شاهکار

شاهکار. (اِمر.) کار بزرگ و نمایان، کاری که در آن هنرنمایی کرده باشند. ا. (ا.) کار بزرگ و نمایان.۲(صفت) ممتاز؛ برتر؛برجسته. 

شاهکاری هست هر صنعتگری را در جهان 

شاهکار آفرینش، خلقت زیبای تست. 

شاطر عباس صبوحی 

// 

منت خدای را که به نام تو بسته بود 

بر مدعای خویش نگشتند کامکار 

منت خدای را که به نام تو ثبت بود 

بر پیش طاق کعبه توفیق این دو کار 

بردن فرات را به زمین بوسی مرتضی 

دیگر عمارت حرم آن بزرگوار 

ز اقبال بی زوال به کمتر توجهی 

یک بنده تو کرد تمام این دو شاهکار 

صائب تبریزی در ستایش شاه صفی 

// 

برد از آغاز آن جهول ظلوم 

دست در خون عشقی مظلوم 

بعد از آن تا زند مؤسس را 

زد به تیر بلا‌ «‌مدرس‌» را 

شحنهٔ شهر چون که شد فتاک 

دگران را ز قتل و فتک چه باک 

دارم افسانه‌ای ز «‌درگاهی 

‌» شاهکاریست بشنو ار خواهی 

ملک الشعرای بهار 

فرهگ را، فرهنگ را، فرهنگ را دریابیم. امثال احمقی نژادها که، هیچ مغول و عرب و افغان و اسکندر و انگلستان و آمریک! و روسیه و چین در نهایت راهی زباله دان تاریخ بلند مردم و مدنیت ایران زمین خواهند شد و باید ایرانی ماند تا چنین شود.

#یادداشت

#گزیده_کتاب

🍥 بمباران جامعه ایران با مفاهیم منفی و سیاه رسانه‌ای و راه رهایی از چاه سیاه سقوط

✍ بابک مهرآیین

آیا متوجه شده اید چقدر جامعه ایران زیر بمباران مفاهیم منفی و سیاه قرار دارد؟

آیا دقت کرده‌اید دایم واژه های مرگ، بیماری، طلاق، سرطان، اعتیاد، خشونت، جنگ، ناامنی، آوارگی، دزدی، اختلاف، فقر، نفرت، تبعیض و کشمکش در رسانه های پارسی زبان چه در داخل و چه خارج با شدت تمام بر سر مخاطبان ایرانی می ریزد؟ و دریغ از یک موسیقی خوب، یک شعر دلنشین، یک رنگ شاد، یک رفتار محترمانه، یک گفتار فاخر...

از سوی دیگر آیا حسب اتفاق، برنامه های تلویزیونهای اروپایی و آمریکایی و حتا ترکیه ای (آنچه برای خودشان پخش می شود) را دیده اید که چگونه با شادی، طراوت، امید به آینده، مهربانی، خانواده دوستی، رنگ، خنده، وطنپرستی، عشق، موسیقی، ازدواج، استعدادیابی، رقص و .... آکنده شده است و مخاطبانشان را در بستری از اندیشه ها و رویاهای زیبا برای فردای خود و وطنشان قرار می دهند؟

هدف از این بمباران سیاه چیست؟ هدف از آوارِ اخبار ناامید کننده و فیلمها و سریالهایی که مغز مخاطب ایرانی را با بیماری و مرگ و بیهودگی و ناامیدی از آینده، هماهنگ و همنشین می کنند، چیست؟!

در پاسخ این پرسش عباراتی از کتاب شکستن طلسمِ وحشت نوشته ی آریل دورفمن را نقل می کنم. وی که از پیگیران محاکمه ی پینوشه، دیکتاتور شیلی و از روایتگران دوران حکومت سیاه او است، در کتابش می نویسد:

"خبرهای فراوان از مرگ آدمها، دست آخر برای بسیاری از ما به نمادی از ناپدید شدن خود کشور تبدیل شد، تلاش برای نابودی ابدی کشور آزادی که زمانی در آن زندگی می کردیم."

درس بزرگی که دورفمن در این کتاب ما می دهد این است که:

"ترویج مرگ، وحشت و افکار منفی یک جامعه را فلج می کند. زندگی با حسِ حضورِ بدی و شر، روح یک ملت را فاسد می کند و باعث می شود یک سرزمین انرژی حیات خود را از دست بدهد. ناپدید شدن یک کشور در ذهن مردم آن کشور به این معناست که آن مردم دیگر احساس تعلقی به آن سرزمین و مسایل آن نخواهند داشت و خود را مردمانی بی‌وطن و بی پناه احساس خواهند کرد، و در جستجوی هویتی جدید که بتوانند در پناه آن به آرامش و امنیت و شکوفایی و افتخار برسند برخواهند آمد."

و این همان چیزی است که این روزها در صحنه ی سرزمینمان شاهدش هستیم.

دشمنان این سرزمینِ کهن و مردمانش، با زمینه سازیهای روانی و فرهنگی و اقتصادی رذیلانه، گام به گام میلیونها ایرانی را به بیماریهایِ ناامیدی، بی اخلاقی، بی شهامتی، بی اعتنایی به سرنوشت وطن و هموطن، بی‌خبری از تاریخ، خودویرانگری و خودزنی دچار کرده اند.

بخش روانی این حرکت رذیلانه را رسانه هایی که همگی (با وجود تنوع ظاهری مشربها) از یک مرکز هدایت و راهبری می شوند، عهده دار هستند. اهمیت این نقش آفرینی در پروژه ی نابودی ما به اندازه ای است که مخالف خوانی‌های سیاسی و لگد‌اندازی‌های ظاهری رسانه های برونمرزی در کنار آن مجاز است.

👈 پیشنهاد: یک گام لازم برای رهایی از چاه سیاه سقوط و زنده کردن امید به رویش دوباره سلامتی و عزت و زیبایی و اتحاد و عشق به وطن، فاصله گرفتن از رسانه های دیداری و شنیداری و نوشتاری عمومی و گزیده بینی و گزیده خوانی است. خود را از شعاع مسمومِ اخبار، فیلمها و سریالهای شبکه های درونمرزی و برونمرزی خارج کرده، در آرامشی لطیف و انسانی، در همنشینی با کتاب و نویسندگان بزرگ و نیز نیوشیدن موسیقی فاخر و عمیق، خویشتنِ شایسته و مهربان و اصیل خود را به یاد آوریم.

اینگونه می توانیم گام نخست را در درمان دردهای فردی و ملی برداریم.

مقایسه/مقابله

 

////////////

  بالا ترجمه مرحوم پرویز داریوش از این عبارت کتاب موبی دیک ملویل

 ‘Nantucket market! Hoot! But come closer, Starbuck; thou requirest a little lower layer. If money’s to be the measurer, man, and the accountants have computed their great counting-house the globe, by girdling it with guineas, one to every three parts of an inch; then, let me tell thee, that my vengeance will fetch a great premium HERE!’

این هم حاصل تلاش و فهم این ناتوان:

"بازار نانتوکت! دِکی!  جلوتر بیا استارباک؛ نیاز به اِفهام بیشتر داری.  بگذار حالیت کنم مرد، اگر پول ملاک باشد و محاسبان به تخمین ارزش خطیرْ خزانه خود، کره زمین، بر پایه محاسبه ارزش کمربندی زرنشان بر گِردَش، با احتساب یک گنی در هر یک سوم اینج برآیند، ارزش انتقام من بمراتب از آن کمربند والاتر است!"

/////////

"بازار نانتوکت! دِکی!  جلوتر بیا استارباک؛ نیاز به اِفهام بیشتر داری.  بگذار حالیت کنم مرد، اگر پول ملاک باشد و محاسبان به تخمین ارزش خطیرْ خزانه خود، کره زمین، بر پایه محاسبه ارزش کمربندی زرنشان بر گِردَش، با احتساب یک گنی در هر یک سوم اینج برآیند، ارزش انتقام من بمراتب از آن کمربند والاتر است!"

آفتاب یزد ـ رضا بردستانی: روزنامه کیهان به عنوان

روزنامه آفتاب یزد

1399/07/30

اصلی‌ترین و مستحکم‌ترین سنگر رسانه‌ای اصولگرایان، بعدِ آن که متوجه شد حملات پایداری‌چی‌های «مجلس انقلابی» با «رمز واژه» «سوال و استیضاح و در نهایت رای به عدم کفایت سیاسی حسن روحانی»؛ حتی به مذاق هم حزبی‌ها و هم پیمانان نیز خوش نیامده(!) دست به کار شد تا شاید بخشی از«آب رفته» به«جوی» بازگرداند و جا پاهای خود در هفت سال گذشته را اندکی ملایم‌تر نشان دهد که شبیه این روزگار بین سال‌های 89 تا 91 و در دوران احمدی‌نژاد رواج داشت اما کسی از استیضاح و «دولت بی‌سر» و این گونه تئوری‌ها نگفت.

حسین شریعتمداری در ستون «یادداشت روز» ـ یکی از اصلی‌ترین ستون‌های این روزنامه ـ و در مطلبی 7 بندی، با عنوان:«چرا دولت بی‌سر؟!» ضمن تلاش برای «تخفیف» لحن تند کسانی که تا «گرهِ کور» و آخرِ طناب«اعدام» روحانی پیش رفته بودند؛ پرده از توطئه‌ای عجیب بر می‌دارد، توطئه‌ای که به انحاء گوناگون و در شکل‌های مختلف، پیشتر توسط رسانه‌های راست و چپ گوشزد شده بود اما نه در این قالب و با این لحن که خاص کیهان و شریعتمداری است. به دلیل اهمیت برخی نکته‌های مندرج در این یادداشت؛ متن کامل در صفحه 11 همین روزنامه ـ آفتاب یزد ـ و در ستون«برگزین» درج شده و اما خلاصه مباحثی که قابل تامل است:

۱- دولت بی‌سر (HEADLESS GOVERMENT) نام پروژه‌ای است که آمریکا و متحدانش با هدف تنش‌آفرینی و ایجاد نا‌امنی و بی‌ثباتی برای سه کشور ایران، لبنان و عراق تهیه کرده و اجرای آن را از چند ماه قبل کلید زده‌اند. بخش اصلی این پروژه (بخوانید طرح توطئه) حذف رئیس ‌دولت در کشور هدف است...

