaceae
جنس Nigella سیاهدانه
نوع دیگر رده‌بندی:
Phylum (شاخه) Magnoliophyta
Subphylum Magnoliophytina
Class Magnoliopsida
Subclass Magnoliidae
Order Ranunculales
Family Ranunculaceae
Genus Nigella Nigella sativa گونه
خصوصیات سیاهدانه:
گیاه علفی – یکساله – برگ‌ها ۲-۳ بار شانه‌ای منقسم با قطعات طویل – گل‌ها بدون مهمیز – گلپوش دوردیفی – گل‌ها منظم – کوتاه قد – پرچم‌ها متعدد و مارپیچی قرار می‌گیرند. گیاه دولپه‌ای
خصوصیت برگ‌ها:
۲-۳ بار شانه‌ای منقسم با قطعات طویل – مرکب – متناوب و قاعده‌ای
خصوصیت گل‌ها:
منظم – گلپوش دوردیفی ← حلقۀ داخلی دارای غدد شهدی، طول قطعات گلپوش cm 3-1 – بدون مهمیز
رنگ گل‌ها در یک گونه: سفید / صورتی / بنفش
خصوصیت میوه‌ها:
برگه (فولیکول) درون میوه برگه بذر گیاه سیاه رنگ و دارای خاصیت دارویی و صنعتی است و زیادی آن ایجاد مسمومیت می‌کند. در رأس داسی شکل
روغن سیاهدانه به عنوان مرهم برای آکنه و ضایعات پوستی استفاده می‌شود.
مقدمه
دانه‌های Nigella sativa به عنوان سیاهدانه یا black cumin شناخته شده‌اند و در طب گیاهی کاربرد دارند. در آبوهوای سرد و معتدل می‌توان این گیاهان را یافت. سیاهدانه از جمله گیاهانی است که فواید درمانی گوناگونی برای آن بیان شده است.
در طی قرنها روغن و گیاه سیاهدانه برای بالا بردن سطح سلامتی در آسیا و خاورمیانه و آفریقا استفاده شده است. خمیر black cumin (سیاهدانه) غذای محلی در آسیای میانه است که ازدانه‌های Nigella sativa (سیاهدانه) تولید می‌شود. (۲۲/۱۹)
گیاهان دارویی به طور گسترده در طب سنتی به منظور جلوگیری از اثرات جانبی داروهای شیمیایی استفاده می‌شوند. به علاوه به عنوان داروی طبیعی برای درمان بسیاری از بیماری‌های حاد و نیز شرایط تدریجی استفاده شده است. (۲۵)
دانه‌های Nigella sativa طیف گسترده‌ای از خواص پزشکی را دارا هستند که شامل موارد زیر است: (۴۵)
۱) ضد میکروبی
۲) ضد تومور
۳) ضد ویروس
۴) ضد التهاب
۵) آنتی اکسیدان
۶) شلی و انبساط ماهیچه
ادویه‌ها از زمان‌های قدیم نه تنها برای افزایش طعم غذا بلکه برای خواص نگه‌دارنده و دارویی‌شان کاربرد داشته‌اند. اکثر ادویه‌ها خواص ضدالتهابی، ضداکسایشی، ضدتومورزایی، ضدباروری، ضددرد و ضددیابتی دارند. خواص نگه‌دارندۀ ادویه‌ها به حضور بعضی مواد ضدمیکروبی‌ای مربوط می‌شود که در روغن آنها وجود دارد. (۳۰)
از دانه‌های سیاهدانه همراه کنجد برای مطبوع شدن انواع نان و شیرینی استفاده می‌شود.
شاخه (phylum): Magnoliophyta
زیر شاخه Magnoliophytina
رده (class) (Eudicets) Rosopsida گیاهان دولپه‌ای حقیقی
زیررده subclass Ranunculidae (آلاله)
راسته order Ranunculalesسیاه دانه
خانواده Ranunculaceae
جنس Nigella سیاهدانه
نوع دیگر رده‌بندی:
Phylum (شاخه) Magnoliophyta
Subphylum Magnoliophytina
Class Magnoliopsida
Subclass Magnoliidae
Order Ranunculales
Family Ranunculaceae
Genus Nigella Nigella sativa گونه
خصوصیات سیاهدانه:
گیاه علفی – یکساله – برگ‌ها ۲-۳ بار شانه‌ای منقسم با قطعات طویل – گل‌ها بدون مهمیز – گلپوش دوردیفی – گل‌ها منظم – کوتاه قد – پرچم‌ها متعدد و مارپیچی قرار می‌گیرند. گیاه دولپه‌ای
خصوصیت برگ‌ها:
۲-۳ بار شانه‌ای منقسم با قطعات طویل – مرکب – متناوب و قاعده‌ای
خصوصیت گل‌ها:
منظم – گلپوش دوردیفی ← حلقۀ داخلی دارای غدد شهدی، طول قطعات گلپوش cm 3-1 – بدون مهمیز
رنگ گل‌ها در یک گونه: سفید / صورتی / بنفش
خصوصیت میوه‌ها:
برگه (فولیکول) درون میوه برگه بذر گیاه سیاه رنگ و دارای خاصیت دارویی و صنعتی است و زیادی آن ایجاد مسمومیت می‌کند. در رأس داسی شکل
روغن سیاهدانه به عنوان مرهم برای آکنه و ضایعات پوستی استفاده می‌شود.
مقدمه
دانه‌های Nigella sativa به عنوان سیاهدانه یا black cumin شناخته شده‌اند و در طب گیاهی کاربرد دارند. در آبوهوای سرد و معتدل می‌توان این گیاهان را یافت. سیاهدانه از جمله گیاهانی است که فواید درمانی گوناگونی برای آن بیان شده است.
در طی قرنها روغن و گیاه سیاهدانه برای بالا بردن سطح سلامتی در آسیا و خاورمیانه و آفریقا استفاده شده است. خمیر black cumin (سیاهدانه) غذای محلی در آسیای میانه است که ازدانه‌های Nigella sativa (سیاهدانه) تولید می‌شود. (۲۲/۱۹)
گیاهان دارویی به طور گسترده در طب سنتی به منظور جلوگیری از اثرات جانبی داروهای شیمیایی استفاده می‌شوند. به علاوه به عنوان داروی طبیعی برای درمان بسیاری از بیماری‌های حاد و نیز شرایط تدریجی استفاده شده است. (۲۵)
دانه‌های Nigella sativa طیف گسترده‌ای از خواص پزشکی را دارا هستند که شامل موارد زیر است: (۴۵)
۱) ضد میکروبی
۲) ضد تومور
۳) ضد ویروس
۴) ضد التهاب
۵) آنتی اکسیدان
۶) شلی و انبساط ماهیچه
ادویه‌ها از زمان‌های قدیم نه تنها برای افزایش طعم غذا بلکه برای خواص نگه‌دارنده و دارویی‌شان کاربرد داشته‌اند. اکثر ادویه‌ها خواص ضدالتهابی، ضداکسایشی، ضدتومورزایی، ضدباروری، ضددرد و ضددیابتی دارند. خواص نگه‌دارندۀ ادویه‌ها به حضور بعضی مواد ضدمیکروبی‌ای مربوط می‌شود که در روغن آنها وجود دارد. (۳۰)
از دانه‌های سیاهدانه همراه کنجد برای مطبوع شدن انواع نان و شیرینی استفاده می‌شود.
۱- استفاده از سیاهدانه در طب سنتی
در هندوستان از زمان‌های قدیم ادویه‌ها کاربرد سنتی داشته‌اند که یک نوع آن، یعنی black cumin یا سیاهدانه فعالیت‌های ضدمیکروبی قوی در برابر Bacillus subtilis ، Escherichia Coli، Sacchoromyces cerevisiae دارد. به علاوه به عنوان مادۀ ضدعفونی‌کننده و نگه‌دارندۀ غذا نیز استفاده می‌شود. (۳۰)
مردم عرب از Nigella sativa در طب سنتی استفاده می‌کنند و آن را گیاه افزایندۀ ادرار و کاهندۀ فشارخون می‌دانند. (۱۳)
همواره انسان‌ها گیاهان و ادویه‌ها را تکثیر کرده و از آنها به عنوان غذا و دارو استفاده می‌کردند. بعضی گیاهان خواص دارویی دارند که از بیماری‌ها جلوگیری می‌کنند و علائم را کاهش می‌دهند. به علاوه این گیاهان خواص ضدمیکروبی دارند و به عنوان ضدمیکروبی و بازدارندۀ شیمیایی عمل می‌کنند. بیشترین اثر ضدمیکروبی سیاهدانه روی باکتری grom مثبت می‌باشد. (۳۲)
استفاده از سیاهدانه در درمان بیماری‌های ویروسی به زمان‌های قدیم برمی‌گردد و اخیراً Nutraceutical نامیده می‌شود. در ضمن از دانه‌های سیاهدانه در طب گیاهی به منظور درمان تعدادی از بیماری‌ها مثل آسم و اسهال استفاده می‌شود و در شرایطی مثل افزایش چربی خون اثرات کاهش‌دهندگی دارد. به علاوه برای درمان بیماری‌های ریوی مثل سرفه و دیگر بیماری‌ها استفاده می‌شود. (۵/۲)
از سیاهدانه برای درمان دیابت و فشارخون بالا استفاده می‌شود. (۲)
عفونت‌های حاصل از Schistosoma monosoni (کرم مکندۀ انگلی) به وسیلۀ سیاهدانه درمان می‌شود. کرم مکندۀ انگلی آسیب‌هایی به کبد وارد می‌کند که سیاهدانه با کاهش تعداد کرم‌ها در کبد و هم‌چنین تقلیل تعداد کل تخم‌های ته‌نشین شده در روده و کبد نقش حفاظتی خود را ایفا می‌کند. در ضمن تعداد تخمک‌های مرده در دیوارۀ روده در نتیجه درمان با سیاهدانه افزایش می‌یابد. سیاهدانه فعالیت‌های علیه نماتودها و سزتودها (کرم نواری) نیز از خود نشان میدهد. قابل ذکر است که سیاهدانه همراه با praziquantel (PZQ) ، یعنی داروی انتخابی برای درمان بیماری کرم انگلی خون، استفاده شد. (۳۳)
فواید روغن سیاهدانه و ترکیبات تشکیل‌دهندۀ آن:
دانه‌ها حاوی روغن فرار و غیرفرار، پروتئین‌ها، آلکالوئیدها و ساپونین (ترکیبات صابونی) هستند. مقدار زیادی از فعالیت‌های بیولوژیکی دانه‌ها نشان داده که به Thymoquinone (TQ) ، یعنی جزء اصلی و تشکیل‌دهندۀ روغن فرار، و کمی هم به روغن غیرفرار مربوط می‌شود. روغن فرار سیاهدانه می‌تواند خاصیت سم‌زدایی داشته باشد و اثر ضدویروسی قوی علیه عفونت سلول ویروسی مورین murin cytomegalovirus (mcmv) دارد. روغن سیاهدانه (BSO) black seed oil از سلول‌ها در برابر عفونت‌های ویروسی حفاظت کرده و در نتیجه درمان با سیاهدانه عفونتی در کبد و طحال مبتلایان مشاهده نمی‌شود. (۶۰)
استفادۀ سنتی از سیاهدانه و مشتقاتش در درمان رماتیسم و بیماری‌های عفونی مربوطه نیز نشان داده شده است. (۱۴)
روغن و دانه‌ها عملکرد ضدالتهابی، ضدتوموری، ضدمیکروبی، تب‌بری و تخفیف درد دارند. (TQ) نیز اثر تخفیف‌دهندگی درد دارد. بیماری‌ها یا مواد شیمیایی آسیب‌هایی به کبد و کلیه وارد می‌کنند و عصارۀ خام دانه‌ها (و تعدادی از اجزاء فعال آن مثل روغن فرار و TQ) عملکرد دارویی به منشور حفاظت از اعضای آسیب‌دیده دارد. فواید استفاده از دانه‌ها و (TQ) می‌تواند به عملکرد ضداکسایشی و حفاظت‌کنندگی سلول آنها مربوط باشد. سطح تقویت شده (TQ) می‌تواند سرعت بازسازی استخوان صدمه دیده را افزایش دهد در حالیکه روی اندام‌های تولیدمثلی و حیاتی بدن اثرات جانبی مضری ندارد. (۲۵/۵)
Nigellon پلیمرکربونیل Thymoquinone است و خصوصیات پزشکی‌ای را دارا است که شامل خواص ضدمیکروبی، ضدتوموری، ضدویروسی، ضدالتهابی، کاهش‌دهندگی قند خون، شلی ماهیچه‌ای و ضداکسایشی می‌باشد. (۳۵)
