کونله
بفتح کاف و سکون واو و خفای نون و فتح لام و ها لغت هندی است
ماهیت آن
ثمر درختی است شبیه بنارنج در جمیع اجزا الا آنکه درخت آن از درخت نارنج اندک کوچکتر و همچنین برک و بهار و ثمر و تخم بهار آن یعنی کل آن کم بوتر و برک آن نازک تر و در سبزی کمتر و ثمر آن در خامی سبز و ترش و بعد از رسیدن برنک نارنج و شیرین و شاداب می کردد و خوش بو و خوش طعم و پوست بعضی نازکتر و املس و بعضی ضخیم تر و بصلابت پوست نارنج نیست و در تلخی نیز از پوست نارنج کمتر و خوش بو و آنچه پوست آن نازکتر می باشد شاداب تر از ضخیم آنست و در بنکاله از کوهستان سلهت و رنکپور که آن هر دو در سرحد آن بلد واقع اند می آورند و در ان هر دو جا خصوص در سلهت بسیار خوب و وافر می شود و در میدنی پور و کتک از مملکت اودیسه و در شاه جهان آباد و اکبرآباد و عظیم آباد و لکهنو که رنکتره نامند و نواح آن بلد واقع اند می آورند و در ان هر دو جا بسیار خوب و وافر می شود و در مملکت هند نیز می شود و لیکن بخوبی و وفور آن هر دو مکان نیست و در مملکت پرتکال نیز بسیار خوب می شود و در تمام سال می ماند بخلاف آن اماکن و غیرها از بعض شهرهای مملکت ایران و دکهن و غیرها که موسم رسیدن آن زمستان و تا بهار است بحسب اختلاف اراضی از دو سه ماه زیاده نمی ماند
طبیعت آن
در اول دوم سرد و در آخر آن تر
افعال و خواص آن
مفرح قلب و رافع خفقان و مسکن حدت خون و صفرا و تشنکی و لهیب معده و کبد و مدر بول و پوست آن مقوی معده و قائم مقام پوست اترج و نارنج و طلای آن رافع کلف و مخلل و مربای آن نیز خوش بو و لذیذ و مقوی می باشد و تخم آن در تریاقیت نیز مانند تخم اترج و چون ثمر بکمال رسیدۀ آن را بتمامه از پوست و مغز و تخم بکذارند تا پوسیده و خشک کردد پس به آب سائیده حبوب سازند هر حبی بقدر نخودی بزرک شربتی از پنج حب تا ده حب جهت رفع غثیان و قئ مفرط و اسهال بسیار که در هیضها بهم می رسد بسیار نافع و مجرب و بهترین از فادزهر معادنی و غیره از حابسات تریاقیه است
مخزن الادویه عقیلی خراسانی
////////
//////////
پرتقال : Orangeنام علمی : Citrus Sinensis L خانواده : Rutaceae نام عربی [هندی!]: کونله
گیاه شناسی:پرتقال در خت كوچكي است با برگ‌های سبز، گل ها و ميوه‌ي آن معطر و گل‌ها به رنگ سفيد و پوست ميوه آن نارنجی كمی ناصاف، گوشت آن شيرين و يا ترش و شيرين و بسته به ارقام مختلف دارای رنگ زرد و قرمز می باشد(1).
ترکیبات شیمیایی:از نظر ترکیبات شیمیایی پرتقال غنی از ويتامين ث می باشد. در پوست آن اسانسی يافت می شود كه دارای دی-لیمونن ، دسايكليك آلدئيد لينالول، دی ال-ترپي‌نئول و ...... می‌باشد. در برگ تازه‌ی آن مواد ال-استاچيدرين، گليكوزيد و هسپريدين وجود دارد(1).
قسمت مورد استفاده:از پوست، گوشت و تخم پرتقال استفاده می کنند(2).
طبیعت:طبیعت پرتقال اول دوم سرد ودر آخر تر است و هر چه شیرین تر باشد طبیعت آن متمایل به تری و گرمی و هر چه ترش‌تر متمایل به سردی و خشکی می باشد(2).