۲- طرح آمریکایی دولت بی‌سر در لبنان به اجرا درآمد و سعد حریری نخست‌وزیر لبنان که خود از عوامل وابسته به دشمن و با تهیه‌کنندگان طرح همراه بود، در اقدامی غیر‌منتظره استعفا داد و این در حالی بود که با توطئه از قبل طراحی شده آمریکا و متحدانش، ارزش پول لبنان (لیر) به شدت کاهش یافته و معیشت مردم این کشور را با سختی فراوان رو‌به‌رو کرده بود.

۳- متاسفانه گام اول‌، طرح دولت بی‌سر به‌دنبال یک غفلت ناخواسته در کشور عراق هم به اجرا در آمد و عادل عبد‌المهدی، نخست‌وزیر مومن و متعهد دولت عراق مجبور به استعفا شد.

۴- طرح توطئه‌آمیز «دولت بی‌سر» علیه جمهوری اسلامی ایران هم کلید خورد و به صحنه آمد و به یقین می‌توان گفت که ایران اسلامی اصلی‌ترین هدف آن بوده چرا که ایران خاستگاه، اردوگاه و پشتیبان نهضت مقاومت در سراسر منطقه و جهان است.

۵- تکلیف رسانه‌های تابلو‌دار دشمن که معلوم است و کمترین تردیدی در میان نیست که اصرار آنها بر استعفای آقای ‌روحانی برای برطرف شدن مشکلات پیش‌رو نیست چرا که خود عامل بسیاری از مشکلات هستند و نه فقط رفع آن بلکه ادامه و سخت‌تر و بیشتر شدن مشکلات را دنبال می‌کنند و در سوی دیگر ماجرا، اکثریت قریب به اتفاق آن عده از مدعیان اصلاحات که در شیپور استعفای رئیس‌جمهور می‌دمند، کسانی هستند که در کارنامه سیاه خود ننگ وطن‌فروشی در فتنه آمریکایی- اسرائیلی ۸۸ را دارند.

۶- و اما، با تاکید بر اینکه دولت آقای روحانی را در بسیاری از موارد نا‌کارآمد می‌دانیم، سوال این است که چرا طیف‌های یادشده داخلی و دشمنان بیرونی در استعفای روحانی همصدا شده‌اند؟!

۷- اکنون و بالاخره سخنی برادرانه با طیف امید‌آفرین نمایندگان متعهد و انقلابی مجلس شورای اسلامی در میان است و آن اینکه آیا تصور نکرده و یا لااقل احتمال نمی‌دهید که تصمیم اخیر شما عزیزان بزرگوار برای استیضاح رئیس‌جمهور آب ریختن نا‌خواسته به آسیاب توطئه «دولت بی‌سر» دشمن باشد؟!

یک حکایت و...

>7 گفته برای 7 ناگفته حسین شریعتمداری و روزنامه کیهان

حسین شریعتمداری در همین 7 بند اگرچه 70 ناگفته برجای گذاشت و 70 مغالطه پنهان و آشکار به کار برده(!)اما همین که دوستان و همفکران خود را متوجه یک توطئه علیه جمهوری اسلامی ایران کرده، دستمریزادها دارد و به قول آن واعظ خوش لهجه ی یزدی که به «جیحون یزدی» گفته بود: «این جیحونک هم بهشتی شد!»، نه تنها خود را در مسیر آمرزش قرار داد بلکه دوستانش را نیز متوجه بسیاری مسائل کرد و اما پیش از اشاره به 7 ناگفته حسین شریعتمداری،

نیم نگاهی بیندازیم به آمرزیده شدن جیحون یزدی؛

>جیحون یزدی، با این شعر بهشتی شد

میرزا محمّد جیحون، ملقّب به «تاج الشعراء»، در سال 1250هـ. ق در محله «گازرگاه» یزد تولّد یافته و در سال 1301هـ. ق در «خواجه ی خضر» کرمان سر بر خاک نهاده است. جیحون در عصر خویش، شاعری متوسط بوده، امّا بر اثر مراثی موثّری که سروده و سفرهای فراوانی که به شیراز و اصفهان و تهران و بنادر خلیج فارس و هند و عراق و استانبول نموده و در محافل بزرگان عصر راه یافته، از شهرت فراوانی برخوردار گشته است. او به زبان عربی تسلط داشته، معلومات معمول عصر را از صرف و نحو و عروض و بدیع و لغت فرا گرفته و با شعر گذشتگان آشنا بوده است. آن چنان که در تذکره‌ها نوشته اند؛ طلوع شاعری جیحون، با غروب زندگانی «قاآنی» مصادف بوده است؛ قاآنی در سال 1270هـ. ق در حالی که شاعر رسمی دربار ناصرالدین شاه بود، در تهران درگذشت. در آن هنگام، جیحون دوران جوانی را می‌گذرانده است. جیحون که سعی داشته، شاعری مانند قاآنی باشد وحتّی به تقلید از «پریشان» او - که خود تقلید ناشیانه‌ای است از گلستان سعدی - نمکدانی نوشته است.

هنر جیحون در ترجیع بند و مسمطّات موثری است که در رثای خاندان عصمت سروده و با زبان شعر، تصویری روشن و غم آفرین از وقایع عاشورا آفریده است؛ به طوری که در تاریخ سوگواری‌های ادب پارسی، کمتر شاعری را مانند او در این کار موفق می‌بینیم. مخمّس معروف او، که با مدح مولای متقیان شروع می‌شود و با تصویری روشن از شهادت طفل کوچک امام سوم خاتمه می‌پذیرد، به قدری استادانه سروده شده است که کمتر کسی است، تحت تاثیر آن قرار نگیرد:

ای که فرو رفته‌ای به بحر تمنّی/گاه به صورت چَمی و گاه به معنی

بشکن و بفکن، هر آنچه اسفل و اعلی/ خواهی اگر رستگی به نشئه ی اُخری

سرودن اشعار موثر مذهبی و شهرت فراوان شاعر در میان مردم، موجبی بود که خطاهای شاعرانه ی وی را که با جوّ مذهبی دارالعباده یزد، سازشی نداشت، مردم نادیده گیرند و عزیزش دارند؛ تا آنجا که روحانی معروف یزد در مجلس روضه‌ای پس از شنیدن مرثیه ی شهادت علی اصغر و گریستن زیاد، بی‌اختیار می‌گوید: «این جیحونک هم بهشتی شد!» و جیحون که اتفاقاً در مجلس حضور داشته با صدای بلند پاسخ می‌دهد: «و شما را هم بهشتی کرد!» (گزینشی از کتاب ده مقاله در شعر و ادب، صص: 24 – 37.)

>آقای شریعتمداری! کار ناتمام را ناتمام‌تر رها کردید

حسین شریعتمداری که بارها و بارها، هنر خویش در تصاحب و رهاسازی برندگان انتخابات ریاست جمهوری و مجلس شورای اسلامی به رخ کشیده است این بار نیز، تلاش می‌کند ضمن توطئه خواندن تلاش برای اسقاط دولت حسن روحانی که ما نیز تایید می‌کنیم و تاکید داریم که توطئه‌ای بیرونی است(!) سهم دوستان و یاران و همفکران و پیروان خود را آنقدر ناچیز نشان دهد که کم مانده طلبکار نیز شوند اما در هفت نکته‌ای که مدیرمسئول کیهان عنوان کرد، 70 ناگفته نهفته است که 7 تای آن را بر می‌شماریم:

1ـ به گواه نیم صفحه نخست روزنامه کیهان و ایضاً رسالت، جوان، وطن امروز و چند روزنامه ی دیگر، از ماه‌ها مانده به امضاء برجام تا همین لحظه، عبارت، وصف، صفت و اتهامی نبوده که روانه پاستور و ساختمان وزارت امور خارجه نشود از آن «هیچ» معروف گرفته تا «خائن» و «وطن فروش» از گاندوسازی گرفته تا تیتربازی‌هایی خطرناک و... و این یعنی پاشنه ی آشیل دولت روحانی از نظر کیهان اندیشان، برجام است و باقی قضایا، این در حالی است که وقتی به سراغ یکی از شناخته شده‌ترین مخالفان برجام و FATF یعنی «سید حسین نقوی حسینی» رفتیم به سادگی هم از مخالفت‌های خود گفت و دلایل آن هم از مزایای برجام و لزوم حفظ آن:

«همه ما امروز به شرایط کنونی کشور واقف هستیم. از سویی فشار حداکثری دشمن علیه ایران را شاهد هستیم. ما در طول تاریخ انقلاب اسلامی تصور هم نمی‌کردیم روزی رئیس بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، نزد دولت جنگ زده عراق برود و از او بخواهد مقداری از پولی که نزد عراقی‌ها مال خودمان است به ما بدهید (!). عراقی که ما تریلی ـ تریلی برایش موادغذایی و مصالح ساختمانی می‌فرستادیم تا بتوانند زندگی شان را اداره کنند حالا باید التماس بکنیم که از پول خودمان برایمان چیز دیگری بگیرد و این آثار همان فشار حداکثری است.»