در هندوستان از زمان‌های قدیم ادویه‌ها کاربرد سنتی داشته‌اند که یک نوع آن، یعنی black cumin یا سیاهدانه فعالیت‌های ضدمیکروبی قوی در برابر Bacillus subtilis ، Escherichia Coli، Sacchoromyces cerevisiae دارد. به علاوه به عنوان مادۀ ضدعفونی‌کننده و نگه‌دارندۀ غذا نیز استفاده می‌شود. (۳۰)
مردم عرب از Nigella sativa در طب سنتی استفاده می‌کنند و آن را گیاه افزایندۀ ادرار و کاهندۀ فشارخون می‌دانند. (۱۳)
همواره انسان‌ها گیاهان و ادویه‌ها را تکثیر کرده و از آنها به عنوان غذا و دارو استفاده می‌کردند. بعضی گیاهان خواص دارویی دارند که از بیماری‌ها جلوگیری می‌کنند و علائم را کاهش می‌دهند. به علاوه این گیاهان خواص ضدمیکروبی دارند و به عنوان ضدمیکروبی و بازدارندۀ شیمیایی عمل می‌کنند. بیشترین اثر ضدمیکروبی سیاهدانه روی باکتری grom مثبت می‌باشد. (۳۲)
استفاده از سیاهدانه در درمان بیماری‌های ویروسی به زمان‌های قدیم برمی‌گردد و اخیراً Nutraceutical نامیده می‌شود. در ضمن از دانه‌های سیاهدانه در طب گیاهی به منظور درمان تعدادی از بیماری‌ها مثل آسم و اسهال استفاده می‌شود و در شرایطی مثل افزایش چربی خون اثرات کاهش‌دهندگی دارد. به علاوه برای درمان بیماری‌های ریوی مثل سرفه و دیگر بیماری‌ها استفاده می‌شود. (۵/۲)
از سیاهدانه برای درمان دیابت و فشارخون بالا استفاده می‌شود. (۲)
عفونت‌های حاصل از Schistosoma monosoni (کرم مکندۀ انگلی) به وسیلۀ سیاهدانه درمان می‌شود. کرم مکندۀ انگلی آسیب‌هایی به کبد وارد می‌کند که سیاهدانه با کاهش تعداد کرم‌ها در کبد و هم‌چنین تقلیل تعداد کل تخم‌های ته‌نشین شده در روده و کبد نقش حفاظتی خود را ایفا می‌کند. در ضمن تعداد تخمک‌های مرده در دیوارۀ روده در نتیجه درمان با سیاهدانه افزایش می‌یابد. سیاهدانه فعالیت‌های علیه نماتودها و سزتودها (کرم نواری) نیز از خود نشان میدهد. قابل ذکر است که سیاهدانه همراه با praziquantel (PZQ) ، یعنی داروی انتخابی برای درمان بیماری کرم انگلی خون، استفاده شد. (۳۳)
فواید روغن سیاهدانه و ترکیبات تشکیل‌دهندۀ آن:
دانه‌ها حاوی روغن فرار و غیرفرار، پروتئین‌ها، آلکالوئیدها و ساپونین (ترکیبات صابونی) هستند. مقدار زیادی از فعالیت‌های بیولوژیکی دانه‌ها نشان داده که به Thymoquinone (TQ) ، یعنی جزء اصلی و تشکیل‌دهندۀ روغن فرار، و کمی هم به روغن غیرفرار مربوط می‌شود. روغن فرار سیاهدانه می‌تواند خاصیت سم‌زدایی داشته باشد و اثر ضدویروسی قوی علیه عفونت سلول ویروسی مورین murin cytomegalovirus (mcmv) دارد. روغن سیاهدانه (BSO) black seed oil از سلول‌ها در برابر عفونت‌های ویروسی حفاظت کرده و در نتیجه درمان با سیاهدانه عفونتی در کبد و طحال مبتلایان مشاهده نمی‌شود. (۶۰)
استفادۀ سنتی از سیاهدانه و مشتقاتش در درمان رماتیسم و بیماری‌های عفونی مربوطه نیز نشان داده شده است. (۱۴)
روغن و دانه‌ها عملکرد ضدالتهابی، ضدتوموری، ضدمیکروبی، تب‌بری و تخفیف درد دارند. (TQ) نیز اثر تخفیف‌دهندگی درد دارد. بیماری‌ها یا مواد شیمیایی آسیب‌هایی به کبد و کلیه وارد می‌کنند و عصارۀ خام دانه‌ها (و تعدادی از اجزاء فعال آن مثل روغن فرار و TQ) عملکرد دارویی به منشور حفاظت از اعضای آسیب‌دیده دارد. فواید استفاده از دانه‌ها و (TQ) می‌تواند به عملکرد ضداکسایشی و حفاظت‌کنندگی سلول آنها مربوط باشد. سطح تقویت شده (TQ) می‌تواند سرعت بازسازی استخوان صدمه دیده را افزایش دهد در حالیکه روی اندام‌های تولیدمثلی و حیاتی بدن اثرات جانبی مضری ندارد. (۲۵/۵)
Nigellon پلیمرکربونیل Thymoquinone است و خصوصیات پزشکی‌ای را دارا است که شامل خواص ضدمیکروبی، ضدتوموری، ضدویروسی، ضدالتهابی، کاهش‌دهندگی قند خون، شلی ماهیچه‌ای و ضداکسایشی می‌باشد. (۳۵)
اثر روی فشار خون و هموستازی:
درمان موش‌ها با عصارۀ دانه‌ها بیش از ۱۲ هفته تغییراتی در خون‌نگارۀ آنها ایجاد کرد که به شرح زیر می‌باشد: (۲۷/۱)
– افزایش در حجم سلول‌های پرشده و هموگلوبین (در نتیجۀ افزایش سطح هماتوکریت)
– کاهش در غلظت پلاسمائی کلسترول، تری‌گلیسرید و گلوکز وکاهش پلاکت‌ها و کلوسیت‌ها
در نتیجه روغن سیاهدانه فشارخون را کاهش میدهد اما این گیاه سمیت نسبی‌ای را نیز نشان میدهد. (۵)
در آزمایشی دیگر موش‌ها روغن سیاهدانه را در دوز (۱-kg 1-mu32-4) یا (TQ) را در دوز (۱-mg/kg1.6-0.2) به صورت داخل وریدی دریافت کردند سپس کاهش فشارخون سرخرگی و ضربان قلب مشاهده شد. روغن فرار (Volatile oil) به واسطۀ مکانیسم‌های اصلی مستقیم یا غیرمستقیم زیستی رگ‌ها را تنگ می‌کند و مکانیسم‌های مستقیم می‌تواند به حضور (TQ) در روغن فرار مربوط باشد. لکن روغن فرار (V.O) عامل قوی‌ای برای کاهش فشارخون است. (۱۷/۸)
در طی بررسی دیگر آزمایشاتی که روی موش‌های مبتلا به فشارخون بالا انجام گرفت اثر ذکر شده برای سیاهدانه را تأیید کرد. در این بررسی از عصارۀ dichloromethane استفاده شد که از دانه‌های Nigella sativa گرفته شده است. درمان موش‌های مبتلا با عصارۀ مذکور اثرات زیر را به دنبال داشت:
۱) افزایش ۳۰ و ۱۶ درصدی ادرار
۲) کاهش ۲۲ و ۱۸ درصدی فشارخون
نتایج بررسی‌های فوق استفادۀ سنتی از دانه‌های Nigella sativa را تأیید می‌کند که برای درمان افزایش قند خون و اختلال در میزان چربی خون و ناهنجاری‌های مربوطه کاربرد دارد. (۱۳)
درمان موش‌ها با عصارۀ دانه‌ها بیش از ۱۲ هفته تغییراتی در خون‌نگارۀ آنها ایجاد کرد که به شرح زیر می‌باشد: (۲۷/۱)
– افزایش در حجم سلول‌های پرشده و هموگلوبین (در نتیجۀ افزایش سطح هماتوکریت)
– کاهش در غلظت پلاسمائی کلسترول، تری‌گلیسرید و گلوکز وکاهش پلاکت‌ها و کلوسیت‌ها
در نتیجه روغن سیاهدانه فشارخون را کاهش میدهد اما این گیاه سمیت نسبی‌ای را نیز نشان میدهد. (۵)
در آزمایشی دیگر موش‌ها روغن سیاهدانه را در دوز (۱-kg 1-mu32-4) یا (TQ) را در دوز (۱-mg/kg1.6-0.2) به صورت داخل وریدی دریافت کردند سپس کاهش فشارخون سرخرگی و ضربان قلب مشاهده شد. روغن فرار (Volatile oil) به واسطۀ مکانیسم‌های اصلی مستقیم یا غیرمستقیم زیستی رگ‌ها را تنگ می‌کند و مکانیسم‌های مستقیم می‌تواند به حضور (TQ) در روغن فرار مربوط باشد. لکن روغن فرار (V.O) عامل قوی‌ای برای کاهش فشارخون است. (۱۷/۸)
در طی بررسی دیگر آزمایشاتی که روی موش‌های مبتلا به فشارخون بالا انجام گرفت اثر ذکر شده برای سیاهدانه را تأیید کرد. در این بررسی از عصارۀ dichloromethane استفاده شد که از دانه‌های Nigella sativa گرفته شده است. درمان موش‌های مبتلا با عصارۀ مذکور اثرات زیر را به دنبال داشت:
۱) افزایش ۳۰ و ۱۶ درصدی ادرار
۲) کاهش ۲۲ و ۱۸ درصدی فشارخون
نتایج بررسی‌های فوق استفادۀ سنتی از دانه‌های Nigella sativa را تأیید می‌کند که برای درمان افزایش قند خون و اختلال در میزان چربی خون و ناهنجاری‌های مربوطه کاربرد دارد. (۱۳)
اثر سیاهدانه روی تنگی نفس:
از عصارۀ خام سیاهدانه برای درمان تنگی نفس استفاده می‌شود. سیاهدانه با واسطه بستن کانال‌های کلسیمی انقباض را مهار کرده و شل شدن ماهیچه‌های صاف نای را موجب می‌شود. در اصل عصارۀ خام Nigella sativa مشابه دراپامیل، یعنی بلوکه‌کنندۀ استاندار کانال Ca ، عمل می‌کند. در نتیجه عملکرد سیاهدانه به صورت گشادکنندگی مجاری هوایی و برطرف‌کنندگی اسپاسم (انقباض شدید) کاربرد سنتی آن در درمان آسم را تأیید می‌کند.
در طب سنتی از سیاهدانه به تنهایی با همراه عسل برای درمان تنگی نفس استفاده می‌شود. (۲۴/۴)
از عصارۀ خام سیاهدانه برای درمان تنگی نفس استفاده می‌شود. سیاهدانه با واسطه بستن کانال‌های کلسیمی انقباض را مهار کرده و شل شدن ماهیچه‌های صاف نای را موجب می‌شود. در اصل عصارۀ خام Nigella sativa مشابه دراپامیل، یعنی بلوکه‌کنندۀ استاندار کانال Ca ، عمل می‌کند. در نتیجه عملکرد سیاهدانه به صورت گشادکنندگی مجاری هوایی و برطرف‌کنندگی اسپاسم (انقباض شدید) کاربرد سنتی آن در درمان آسم را تأیید می‌کند.
در طب سنتی از سیاهدانه به تنهایی با همراه عسل برای درمان تنگی نفس استفاده می‌شود. (۲۴/۴)
۲- چگونگی عملکرد سیاهدانه در درمان سرطان: (استفاده سیاهدانه در طب نوین)
گیاهان دارویی به طور گسترده در طب سنتی به منظور جلوگیری از اثرات جانبی مهم داروهای شیمیایی موجود استفاده می‌شود. بعضی از عصاره‌های گیاهی چند پارامتر از سیستم ایمنی را فعال می‌کنند که برای تخریب سلول‌های سرطانی کاربرد دارند. سیاهدانه پاسخ‌های ایمنی سلول را از سلول‌های T و B و ماکروفاژهای فعال شده افزایش میدهد به علاوه فعالیت سلول‌های NK (قاتل طبیعی) را نیز افزایش میدهد. سلول‌های NK فعال شده اثرکننده‌های ضدتوموری قوی‌ای هستند که نقش مهمی را در مراقبت‌های ایمنی و تخریب سلول‌های توموری بازی می‌کنند. سلول‌های NK توانایی کشتن سلول‌های توموری را بدون حساس‌سازی ویژۀ قبلی دارا هستند.