افعال و خواص پرتقال در طب سنتی:بهتر از نارنگی و شاداب و خوش طعم و لذیذ و لطیف از جمیع جهات، و از حیثیت منافع بهتر از نارنگی است(3). مفرح قلب و رافع خفقان و مسكن حدت خون و صفرا و تشنگي و لهيب معده و كبد و ادرارآور است.پوست آن مقوی معده و قایم مقام پوست اترج و نارنج و طلای آن رافع كلف و مخلل و مربای آن نيز خوشبو و لذيذ و مقوی ميباشد و تخم آن در ترياقيت نيز مانند تخم اترج و چون ثمر به كمال رسيده آن را به تمامه از پوست و مغز و تخم بگذارند تا پوسيده و خشك گردد پس با آب سایيده حبوب سازند هر حبی به قدر نخودی بزرگ شربتی از پنج حب تا ده حب جهت رفع غثيان و قی مفرط و اسهال بسيار كه در هيضهها به هم ميرسد بسيار نافع و مجرب و بهترين از فادزهر معدني و غيره از حابسات ترياقيه است(2).
کاربردها در طب نوین:
تحقیقی در مورد بررسي تاثير اسانس خوراكي پوست پرتقال بر شدت علايم سندرم [عارضه] پيش از قاعدگي انجام شد. این پژوهش بر روی 80 دانشجو مورد بررسی قرار گرفت. و پس از تاييد قطعي تشخيص سندرم پيش از قاعدگي به طور تصادفي به دو گروه40 نفري تقسيم شدند و به مدت دو ماه متوالي با 10 قطره اسانس پوست پرتقال يا دارونما سه بار در روز، حداقل 14 روز قبل از قاعدگي تحت درمان قرار گرفتند. ميزان كاهش شدت علايم سندرم پيش از قاعدگي بعد از مصرف اسانس پوست پرتقال 46.08٪ و در گروه دارونما 14.21٪ بود كه بين ميزان كاهش شدت علايم بين دو گروه اختلاف معني داري وجود دارد (p 0/001). همچنين ميزان كاهش شدت علايم جسمي در گروه دارو به ميزان 24.30٪ و در گروه دارونما به ميزان 0.5 و ميزان كاهش شدت علايم رواني بعد از مصرف دارو21.78٪ و در گروه دارونما به ميزان 9.21٪ بود .(p 0/001)اسانس پوست پرتقال بدون نياز به مصرف در تمام سيكل و فقط مصرف در فاز لوتئال باعث كاهش شدت علائم كلي، جسمي و رواني مي شود. درحالي كه عارضه خاصي ندارد و تغييري در الگوي خونريزي قاعدگي ايجاد نمي كند(4).
پژوهشی بر روی اثربخشی افشرده پرتقال با فلوکستین در درمان اختلال افسردگی اساسی انجام شد. در این مطالعه که از نوع کارآزمایی بالینی بود، 150 بیمار افسرده اساسی بالای 15 سال، بر اساس ملاک های تشخیصی DSM-IVدر سه گروه 50 نفری تحت درمان با فلوکستین (20میلیگرم در روز) و افشرده پرتقال (10و 20 قطره در روز) قرار گرفتند. بیماران طی 6 هفته مورد پیگیری قرار گرفتند.74 بیمار تا انتها در تحقیق باقی ماندند میزان بهبود افسردگی در گروه تحت درمان با فلوکستین بعد از 6هفته 8.15 نمره در آزمون افسردگی هامیلتون بود. این میزان در گروه تحت درمان با 10 و 20 قطره افشرده پرتقال به ترتیب 15.80 و12.00 نمره بود که نشا ن‌دهنده تأثیر بهتر 10 قطره افشرده پرتقال (P=0.001) و تأثیر برابر 20 قطره افشرده پرتقال(P 0.05)با 20 میلیگرم فلوکستین روزانه در بیماران می باشد. میزان عوارض جانبی در هر سه گروه مساوی بود (P 0.05). افشرده پرتقال بخصوص در دوزهای پایین تأثیر بسیار خوبی بر درمان افسردگی اساسی بالغین در طی حداقل 6 هفته درمان دارد که حتی می تواند بیشتر از تأثیر درمانی، داروی کلاسیک ضدافسردگی (فلوکستین) باشد. عوارض درمان با افشرده پرتقال نیز اختلاف معنی داری با درمانهای استاندارد ندارد. بنابراین با وجود محدودیت های تحقیق استفاده از افشرده پرتقال در درمان این نوع اختلال پیشنهاد می‌شود(5).