نقوی حسینی آنگاه و در مقام منتقد و مخالف دیروز که این روزها در بهارستان جایی و سمتی ندارد می‌گوید: «من به عنوان کسی صحبت می‌کنم که منتقد شدید دولت آقای روحانی بودم و در بسیاری از استیضاح وزرای ایشان حاضر بودم و در حضور خود آقای روحانی در مجلس علیه وی صحبت کردم، با برجام و FTAF مخالف بودم معتقدم این روزها در داخل به تبع آن شرایط سخت بین‌المللی دچار مشکلات اقتصادی جدی هستیم. وضعیت ارز، مسکن و...هیچ کدام مساعد نیست. حالا آقای روحانی نه اگر آقای رئیسی رئیس جمهور می‌بود چه کاری باید انجام می‌داد؟ چه کاری می‌شد انجام داد که روحانی نکرده است؟ چه کاری از آقای روحانی خواستیم که انجام بدهد و او انجام نداده است؟»

قسمت اصلی گفته‌های سید حسین نقوی حسینی اینجا است که اظهار می‌دارد: «در مورد برجام، بنده مخالف آن بودم اما امروز عرض می‌کنم اگر همه کشورهای عضو برجام از برجام خارج شدند و اعلام کردند که دیگر برجام را قبول نداریم اما جمهوری اسلامی باید محکم آن را بچسبد و بگوید برجام است و ما آن را قبول داریم. چون الان شرایط بین‌المللی و شرایط داخلی متفاوت است. ما باید دولت را تشویق به کار بکنیم. هر دولتی هم بود وضع همین بود دولت در سال آخر دیگر انگیزه‌ای ندارد. مگر سال آخر دولت احمدی‌نژاد و خاتمی و هاشمی را فراموش کرده‌ایم که چه بوده است؟»

وی با تاکیدی قابل تامل می‌گوید:« بنده از منتقدین برجام بودم. اما در شرایط فعلی خیر. سیاستمدار عاقل باید تابع شرایط روز باشد. الان دیگر برجام کارایی ندارد الان از ضعف آن گفتن هنر نیست بلکه باید از ابعاد مثبت آن استفاده کرد. اکنون که آمریکا از برجام خارج شده است ما نباید در جبهه او که از مخافان برجام است قرار بگیریم. برجام و حفظ آن را اکنون منافع ملی ما ایجاب می‌کند. بنابراین باید شرایط بین‌المللی و موقعیت فعلی سخت را باید در نظر گرفت. الان برجام تنها سنگری است که جمهوری اسلامی ایران می‌تواند پشت آن بایستد.»

2 ـ حسین شریعتمداری، نامی از یک توطئه به میان می‌آورد: «دولت بی‌سر (HEADLESS GOVERMENT) نام پروژه‌ای است که آمریکا و متحدانش با هدف تنش‌آفرینی، ایجاد نا‌امنی و بی‌ثباتی برای سه کشور ایران، لبنان و عراق تهیه کرده و اجرای آن را از چند ماه قبل کلید زده‌اند.»

برخلاف نظر حسین شریعتمداری باید گفت؛«دولت بی‌سر (HEADLESS GOVERMENT)» نه پروژه‌ای تازه و

طی همین چندماه که یک استراتژی و یک دکترین کهنه و نخ نما شده است که دست بر قضا روی کشورهایی که دچار چنددستگی‌های سیاسی شده‌اند به آسانی جواب می‌دهد(!) اساساً باید گفت؛ «HEADLESS GOVERMENT» رویه دیگری از «دولت در سایه» است که این نیز دستاوردی از هزاران دستاورد کسانی است که مثل حسین شریعتمداری کیهان می‌اندیشند و کیهان حسین شریعتمداری را

چشم بسته قبول دارند!

3 ـ حسین شریعتمداری با زبردستی و تیزهوشیِ خاصی که دارد هیچ سراغی از مجلس یازدهم که خود را انقلابی‌ترین مجلس می‌داند نمی‌گیرد تا به گواه اخبار قبل از آغاز به کار و نیز 145 روزی که بهارستان نشینی این عده آغاز شده است؛ مجبور نباشد به شعارهای انتخاباتی عده‌ای از کسانی که این روزها «آب و نان» از دهان شان می‌افتد اما استیضاح حسن روحانی نمی‌افتد مراجعه کند همان‌هایی که به موکلان خود وعده دادند نرسیده به میدان بهارستان، پاستورنشینان را یک

به یک اخراج خواهند کرد خواه واعظی در مقام رئیس دفتر باشد خواه حسن روحانی در مقام عالی‌ترین شخص قوه مجریه و خواه جهانگیری باشد در جایگاه بی‌اثرترین معاون اول!

4ـ اگرچه روزنامه آفتاب یزد و بسیاری از روزنامه‌های طیف چپ ـ موسوم به اصلاح‌طلب و حامی دولت ـ از نظر کیهان و کیهانی ها، «زنجیره‌ای و اجاره ای» و غیره است اما همین روزنامه آفتاب یزد ضمن حمایت از ریاست جمهوری حسن روحانی، هرگز از نقدهایی که باید به تصمیمات و عملکرد دولت لازم بوده غفلت نورزیده و کوتاه نیامده‌ایم پس وقتی قرار است توطئه‌ای را برملا کنیم یا عده‌ای را به چوب حمایت برانیم و بنوازیم بهتر نیست نیم نگاهی نیز به درون داشته باشیم؟ این چه رسمی است که اصولگرایان و کیهانی‌ها ـ در معنای عام ـ پیشه خود ساخته‌اند؛ روزی که مجلس دهم روی کار آمد یا دولت حسن روحانی، تمام قد ایستادند که کی گفته این مجلس اصلاح‌طلب است یا اساساً اصلاح‌طلبان سبد رای شان کجا بود که رئیس جمهور تراشی کنند که اگر رای داشتند پشت یکی از این دو ـ جهانگیری یا عارف ـ می‌ایستادند اما وقتی مجلس دهم به انتها رسید و دولت به اینجای کار، «انگشت در کرده در جهان اصلاح‌طلب می‌جویند» که باز ناکامی‌های همه مجلس دهم و تمام دولت یازدهم و دوازدهم روی دوش او گذارند؟ به گواه ادعای اصلاح‌طلبان یا «هل من مبارز طلبیدن» خودشان؟!

آقای شریعتمداری فراموش کرده‌اند که حالا وقت قضاوت نیست، حالا وقت متهم کردن این و آن نیز نیست؛ گیریم یک یا دو دوره مجلس و دولت، از آنِ اصولگرایان باشد که محتمل است کسی نمی‌تواند منکر گردش نخبگانی شود و به اصطلاح بازهم نوبت به اصلاح‌طلبان خواهد رسید و «عروسی به کوچه آنان نیز رخنه خواهد کرد.» این درست نیست که در مقام تحلیل، یکجانبه گرایانه نگاه کنیم و فقط یک جناح را و یک تفکر را متهم اصلی و مسبب همه ی معضلات بدانیم و چشم بر واقعیت‌هایی دیگر بربندیم!

5 ـ «دولت بی‌سر (HEADLESS GOVERMENT)» که پروژه جدیدی نیست؛ هست؟! روزی که سعید جلیلی رسماً از «دولت در سایه» گفت، روزی که «همایش دلواپسان» برگزار شد، روزی که همین نمایندگان مجلس یازدهم در حوزه‌های انتخابیه ی خود برای جلب رای داد سخن می‌دادند، روزی که «عباس گلرو» بر سر استاندار خوزستان فریاد زد، روزی که قالیباف با آن لحن با شریعتی استاندار خوزستان پیش روی دوربین‌ها سخن گفت، روزی که مجلس هنوز غوره نشده مویز شد ـ 23 تیرماه ـ و نامه ی استضاح برای جلب امضا گرد تا گرد مجلس چرخاند، روزی که وزیر امور خارجه را دروغگو خواندند یا وزیر جوان را در خدمت شیطان! روزی که هر سفر نماینده به حوزه ی انتخابیه به میتینگی علیه دولت تبدیل شد، روزی که هر تصمیم خلاف نظر دوستان اصولگرا از همان پشت در اتاق برگزاری جلسه سران قوا وتو شد، روزی که وطن امروز توهین آمیز‌ترین تیترها علیه ظریف و دیگران زد، روزی که از دیوار سفارت عربستان بالا رفتند و... پروژه دولت بی‌سر کلید خورده بود منتها آقای شریعتمداری باور ندارد که دولت بی‌سر در آن سرزمینی می‌تواند قد بکشد و رشد کند که چند دستگی سیاسی باشد، تفکیک قوا رعایت نشود و استقلال قوا به هیچ انگاشته شود، در آن سرزمینی که «رئیس مجلس» مثل«رئیس جمهور» حرف بزند و نماینده در قامت وزیر پشت تریبون قرار گیرد. دولت بی‌سر تفکر بیرونی اما برگرفته از اقداماتی داخلی است.

6 ـ حسین شریعتمداری نیک می‌داند که در هیچ دوره و دولتی؛ چه هاشمی و سازندگی، چه خاتمی و اصلاحات، چه احمدی‌نژاد و عدالت خواهی و چه روحانی و تدبیر و امید؛ مجلس اجازه ندارد و عقلانیت جمعی نیز برنمی تابد که کمتر از یک سال مانده به پایان دولت ـ فارغ از راست و چپی بودن ـ حکم به سقوط آن داده شود که اگر قرار بود داده شود به جز مرحوم هاشمی؛ هم خاتمی، هم احمدی‌نژاد و هم روحانی درست یک سال مانده به پایان 48 ماهگی دوم سقوط کرده و راهی خانه شده بودند!

حسین شریعتمداری به خوبی می‌داند تفکر غالب در مجلس همانی است که سراغ حاشیه و چالش نمی‌رود و به خوبی می‌داند وقتی داشته یادداشت«دولت بی‌سر» را می‌نوشته و حواله به ترامپ و کاخ سفید می‌داده؛ «رسایی، حاجی‌دلیگانی، کوشکی، غضنفری، مومن‌نسب، جاویدنیا، کیارش، علوی، جلال‌زاده، آصفری و... در قم برای سخنرانی در همایش «استیضاح روحانی در قم» مهیا می‌شده اند.

حسین شریعتمداری خوب می‌داند که اندکی فشار کافی است تا دولت از درجه اعتبار ساقط شود و نیز می‌داند که اجازه ی وارد آوردن چنین فشاری به آن داده نخواهد شد اما بازهم نوک تیز قلم خود را عوض مجلس انقلابی و صندلی‌هایی که در اختیار پایداری چی‌ها است، متوجه اصلاح‌طلبان و به اصطلاح غرب زده‌هایی می‌کند که نسبت آن‌ها با قدرت، حکایت:«دست ما کوتاه و خرما بر نخیل» است که یا خارج نشین شده‌اند یا در هیچ کارگی هم هیچ کاره‌ترین هستند.

7 ـ وقت آن رسیده که نسبت خیلی‌ها با خیلی‌ها و خیلی‌ها با خودشان ـ لااقل ـ روشن شود؛ نسبت کیهان و احمدی‌نژادی ها، نسبت کیهان و جبهه پایداری، نسبت کیهان و مجلس‌های هشتم تا به الان، نسبت کیهان و ریاست جمهوری احمدی‌نژاد و روحانی، نسبت کیهان و اصولگرایان، نسبت اصولگرایان و مجلس یازدهم، نسبت مجلس یازدهم و احمدی‌نژادی ها، نسبت پایداری چی‌ها و مجلس یازدهم، نسبت مجلس و دولت و...