روغن فرار سیاهدانه به عنوان عاملی توانمند در کاهش دادن تیتر پادتن سرم عمل می‌کند هم‌چنین میزان نوتروفیل‌ها و اسپلنوسیت‌ها را به میزان قابل توجهی کاهش میدهد اما منوسیت‌ها و لنفوسیت‌های محیطی را افزایش میدهد. روغن فرار سیاهدانه (NSVO) از طریق کاهش تنظیم در اسپلنوسیت‌ها (Splenocyt) و سلول‌های تک هسته‌ای ویژگی خود یعنی بازدارندگی از تشکیل پادتن را منعکس می‌کند.
اثرات احتمالی کاهش تنظیم نوتروفیل‌ها از طریق (NSVO)، می‌تواند به توقف رشد و بلوغ و مرگ زودهنگام منجر شود. یا اینکه مدت حیات نوتروفیل‌ها و تولید آنتی‌بادی‌های نوتروفیل را کاهش دهد.
(NSVO) مسئول کشتار انتخابی یا مهار رشد سلول سرطانی است. روغن سیاهدانه می‌تواند عامل سم سلولی امیدبخشی باشد و اثرات سمی آن روی سلول شاید با فعالیت ضداکسایشی آن مرتبط باشد.
(TQ) از سیاهدانه جدا شده و روی تعدادی از سلول‌های سرطانی انسان آزمایش شد و فعالیت سم سلولی مشابهی برای او معرفی شد. اطلاعات حاصله بیان می‌کند که روغن سیاهدانه می‌تواند عامل سم سلولی بازدارندۀ تولید پادتن باشد. (۴۱/۳۴)
گیاهان دارویی به طور گسترده در طب سنتی به منظور جلوگیری از اثرات جانبی مهم داروهای شیمیایی موجود استفاده می‌شود. بعضی از عصاره‌های گیاهی چند پارامتر از سیستم ایمنی را فعال می‌کنند که برای تخریب سلول‌های سرطانی کاربرد دارند. سیاهدانه پاسخ‌های ایمنی سلول را از سلول‌های T و B و ماکروفاژهای فعال شده افزایش میدهد به علاوه فعالیت سلول‌های NK (قاتل طبیعی) را نیز افزایش میدهد. سلول‌های NK فعال شده اثرکننده‌های ضدتوموری قوی‌ای هستند که نقش مهمی را در مراقبت‌های ایمنی و تخریب سلول‌های توموری بازی می‌کنند. سلول‌های NK توانایی کشتن سلول‌های توموری را بدون حساس‌سازی ویژۀ قبلی دارا هستند.
روغن فرار سیاهدانه به عنوان عاملی توانمند در کاهش دادن تیتر پادتن سرم عمل می‌کند هم‌چنین میزان نوتروفیل‌ها و اسپلنوسیت‌ها را به میزان قابل توجهی کاهش میدهد اما منوسیت‌ها و لنفوسیت‌های محیطی را افزایش میدهد. روغن فرار سیاهدانه (NSVO) از طریق کاهش تنظیم در اسپلنوسیت‌ها (Splenocyt) و سلول‌های تک هسته‌ای ویژگی خود یعنی بازدارندگی از تشکیل پادتن را منعکس می‌کند.
اثرات احتمالی کاهش تنظیم نوتروفیل‌ها از طریق (NSVO)، می‌تواند به توقف رشد و بلوغ و مرگ زودهنگام منجر شود. یا اینکه مدت حیات نوتروفیل‌ها و تولید آنتی‌بادی‌های نوتروفیل را کاهش دهد.
(NSVO) مسئول کشتار انتخابی یا مهار رشد سلول سرطانی است. روغن سیاهدانه می‌تواند عامل سم سلولی امیدبخشی باشد و اثرات سمی آن روی سلول شاید با فعالیت ضداکسایشی آن مرتبط باشد.
(TQ) از سیاهدانه جدا شده و روی تعدادی از سلول‌های سرطانی انسان آزمایش شد و فعالیت سم سلولی مشابهی برای او معرفی شد. اطلاعات حاصله بیان می‌کند که روغن سیاهدانه می‌تواند عامل سم سلولی بازدارندۀ تولید پادتن باشد. (۴۱/۳۴)
۱-۲ استفاده از سیاهدانه در درمان سرطان:
سیاهدانه برای سلول‌های سرطانی سم سلولی است و ترکیبات حاصل از روغن و دانه‌های سیاهدانه برای درمان تومورها و سرطان مفید هستند. در آزمایشی خصوصیت صمغ خام، روغن جامد و دو تا از ترکیبات تصفیه شدۀ دانه‌های Nigella sativa ، یعنی Thymoquinone (TQ) و Dithymoquinone (DIM) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که (TQ) و DIM برای همه توده‌های سلولی سم سلولی بودند که مورد بررسی قرار گرفته بودند. پس (TQ) و DIM با اثرات سمی‌ای که روی سلول‌های سرطانی دارند موجب نابودی تومورها می‌شوند. (۱۲)
سیاهدانه برای سلول‌های سرطانی سم سلولی است و ترکیبات حاصل از روغن و دانه‌های سیاهدانه برای درمان تومورها و سرطان مفید هستند. در آزمایشی خصوصیت صمغ خام، روغن جامد و دو تا از ترکیبات تصفیه شدۀ دانه‌های Nigella sativa ، یعنی Thymoquinone (TQ) و Dithymoquinone (DIM) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که (TQ) و DIM برای همه توده‌های سلولی سم سلولی بودند که مورد بررسی قرار گرفته بودند. پس (TQ) و DIM با اثرات سمی‌ای که روی سلول‌های سرطانی دارند موجب نابودی تومورها می‌شوند. (۱۲)
۲-۲ اثرات درمانی سیاهدانه علیه مواد سرطان‌زا:
۲۰-methylcholanthrene (MC) تومورهای Fibro sarcoma ایجاد می‌کند. اثر ضدتوموری بالقوه (TQ) روی تومورهای حاصله مورد بررسی قرار گرفته است. موش‌های تحت آزمایش یک هفته قبل و بعد از دریافت ۲۰-methylcholanthrene با (TQ) درمان شدند. (TQ) به میزان ۱% به آب نوشیدنی موش‌ها اضافه شد. نتایج نشان داد که شیوع و گسترش تومور و وزن آن حدود ۴۳ و ۳۴% مهار می‌شود. (نتایج حاصله در مقایسه با استفاده از MC تنها بیان شد) در موش‌هایی که MC دریافت کردند تومور Fibro sarcoma در هفتۀ دوازدهم ظاهر شد. استفاده از (TQ) زمان شیوع تومورها را به تأخیر می‌اندازد. (TQ) از طریق C50 ایِ ۱۵ micron مانع بقا سلول‌های Fibro sarcoma می‌شود. (۳۶)
شیوه‌های احتمالی مربوط به عملکرد (TQ) می‌تواند به واسطۀ فعالیت ضداکسایشی آن باشد و هم‌چنین (TQ) از طریق دست بردن در ترکیب DNA و تغییر آن اثرات خود را اعمال می‌کند که تغییر BNA به افزایش فرآیندهای سم‌زدایی منجر می‌شود. (۸)
اطلاعات به دست آمده (TQ) را به عنوان عامل حفاظت‌کنندۀ شیمیائی قوی علیه تومورهای Fibro sarcoma ی ایجاد شده با MC معرفی می‌کند. Methylnitrosourea (MNU) در موش‌ها سرطان ایجاد می‌کند. روغن سیاهدانه همراه با عسل به طور صددرصد از موش‌ها در مقابل سرطان‌زایی این ماده حفاظت می‌کند. (۲۹)
۲۰-methylcholanthrene (MC) تومورهای Fibro sarcoma ایجاد می‌کند. اثر ضدتوموری بالقوه (TQ) روی تومورهای حاصله مورد بررسی قرار گرفته است. موش‌های تحت آزمایش یک هفته قبل و بعد از دریافت ۲۰-methylcholanthrene با (TQ) درمان شدند. (TQ) به میزان ۱% به آب نوشیدنی موش‌ها اضافه شد. نتایج نشان داد که شیوع و گسترش تومور و وزن آن حدود ۴۳ و ۳۴% مهار می‌شود. (نتایج حاصله در مقایسه با استفاده از MC تنها بیان شد) در موش‌هایی که MC دریافت کردند تومور Fibro sarcoma در هفتۀ دوازدهم ظاهر شد. استفاده از (TQ) زمان شیوع تومورها را به تأخیر می‌اندازد. (TQ) از طریق C50 ایِ ۱۵ micron مانع بقا سلول‌های Fibro sarcoma می‌شود. (۳۶)
شیوه‌های احتمالی مربوط به عملکرد (TQ) می‌تواند به واسطۀ فعالیت ضداکسایشی آن باشد و هم‌چنین (TQ) از طریق دست بردن در ترکیب DNA و تغییر آن اثرات خود را اعمال می‌کند که تغییر BNA به افزایش فرآیندهای سم‌زدایی منجر می‌شود. (۸)
اطلاعات به دست آمده (TQ) را به عنوان عامل حفاظت‌کنندۀ شیمیائی قوی علیه تومورهای Fibro sarcoma ی ایجاد شده با MC معرفی می‌کند. Methylnitrosourea (MNU) در موش‌ها سرطان ایجاد می‌کند. روغن سیاهدانه همراه با عسل به طور صددرصد از موش‌ها در مقابل سرطان‌زایی این ماده حفاظت می‌کند. (۲۹)
۳-۲ بررسی عملکرد داروهای شیمیایی و Thymoquinine روی بیماری‌ها: (۷/۳۸)
Doxorubicin (DOX) ماده‌ای قوی برای شیمی درمانی سرطان‌ها است که روی رنج گسترده‌ای از بدخیمی‌ها اثرگذار است. اما اثرات درمانی آن محدود است به دلیل اثرات سمی‌ای که روی سلول‌ها دارد و خطرناک‌ترین اثرات جانبی (DOX) اثر سمی آن روی سلول‌های قلب است. به علاوه بخش دیگری از علائم سمی ایجاد شده از طریق (DOX) آسیب‌های کبدی می‌باشد.
دانه‌های سیاه Nigella sativa حاوی (۳۰%>) روغن غیرفرار و (۴۵-۴۰%) روغن فرار می‌باشند. روغن فرار دارای (۲۴-۴/۱۸%) (TQ) و چندین مونوترپن مانند α-pinene و p-cymene است. اخیراً (TQ) در معرفی طیفی از بررسی‌های فارماکولوژی قرار گرفته و عملکرد عفونت‌زایی آن در موش‌ها بررسی شده است.
تزریق داخل وریدی (DOX) سندرم کلیوی شدیدی را ایجاد کرد که با کاهش آلبومین خون و پروتئین خون و افزایش لیپید خون و اوره سرم و هم‌چنین دفع ادراری عظیمی از پروتئین، آلبومین و N استیل D-β گلوکزآمید از (NAG) همراه است. اثرات (DOX) روی کلیه به این صورت بود: افزایشی قابل توجه در مقدار کل تری‌گلیسرید (TG) ، کلسترول (TC) و پراکسیدازهای لیپیدی و کاهش مقدار سولفیدریل غیرپروتئینی (NPSH) و فعالیت کاتالازها، رادیکال‌های آزاد اکسیژن در ایجاد صدمات حاصل از (DOX) دخالت دارند. پس از تزریق (DOX) ، موش‌ها (TQ) را (mg/kg 10 هر روز) همراه با آب نوشیدنی به مدت ۵ روز دریافت کردند.
استفاده از TQ اثرات زیر را به دنبال داشت:
۱- کاهش اوره سرم و (TG و TC)
۲- دفع ادراری NAG را متوقف کرد
۳- آلبومین اوری و پروتئین اوری را مهار کرد (مهار دفع ادراری آلبومین و پروتئین)
در نتیجه عوارض ایجاد شده با (DOX) تماماً از طریق (TQ) مهار شدند. قابل ذکر است که عوارض مذکور با سندرم کلیوی حاصل از (DOX) مرتبط هستند. در ضمن (TQ) اثرات جانبی مضر حاصل از داروهای شیمیایی دیگری را هم بهبود میدهد. لذا به بررسی اثرات درمانی (TQ) روی عوارض جانبی مضر داروهای شیمیایی می‌پردازیم. در ابتدا اثرات (TQ) روی آسیب‌های کلیوی حاصل از داروهای مذکور بررسی می‌شود.