اثر پوست پرتقال بر روی سرطان سینه در موش مورد بررسی قرار گرفت. پوست پرتقال منبع فراوان polymethoxyflavones (PMFs) با خواص بالقوهchemopreventive است. پوست پرتقال مورد استفاده در اینجا مخلوط است باtangeretin (19.0%)،heptamethoxyflavone (15.24%)،tetramethoxyflavone (13.6%)،nobiletin (12.49%)،
Hexamethoxyflavone (11.06%) وsinensitin (9.16%). پس از 3 ماه از تغذیه،atypical hyperplasias در غدد پستانی موش توسعه یافت.پس از تغذیه موش با پوست پرتقال
atypical hyperplasiAa کاهش یافت. آپوپتوز در گروه‌های درمانی با پوست پرتقال(P .01) با عدم مهار میتوز افزایش یافت. بنابراین با آماده‌سازی استاندارد پوست پرتقال با 30٪ PMFs ضایعات atypical hyperplastic را کاهش می‌دهد و افزایش می‌دهد آپوپتوز در سلول‌ها‌ی epithelialمجرایی غدد پستانی موش(6).
منابع:1- معجزات غذایی و درمانی مرکبات(2) (پرتقال، گريپ فروت و.....)،دکتر محمد دریایی،تجسم خلاق، تهران 1384 1 - مخزن‌الدویه, محمد حسین عقیلی علوی خراسانی,تصحیح دکتر محمد رضا شمس اردکانی, روجا رحیمی و فاطمه فرجادمند, تهران, نشر اندیشه ظهور با همکاری دانشگاه علوم پزشکی تهران,1389 1- حفظ الصحه ناصری ، محمد کاظم گیلانی ، تهران المعی ،1387 4- بررسي تاثيراسانس خوراكي پوست پرتقال بر شدت علايم سندرم پيش از قاعدگي، كار آزمايي باليني دو سو كور شاهددار، گيتي ازگلي و همکاران، فصلنامه باروري و ناباروري، دوره 12 ، شماره 2، بهار 1390 ، صفحات:123-129
5- مقایسه اثربخشی افشرده پرتقال با فلوکستین در درمان اختلال افسردگی اساسی، دکتر محمدرضا سرگلزایی و همکاران، افق دانش؛ مجله دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی، درمانی گناباد، دوره 10،شماره3، سال1383
Chemopreventive Effects of Orange Peel Extract (OPE) II. OPE Inhibits Atypical Hyperplastic Lesions in Rodent (6
Mammary Gland , Kunhua Fan et al , . Journal of Medicinal Food. March 2007, 10(1): 18-24
گیاه شناسی:پرتقال در خت كوچكي است با برگ‌های سبز، گل ها و ميوه‌ي آن معطر و گل‌ها به رنگ سفيد و پوست ميوه آن نارنجی كمی ناصاف، گوشت آن شيرين و يا ترش و شيرين و بسته به ارقام مختلف دارای رنگ زرد و قرمز می باشد(1).