تا این نسبت‌ها روشن نشود به طور طبیعی بسیاری از گفتن‌ها و نوشتن ها، تیر در تاریکی انداختن است شاید به خودی هم برخورد کند اما چون خودی است شاید ترجیح دهد در سکوت جان بدهد.

ـ کیهان، حسین شریعتمداری، آفتاب یزد و بسیاری از رسانه‌ها می‌دانند: «من عصبانی ترم پس حق با من است» باب طبع جامعه نیست اصلاً آدم‌هایی نظیر کوچک زاده و رسایی و... به همین دلیل دیگر راهی مجلس نشدند.

ـ کیهان، حسین شریعتمداری، آفتاب یزد و بسیاری از رسانه‌ها می‌دانند: «در همه مسائل اصلاح‌طلبان را در صف براندازان و مخالفان و زاویه دارها نشاندن» جامعه را نیز حساس کرده است مگر در بین اصولگرایان کم بوده‌اند کسانی که سخت‌ترین ضربه‌ها را زده باشند؟!

ـ کیهان، حسین شریعتمداری، آفتاب یزد و بسیاری از رسانه‌ها می‌دانند: «قالیباف اصولگرایان را رودر روی هم قرار خواهد داد» یک تیتر نیست یک دکترین است، دکترینی که هر لحظه می‌تواند غائله‌ای دیگر به پا کند؛ می‌گویید نه! گفته‌های محمدباقر قالیباف در مقام ریاست قوه مقننه و در مواجهه با قوه مجریه را از 8 خرداد تا هم اکنون مرور کنید تا ببینید از کجا فرمان آتش صادر شده است؟

ـ کیهان، حسین شریعتمداری، آفتاب یزد و بسیاری از رسانه‌ها می‌دانند:«پاسخ‌های روحانی قانع‌کننده نباشد به استیضاح او فکر می‌کنیم»، مربوط به مجلس نهم و دهم نیست، تیرماه 99 از دهان مجلس نشینان دور یازدهم شنیده شد.

ـ کیهان، حسین شریعتمداری، آفتاب یزد و بسیاری از رسانه‌ها می‌دانند: « تکلیف شعارهای تند معلوم نشود یک ماه و در نهایت 40 روز دیگر باز عده‌ای دارند در مجلس امضا جمع می‌کنند برای استیضاح روحانی!»

ـ کیهان، حسین شریعتمداری، آفتاب یزد و بسیاری از رسانه‌ها می‌دانند:« این که برخی پا پس کشیدند، این که کیهان و حسین شریعتمداری از توطئه دولت بی‌سر رونمایی کرد همه از دو ترس نهانی و آشکار است؛ یکی این که اگر نابهنگام روحانی قلم بردارد و متن استعفا بنویسد چه باید کرد؟»

>مخلص کلام

آقای شریعتمداری! بینی و بین الله، ذوالنوری اصلاح‌طلب است که بحث استیضاح روحانی را به اصلاح‌طلبان نسبت می‌دهید؟ اصلاً حالا نظام و انقلاب و کشور مهم‌تر است یا کفه ی گناه اصلاح‌طلبان را سنگین‌تر کردن، اصولگرایان را تطهیر کردن؟! باور کنید جامعه ی رسانه‌ای و افکار عمومی جوری دیگری می‌اندیشد پس اگر می‌بینید اصلاح‌طلبان بحث استعفا را مطرح می‌کنند به سه دلیل است:

ـ اول این که؛ گر تو بهتر می‌زنی بستان بزن! چه معلوم شاید روحانی رفت اصولگرایان مورد اقبال پایداری چی‌ها آمدند و دلار شد 70 ریال!

ـ دوم این که؛ روحانی به خود‌اید که این رسم مملکت داری نیست!

ـ سوم این که؛ غائله تمام شود، تا کی مردم در هراس بودن و نبودن دولت زندگی کنند آن هم زیر سایه ی گرانی‌ها و

لجام گسیختگی‌ها و تورم ویران کننده!

وگرنه همه می‌دانند نه مجلس توان استیضاح دارد و نه حسن روحانی قصدی برای استعفا که این دوره هم مثل همه ادوار دیگر باید به اتمام برسد و می‌رسد چه خوشایند کیهان و حسین شریعتمداری باشد چه خوشایند ذوالنوری و رسایی نباشد و خلاصه‌تر این که آقای شریعتمداری! کار ناتمام اصلاح‌طلبان را ناتمام‌تر رها کردید و

این حق نبود!

جوش!

 HEALTHY ALTERNATIVES

Sodium Bicarbonate or Baking Soda ‘s forgotten health benefits!

• September 11, 2020
 
• Posted by  RAW PASSION

21JAN

Sodium Bicarbonate (Bicarb for short) or Baking Soda are just different names for the same thing. Sodium Bicarbonate is derived from a natural occurring mineral. It’s a salt compound of sodium ions and bicarbonate ions.

Bicarbonate of Soda is extremely alkalising let alone one of the safest most versatile substances widely available. From cleaning to washing, gardening to consuming, inhaling to skin and hair care let alone the endless list for health uses. You’d be amazed to see a few mentioned here.

Baking Soda balances pH levels!

Sodium Bicarbonate is a chemical that acts like a buffer. It balances our body’s pH of blood levels from becoming to acidic or too basic. One of the most important health uses is neutralising acidity. And looking at it, in the ‘olden days’, where anyone had been alkalised with Baking Soda hardly contracted diseases,  and those who were sick and alkalised at early onset recovered.

Fight colds & flu’s with a generous extra dose!

When coughs, colds and flu’s are going round an extra generous dose of Sodium Bicarbonate is advisable. You be surprised, even at the onset of any colds, coughs and influenza the chances are that within 24-36 hours your symptoms will disappear. And given to all other family members, especially those school children, you may find that colds and flu’s won’t even affect them.

Don’t you think that this is a very cheap and healthy way to avoid coughs, colds and flu’s?

A healthy, inexpensive, easy and safe method forgotten by modern society!

• DAY 1 & DAY 2
• Dissolve 1/2 teaspoon of Sodium Bicarbonate in a glass of water ||  6 times || every 2 hours
• DAY 3:
• Dissolve 1/2 teaspoon of Sodium Bicarbonate in a glass of water || 1 x AM || 1 X PM
• DAY 4:
• Dissolve 1/2 teaspoon of Sodium Bicarbonate in a glass of water || MORNINGS ONLY until you feel better

 Sodium Bicarbonate healthy uses, to many to mention!

• heartburn || indigestion || upset tummy || antacid
• neutralise excess stomach acid
• electrolyte replenishing
• systemic alkalise
• metabolic acidosis (accumulating waste products like sulphates/phosphates/uric acid cause an imbalance in the blood pH)
• severe primary lactic acidosis
• uncontrolled diabetes
• circulatory insufficiency
• extra corporeal circulation of blood
• cardiac arrest
• add to your bathwater to soften your skin || relieves skin irritations || acne || eczema

Weird and wonderful uses for baking soda!

• freshen your breath || clean and whiten your teeth
• make your own deodorant
• an essential ingredient for those amazing chocolate chip cookies
• exfoliate exfoliate exfoliate
• make a past and use on insect bites
• add Sodium Bicarbonate to your babies bathwater for nappy rash
• soak your tired feet in Bicarb for soothing effects
• use as a NON-toxic air-freshener — just add your favourite essential oil/s
• polish your old knackered silver (bicarb is a super-effective but gentle abrasive)
• great natural deodoriser (awesome in all sorts of cleaning emergencies)
• wash your kitchen floor
• clear your drains
• sprinkle into the cracks on your driveway to stop weeds from growing
• scatter on icy walk ways in the winter season

The uses for Sodium Bicarb are to many to mention. The list goes on and on. But be aware that there are some pro and cons for adding Bicarb to your shampoo. Some swear by it and other claim that it destroyed their hair. Personally I have not tried it as my hair is in awesome condition as it is. So just watch out!

موبی دیک وال زال پنج فصل هفت 7

 

 

فصل سی و یکم

ملکه ماب

بامدادان استاب سَرِ سُخَن با فلاسک باز کرد.