Doxorubicin (DOX) ماده‌ای قوی برای شیمی درمانی سرطان‌ها است که روی رنج گسترده‌ای از بدخیمی‌ها اثرگذار است. اما اثرات درمانی آن محدود است به دلیل اثرات سمی‌ای که روی سلول‌ها دارد و خطرناک‌ترین اثرات جانبی (DOX) اثر سمی آن روی سلول‌های قلب است. به علاوه بخش دیگری از علائم سمی ایجاد شده از طریق (DOX) آسیب‌های کبدی می‌باشد.
دانه‌های سیاه Nigella sativa حاوی (۳۰%>) روغن غیرفرار و (۴۵-۴۰%) روغن فرار می‌باشند. روغن فرار دارای (۲۴-۴/۱۸%) (TQ) و چندین مونوترپن مانند α-pinene و p-cymene است. اخیراً (TQ) در معرفی طیفی از بررسی‌های فارماکولوژی قرار گرفته و عملکرد عفونت‌زایی آن در موش‌ها بررسی شده است.
تزریق داخل وریدی (DOX) سندرم کلیوی شدیدی را ایجاد کرد که با کاهش آلبومین خون و پروتئین خون و افزایش لیپید خون و اوره سرم و هم‌چنین دفع ادراری عظیمی از پروتئین، آلبومین و N استیل D-β گلوکزآمید از (NAG) همراه است. اثرات (DOX) روی کلیه به این صورت بود: افزایشی قابل توجه در مقدار کل تری‌گلیسرید (TG) ، کلسترول (TC) و پراکسیدازهای لیپیدی و کاهش مقدار سولفیدریل غیرپروتئینی (NPSH) و فعالیت کاتالازها، رادیکال‌های آزاد اکسیژن در ایجاد صدمات حاصل از (DOX) دخالت دارند. پس از تزریق (DOX) ، موش‌ها (TQ) را (mg/kg 10 هر روز) همراه با آب نوشیدنی به مدت ۵ روز دریافت کردند.
استفاده از TQ اثرات زیر را به دنبال داشت:
۱- کاهش اوره سرم و (TG و TC)
۲- دفع ادراری NAG را متوقف کرد
۳- آلبومین اوری و پروتئین اوری را مهار کرد (مهار دفع ادراری آلبومین و پروتئین)
در نتیجه عوارض ایجاد شده با (DOX) تماماً از طریق (TQ) مهار شدند. قابل ذکر است که عوارض مذکور با سندرم کلیوی حاصل از (DOX) مرتبط هستند. در ضمن (TQ) اثرات جانبی مضر حاصل از داروهای شیمیایی دیگری را هم بهبود میدهد. لذا به بررسی اثرات درمانی (TQ) روی عوارض جانبی مضر داروهای شیمیایی می‌پردازیم. در ابتدا اثرات (TQ) روی آسیب‌های کلیوی حاصل از داروهای مذکور بررسی می‌شود.
۴-۲ اثر سیاهدانه روی بیماری‌های کلیوی:
(TQ) ، یعنی جزء اصلی روغن سیاهدانه انواعی از بیماری‌های کلیوی را درمان می‌کند به عبارت دیگر از سلول‌های کلیه در برابر موادی حفاظت می‌کند که اثرات سمی روی آنها دارند.
– سیسپلاتین (Cisplatin) دارویی است که در شیمی درمانی استفاده می‌شود و برای کلیه سمی است. (TQ) اثرات جانبی مضر سیسپلاتین، یعنی آسیب‌های کلیوی را کاهش میدهد. (۱۳/۳۸)
– IFosfamide (IFO) دارویی است که اثرات ضدتوموری دارد اما عوارض جانبی آن ایجاد کردن سندرم Fanconi است. (۳۷) سندرم fanconi خود نوعی آسیب کلیوی است.
این سندرم از روی افزایش اوره و کراتینین و کاهش گلوکز، الکترولیت‌ها و اسیدهای آلی سرم تشخیص داده می‌شود. استفاده از (IFO) عوارض زیر را موجب می‌شود:
۱- phosphaturia (وجود فسفات در ادرار)
۲- گلوکز اوری (ظاهر شدن گلوکز در ادرار)
۳- از دست دادن الکترولیت‌ها، اسیدهای آلی و گلوکز
۴- کاهش میزان بازجذب (تصفیه) کراتینین
۵- اتمام گلوتاتیون کلیوی
۶- انباشتگی پراکسید لیپید
۷- افزایش اوره و کراتینین سرم
موش‌ها پس از دریافت (IFO) با (TQ) درمان شدند. (TQ) شدت آسیب‌های کلیوی ایجاد شده با (IFO) را تعدیل می‌کند. (TQ) میزان گلوکز سرم و بازجذب کراتینین را به حالت طبیعی در آورد. در ضمن افزایش اوره و کراتینین سرم، انباشتگی پراکسید لیپید و اتمام گلوتاتیون کلیوی را مهار کرد. به علاوه اثرات ضدتوموری (IFO) را به طور معنی‌داری افزایش داد.
نتایج حاصل از تحقیقات نشان میدهد که (TQ) می‌تواند اثرات درمانی (IFO) را به دو طریق بهبود دهد؛ یکی، از طریق کاهش سمیت کلیوی ایجاد شده با (IFO) و دیگر، با بهبود فعالیت ضدتوموری آن. در ضمن موش‌هایی که تحت درمان (IFO) و (TQ) قرار گرفتند، کاهش ضایعات وزنی بدن و میزان مرگ‌ومیر را نشان دادند در مقایسه با موش‌هایی که فقط با (IFO) درمان شدند.
– Doxorubicin (DOX) داروی شیمیایی برای درمان سرطان است و از اثرات جانبی آن سندرم کلیوی شدید است. (۸/۳۸)
(TQ) بیماری کلیوی را درمان می‌کند و نقش حفاظتی (TQ) علیه (DOX) ، یعنی محرک نفروزیز (بیماری کلیه) در موش‌ها، با واسطۀ آنتی اکسیدان‌ها انجام می‌شود. شاید (TQ) از طریق خنثی کردن افزایش رادیکال‌های آزاد عمل می‌کند که (DOX) افزاینده رادیکال‌های آزاد است.
(TQ) می‌تواند نقش مهمی را به عنوان عامل ضدپروتئین اوری در مدل‌های نفروزیز (آسیب کلیوی) که در اثر (DOX) ایجاد شده داشته باشد. به علاوه توانایی (TQ) در مهار پروتئین اوری می‌تواند اثرات سودمند و آشکاری روی بهبود افزایش چربی خون داشته باشد.
(DOX) موجب کاهش وزن بدن موش‌های نفروزی می‌شود و درمان این موش‌ها با (TQ) از کاهش وزن بدنشان به میزان ۳۷% جلوگیری می‌کند. همانطور که (TQ) روی آسیب‌های کلیوی نقش حفاظتی دارد از سلول‌های قلبی هم در برابر (DOX) محافظت می‌کند.
– (TQ) می‌تواند از سلول‌های کلیوی موش دربرابر اثرات مخرب تتراکلریدکربن حفاظت کند. (۳۸)
– پتاسیم برمایت (KBrO3) عامل مخرب سلول‌های کلیوی است. (KBrO3) اختلالاتی را ایجاد می‌کند که به این شرح است: (۲۳)
۱٫ کاهش میزان گلوتاتیون کلیوی و فعالیت آنزیم‌های ضداکسایشی کلیه
۲٫ افزایش پراکسیداسیون لیپیدها لاگلوتامیل ترانس پپتیداز، پراکسید هیدروژن و گزانتین اکسیداز
۳٫ افزایش نیتروژن اوره خون و کراتینین سرم
استفاده از (TQ) برای درمان آسیب‌های کلیوی وارد شده بسیار مفید بود به طوریکه موجب بهود اختلالات ایجاد شده شده است. به عنوان نمونه (TQ) میزان گلوتاتیون کلیه و فعالیت آنزیم‌های ضداکسایشی را به حالت طبیعی برگردانده و اوره و کراتینین خون را به حد نرمال در آورد. در نتیجه سیاهدانه بازدارندۀ شیمیائی قوی است و می‌تواند فشارهای اکسایشی ایجاد شده با (KBrO3) ، سمیت یا خواص سمی و واکنش‌ها را راه‌اندازی کنند. تومورها را در موش‌ها متوقف کند.
(TQ) ، یعنی جزء اصلی روغن سیاهدانه انواعی از بیماری‌های کلیوی را درمان می‌کند به عبارت دیگر از سلول‌های کلیه در برابر موادی حفاظت می‌کند که اثرات سمی روی آنها دارند.
– سیسپلاتین (Cisplatin) دارویی است که در شیمی درمانی استفاده می‌شود و برای کلیه سمی است. (TQ) اثرات جانبی مضر سیسپلاتین، یعنی آسیب‌های کلیوی را کاهش میدهد. (۱۳/۳۸)
– IFosfamide (IFO) دارویی است که اثرات ضدتوموری دارد اما عوارض جانبی آن ایجاد کردن سندرم Fanconi است. (۳۷) سندرم fanconi خود نوعی آسیب کلیوی است.
این سندرم از روی افزایش اوره و کراتینین و کاهش گلوکز، الکترولیت‌ها و اسیدهای آلی سرم تشخیص داده می‌شود. استفاده از (IFO) عوارض زیر را موجب می‌شود:
۱- phosphaturia (وجود فسفات در ادرار)
۲- گلوکز اوری (ظاهر شدن گلوکز در ادرار)
۳- از دست دادن الکترولیت‌ها، اسیدهای آلی و گلوکز
۴- کاهش میزان بازجذب (تصفیه) کراتینین
۵- اتمام گلوتاتیون کلیوی
۶- انباشتگی پراکسید لیپید
۷- افزایش اوره و کراتینین سرم
موش‌ها پس از دریافت (IFO) با (TQ) درمان شدند. (TQ) شدت آسیب‌های کلیوی ایجاد شده با (IFO) را تعدیل می‌کند. (TQ) میزان گلوکز سرم و بازجذب کراتینین را به حالت طبیعی در آورد. در ضمن افزایش اوره و کراتینین سرم، انباشتگی پراکسید لیپید و اتمام گلوتاتیون کلیوی را مهار کرد. به علاوه اثرات ضدتوموری (IFO) را به طور معنی‌داری افزایش داد.
نتایج حاصل از تحقیقات نشان میدهد که (TQ) می‌تواند اثرات درمانی (IFO) را به دو طریق بهبود دهد؛ یکی، از طریق کاهش سمیت کلیوی ایجاد شده با (IFO) و دیگر، با بهبود فعالیت ضدتوموری آن. در ضمن موش‌هایی که تحت درمان (IFO) و (TQ) قرار گرفتند، کاهش ضایعات وزنی بدن و میزان مرگ‌ومیر را نشان دادند در مقایسه با موش‌هایی که فقط با (IFO) درمان شدند.
– Doxorubicin (DOX) داروی شیمیایی برای درمان سرطان است و از اثرات جانبی آن سندرم کلیوی شدید است. (۸/۳۸)
(TQ) بیماری کلیوی را درمان می‌کند و نقش حفاظتی (TQ) علیه (DOX) ، یعنی محرک نفروزیز (بیماری کلیه) در موش‌ها، با واسطۀ آنتی اکسیدان‌ها انجام می‌شود. شاید (TQ) از طریق خنثی کردن افزایش رادیکال‌های آزاد عمل می‌کند که (DOX) افزاینده رادیکال‌های آزاد است.
(TQ) می‌تواند نقش مهمی را به عنوان عامل ضدپروتئین اوری در مدل‌های نفروزیز (آسیب کلیوی) که در اثر (DOX) ایجاد شده داشته باشد. به علاوه توانایی (TQ) در مهار پروتئین اوری می‌تواند اثرات سودمند و آشکاری روی بهبود افزایش چربی خون داشته باشد.
(DOX) موجب کاهش وزن بدن موش‌های نفروزی می‌شود و درمان این موش‌ها با (TQ) از کاهش وزن بدنشان به میزان ۳۷% جلوگیری می‌کند. همانطور که (TQ) روی آسیب‌های کلیوی نقش حفاظتی دارد از سلول‌های قلبی هم در برابر (DOX) محافظت می‌کند.