ترکیبات شیمیایی:از نظر ترکیبات شیمیایی پرتقال غنی از ويتامين ث می باشد. در پوست آن اسانسی يافت می شود كه دارای دی-لیمونن ، دسايكليك آلدئيد لينالول، دی ال-ترپي‌نئول و ...... می‌باشد. در برگ تازه‌ی آن مواد ال-استاچيدرين، گليكوزيد و هسپريدين وجود دارد(1).
قسمت مورد استفاده:از پوست، گوشت و تخم پرتقال استفاده می کنند(2).
طبیعت:طبیعت پرتقال اول دوم سرد ودر آخر تر است و هر چه شیرین تر باشد طبیعت آن متمایل به تری و گرمی و هر چه ترش‌تر متمایل به سردی و خشکی می باشد(2).
افعال و خواص پرتقال در طب سنتی:بهتر از نارنگی و شاداب و خوش طعم و لذیذ و لطیف از جمیع جهات، و از حیثیت منافع بهتر از نارنگی است(3). مفرح قلب و رافع خفقان و مسكن حدت خون و صفرا و تشنگي و لهيب معده و كبد و ادرارآور است.پوست آن مقوی معده و قایم مقام پوست اترج و نارنج و طلای آن رافع كلف و مخلل و مربای آن نيز خوشبو و لذيذ و مقوی ميباشد و تخم آن در ترياقيت نيز مانند تخم اترج و چون ثمر به كمال رسيده آن را به تمامه از پوست و مغز و تخم بگذارند تا پوسيده و خشك گردد پس با آب سایيده حبوب سازند هر حبی به قدر نخودی بزرگ شربتی از پنج حب تا ده حب جهت رفع غثيان و قی مفرط و اسهال بسيار كه در هيضهها به هم ميرسد بسيار نافع و مجرب و بهترين از فادزهر معدني و غيره از حابسات ترياقيه است(2).
کاربردها در طب نوین:
تحقیقی در مورد بررسي تاثير اسانس خوراكي پوست پرتقال بر شدت علايم سندرم [عارضه] پيش از قاعدگي انجام شد. این پژوهش بر روی 80 دانشجو مورد بررسی قرار گرفت. و پس از تاييد قطعي تشخيص سندرم پيش از قاعدگي به طور تصادفي به دو گروه40 نفري تقسيم شدند و به مدت دو ماه متوالي با 10 قطره اسانس پوست پرتقال يا دارونما سه بار در روز، حداقل 14 روز قبل از قاعدگي تحت درمان قرار گرفتند. ميزان كاهش شدت علايم سندرم پيش از قاعدگي بعد از مصرف اسانس پوست پرتقال 46.08٪ و در گروه دارونما 14.21٪ بود كه بين ميزان كاهش شدت علايم بين دو گروه اختلاف معني داري وجود دارد (p 0/001). همچنين ميزان كاهش شدت علايم جسمي در گروه دارو به ميزان 24.30٪ و در گروه دارونما به ميزان 0.5 و ميزان كاهش شدت علايم رواني بعد از مصرف دارو21.78٪ و در گروه دارونما به ميزان 9.21٪ بود .(p 0/001)اسانس پوست پرتقال بدون نياز به مصرف در تمام سيكل و فقط مصرف در فاز لوتئال باعث كاهش شدت علائم كلي، جسمي و رواني مي شود. درحالي كه عارضه خاصي ندارد و تغييري در الگوي خونريزي قاعدگي ايجاد نمي كند(4).