شاه تیر، تاکنون هیچگاه چنین خواب غریبی ندیده ام.  پای عاج پیر مرد را که دیده ای، خوب در خواب دیدم که با آن لگدم زد و گاهِ تلافی لگدی، به جان خودم، کوچک مردِ من، پایم برفت!  و آخاب درجا چون هِرَمی شد و من، چون احمقی انگشت نما یکریز لگد می زدم.  اما فلاسک، غریب تر اینکه-می دانی همه خواب ها غریب اند-با همه خشم سوزان بنوعی با خود می اندیشیدم، از همه این ها گذشته، اردنگی خوردن از آخاب چندان خاری نیست.  با خود می اندیشم، "چرا، جنجال سرِ چیست؟ پایِ راستین که نیست، صرفا پائی است ساختگی."  بسی فرق است میان تیپای پای زنده و مرده.  همین است که فلاسک، سیلی را پنجاه بار شدید تر از چوب خوردن می کند.  عضو زنده است- که توهین واقعی کند، کوچک مردِ من.  و همه این مدت، زمانی که ابلهانه با پنجه پا بدان هِرَم لعنتی می کوبیدم به فکرم آمد- افکاری چنان گیج کننده و متناقض که یکسره با خود می اندیشیدم، "براستی پای او جز عصا-عصایی از استخوان وال-چیست؟  بله با خود می اندیشم صرفا چوب زدنی طیبت آمیز و در واقع تقویتم بود و نه زِفکِنه."  افزون بر این فکر می کنم، "خوب به انتهایش-قسمت پا- نگاه کن، چه انتهای کوچکی است؛ در حالی که اگر پا پَهن روستایی زهکونی­ام زده بود توهینی بس شنیع شمرده می شد.  لیک این توهین تنها به یک نقطه تقلیل می یابد."  اما برسیم به مضحک ترین بخش خواب، فلاسک.  در حالی که به هِرَم لگد می زدم نوعی مَرد­ماهی کُهَنِ غُرَیر مو و گوژپشت شانه ام گرفته چرخاند.  چه می­کنی؟  بخدا قسم! مرد که ترسیده بودم.  چه قیافه ای!  اما لحظه ای بعد بر ترس خود غلبه کرده بالاخره گفتم، "من چه می­کنم؟ ضمنا مایلم بدانم کار من چه ارتباطی به شما دارد آقای گوژپشت؟  شَلَخت خواهی!"  به خداوندی خدا فلاسک، هنوز این را نگفته پشتش به من کرده دولا شده انبوه خزه دریائی را که لته کرده بود بالا زد و حدس بزن چه دیدم، لعنت بر شیطان مرد، نشیمنی پازو آجین با سرهای تیز رو به بیرون.  پس از اندکی تأمل گفتم  شَلَختت نزنم پیره.  "استاب دانا"، "استاب دانا"، و مِن مِن کنان یک ریز همین را تکرار می کرد، نوعی لثه خائی چون ساحره دودکش.  وقتی دیدم از غرغره  "استاب دانا"، "استاب دانا" دست نمی کشد بفکر افتادم لگد زنی به هِرم را از سر گیرم.  اما تنها پایم را برای این کار بلند کرده بودم که غرید، "نزن."  گفتم، هِی، دیگر چه شده، پیره؟"  "گفت، ببین، بیا درباره توهین صحبت کنیم.  ناخدا آخاب شَلَختت زد، اینطور نیست؟"  می گویم، بله زد، درست اینجا بود."  گوید، "بسیار خوب استاب دانا، با پای عاجش زد، نه؟"  گویم، "بله همینطوره."  "خوب در این صورت از چه نالی؟  آیا به قصد خیر نزد؟   تیپا با چوب کاج قیری عوام که نبود، بود؟  نه استاب، از بزرگ مردی تیپا خورده ای، آنهم با فَرُّخ پای عاج.  این عِزَّت است؛ من که عِزَّتش دانم.  گوش دار استاب دانا.  در انگلستانِ باستان بزرگترین لردها تپانچه از ملکه را برترین سر فرازی شمرده انجمن شهسواران بند جوراب تشکیل دادند.  اما بر خود ببال استاب که آخاب پیر شَلَختت زده و فرزانه مَردیت ساخته.  آنچه گفتم از یاد مَبَر؛ بِگذار شَلَختت زند و این ها را شرف شِمار و به هیچ عنوان تلافی نکن چرا که کاری از دستت نیاید استاب دانا.  آن هِرَم را نمی بینی؟"  "این را گفت و بِناگاه بِنَظَر رسید به شکلی غریب با شنا در هوا دور شد.  خُرنایی کشیده غلتی زده خود را در بانوجم یافتم!  نظرت در مورد این رویا چیست، فلاسک؟"

"نمی دانم، با این همه بنظرم بنوعی احمقانه آید." 

"شاید، شاید.  اما فلاسک، فکورم ساخته.  آخاب را آنجا می بینی که از فراز پاشنه به پهلو نِگَرَد؟  خوب بهترین کار این است که پیر مرد را به حال خود گذاری و هرچه بارت کرد هیچ نگوئی.  هی، چی فریا می زند؟ گوش دار!"

"آهای سرِ دکل!  همه تان! چارچشمی بپائید.  این دور و بر وال هست.  گر والِ زالی دیدید از ته دل نعره کشید!"

"در مورد این یکی چی فکر می کنی فلاسک؟  چیزکی غریب در آن نیست؟  والِ زال، به این توجه کردی، مرد؟  ببین چه می گویم.  خبرهائی خاص هست.  منتظر باش فلاسک.  آخاب چیزی خونبار بِسر دارد.  اما دم نزن، این طرف می آید."    

  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل سی و دوم

وال شناخت

 

دلیرانه به ژرف دریا شده ایم و زودا که در بیکران عظمت بی حفاظش گم شویم.  پیش از ورود بدان مرحله؛ پیش از آنکه پکود پیزِری پهلو به پهلوی تنه صدف پوش لویاتان غلتد؛ در همین آغاز خوب است به موضوع تقریبا ناگزیر درکی شامل و حق گزارانه از کلی مکاشفات و اشارات به همه انواع لویاتان که در پی خواهد آمد پردازیم. 

مایلم شرحی رَوِشمَند از وال و گستره انواع آن در آستانتان گذارم.  هرچند نه کاری است خُرد.  نهایت تلاش خود را می کنم از اجزاء آشفتگی فعلی در مورد وال ها رده بندی بدست دهم.  به آنچه معتبر ترین و جدید ترین منابع نگاشته­اند گوش سپارید.  "هیچ شاخه جانور شناسی به اندازه آنکه وال­شناخت نام گرفته پیچیده نیست."  ناخدا اسکورزبی، 1820 م. 

پزشک تامِس بیل، 1839 م. گوید، "قصد ندارم، حتی در صورت توانائی وارد پژهش در روش صحیح تقسیم آب بازان به گروه و خانواده شوم...در میان مورخانِ این حیوان (نهنگ عنبر) اغتشاش کامل حکمفرماست."

ناتوان از تعقیب تحقیقات خود در  ژرف آب­ها."  "حجابی رسوخ ناپذیر فتاده بر آگاهی­مان از آب بازان."  " خارستانْ بیابانی."  "همه این قرائن ناقص در آزار ما طبیعت شناسان است."

جورج کوویه کبیر، جان هانتر، رِنِه لِسِن، آن رخشان اختران جانور شناسی و تشریح چنین گویند.  با این همه و با وجود قِلّت اطلاعات راستین درباره وال ها، کتاب فراوان است و برخی حاوی اندک اطلاعاتی در مورد وال­شناخت، علم نهنگ شناسی.  چه بسیار مردان کوچک و بزرگ، قدیم و جدید، دریانورد یا خشکی نشین، که به تفصیل یا اجمال در باره حوت نگاشته اند.  مرورِ اسامی چند تا از آنها: صاحبان اناجیل؛ ارسطو؛ پلینی؛ آلدروواندی؛ سِر تامس براون؛ گِسنِر؛ لینه؛ روندله؛ ویلُبی؛ گرین(!)؛ آرتدی؛ سیبالد؛ بریسون؛ مارتین؛ لاسه­پِد؛ بوناتر؛ دِماره؛ بارون کوویه؛ فردریک کوویه؛ جان هانتر؛ اُوِن، اسکورزبی؛ بیل؛ بِنِت؛ جان راس براون؛ مولف مریام کافین؛ اُلمستد؛ و پدر روحانی تی. چیوِر.  اما چکیده های بالا نشان می دهد این همه تا چه حد به نتیجه گیری جامع رسیده اند.

از میان این فهرست وال­نویسان تنها آنها که نامشان پس از اُوِن آمده وال زنده دیده­اند و تنها یک تَن زوبین­انداز و وال­شکار بوده است.  منظور ناخدا اسکورزبی است.   وی در مبحث مستقل وال گرین­لندی یا هو نهنگ بهترین منبع موجود است.  اما اسکورزبی از خطیر نهنگ عنبر که نهنگ گرین­لندی در قیاس با آن تقریبا بی مقدار است نه چیزی داند و نه گوید.  و همینجا بیفزایم نهنگ گرین­لندی غاصب تاج و تخت دریاهاست.  به هیچ روی کلان ترین نهنگ هم بشمار نمی آید.  با این همه بخاطر فضل تقدم طولانی دعاوی اش و آن بی اطلاعی محض که تا همین هفتاد سال پیش نهنگ عنبر را افسانه ای یا بکلی ناشناخته می شمرد؛ همان بی اطلاعی که به استثنای معدودی عُزلَت­کده علمی و بنادر وال گیری هنوز هم حکمفرماست؛ این غصب از هر حیث کامل بود.   رجوع به تقریبا تمامی اشارات به لویاتان در شاعران بزرگ گذشته متقاعدتان می کند که بچشم آنان وال گرین­لندی، سلطان بلا مُنازِع دریاها بوده.  اما اینک وقت اعلانی تازه رسیده.  شنوندگان، اینجا چیرینگ کراس، همه گوش گیرید نیک مردم-وال گرین­لندی از سلطنت خلع شد-اینک نهنگ عنبر کبیر حکم راند.

تنها دو کتاب هست که وانمود می کنند نهنگ عنبر زنده را برایتان شرح می دهند و در  عین حال کمترین کامیابی در این کار ندارند.  آن دو کتاب آثار بیل و بِنِت اند که در روزگار خویش پزشکان کشتی های وال گیری انگلیسی در دریاهای جنوبی و هر دو مردانی دقیق و قابل اعتماد بودند.  بناچار مطالب بدیع درباره نهنگ عنبر در کتاب های این­دو اندک است و با وجود کیفیت عالی بیشتر توصیفِ متطببانه است.   به هر روی هنوز شرحی کامل از نهنگ عنبر، چه روشمند و دقیق و چه ادبی، در هیچ  صنف از متون نیامده.   در میان وال­های شکار بیش از همه زندگی نهنگ عنبر مغفول مانده. 

از اینرو گونه های متفاوت نهنگ نیازمند نوعی رده بندی بسیط عامیانه اند، حتی بصورت طرحی ساده و کلی نیازمند تکمیل شاخه هایش توسط زحمتکشان بعدی.  از آنجا که فرد ذیصلاح تری عهده دار این مهم نمی گردد این ناتوان حاصل تلاش خود را پیش می نهد.  وعده هیچ طبقه بندی کاملی نمی دهم زانرو که هر امر بشری که کامل شمرده شود به همان دلیل ناگزیر ناقص خواهد بود.  وانمود نمی کنم شرحی دقیق و کالبد شناسانه از گونه های متفاوت وال بدست می دهم، یا، دست کم در این مقطع، هیچ گونه توصیفی پیش گذارم.   هدفم در اینجا صرفا ترسیم طرح رده بندی وال­شناخت است.  مِهرازم نه راز.   