– (TQ) می‌تواند از سلول‌های کلیوی موش دربرابر اثرات مخرب تتراکلریدکربن حفاظت کند. (۳۸)
– پتاسیم برمایت (KBrO3) عامل مخرب سلول‌های کلیوی است. (KBrO3) اختلالاتی را ایجاد می‌کند که به این شرح است: (۲۳)
۱٫ کاهش میزان گلوتاتیون کلیوی و فعالیت آنزیم‌های ضداکسایشی کلیه
۲٫ افزایش پراکسیداسیون لیپیدها لاگلوتامیل ترانس پپتیداز، پراکسید هیدروژن و گزانتین اکسیداز
۳٫ افزایش نیتروژن اوره خون و کراتینین سرم
استفاده از (TQ) برای درمان آسیب‌های کلیوی وارد شده بسیار مفید بود به طوریکه موجب بهود اختلالات ایجاد شده شده است. به عنوان نمونه (TQ) میزان گلوتاتیون کلیه و فعالیت آنزیم‌های ضداکسایشی را به حالت طبیعی برگردانده و اوره و کراتینین خون را به حد نرمال در آورد. در نتیجه سیاهدانه بازدارندۀ شیمیائی قوی است و می‌تواند فشارهای اکسایشی ایجاد شده با (KBrO3) ، سمیت یا خواص سمی و واکنش‌ها را راه‌اندازی کنند. تومورها را در موش‌ها متوقف کند.
۵-۲ اثر سیاهدانه روی عوارض کبدی: (۱۱/۳۱)
– تترابوتیل هیدروپراکسید اثرات سمی روی کبد دارد و سیاهدانه از سلول‌های کبدی در برابر آن حفاظت می‌کند. اثرات (TQ) یعنی جزء اصلی روغن سیاهدانه، بر روی سلول‌های کبدی ایزوله شدۀ موش بررسی شده است.
اثرات (TBHP) روی سلول‌های کبدی ایزوله شده موش‌ها به شرح زیر است:
۱٫ کاهش سریع قابلیت زیستی سلول
۲٫ اتمام سریع گلوتاتیون درون سلولی
۳٫ افزایش میزان ترشح آنزیم‌های درون سلولی.
بعد از اینکه سلول‌های کبدی در معرض (TBHP) قرار گرفتند با (TQ) درمان شدند. (TQ) میزان ترشح آنزیم‌های درون سلولی را کاهش داد و از اتمام گلوتاتیون درون سلولی جلوگیری کرد. در ضمن (TQ) از سلول‌های کبدی محافظت کرد بدین ترتیب که از کاهش قابلیت زیستی و بقا سلول‌ها جلوگیری کرد. در نتیجه (TQ) برای درمان طبیعی کبد کاربرد دارد.
– تتراکلرید کربن (CCl4) سلول‌های کبدی را تخریب می‌کند و آمینوترانسفراز آلانین را افزایش میدهد. (۳۵)
در یک آزمایش در ابتدا تتراکلریدکربن به موش‌ها تزریق شد و سپس آنها (TQ) را از راه دهان دریافت کردند. نتایج نشان داد که (TQ) اثرات حفاظتی مهمی علیه تتراکلریدکربن مخرب سلول‌های کبدی دارد. اطلاعات حاصل از این بررسی مؤید این مطلب است که عملکرد حفاظتی (TQ) می‌تواند به فعالیت ضداکسایشی آن مربوط شود. (در اینجا (TQ) به میزان دوز تک (mg/kg 100) استفاده شد.)
– D گالاکتوز آمین مادۀ دیگری است که موجب آسیب سلول‌های کبدی می‌شود. روغن سیاهدانه اثرات حفاظتی و درمانی در برابر این ماده دارد. (۱۴)
سیاهدانه از سلول‌های کبد در برابر D گالاکتوز آمین کاملاً حفاظت می‌کند اما خفاظت آن علیه تتراکلرید کربن نسبی است. (۱۴)
– سیاهدانه می‌تواند از فیبروز و سیروز کبدی در خرگوش‌ها جلوگیری کند. (۴۴)
آسیب‌های کبدی در حیواناتِ درمان شده با (N.S) جزئی و فقط محدود به ناحیۀ میانی بود به علاوه فیبروز و سروز ناحیۀ مرکزی بدن دیده نشد.
– تترابوتیل هیدروپراکسید اثرات سمی روی کبد دارد و سیاهدانه از سلول‌های کبدی در برابر آن حفاظت می‌کند. اثرات (TQ) یعنی جزء اصلی روغن سیاهدانه، بر روی سلول‌های کبدی ایزوله شدۀ موش بررسی شده است.
اثرات (TBHP) روی سلول‌های کبدی ایزوله شده موش‌ها به شرح زیر است:
۱٫ کاهش سریع قابلیت زیستی سلول
۲٫ اتمام سریع گلوتاتیون درون سلولی
۳٫ افزایش میزان ترشح آنزیم‌های درون سلولی.
بعد از اینکه سلول‌های کبدی در معرض (TBHP) قرار گرفتند با (TQ) درمان شدند. (TQ) میزان ترشح آنزیم‌های درون سلولی را کاهش داد و از اتمام گلوتاتیون درون سلولی جلوگیری کرد. در ضمن (TQ) از سلول‌های کبدی محافظت کرد بدین ترتیب که از کاهش قابلیت زیستی و بقا سلول‌ها جلوگیری کرد. در نتیجه (TQ) برای درمان طبیعی کبد کاربرد دارد.
– تتراکلرید کربن (CCl4) سلول‌های کبدی را تخریب می‌کند و آمینوترانسفراز آلانین را افزایش میدهد. (۳۵)
در یک آزمایش در ابتدا تتراکلریدکربن به موش‌ها تزریق شد و سپس آنها (TQ) را از راه دهان دریافت کردند. نتایج نشان داد که (TQ) اثرات حفاظتی مهمی علیه تتراکلریدکربن مخرب سلول‌های کبدی دارد. اطلاعات حاصل از این بررسی مؤید این مطلب است که عملکرد حفاظتی (TQ) می‌تواند به فعالیت ضداکسایشی آن مربوط شود. (در اینجا (TQ) به میزان دوز تک (mg/kg 100) استفاده شد.)
– D گالاکتوز آمین مادۀ دیگری است که موجب آسیب سلول‌های کبدی می‌شود. روغن سیاهدانه اثرات حفاظتی و درمانی در برابر این ماده دارد. (۱۴)
سیاهدانه از سلول‌های کبد در برابر D گالاکتوز آمین کاملاً حفاظت می‌کند اما خفاظت آن علیه تتراکلرید کربن نسبی است. (۱۴)
– سیاهدانه می‌تواند از فیبروز و سیروز کبدی در خرگوش‌ها جلوگیری کند. (۴۴)
آسیب‌های کبدی در حیواناتِ درمان شده با (N.S) جزئی و فقط محدود به ناحیۀ میانی بود به علاوه فیبروز و سروز ناحیۀ مرکزی بدن دیده نشد.
۶-۲ اثر سیاهدانه در درمان سرطان معده: (۷/۸)
در طی یک ازمایش موش‌ها از راه دهان mg1 بنزوپرین (BP) به مدت ۴ هفته (هر هفته ۲ بار) دریافت کردند و این ماده تومورهای پیش معده‌ای ایجاد کرد. سپس اثرات تعدیل‌کنندۀ (TQ) روی تومورها بررسی شد. در طی درمان موش‌ها با بنزوپرین و قبل و بعد از آن تا انتهای آزمایش (TQ) (1 درصد همراه آب نوشیدنی) نیز به موش‌ها داده شد. نتایج ارائه شده بیان‌کنندۀ این مطلب بود که (TQ) تومورزایی به وسیلۀ بنزوپرین را متوقف می‌کند در حالیکه موش‌هایی که فقط بنزوپرین دریافت کردند تومورزایی را نشان دادند.
نتیجه: (TQ) شیوع تومور پیش معده‌ای ایجاد شده با (BP) را مهار کرد و نیز توانست حدود ۷۰-۶۷% تکثیر آن را به طور نسبی کاهش دهد. (TQ) توانایی مهار تومورهای پیش معده‌ای را داشت زیرا یک عامل بازدارندۀ شیمیایی است. احتمالاً شیوه‌های عملی (TQ) می‌تواند به خاطر فعالیت‌های ضدعفونی و ضداکسایشی آن باشد در حالیکه این فعالیت‌ها با افزایش فرآیندهای سم‌زدایی همراه است.
در طی یک ازمایش موش‌ها از راه دهان mg1 بنزوپرین (BP) به مدت ۴ هفته (هر هفته ۲ بار) دریافت کردند و این ماده تومورهای پیش معده‌ای ایجاد کرد. سپس اثرات تعدیل‌کنندۀ (TQ) روی تومورها بررسی شد. در طی درمان موش‌ها با بنزوپرین و قبل و بعد از آن تا انتهای آزمایش (TQ) (1 درصد همراه آب نوشیدنی) نیز به موش‌ها داده شد. نتایج ارائه شده بیان‌کنندۀ این مطلب بود که (TQ) تومورزایی به وسیلۀ بنزوپرین را متوقف می‌کند در حالیکه موش‌هایی که فقط بنزوپرین دریافت کردند تومورزایی را نشان دادند.
نتیجه: (TQ) شیوع تومور پیش معده‌ای ایجاد شده با (BP) را مهار کرد و نیز توانست حدود ۷۰-۶۷% تکثیر آن را به طور نسبی کاهش دهد. (TQ) توانایی مهار تومورهای پیش معده‌ای را داشت زیرا یک عامل بازدارندۀ شیمیایی است. احتمالاً شیوه‌های عملی (TQ) می‌تواند به خاطر فعالیت‌های ضدعفونی و ضداکسایشی آن باشد در حالیکه این فعالیت‌ها با افزایش فرآیندهای سم‌زدایی همراه است.
۷-۲ اثر سیاهدانه روی سرطان رودۀ بزرگ: (۱۹)
(TQ) با توقف فاز (G1) چرخۀ سلولی رشد سلول‌های سرطانی را مهار می‌کند و برای درمان سرطان کولون استفاده می‌شود. (TQ) از طریق مکانیسم‌های وابسته به P53 مرگ برنامه‌ریزی سلول را موجب می‌شود و به این ترتیب سلول‌های سرطانی را نابود می‌کند. از (TQ) برای درمان سرطان کولون در انسان استفاده می‌شود.
(TQ) با توقف فاز (G1) چرخۀ سلولی رشد سلول‌های سرطانی را مهار می‌کند و برای درمان سرطان کولون استفاده می‌شود. (TQ) از طریق مکانیسم‌های وابسته به P53 مرگ برنامه‌ریزی سلول را موجب می‌شود و به این ترتیب سلول‌های سرطانی را نابود می‌کند. از (TQ) برای درمان سرطان کولون در انسان استفاده می‌شود.
۸-۲ اثر سیاهدانه روی سرطان خون: (۴۲/۴۳/۲۶)
آلفاهدرین، یعنی ساپونین پنتاسیکلین، از دانه‌های Nigella sativa جدا شده است. این ترکیب عصارۀ اتانومیک سیاهدانه است که در قسمت شماره ۵ ستون کروماتوگرافی اتیل – استات وجود دارد. (بخش شماره ۵ ستون کروماتوگرافی یا CC-5)
اثر CC-5 روی دسته‌ای از سلول‌های سرطانی مثل سرطان خون P388 و سلول‌های LL12 در موش‌ها بررسی شد.
آلفاهدرین قوی‌ترین صابونی ایزوله شده از CC-5 است که عملکرد ضدتوموری دارد. هنگامی که آلفاهدرین در دوز mg/kg10-5 به مدت ۷ روز (تزریق درون صفاقی) به موش‌ها تزریق شد سرعت مهار تومورزایی به میزان ۴۸-۶۵ درصد در روز هشتم به صورت وابسته به دوز مشاهده شد.
CC-5 اثرات سمی قوی‌ای روی سلول‌ها دارد و نیز اثر نیرومندی روی پاسخ‌های ایمنی سلول می‌گذارد.
آلفاهدرین افزایش وابسته به دوز – زمان را در apoptosis (مرگ برنامه‌ریزی شده سلول) سلول‌های سرطان خون P388 موش‌ها موجب شد.