پژوهشی بر روی اثربخشی افشرده پرتقال با فلوکستین در درمان اختلال افسردگی اساسی انجام شد. در این مطالعه که از نوع کارآزمایی بالینی بود، 150 بیمار افسرده اساسی بالای 15 سال، بر اساس ملاک های تشخیصی DSM-IVدر سه گروه 50 نفری تحت درمان با فلوکستین (20میلیگرم در روز) و افشرده پرتقال (10و 20 قطره در روز) قرار گرفتند. بیماران طی 6 هفته مورد پیگیری قرار گرفتند.74 بیمار تا انتها در تحقیق باقی ماندند میزان بهبود افسردگی در گروه تحت درمان با فلوکستین بعد از 6هفته 8.15 نمره در آزمون افسردگی هامیلتون بود. این میزان در گروه تحت درمان با 10 و 20 قطره افشرده پرتقال به ترتیب 15.80 و12.00 نمره بود که نشا ن‌دهنده تأثیر بهتر 10 قطره افشرده پرتقال (P=0.001) و تأثیر برابر 20 قطره افشرده پرتقال(P 0.05)با 20 میلیگرم فلوکستین روزانه در بیماران می باشد. میزان عوارض جانبی در هر سه گروه مساوی بود (P 0.05). افشرده پرتقال بخصوص در دوزهای پایین تأثیر بسیار خوبی بر درمان افسردگی اساسی بالغین در طی حداقل 6 هفته درمان دارد که حتی می تواند بیشتر از تأثیر درمانی، داروی کلاسیک ضدافسردگی (فلوکستین) باشد. عوارض درمان با افشرده پرتقال نیز اختلاف معنی داری با درمانهای استاندارد ندارد. بنابراین با وجود محدودیت های تحقیق استفاده از افشرده پرتقال در درمان این نوع اختلال پیشنهاد می‌شود(5).
اثر پوست پرتقال بر روی سرطان سینه در موش مورد بررسی قرار گرفت. پوست پرتقال منبع فراوان polymethoxyflavones (PMFs) با خواص بالقوهchemopreventive است. پوست پرتقال مورد استفاده در اینجا مخلوط است باtangeretin (19.0%)،heptamethoxyflavone (15.24%)،tetramethoxyflavone (13.6%)،nobiletin (12.49%)،
Hexamethoxyflavone (11.06%) وsinensitin (9.16%). پس از 3 ماه از تغذیه،atypical hyperplasias در غدد پستانی موش توسعه یافت.پس از تغذیه موش با پوست پرتقال
atypical hyperplasiAa کاهش یافت. آپوپتوز در گروه‌های درمانی با پوست پرتقال(P .01) با عدم مهار میتوز افزایش یافت. بنابراین با آماده‌سازی استاندارد پوست پرتقال با 30٪ PMFs ضایعات atypical hyperplastic را کاهش می‌دهد و افزایش می‌دهد آپوپتوز در سلول‌ها‌ی epithelialمجرایی غدد پستانی موش(6).
منابع:1- معجزات غذایی و درمانی مرکبات(2) (پرتقال، گريپ فروت و.....)،دکتر محمد دریایی،تجسم خلاق، تهران 1384 1 - مخزن‌الدویه, محمد حسین عقیلی علوی خراسانی,تصحیح دکتر محمد رضا شمس اردکانی, روجا رحیمی و فاطمه فرجادمند, تهران, نشر اندیشه ظهور با همکاری دانشگاه علوم پزشکی تهران,1389 1- حفظ الصحه ناصری ، محمد کاظم گیلانی ، تهران المعی ،1387 4- بررسي تاثيراسانس خوراكي پوست پرتقال بر شدت علايم سندرم پيش از قاعدگي، كار آزمايي باليني دو سو كور شاهددار، گيتي ازگلي و همکاران، فصلنامه باروري و ناباروري، دوره 12 ، شماره 2، بهار 1390 ، صفحات:123-129
5- مقایسه اثربخشی افشرده پرتقال با فلوکستین در درمان اختلال افسردگی اساسی، دکتر محمدرضا سرگلزایی و همکاران، افق دانش؛ مجله دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی، درمانی گناباد، دوره 10،شماره3، سال1383
Chemopreventive Effects of Orange Peel Extract (OPE) II. OPE Inhibits Atypical Hyperplastic Lesions in Rodent (6
Mammary Gland , Kunhua Fan et al , . Journal of Medicinal Food. March 2007, 10(1): 18-24
راضیه رضایی
کارشناس کشاورزی( گرایش باغبانی)
Email: ra_rezaei@ymail.com
====================
====================