اما این صَعب کاری است برون از توانِ دسته بندِ عادی پستخانه.   پِی وال ها کورمال رفتن به ژرفای اقیانوس، دست در اسافل نگفتنی، دل و دنده و خودِ لَگَن خاصره عالم کردن؛ کاری است مهیب.   مرا چه که کوشم قلاب بر بینی این لویاتان اندازم.  نکوهش های هولناک سِفر ایوب تواند سخت به هراسم انداخت.  "آیا (لویاتان) با تو پیمانی خواهد بست؟ هُش دار که چشم داشت از او بیهوده است."  لیک این آشنا­ ورزیده کتابخانه­ها و نَوَردیده دریاها که بناگزیر با هیمن دستان با وال­ها در سر و کار بوده؛ مصمم به این کارست و براستی تلاش خواهد کرد.   اما مقدماتی هست که باید انتظام یابد.           

نخست: وضعیت متغیر، آشفته، وال شناسی در یکایک مبادی با این حقیقت تأئید می شود که هنوز در برخی جاها ماهی بودن یا نبودنش محل بحث است.  لینه در نظام طبیعت، 1776 م. خود گوید، بموجب این سند وال­­ها را جدای از ماهیان اعلام می کنم.  اما من با اطلاعات خود می دانم تا سال 18505ق کوسه و شَد، شاه ماهی رودخانه و هِرینگ برخلاف حکم صریح لینه در  تملک دریاها شریک لویاتان ها بودند. 

لینه به دلائل زیر تمایل به اخراج وال  از آب ها دارد: بخاطر داشتنِ قلبِ گرمِ دو خان ، شُش، پِلک متحرک، گوشِ گودِ میان تهی، ذَکَرِ دخول کننده در ماده­ که شیر از پستان آرد، و سرانجام طبق قوانین طبیعت بدرستی و بحق ]ماهی شمرده نمی شوند[.  همه این ها را به دوستان خود سایمون میسی و چارلی کافین از اهالی نانتوکت که هر دو در سفری هم غذایم بودند گفتم و اتفاق نظر داشتند که دلائل مطرح شده ناکافی است، و چارلی حرمت شکنانه فریب­شان خواند. 

بدانید که صرف­نظر از تمامی استدلال ها با پافشاری بر نیک موضع دیرین وال را ماهی می شمارم و از یونس مقدس استدعای پشتیبانی دارم.   پس از انتظام این امر بنیادی نکته بعدی این است که وال از جنبه های درونی چه تفاوتی با دیگر ماهیان دارد.  لینه در بالا تفاوت هائی را بر شِمارد.  مَخلَص کلامش: شُش و خونِ گرم، در حالی که تمام دیگر ماهیان سرد خون و بی شُش اند. 

دو دیگر: چگونه وال را حسب خصایص ظاهری تعریف کنیم تا برای همیشه نشانی نمایان داشته باشد؟  بنابراین محض ایجاز گوئیم وال ماهی است فواره­زن با دُم افقی.  اینک وال.  این تعریف، هر چقدر هم مُجمَل، زاده مُداقه مُفَصَّل است.  گراز دریائی بسیار شبیه به وال فواره می زند اما در شمار ماهیان نیاید چون دوزیست است.   اما آخرین لفظ تعریف ما در ترکیب با اولی متقاعد کننده تر می شود.  تقریبا همه باید دیده باشند کلیه ماهی هائی که خشکی نشینان شناسند دمی عمودی یا بالا-پائین دارند، نه افقی.  در حالی که در میان ماهیان فواره­زن گرچه ممکن است دم شکلی مشابه داشته باشد همیشه وضعیت افقی می گیرد.  با تعریف فوق از چیستی وال به هیچ روی هیچ موجود دریائی را که تاکنون مطلع ترین نانتوکتی­ها منسوب به آنها شمرده اند از برادری لویاتان­ها محروم نمی کنم و از سوی دیگر هیچ ماهی دیگر را که زین پیش بدرستی بیگانه خوانده شده اذن دخول بدین اخوت ندهم.[*]   از اینرو همه ماهی­های کوچکتر فواره­زن دارای دم افقی باید در طرح اساسی قیطُس­شناسی قرار گیرند.  اینک می رسیم به تقسیمات اساسی ارتش وال­ها. 

نخست: وال ها را حسب اندازه به سه کتاب عمده (بخش­پذیر به فصول) تقسیم می کنم و همه وال­ها، خرد و کلان، در آنها گنجند.  

1.      وال رحلی؛ 2. وال وزیری؛ 3. وال پالتوئی.

بعنوان نمونه ای از رحلی نهنگ عنبر را می آورم؛ از نوع وزیری دُلفین یونس؛ از نوع پالتویی دُخس.

رحلی­ها.  فصول زیر را در شمار آنها می­آورم: 1. نهنگ عنبر ؛ 2. هونهنگ؛ 3.  نهنگ تیغ­باله ؛ 4. نهنگ گوژپشت؛ 5. نهنگ تیغ پشت؛ 6. نهنگ آبی.

کتاب 1. (رحلی) ، فصل 1. (نهنگ عنبر).- این نهنگ که در میان انگلسیی های کهن به شکلی مبهم وال ترامپا، وال فایسیتِر وال کله سندانی نامیده می­شد همان کاشالو امروزین فرانسویان و پاتفیش آلمانی­ها و ماکروفالوسِ نامِ طویلِ علمیِ فایسیتِر ماکروفالوس است.  نهنگ عنبر بیگمان بزرگترین ساکن کره زمین؛ سهمگین ترین در رویاروئی، خسروانی ترین در منظر، و سر آخر، با ارزش ترین در تجارت و تنها موجودِ منبعِ ماده گرانبهای اِسپِرماتِچی.  در بسیار جاهای دیگر همه خصوصیاتش به تفصیل گفته آید.  در اینجا عمدتا به نامش پردازم.  از نظر لغت شناسی نامی است نامربوط.  چند قرن پیش، وقتی نهنگ عنبر از نظر فردیتِ مختص به خود تقریبا بکلی ناشناخته بود و روغنش تنها به شکلی تصادفی از والی به خشکی افتاده گرفته شد، بنظر می رسید در آن روزگار اسپرماتچی از دید عوام از موجودی همتای آنچه در انگلستان وال گرین­لندی یا هونهنگ می شناختند گرفته شود.  همینطور باور بر این بود که این اسپرماتچی چنان که از معنای تحت اللفظی بخش اول نام وال گرین­لندی بر می آید خلطی زندگی­بخش است.   در آن روزگار اسپرماتچی بسیار کمیاب بود و نه بهر روشنائی که صرفا بعنوان ضِماد و دارو بکار می رفت.  تنها از عطاران می شد خرید، بدانسان که امروزه یک اونس ریباس از آنان گیرند.  از نظر من وقتی هم در گذر زمان ماهیت راستین اسپرماتچی شناخته شد فروشندگان همچنان نام اولیه را حفظ کردند، بی­گمان با این انگیزه که تصور کمیابی غریب ظاهری قدر و قیمتش فزاید.   و از همینجاست وجه تسمیه والی که این اسپرماتچی رابراستی از آن گیرند.

کتاب 1. (رحلی) ، فصل 2. (هو نهنگ).-  این وال از این جهت ارجمند ترینِ همه لویاتان هاست که نخستین والی است که انسان ها پیوسته شکار می کردند.  آنچه معمولا استخوان نهنگ یا والانه نامند از این وال گیرند و روغنش که بنام اختصاصی "روغن نهنگ" شناسند در تجارت کالائی است بی مقدار.  وال­گیران بی­تمایز عناوین زیرش دهند: وال، وال گرین­لندی،  سیه وال، کلان وال، والِ ترو و هو نهنگ.  در مورد هویت گونه ای که چنین متعدد نام­ داده اند قدری ابهام هست.   در این صورت آن وال که در جایگاه گونه دوم رحلی­های خود جای دهم چیست؟   همان والِ سر­کمانی طبیعی­دانان انگلیسی؛ وال گرین­لندیِ وال­شکاران انگلیسی؛ بالِن معمولی وال­گیران فرانسوی؛ وال گروئِنلندی سوئدی ها.  همان که انگلیسی­ها  و هلندی­ها  طی بیش از دو سده گذشته در دریاهای شمالگان می شِکَرده­اند؛  همان وال که مدت­هاست وال­شکردان امریکائی در اقیانوس هند، در سواحل برزیل، در ساحل شمالِ غربی و دیگر صفحات گوناگون عالم که مناطق گشت هو نهنگ نامیده اند تعقیب می کرده اند. 

برخی وانمود می کنند تفاوتی میان وال گرین­لندی انگلیسیان و هو­نهنگ امریکائیان می بینند.  لیک این دو در تمام خصوصیات عمده یکسان اند و هنوز حتی یک واقعیت مشخص ارائه نشده که بر اساس آن بتوان تفاوت عمده ای میان این دو قائل شد.  از همین تقسیمات فرعی بی پایان مبتنی بر تفاوت­های غیر قطعی است که برخی شعب تاریخ طبیعی تا سرحد بیزار کنندگی پیچیده می شوند.  جای دیگر، در ارتباط با توصیف نهنگ عنبر به تفصیل از هو­نهنگ خواهیم گفت.   