آلفاهدرین، یعنی ساپونین پنتاسیکلین، از دانه‌های Nigella sativa جدا شده است. این ترکیب عصارۀ اتانومیک سیاهدانه است که در قسمت شماره ۵ ستون کروماتوگرافی اتیل – استات وجود دارد. (بخش شماره ۵ ستون کروماتوگرافی یا CC-5)
اثر CC-5 روی دسته‌ای از سلول‌های سرطانی مثل سرطان خون P388 و سلول‌های LL12 در موش‌ها بررسی شد.
آلفاهدرین قوی‌ترین صابونی ایزوله شده از CC-5 است که عملکرد ضدتوموری دارد. هنگامی که آلفاهدرین در دوز mg/kg10-5 به مدت ۷ روز (تزریق درون صفاقی) به موش‌ها تزریق شد سرعت مهار تومورزایی به میزان ۴۸-۶۵ درصد در روز هشتم به صورت وابسته به دوز مشاهده شد.
CC-5 اثرات سمی قوی‌ای روی سلول‌ها دارد و نیز اثر نیرومندی روی پاسخ‌های ایمنی سلول می‌گذارد.
آلفاهدرین افزایش وابسته به دوز – زمان را در apoptosis (مرگ برنامه‌ریزی شده سلول) سلول‌های سرطان خون P388 موش‌ها موجب شد.
۳- اثرات سیاهدانه در Apoptosis:
در یک آزمایش سلول‌های Hep-2 در معرض لیپوپلی ساکارید (LPS) و کورتیزول قرار گرفتند اثرات این دو ماده جداجدا و در ترکیب با هم بررسی شد که آیا آسیب‌های سلولی ایجاد می‌کنند در ضمن از آپوپتوزیز به عنوان نشانه‌ای جهت تشخیص آسیب‌های سلولی مواد مذکور استفاده شد. نتایج سلول‌هایی را نشان داد که در حجم‌های متفاوتی دستخوش آپوپتیزوز شده بودند. سپس سلول‌های تحت آزمایش در معرض سیاهدانه قرار گرفتند و سیاهدانه از پیشروی apoptosis در این سلول‌ها جلوگیری کرد.
آلفاهدرین، یعنی قوی‌ترین ساپونین، آپوپتیزوز ایجاد می‌کند و پیش از وقوع آپوپتیزوز به سرعت GSH (گلوتاتیون احیا شده) درون سلولی و تیول پروتئینی را تمام کرد. اتمام تیول درون سلولی شکاف غشاء میتوکندری (deltapis(m)) را موجب شد و تولید گونه‌های اکسیژنی واکنش‌گر (ROS) را به طور متوالی در سلول‌های P388 در نقاط زمانی اولیه افزایش داد.
بعد از درمان با آلفاهدرین فشارهای اکسایشی ایجاد می‌شود که مسئله مهمی در وقوع آپوپتوزیز توسط آلفاهدرین است. بر اساس مشاهدات، تغییر تراوایی غشاء میتوکندری بعد از اتمام GSH رخ میدهد و وضعیت تکثیر گونه‌های اکسیژنی واکنش‌گر (ROS) مقدم است.
به موجب آلفاهدرین سیتوکروم C از میتوکندری به سیتوزول رها می‌شود. تغییر تیول درون سلولی و حالات اکسیداسیون و احیا به اختلال در ساختار میتوکندری منجر می‌شود به علاوه تغییرات مذکور در مکانیسم‌های مرگ سلولی ایجاد شده با آلفاهدرین مهم هستند.
در یک آزمایش سلول‌های Hep-2 در معرض لیپوپلی ساکارید (LPS) و کورتیزول قرار گرفتند اثرات این دو ماده جداجدا و در ترکیب با هم بررسی شد که آیا آسیب‌های سلولی ایجاد می‌کنند در ضمن از آپوپتوزیز به عنوان نشانه‌ای جهت تشخیص آسیب‌های سلولی مواد مذکور استفاده شد. نتایج سلول‌هایی را نشان داد که در حجم‌های متفاوتی دستخوش آپوپتیزوز شده بودند. سپس سلول‌های تحت آزمایش در معرض سیاهدانه قرار گرفتند و سیاهدانه از پیشروی apoptosis در این سلول‌ها جلوگیری کرد.
آلفاهدرین، یعنی قوی‌ترین ساپونین، آپوپتیزوز ایجاد می‌کند و پیش از وقوع آپوپتیزوز به سرعت GSH (گلوتاتیون احیا شده) درون سلولی و تیول پروتئینی را تمام کرد. اتمام تیول درون سلولی شکاف غشاء میتوکندری (deltapis(m)) را موجب شد و تولید گونه‌های اکسیژنی واکنش‌گر (ROS) را به طور متوالی در سلول‌های P388 در نقاط زمانی اولیه افزایش داد.
بعد از درمان با آلفاهدرین فشارهای اکسایشی ایجاد می‌شود که مسئله مهمی در وقوع آپوپتوزیز توسط آلفاهدرین است. بر اساس مشاهدات، تغییر تراوایی غشاء میتوکندری بعد از اتمام GSH رخ میدهد و وضعیت تکثیر گونه‌های اکسیژنی واکنش‌گر (ROS) مقدم است.
به موجب آلفاهدرین سیتوکروم C از میتوکندری به سیتوزول رها می‌شود. تغییر تیول درون سلولی و حالات اکسیداسیون و احیا به اختلال در ساختار میتوکندری منجر می‌شود به علاوه تغییرات مذکور در مکانیسم‌های مرگ سلولی ایجاد شده با آلفاهدرین مهم هستند.
۴- استفاده از سیاهدانه برای درمان بعضی بیماری‌ها:
– اثر سیاهدانه روی دیابت:
درمان دهانی همسترها ۴ هفته بعد از بروز دیابت از طریق روغن سیاهدانه آغاز شد. همسترهای تحت آزمایش در نتیجه مصرف نیکوتین آمید و استرپتوزوتوسین (Streptozotocin) به دیابت مبتلا شدند. همسترهای مورد آزمایش با روغن سیاهدانه درمان شدند در نتیجه قند خون کاهش یافت و سطح انسولین سرم افزایش یافت. روغن سیاهدانه روی سلول‌های بتا اثر گذاشته و موجب افزایش سطح انسولین سرم می‌شوند. نتایج خصوصیت Insulinotropic سیاهدانه در Type-2 را تأیید می‌کند.
مطالعات نشان میدهد که اثرات کاهش‌دهندگی گلوکز روغن سیاهدانه (NSO) می‌تواند بیشتر از طریق فعالیت‌های خارج پانکراسی باشد تا از طریق محرک‌هایی که موجب رها شدن انسولین می‌شوند. زیرا اثرات (NSO) موازی با تحریک رهاسازی انسولین در نتیجه حضور (NSO) نبود به علاوه Nigellon و Thymoquinone نیز کاهش‌دهندۀ قند خون هستند.
– اثر سیاهدانه روی دیابت:
درمان دهانی همسترها ۴ هفته بعد از بروز دیابت از طریق روغن سیاهدانه آغاز شد. همسترهای تحت آزمایش در نتیجه مصرف نیکوتین آمید و استرپتوزوتوسین (Streptozotocin) به دیابت مبتلا شدند. همسترهای مورد آزمایش با روغن سیاهدانه درمان شدند در نتیجه قند خون کاهش یافت و سطح انسولین سرم افزایش یافت. روغن سیاهدانه روی سلول‌های بتا اثر گذاشته و موجب افزایش سطح انسولین سرم می‌شوند. نتایج خصوصیت Insulinotropic سیاهدانه در Type-2 را تأیید می‌کند.
مطالعات نشان میدهد که اثرات کاهش‌دهندگی گلوکز روغن سیاهدانه (NSO) می‌تواند بیشتر از طریق فعالیت‌های خارج پانکراسی باشد تا از طریق محرک‌هایی که موجب رها شدن انسولین می‌شوند. زیرا اثرات (NSO) موازی با تحریک رهاسازی انسولین در نتیجه حضور (NSO) نبود به علاوه Nigellon و Thymoquinone نیز کاهش‌دهندۀ قند خون هستند.
– اثر سیاهدانه روی زخم معده:
– روغن سیاهدانه و Thymoquinone در برابر زخم معده نقش حفاظتی دارند که عملکردشان می‌تواند به متعادل نگه داشتن وضعیت اکایش – کاهش موکوس معده مربوط باشد. به علاوه روغن سیاهدانه با افزایش موسین و گلوتاتیون از زخم معده جلوگیری می‌کند. (۲۸)
– روغن سیاهدانه و Thymoquinone در برابر زخم معده نقش حفاظتی دارند که عملکردشان می‌تواند به متعادل نگه داشتن وضعیت اکایش – کاهش موکوس معده مربوط باشد. به علاوه روغن سیاهدانه با افزایش موسین و گلوتاتیون از زخم معده جلوگیری می‌کند. (۲۸)
– اثر روی تنگی نفس: (۲۴/۱۶)
سیاهدانه با بلوکه کردن کانال‌های کلسیمی شلی و انبساط نایژه‌ها را موجب می‌شود و در نتیجه می‌تواند تنگی نفس را درمان کند.
سیاهدانه با بلوکه کردن کانال‌های کلسیمی شلی و انبساط نایژه‌ها را موجب می‌شود و در نتیجه می‌تواند تنگی نفس را درمان کند.
– اثرات تنفسی روغن سیاهدانه: (۱۶)
اثرات روغن هزار سیاهدانه روی سیستم تنفسی خوکچه هندی بررسی شد و با (TQ) مقایسه شد. تزدیرق درون صفاقی روغن فرار در دوز (۱-kg1-mu32-4) افزایش‌های مرتبط با دوزی را در میزان تنفس وفشاردرون نایژکی موجب شد.تزریق درون صفاقی (TQ) در دوز (۱-mg/kg4/6-6/1) موجب افزایش فشار درون نایژکی شد بدون اینکه اثری در میزان تنفس داشته باشد.
اثرات روغن فرار روی تنفس به واسطه آزادسازی هیستامین بوده و مکانیسم‌های هیستامینی به طور مستقیم و فعالیت‌های کومی‌نرژیک موسکارینی به طور غیرمستقیم در بروز اثرات دخالت دارند. برداشت (TQ) از روغن فرار می‌تواند تحریک تنفسی فعال قوی‌ای را ایجاد کند.
اثرات روغن هزار سیاهدانه روی سیستم تنفسی خوکچه هندی بررسی شد و با (TQ) مقایسه شد. تزدیرق درون صفاقی روغن فرار در دوز (۱-kg1-mu32-4) افزایش‌های مرتبط با دوزی را در میزان تنفس وفشاردرون نایژکی موجب شد.تزریق درون صفاقی (TQ) در دوز (۱-mg/kg4/6-6/1) موجب افزایش فشار درون نایژکی شد بدون اینکه اثری در میزان تنفس داشته باشد.
اثرات روغن فرار روی تنفس به واسطه آزادسازی هیستامین بوده و مکانیسم‌های هیستامینی به طور مستقیم و فعالیت‌های کومی‌نرژیک موسکارینی به طور غیرمستقیم در بروز اثرات دخالت دارند. برداشت (TQ) از روغن فرار می‌تواند تحریک تنفسی فعال قوی‌ای را ایجاد کند.
– اثر روی میزان بارداری: (۲۰)
عصاره هگزان دانه‌های Nigella sativa از حاملگی موش‌ها جلوگیری می‌کند و عدم لقاح را نیز موجب می‌شوند. دوزهای بازدارندۀ حاملگی فقط فعالیت تغذیه‌ای ملایم رحم را مهار می‌کند.
– اثر روی ایکوزانوئید (چربی غیراشباع): (۱۴/۳۱)
روغن غیرفرار سیاهدانه و (TQ) پراکسیداسیون غیرآنزیمی را در لیپوزوم‌های فسفولیپیدی مغزی (OX) مهار می‌کنند اما (TQ) حدود ۱۰ بار قوی‌تر است. هم‌چنین مهارکنندۀ قوی ایکوزانوئیدها هستند. روغن غیرفرار سیاهدانه اثرات ضداکسایشی و مهار ایکوزانوئیدها را بیشتر از (TQ) نشان میدهد.
عصاره هگزان دانه‌های Nigella sativa از حاملگی موش‌ها جلوگیری می‌کند و عدم لقاح را نیز موجب می‌شوند. دوزهای بازدارندۀ حاملگی فقط فعالیت تغذیه‌ای ملایم رحم را مهار می‌کند.