کتاب 1. (رحلی) ، فصل 3. (نهنگ باله­دار).-  زیر این عنوان به شرح غولی پردازم که با نام های گوناگون باله­دار، فواره­بلند و دِراز­ وال تقریبا در همه دریاها دیده شده و معمولا همانی است که مسافرانی که از اقیانوس اطلس می گذرند در مسیر کشتی­های پُستِ نیویورک از دور فواره­شان بینند.   باله دار در طول چون هو­نهنگ و در والانه شبیه بدان است هرچند آن شکم شکوهمند نداشته رنگش روشن تر است و به زیتونی زند.  لب های بزرگش که با چین های مورب بزرگ در هم پیچیده شکل گرفته به طناب ماند.   ویژگی باشکوه متمایزش، باله با شکوهی که نام از آن دارد، غالبا نمایان است.   طول این باله عمودی که به شکل لچکی با انتهای بسیار تیز از بخش عقبی مازه بر آمده به سه تا چهار پا می رسد.   حتی آن وقت که کوچکترین بخش از بدن این موجود پنهان است گهگاه این تک باله که بروشنی از سطح آب بیرون زده دیده می شود.   در مواقعی که دریا نسبتا آرام است و اندک موج های مستدیر مختصر نقشی بر آب انداخته و این باله همانند شاخص مِزولة از آب بیرون زده بر سطح پُرچین سایه اندازد بنظر می رسد حلقه آبیِ گرداگردش کمابیش به ساعت آفتابی با میله و خطوط ساعت نمای موجی حفر شده بر آن ماند.  روی آن مِزولة آحاز غالبا سایه واپس رَوَد.  باله دار جمع­گرا نیست.   بنظر وال گریز می آید، همانطور که برخی آدم ها انسان گریز اند.  بس رموک است و هماره تکرو؛ در دورافتاده ترین و ساکن ترین آبها نابیوسان به سطح آید؛ تک فواره مستقیمِ بلندش خیزان چون زوبین­اندازی بلند و مردم­گریز در دشتی سترون؛ برخوردار از چنان قدرت و سرعت شگرفی در شنا که فعلا کسی را یارای تعقیبش نیست؛ این لویاتان قابیل مطرود و تسخیرناپذیر نژاد خویش بنظر می رسد که شاخص مِزولة چون داغی بَر پُشت بَرَد.  گاه باله دار را بخاطر داشتن والانه در دهان همراه با هو نهنگان در زمره گونه ای علمی موسوم به وال­های استخوان نهنگی، همان وال های والانه­دار شمارند. بنظر می رسد چندین رقم از این وال­های استخوان نهنگی وجود دارد هرچند بیشترشان چندان شناخته نیستند.  وال­ پهن دماغ و وال­ منقار­دار؛ وال­ نیزه ای جنوبگان؛ وال­ کوهان دار؛ وال­ فَک­ زیر؛ وال­ پوزه دار؛ اسامی اعطائی وال­شکاران به چند تا از آن هاست.   

در ارتباط با این لقب وال­ استخوان نهنگی یادآوری این نکته بسیار مهم است که این نام گذاری هرچقدر هم در تسهیل اشاره به برخی انواع وال مناسب باشد تلاشِ بدست دادن طبقه بندی روشنی از لویاتان بر پایه والانه، کوهان، باله یا دندان بی حاصل است، هر اندازه هم که آن اندام ها یا خصائص مشخص برای پی افکنی نظامی بسامان از وال شناسی بوضوح بهتر از هر صنف تمایزات عینی بدنی باشد که نوع وال نشان می دهد.  پس چه باید کرد؟  والانه، کوهان، واله پشتی، و دندان. این ها ویژگی هائی است که در میان بسیاری از وال ها به یکسان دیده می شود، صرفنظر از چگونگی ساختارشان در خصائص اساسی تر.  بعنوان مثال نهنگ عنبر و نهنگ گوژپشت هر دو کوهان دارند اما شباهت­شان در همین نقطه می ماند.  دودیگر، همین وال گوژپشت و وال­ گرین­لندی، هر دو والانه دارند ولی شباهت از این فراتر نرود.  در مورد دیگر اندام های یاد شده هم همینطور.  این اندام ها در انواع گوناگون وال ترکیباتی چنین نامنظم ایجاد می کنند؛ یا در موارد وجود هر یک از این اندام­ها به تنهائی، چنان تک افتادگی غریبی دیده می شود که تن به هیچگونه قاعده سازی تعمیم پذیر بر این مبنا نمی دهد.  سرِ همین مشکل است که طبیعت شناسان وال هر یک راه خود پیش گیرند.   

اما ممکن است این تصور پیش آید که شاید بتوان دست کم در اندام­های داخلی، کالبد­شناسی وال­ها به طبقه بندی درست رسید.  چنین نیست؛ بعنوان مثال در کالبدشناسی وال گرین­لندی چه چیز برجسته تر از والانه اش؟  و گر در اندرونه لویاتان­های گوناگون فرو شوی دریغ که یک پنجاهم تمایزهای بیرونی نیز ارزانی ساماندهنده وال­ها نشود.  پس چه می ماند؟  هیچ جز چسبیدن به کالبد­شان، کل حجم­شان و جسارت تقسیم­شان بدین شیوه.  این همان روش کتابشناختی است که در اینجا بکار رفته و تنها راهی است که احتمال موفقیت دارد چرا که تنها شیوه عَمَلی است.  ادامه می دهیم.   

کتاب 1. (رحلی) ، فصل 4. (نهنگ گوژپشت).-   این وال اغلب در ساحل شمال امریکا دیده می شود.  بارها در آنجا گرفته و به بندر کشانده شده. چون کلان توبره دستفروشان؛ یا توانی وال اِلِفَنت اَند کَسِلَش خوانی.  به هر روی نام متداول باندازه کافی متمایزش نمی کند، زیرا نهنگ عنبر هم کوهانی دارد، هرچند کوچکتر.  روغنش چندان ارزشی ندارد.  والانه دارد.  از همه وال ها بازیگوش تر و زنده دل تر بوده بیش از کلیه وال ها دریا سفید و کف به لب کند.

 کتاب 1. (رحلی) ، فصل 5. (نهنگ تیغ­باله).-  سوایِ نام چندان اطلاعاتی از این وال در دسترس نیست.  در دماغه هورن از دورش دیده ام.  گوشه گیر است و به یکسان گریزان از وال­شکاران و اندیشمندان.    گرچه بُزدِل نیست هنوز جز پشت که بصورت برآمدگی تیزی از آب بیرون می زند هیچ بخش از بدنش را نشان نداده.  نه من نه دیگران چندان چیز بیشتری از او ندانیم.

کتاب 1. (رحلی) ، فصل 6. (نهنگ آبی).-  یک عالیجناب منزوی دیگر.  با شکمی کبریتی که بیگمان زاده سایش به سفال اسفل السافلین در غوطه های ژرف­تر است.  کمتر دیده شود؛ دست کم جُز در دور افتاده ترین دریاهای جنوبش ندیده ام و آن هم چنان دور که بررسی اش نامیسور.  هرگز سر در پی­اش نگذارند؛ با همه طناب.­ها گریزد.   چیزهای شگفتی درباره اش گویند.  بدرود شکم کبریتی!   نه من نه کهنسال ترین نانتوکتی تواند مطالبِ درست بیشتری فزاید. 

بدین ترتیب کتاب 1. (رحلی) پایان و کتاب 2. (وزیری) آغاز ­گیرد. 

وزیری­ها.[†]- این کتاب وال های متوسط را شامل می شود که از جمله بال­های حاضر در آن می توان از این ها یاد کرد:-1.، دُلفین یونس؛ 2.، نهنگ رهنما؛ 3.، ناروال؛ 4.، تراشر؛ 5.، قاتل.

کتاب 2. (وزیری)، فصل 1. (دُلفین یونس).-  گرچه این ماهی که صدای بلند تنفس یا بهتر بگویم فواره­زدنش منشأ ضرب المثل خشکی نشینان است و بخوبی بعنوان ساکن اعماق شناخته شده، مردم در شمار وال­ها نیارندش.  اما بعلت داشتن کلیه خصوصیات بارز لویاتان بیشتر طبیعت شناسان والش شناخته اند.  در اندازه متوسط وزیری است و بین پانزده تا بیست و پنج پا طول دارد و قُطر میانش هم متناسب با طول فزون شود.  گروهی شنا ­کند؛ هیچگاه منظما شکار نشود، با این که روغن چراغ نسبتا مناسب فراوان دارد.  برخی وال­شکاران نزدیک شدنش را نشانه آمدن نهنگ عنبر کبیر دانند.   

کتاب 2. (وزیری)، فصل 2. (نهنگ رهنما).-   در نامیدن همه این ماهیان از اسامی رایج وال­شکاران استفاده می کنم چرا که در کل بهترین­اند.  هرکجا نامی گُنگ یا ناگویا باشد خواهم گفت و نامی دیگر پیشنهاد کنم.  اینک همین کار را در باره نهنگ رهنما می کنم که سیاه ماهی هم خوانده شده زیرا علی القاعده تقریبا همه وال ها سیاهند.  از اینرو گر پسندید کَفتار­والَش گوئید.  ولعش زبانزد است و نظر به این که زوایای درونی لب هایش به بالا برگشته هماره پوزخند شیطانی بر چهره دارد.  میانگین طولش شانزده تا هجده پاست.   در همه عرض­های جغرافیائی یافت می شود.  باله قلاب­وار پُشتی خود را که بی شباهت به بینی عقابی رومی­ها نیست به شیوه ای خاص نشان می دهد.  وقتی صیادان نهنگ عنبر در کاری سودمند تر نباشند گهگاه به شکار کفتاروال پردازند تا ذخیره روغن ارزان مصرفی خودشان حفظ شود-همانطور که برخی کدبانو­های مقتصد، در نبود میهمان و در خلوت خویش بجای شمع کافوری خوشبو پیه بدبو سوزانند.  برخی از این دست وال با همه تُنکی چربی زیر پوست بیش از سی گالن روغن دهند. 

کتاب 2. (وزیری)، فصل 3. (نیزه ماهی) یعنی وال مِنخَردار.- نمونه­ای دیگر از والی که نامی غریب یافته، بگمانم بخاطر شاخ شگفت­اش که در آغاز با بینی نوک تیز مشتبه شده.  گاه طول این جانور از ده پا فرارفته حتی به حدود پانزده رسد.  درست تر بگویم این شاخ چیزی جز عاج دراز شده نیست که کمی پائین تر از تراز افق از آرواره بیرون زده.  اما تنها در جانب چپ فک یافت می شود و تأثیری ناخوشایند داشته به وال حالتی مشابه چپ­دستی بدترکیب دهد.  دشوار توان گفت غرض دقیق این شاخ یا نیزه عاج چیست.  بنظر نمی رسد چون تیغ شمشیر ماهی و نول ماهی بکار رود؛ هرچند برخی دریانوردان گویند ناروال عاج خود را چون چنگک برگردان کف دریا پی خوراک کار گیرد.   چارلی کافین گفت چون یخ شکن بکار رود؛ چرا که وقتی ناروال به سطح دریای قطبی رود و پوشیده از لایه یخش یابد شاخ را زیر یخ زده شکافَد.  اما امکان اثبات درستی هیچ­کدام از این دو گمان نیست.  نظر خود من این است که هر طور و به هر شیوه که ناروال این شاخ یک طرفه را کار گیرد- بی گمان براحتی تواند آن را بهر تورق رساله­ها کارگیرد.  شنیده­ام عاج­دار و شاخ­دار و تک­شاخش هم گفته­اند.  همانا که نمونه­ای است غریب از تک­شاخی در تقریبا همه فرمانرو­های جانداران طبیعت.  از آثار برخی کهن مولفان دیرانی دریافته­ام شاخ همین تک­شاخ بحری در کهن روزگار پاد­زهری مهم شمرده می شد و در این جایگاه مرکب­ات­ش بس گرانقیمت بود.  همچنین از تقطیرش نمک فراری تحصیل می­شد بهر نشوق بانوان غشی به همان نهج که از شاخِ سرخ گوزن نر هارتس­هورن سازند.  در آغاز خودِ آن هم شئیی بس شگرف شمرده می­شد.  کهن کتابم گوید سِر مارتین فرابیشر هنگام بازگشت از سفری که طی آن حین عبور کشتی برجسته­اش از تیمس  ملکه الیزابت از پنجره کاخ پلاسنتیا مهربانانه برایشدست مُکَلَل تکان داد؛  باری، بنا بر کتاب سِر مارتین در بازگشت از آن سفر زانو زده شِگَرف شاخ بلند ناروال را که تا مدت ها بعد در کاخ ویندسور آویخته بود تقدیم علیاحضرت کرد."   نویسنده ای ایرلندی تصریح می­کند اِرل لِستِر، به زانو و همین نهج شاخ دیگری مربوط به تکشاخی بَرّی تقدیم کرد.  