– اثر روی ایکوزانوئید (چربی غیراشباع): (۱۴/۳۱)
روغن غیرفرار سیاهدانه و (TQ) پراکسیداسیون غیرآنزیمی را در لیپوزوم‌های فسفولیپیدی مغزی (OX) مهار می‌کنند اما (TQ) حدود ۱۰ بار قوی‌تر است. هم‌چنین مهارکنندۀ قوی ایکوزانوئیدها هستند. روغن غیرفرار سیاهدانه اثرات ضداکسایشی و مهار ایکوزانوئیدها را بیشتر از (TQ) نشان میدهد.
– اثر روی انعقاد خون: (۶)
سیاهدانه پودر شد، با آب مخلوط گردید، به شکل خمیر در آمد و به موش‌ها داده شد. سپس بعد از ۴ هفته فیبرینوژن خون ۱۴% افزایش یافت.
سیاهدانه پودر شد، با آب مخلوط گردید، به شکل خمیر در آمد و به موش‌ها داده شد. سپس بعد از ۴ هفته فیبرینوژن خون ۱۴% افزایش یافت.
– مضرات سیاهدانه: (۴۵)
روغن‌های فرار می‌توانند التهاب پوستی ایجاد کنند و روغن سیاهدانه محرک حساسیت پوستی است در نتیجه روغن فرار استخراج شده از دانه‌ها اثرات جانبی دارند. مشخص شد کسانی که از پمادهای روغن فرار سیاهدانه استفاده میکرده‌اند دچار آسیب‌های پوستی شدند. آسیب‌های پوستی شامل جوش‌های پراکنده همراه با تاولچه، یعنی جوش چرکی، خارش شدید، سوزش و پوست پوسته شدن پوست بودند. آغاز درمان با کورتیکوستروئید و اجتناب از مصرف پماد حاوی روغن سیاهدانه موجب بهبود زخم‌ها شد.
روغن‌های فرار می‌توانند التهاب پوستی ایجاد کنند و روغن سیاهدانه محرک حساسیت پوستی است در نتیجه روغن فرار استخراج شده از دانه‌ها اثرات جانبی دارند. مشخص شد کسانی که از پمادهای روغن فرار سیاهدانه استفاده میکرده‌اند دچار آسیب‌های پوستی شدند. آسیب‌های پوستی شامل جوش‌های پراکنده همراه با تاولچه، یعنی جوش چرکی، خارش شدید، سوزش و پوست پوسته شدن پوست بودند. آغاز درمان با کورتیکوستروئید و اجتناب از مصرف پماد حاوی روغن سیاهدانه موجب بهبود زخم‌ها شد.
منابع
۱٫ A Zaoui, Y Cherrah, K Aloui, N. Mahassine, H Amarouch, M Hassar, 2002. Effect of Nigella sativa fixed oil on blood homeostasis in rat. Journal of Ethnopharmacology, 79(1): 23-26, page 39.
۲٫ A Zoui, Y Cherrah, M A Lacaille _ Dubois, A Settaf, H Amarouch, A Hassar, 2000. Diuretic and hypotensive effects of Nigella sativa in the spontaneously hypertensive rat. Therapie, 55(3): 379-382, page 35.
۳٫ Abyydayil Basim, 2002. Rheology of milled black cumin. Rheologica Acta, 41(5): 441-447.
۴٫ Al-Majed AA, Daba MH, Asiri YA, Al-Shabanah OA, Mostafa AA, El-Kashef HA, 2001. Thymoquinone – induced relaxation of guinea-pig isolated trachea. Res commun Molpathol pharmacol. 110(5-6): 333-45. page 63.
۵٫ Ali, BH, Blunden, Gerald 2003. Pharmacological and toxicological properties of Nigella sativa. Phytotherapy Research, 17(4): 299-305, page 13.
۶٫ Alyishi, Abuo Hozaifa, 2003. efeect of Nigella sativa on blood hemostatic function in rats. Journal of Ethnopharmacology, 85(1): 7-14, page 55.
۷٫ Badary OA, Al-Shabanah OA, Nagi MN, Al-Rikabi AC, El mazar MM, 1999. inhibition of benzo(a)pyrene – induced forestomach carcinogenesis in mice by thynoquinone. Eury cancer prev. 8(5): 435-440. page 70, 57.
۸٫ Badary OA, Gamal El-Din AM. Inhibitory effects of thymoquinone against 20-methylcholanthrene – induced fibro sarcoma tumorigenesis. Cancer Detect prev. 2001; 25(4): 362-8, page 69.
۹٫ Chakravarty N, 1993. Inhibition of histamine release from mast cells by nigellone Ann Allergy. Mar; 70(3): 237-42, page 71.
۱۰٫ Corder C, Benghuzzi H, Tucci M, Cason Z, 2003. Delayed apoptosis upon the treatment of Hep-2 cells with black seed. Biomed Sci Instrum. Page 66.
۱۱٫ Daba M.H, Abdel – Rahman, M.S, 1998. Hepatoprotective activity of thymoquinone in isolated rat hepatocytes. Toxicology Letters, 95(1): 23-29, page 21.
۱۲٫ DR Worthen, OA Ghosheh, PA Crooks, 1998. The in vitro anti-tumor activity of some crude and purified components of black seed, Nigella sativa, page 50. Anticancer Research, 18(3A): 1527-1532, page 50.
۱۳٫ ES el Daly, 1998. Protective effect of cysteine and vitamin E, Crocus sativus and Nigella sativa extracts on ciplatin – induced toxicity in rats. Journal de pharmacie de Belgique, 53(2): 87-93, page 35.
۱۴٫ El-Dakhakhny-M, Mady-N I, Halim MA, 2000. Nigella sativa L-oil protects against induced hepatotoxicity and improves serum lipid profile in rats. Arzeimittel Forschung Drug Research, 50(9): 832-836, page 46.
۱۵٫ El-Mahmoudy A, Matsuyama H, Borgan MA, Shimizu Y, El-Sayed MG, Minamoto N, Takewaki T, 2002. Thymoquinone suppresses expression of inducible nitric oxide synthase in rat macrophages. Int Immunopharmacol, 2(11): 1603-11, page 68.
۱۶٫ El-Tahir KEH, Ashour MMS, Al-Harbi MM, 1993. The cardiovascular actions of the volatile oil of the black seed in rats: elucidation of the mechanism of actions general pharmacology, 24(5): 1123, page 53.
۱۷٫ El-Tahir KEH, Ashouri MMS, Al-Harbi MM, 1993. The respiratory effects of the volatile oil of the black seed in guinea-pigs: elucidation of the mechanism of action general pharmacology, 24(5): 1115. page 52.
۱۸٫ Faranak M, 2002. Isulinotropic properties of Nigella sativa oil in streptozotocin plus nicotinamide diabetic hamster. Research inveterirary science, 73(3): 275-282. page 39.
۱۹٫ Gali-Muhtasib H, Diab-Assaf M, Boltze C, Al-Humaira J, Hartig R, Roessner A, Schneider-Stock R, 2004. Thymoquinone extracted from black seed triggers apoptotic cell death in human colorectal cancer cell viaa P53-dependent mechanism. Int y oncol. 25(4): 857-66, page 59.
۲۰٫ G Keshri, Singh MM, Lakshmi V, Kamboj VP, 1995. Post-coital contraceptive efficacy of the seeds of Nigella sativa in rats. Indian journal of physiology and pharmacology, 33(1): 59-62, page 51.
۲۱٫ El-Abdar HS, Abdollah DM, Saleh S, 2003. Gastroprotectiveity of Nigella sativa oil and its constituent, thymoquinone, against gastric mucosal injury induced by ischaemia-reperfusion in rats. Journal of ethnopharmacology, 84(2-3): 251-258, page 50.
۲۲٫ Hansen JT, Benghuzzi H, Tucci M, Cason Z, 2003. The role of black seed in the proliferation and biochemical marker levels of Hep-2 cells. Biomed Sci Instrum. 39: 371-6, page 65.
۲۳٫ Khan, Sharma, Sultana, 2003. Nigella sativa arneliorates potassium bromate – induced early events of carcinogenesis: diminution of oxidative stress. Human & experimental toxicology, 22(4): 193-203, page 9.
۲۴٫ Khurram IM, Iqbal A, Gilani A, Chaudhary KS, Aziz N, 2001. Bronchodilator, spasmolytie and calcium antogonist activities of Nigella sativa seeds a traditional herbal with multiple medicinal uses. Journal of the Pakistan medical association, 51(3): 115-119, page 40.
۲۵٫ Kirui PK, Cameron J, Benghuzzi HA, Tucci M, Patel R, Adah F, Russell G, 2004. Effect of sustained delivery of thymoquinone on bone healing of male rats. Biomed Sci Instrum., 40: 111-6, page 61.
۲۶٫ Kumara SSM, Huat BTK, 2001. Extraction, isolation and characterization of antitumor principle, alpha-hederin, from the seeds of Nigella sativa. Planta medica., 67(1): 29-32, page 54.
۲۷٫ El-Dakhakhyny M, Mady N, Lembert N, Ammon HPT, 2002. The hypoglycemic effect of Nigella sativa oil is mediated by extrapancreatic action. Planta medica., 68(5): 465-466, page 39.
۲۸٫ El-Halim MA, Baraket M, El-Dakhakhyny M, Aly SM, 2000. Effect of Nigella sativa oil on gastric secretion and ethanol induced ulcer in rats. Journal of ethnopharmacology, 72(1-2): 299-304, page 48.
۲۹٫ Mabrouk, Moselhy, Zohny, Ali, Helal, Amin, Khalifa, 2002. Inhibition of methylnitrozourea induced oxidative stress and carcinogenesis by orally administered bee honey and Nigella grains in Sprague Dawely rats. Journal of experimental and clinical cancer research, 21(3): 344-346, page 37.
۳۰٫ De M, Krishna De A, Banerjee AB, 1999. Antimicrobal screening of some Indian spices. Phytotherapy research, 13(7): 616-618, page 14.
۳۱٫ Mohamed Hashan Daba, Mohamed S. Abdel-Rahman, 1998. Hepatoprotective activity of thymoquinine in isolated rat hepatocytes. Toxicology Letters, 95: 23-29, page 93.
۳۲٫ Morsi NM, 2000. Antimicrobal effect of crude extracts of Nigella sativa on multiple antibiotics resistant bacteria. Acta microbiological polonical 1976 microbiologica polonica 1976, 49(1): 63-74, page 43.
۳۳٫ Mahmoud MR, El-Abhar HS, Saleh S, 2002. The effect of Nigella sativa oil against the liver damage induced by schistosoma mansoni infection in mice. Journal of ethnopharmacology, 79(1): 1-11, page 36.
۳۴٫ Abuharfeil NM, Maher Salim and Vonkleist S, 2001. Augmentation of natural killer cell activity in vivo against tumour cells by some wild plants from Jordan. Phytotherapy research phytother. Res., 15: 109-113, page 77.
۳۵٫ Nagi MN, Alam K, Badary OA, Al-Shabanah OA, Al-Sawaf HA, Al-Bkairi AM, 1999. Thymoquinone protects against carbon trtrachloride hepatotoxicity in mice via an antioxidant mechanism. Biochem. Mol. Biol. Int., 47(1): 153-9, page 71.
۳۶٫ Badary OA, Gamal -Eldin AM, 2001. Inhibitory effects of thymoquinone against 20-methylcholanthrene – induced fibro sarcoma tumorgenesis. Cancer detection and prevention, 25(4): 362-368, page 58.
۳۷٫ Badary OA, 1999. Thymoquinone attenuates ifosfamide – induced fanconi syndrome in rats and enhances its antitumor activity inmice. Journal of ethnopharmacology, 67(2): 135-142, page 56.
۳۸٫ Osama A, Badary OA, Ashraf B, Abdel-Naim, Mohamed H, Abdel-Wahab, Farid MA, Hamada, 2000. The influence of thymoquinone on doxorubicin – induced hyperlipidemic nephropathy in rats. Toxicology, 143: 219-226, page 82.
۳۹٫ Nair SC, Salomi MJ, Panikhar B, Panikhar KR, 1991. Modulatory effects of crocus sativus and Nigella sativa extracts on cisplatin – induced toxicity in mice. Journal of ethnopharmacology, 31(1): 75-83, page 43.
۴۰٫ Salem ML, Hossain MS, Salem ML, Hossain MS, 2000. Protective effect of black seed oil from Nigella sativa against murine cytomegalovirus infection. International journal of Immunopharmacology, 22(9): 729-740, page 47.
۴۱٫ Nazrul Islam SK, Parveen Begum, Touhida Ahsan, Saiful Huque and Monira Ahsan, 2004. Immunosuppressive and cytotoxic properties of Nigella sativa. Phytotherapy research, phytother. Res., 335-398, page 73.
۴۲٫ Swamy SM, Huat BT, 2003. Intracellular glutathione depletion and reactive oxygen species generation are important in alpha-hederin apoptosis of P388 cells. Mol. Cell. Biochem. Mar., 245(1-2): 127-39, page 67.
۴۳٫ Swamy SM, Tan BK, 2000. Cytotoxic and immunopotentiating effects of ethanolic extract of Nigella sativa seeds. Journal of ethnopharmacology, 70(1): 1-7, page 49.
۴۴٫ Turkdogan MK, Agaoglu Z, Yenor Z, Sekeroglu R, Akkan HA, Ava ME, 2001. The role of antioxidant vitamins (C and E), selenium and Nigella sativa in the prevention of liver fibrosis and cirrhosis in rabbits. DTW. Deutsche tierarztliche wochenschrift, 108(2): 71-73, page 55.
۴۵٫ Zedlitz, Sven; Kaufmann, Roland; Boehncke, Wolf-Henning, 2002. Allergic contact dermatitis from black cumin oil containing ointment, page 1.
۱٫ A Zaoui, Y Cherrah, K Aloui, N. Mahassine, H Amarouch, M Hassar, 2002. Effect of Nigella sativa fixed oil on blood homeostasis in rat. Journal of Ethnopharmacology, 79(1): 23-26, page 39.
۲٫ A Zoui, Y Cherrah, M A Lacaille _ Dubois, A Settaf, H Amarouch, A Hassar, 2000. Diuretic and hypotensive effects of Nigella sativa in the spontaneously hypertensive rat. Therapie, 55(3): 379-382, page 35.
۳٫ Abyydayil Basim, 2002. Rheology of milled black cumin. Rheologica Acta, 41(5): 441-447.
۴٫ Al-Majed AA, Daba MH, Asiri YA, Al-Shabanah OA, Mostafa AA, El-Kashef HA, 2001. Thymoquinone – induced relaxation of guinea-pig isolated trachea. Res commun Molpathol pharmacol. 110(5-6): 333-45. page 63.
۵٫ Ali, BH, Blunden, Gerald 2003. Pharmacological and toxicological properties of Nigella sativa. Phytotherapy Research, 17(4): 299-305, page 13.
۶٫ Alyishi, Abuo Hozaifa, 2003. efeect of Nigella sativa on blood hemostatic function in rats. Journal of Ethnopharmacology, 85(1): 7-14, page 55.
۷٫ Badary OA, Al-Shabanah OA, Nagi MN, Al-Rikabi AC, El mazar MM, 1999. inhibition of benzo(a)pyrene – induced forestomach carcinogenesis in mice by thynoquinone. Eury cancer prev. 8(5): 435-440. page 70, 57.
۸٫ Badary OA, Gamal El-Din AM. Inhibitory effects of thymoquinone against 20-methylcholanthrene – induced fibro sarcoma tumorigenesis. Cancer Detect prev. 2001; 25(4): 362-8, page 69.
۹٫ Chakravarty N, 1993. Inhibition of histamine release from mast cells by nigellone Ann Allergy. Mar; 70(3): 237-42, page 71.
۱۰٫ Corder C, Benghuzzi H, Tucci M, Cason Z, 2003. Delayed apoptosis upon the treatment of Hep-2 cells with black seed. Biomed Sci Instrum. Page 66.
۱۱٫ Daba M.H, Abdel – Rahman, M.S, 1998. Hepatoprotective activity of thymoquinone in isolated rat hepatocytes. Toxicology Letters, 95(1): 23-29, page 21.
۱۲٫ DR Worthen, OA Ghosheh, PA Crooks, 1998. The in vitro anti-tumor activity of some crude and purified components of black seed, Nigella sativa, page 50. Anticancer Research, 18(3A): 1527-1532, page 50.
۱۳٫ ES el Daly, 1998. Protective effect of cysteine and vitamin E, Crocus sativus and Nigella sativa extracts on ciplatin – induced toxicity in rats. Journal de pharmacie de Belgique, 53(2): 87-93, page 35.
۱۴٫ El-Dakhakhny-M, Mady-N I, Halim MA, 2000. Nigella sativa L-oil protects against induced hepatotoxicity and improves serum lipid profile in rats. Arzeimittel Forschung Drug Research, 50(9): 832-836, page 46.
۱۵٫ El-Mahmoudy A, Matsuyama H, Borgan MA, Shimizu Y, El-Sayed MG, Minamoto N, Takewaki T, 2002. Thymoquinone suppresses expression of inducible nitric oxide synthase in rat macrophages. Int Immunopharmacol, 2(11): 1603-11, page 68.
۱۶٫ El-Tahir KEH, Ashour MMS, Al-Harbi MM, 1993. The cardiovascular actions of the volatile oil of the black seed in rats: elucidation of the mechanism of actions general pharmacology, 24(5): 1123, page 53.
۱۷٫ El-Tahir KEH, Ashouri MMS, Al-Harbi MM, 1993. The respiratory effects of the volatile oil of the black seed in guinea-pigs: elucidation of the mechanism of action general pharmacology, 24(5): 1115. page 52.
۱۸٫ Faranak M, 2002. Isulinotropic properties of Nigella sativa oil in streptozotocin plus nicotinamide diabetic hamster. Research inveterirary science, 73(3): 275-282. page 39.
۱۹٫ Gali-Muhtasib H, Diab-Assaf M, Boltze C, Al-Humaira J, Hartig R, Roessner A, Schneider-Stock R, 2004. Thymoquinone extracted from black seed triggers apoptotic cell death in human colorectal cancer cell viaa P53-dependent mechanism. Int y oncol. 25(4): 857-66, page 59.
۲۰٫ G Keshri, Singh MM, Lakshmi V, Kamboj VP, 1995. Post-coital contraceptive efficacy of the seeds of Nigella sativa in rats. Indian journal of physiology and pharmacology, 33(1): 59-62, page 51.
۲۱٫ El-Abdar HS, Abdollah DM, Saleh S, 2003. Gastroprotectiveity of Nigella sativa oil and its constituent, thymoquinone, against gastric mucosal injury induced by ischaemia-reperfusion in rats. Journal of ethnopharmacology, 84(2-3): 251-258, page 50.
۲۲٫ Hansen JT, Benghuzzi H, Tucci M, Cason Z, 2003. The role of black seed in the proliferation and biochemical marker levels of Hep-2 cells. Biomed Sci Instrum. 39: 371-6, page 65.
۲۳٫ Khan, Sharma, Sultana, 2003. Nigella sativa arneliorates potassium bromate – induced early events of carcinogenesis: diminution of oxidative stress. Human & experimental toxicology, 22(4): 193-203, page 9.
۲۴٫ Khurram IM, Iqbal A, Gilani A, Chaudhary KS, Aziz N, 2001. Bronchodilator, spasmolytie and calcium antogonist activities of Nigella sativa seeds a traditional herbal with multiple medicinal uses. Journal of the Pakistan medical association, 51(3): 115-119, page 40.
۲۵٫ Kirui PK, Cameron J, Benghuzzi HA, Tucci M, Patel R, Adah F, Russell G, 2004. Effect of sustained delivery of thymoquinone on bone healing of male rats. Biomed Sci Instrum., 40: 111-6, page 61.
۲۶٫ Kumara SSM, Huat BTK, 2001. Extraction, isolation and characterization of antitumor principle, alpha-hederin, from the seeds of Nigella sativa. Planta medica., 67(1): 29-32, page 54.
۲۷٫ El-Dakhakhyny M, Mady N, Lembert N, Ammon HPT, 2002. The hypoglycemic effect of Nigella sativa oil is mediated by extrapancreatic action. Planta medica., 68(5): 465-466, page 39.
۲۸٫ El-Halim MA, Baraket M, El-Dakhakhyny M, Aly SM, 2000. Effect of Nigella sativa oil on gastric secretion and ethanol induced ulcer in rats. Journal of ethnopharmacology, 72(1-2): 299-304, page 48.
۲۹٫ Mabrouk, Moselhy, Zohny, Ali, Helal, Amin, Khalifa, 2002. Inhibition of methylnitrozourea induced oxidative stress and carcinogenesis by orally administered bee honey and Nigella grains in Sprague Dawely rats. Journal of experimental and clinical cancer research, 21(3): 344-346, page 37.
۳۰٫ De M, Krishna De A, Banerjee AB, 1999. Antimicrobal screening of some Indian spices. Phytotherapy research, 13(7): 616-618, page 14.
۳۱٫ Mohamed Hashan Daba, Mohamed S. Abdel-Rahman, 1998. Hepatoprotective activity of thymoquinine in isolated rat hepatocytes. Toxicology Letters, 95: 23-29, page 93.
۳۲٫ Morsi NM, 2000. Antimicrobal effect of crude extracts of Nigella sativa on multiple antibiotics resistant bacteria. Acta microbiological polonical 1976 microbiologica polonica 1976, 49(1): 63-74, page 43.
۳۳٫ Mahmoud MR, El-Abhar HS, Saleh S, 2002. The effect of Nigella sativa oil against the liver damage induced by schistosoma mansoni infection in mice. Journal of ethnopharmacology, 79(1): 1-11, page 36.
۳۴٫ Abuharfeil NM, Maher Salim and Vonkleist S, 2001. Augmentation of natural killer cell activity in vivo against tumour cells by some wild plants from Jordan. Phytotherapy research phytother. Res., 15: 109-113, page 77.
۳۵٫ Nagi MN, Alam K, Badary OA, Al-Shabanah OA, Al-Sawaf HA, Al-Bkairi AM, 1999. Thymoquinone protects against carbon trtrachloride hepatotoxicity in mice via an antioxidant mechanism. Biochem. Mol. Biol. Int., 47(1): 153-9, page 71.
۳۶٫ Badary OA, Gamal -Eldin AM, 2001. Inhibitory effects of thymoquinone against 20-methylcholanthrene – induced fibro sarcoma tumorgenesis. Cancer detection and prevention, 25(4): 362-368, page 58.
۳۷٫ Badary OA, 1999. Thymoquinone attenuates ifosfamide – induced fanconi syndrome in rats and enhances its antitumor activity inmice. Journal of ethnopharmacology, 67(2): 135-142, page 56.
۳۸٫ Osama A, Badary OA, Ashraf B, Abdel-Naim, Mohamed H, Abdel-Wahab, Farid MA, Hamada, 2000. The influence of thymoquinone on doxorubicin – induced hyperlipidemic nephropathy in rats. Toxicology, 143: 219-226, page 82.
۳۹٫ Nair SC, Salomi MJ, Panikhar B, Panikhar KR, 1991. Modulatory effects of crocus sativus and Nigella sativa extracts on cisplatin – induced toxicity in mice. Journal of ethnopharmacology, 31(1): 75-83, page 43.
۴۰٫ Salem ML, Hossain MS, Salem ML, Hossain MS, 2000. Protective effect of black seed oil from Nigella sativa against murine cytomegalovirus infection. International journal of Immunopharmacology, 22(9): 729-740, page 47.
۴۱٫ Nazrul Islam SK, Parveen Begum, Touhida Ahsan, Saiful Huque and Monira Ahsan, 2004. Immunosuppressive and cytotoxic properties of Nigella sativa. Phytotherapy research, phytother. Res., 335-398, page 73.
۴۲٫ Swamy SM, Huat BT, 2003. Intracellular glutathione depletion and reactive oxygen species generation are important in alpha-hederin apoptosis of P388 cells. Mol. Cell. Biochem. Mar., 245(1-2): 127-39, page 67.
۴۳٫ Swamy SM, Tan BK, 2000. Cytotoxic and immunopotentiating effects of ethanolic extract of Nigella sativa seeds. Journal of ethnopharmacology, 70(1): 1-7, page 49.
۴۴٫ Turkdogan MK, Agaoglu Z, Yenor Z, Sekeroglu R, Akkan HA, Ava ME, 2001. The role of antioxidant vitamins (C and E), selenium and Nigella sativa in the prevention of liver fibrosis and cirrhosis in rabbits. DTW. Deutsche tierarztliche wochenschrift, 108(2): 71-73, page 55.
۴۵٫ Zedlitz, Sven; Kaufmann, Roland; Boehncke, Wolf-Henning, 2002. Allergic contact dermatitis from black cumin oil containing ointment, page 1.
به نقل از سایت موسسه تحقیقات حجامت ایران