ناروال با پوست شیرفام دارای خال­های سیاهِ گرد و کشیده ظاهری زیبا و پلنگ­سان دارد.  روغن­ش اعلا، روشن و گِران است، هر چند کمیاب است و کم شکار.  بیشتر در دریاهای پیراقطبی دیده می شود.

 کتاب 2. (وزیری)، فصل 4. (وال قاتل).-  نانتوکتی ها چندان اطلاعات دقیقی درباره  این وال ندارند و حتی طبیعت­شناس مدعی نیز هیچ از آن نداند.  برابرِ آنچه از دور دیدم باید بگویم در بزرگی به دُلفین یونس ماند.  بس وحشی است، نوعی ماهی فیجی (کذا!).   گاه چون زالو به لَب­ وال­های عظیم رحلی درآویزد تا آن خطیر جانور زار میرد.  هیچگاه شکارش نکنند.  هیچ وقت نشنیده ام چه صنف روغنی دارد.  می­توان بر این نامگذاری بخاطر  ابهامش خرده گرفت.  چرا که سراسر، چه در بَرّ و چه در بَحر، قاتلیم و کوسه­ها و بناپارت­ها نیز.   

 کتاب 2. (وزیری)، فصل 4. (تراشر).-   این میرزا شهرت از دُم دارد که در کوبش دشمن چون چوب کار گیرد.   بر گُرده وال­های رحلی پریده

با تازیانه زنی بر او پیش راند؛ چون ناظِم­های مدارس که به همین نحو امورات خود را می گذرانند.  اطلاعاتمان از تراشر حتی از قاتل هم کمتر است.  دو قانون­شکن در دریای بی­قانون.   

بدین ترتیب کتاب 2. (وزیری) پایان و کتاب 3 (پالتوئی) آغاز می گیرد.

پالتوئی­ها .-  وال­های کوچکتر از این شمارند.  1.          گراز­ماهی هِزا.  2. گراز­ماهی الجزایری.  3. دُلفین هو­نهنگ جنوبی

شاید در نظر کسانی که بخت پژوهش ویژه در این باره را نیافته­اند عجیب باشد که ماهیانی که بیش از چهار پنج پا طول ندارند ذیل وال­-لفظی که که در استنباط عامه هماره القای عظمت کند، مرتب شوند.  اما حیواناتی که در بالا پالتوئی خواندیم حسب تعریفم از وال- ماهی فواره­زن با دم افقی- بدرستی والند.      .

کتاب 3. (پالتوئی)، فصل 1. (گراز­ماهی هِزا).-   گرازماهی تقریبا همه جای جهان یافت می شود.  شخصا این نام را بدان داده­ام زیرا بیش از یک صنف گراز ماهی هست و باید برای تمییزشان از یکدیگر کاری کرد.  از آنش هِزا نامیده­ام که همواره در گروه­های شادان شنا کرده از فراخ دریا بیرون جهند، مانند مردمی که در جشن روز استقلال امریکا کله به آسمان پرتابند.  همیشه دریانوردان رسیدن­شان را به شادی تهنیت گویند.  هماره آکنده از سرخوشی از موج­های بزرگ سَمتِ باد آیند.  آنان را خوش شگون دانند.  گر توانید پس از دیدن این ماهی خوشدل سه هورا نکشید خدا بدادتان رسد؛ چرا که بهجت الهی در وجودتان نیست.   گراز­ماهی هِزا که خوب خورده و چاق و چله باشد یک گالن پُر و پیمان روغن خوب دهد.  اما مایع نفیس و لطیفی که از آرواره اش گیرند بس گرانبهاست.   گوهریان و ساعت سازان طالب آنند.  ملاحان روی سنگ سوی خود ریزند.  گوشتش­ خوش­خوراک است.  ممکن است هیچگاه بفکرتان نرسیده باشد که گراز­ماهی آب فِشانَد.  در واقع فواره­اش  چنان کوچک است که به آسانی تشخیص پذیر نیست.  اما بار دیگر که فرصتی دست داد خوب بنگرید و خطیر نهنگ عنبری خُرد بینید. 

کتاب 3. (پالتوئی)، فصل 2. (گراز­ماهی الجزایری).-   دریا زن است و بس وحشی.   بگمانم تنها در اقیانوس آرام یافت شود.  قدری بزرگتر از  از گراز­ماهی هِزاست ولی بطور کلی هیکلش بسیار مشابه است.  تحریکش نکنید ورنه دَردَم کوسه ای شود.  چندین بار بهر صیدش قایق به آب انداخته­ام اما هیچگاه بِدامش ندیده ام.   

کتاب 3. (پالتوئی)، فصل 3. (دُلفین هو­نهنگ جنوبی).-   بزرگترین نوع گرازماهی که تا آنجا که اطلاع داریم تنها در اقیانوس آرام یافت شود.  تنها نام انگلیسی که تا امروز بدان داده اند همان دُلفین هو­نهنگ جنوبی است که صیادان بدین خاطر که عمدتا در نزدیکی آن خطیروال یافت می شود بدان داده اند.  در شکل و شمایل کمی با گراز­ماهی هِزا تفاوت دارد.   کمتر گوشتالوست و لاغرمیان تر است و در واقع هیکلی نجیب­زاده وار دارد.  بر خلاف بیشتر گرازماهیان باله ای بر پشت ندارد؛ با دُمی دلنشین و چشمانِ فندقی هندیِ احساساتی.  اما دهان خط و خالی همه این ها را تباه کند.  گرچه تمامی پشتش تا حد باله­های جانبی سیاه است خط فاصِلی موسوم به "کمربند رخشان" چون رگه­ای به وضوحِ خطی که بر پوسته کشتی افتد، در دو رنگ متمایز، از سینه تا پاشنه کشیده شده، بالا سیاه و پائین سفید.  بخش سفید شامل پاره ای از سر و کل دهان است طوری که گوئی تازگی دزدانه سر به توبره کرده.  سیمائی پست و خط و خالی دارد.  روغنش بسیار شبیه گرازماهی معمولی است.

زانرو که گرازماهی کوچکترین وال­هاست این نظام رده بندی فراتر از پالتوئی نمی رود.  تماهی لویاتان­های در خور ذکر را در بالا آوردیم هرچند دسته­ای از وال­های مشکوک، گریزپا و نیمه افسانه­ای وجود دارد که بعنوان وال­شکار آمریکائی تنها وصفشان را شنیده و خود ندانم.  آنها را حسب نام روی سینه گاه آرم؛ زیرا ممکن است این فهرست برای پژوهندگان بعدی ارزشمند باشد و توانند آنچه را در اینجا صرفا آغاز کرده­ام تکمیل کنند.  چنانچه زین پس هر یک از وال های زیر صید و رده بندی شود می تواند حسب اندازه به راحتی در این نظام  رده بندی رحلی، وزیری، پالتوئی درج شود:- وال بطری پوزه؛  وال خربزه­دار؛ نهنگ کله پوک؛ وال دماغه؛ وال راهنما؛ وال توپی؛ وال خاکستری؛ وال مِسین؛ فیل وال؛ وال قاتل سفید موسوم به آیسبِرگ، وال کواگ؛ وال کبود و غیره.  می توان به نقل از نویسندگان معتبر ایسلند، هلند و انگلستان کهن فهرست­هائی دیگر از وال­های نا معلوم آورد که انواع و اقسام اسامی عجیب و غریب گرفته­اند.   اما همه آنها را منسوخ شمرده حذف می کنم و دشوار توانم بدانها گُمانی جز اصوات محض آکنده از لویاتان­گرائی بی معنا برم.

در خاتمه می افزایم همانطور که در آغاز در­اندازی این طرح تقسیم وال­ها گفته شد این طرح درجا و این جا تکمیل نخواهد شد.  بوضوح بینید که بر سر پیمانم.   اینک این طرح را ناتمام می گذارم، به همان صورت که کلیسای جامع بزرگ کُلن ناتمام گذارده شد و جرثقیل­ها هنوز بر فراز برجِ ناتمام مستقر است.  زیرا بناهای خُرد تواند بدست معمار خود به انجام رسد ولی خطیر بناهای راستین همواره نصب سنگ پایان را برای آیندگان گذارند.  مباد هرگز چیزی را تکمیل کنم.  کل کتاب پیش رو جز طرح یا دقیق تر بگویم پیشنویسِ طرح نیست.  آه، زمان و توان و نقد و شکیب!

 

 

 

 

 

فصل سی و سوم

سر زوبین­انداز

بنظر می رسد اینجا محل مقتضیِ پرداختن به یکی از جزئی غرائب درون کشتی وال­شکار در مورد وجود رده­ای از افسران کشتی زوبین­انداز باشد؛ رده­ای که البته جز ناوگان وال­شکار در دیگر انواع کشتیرانی شناخته نیست.

اهمیت زیاد پیشه زوبین­اندازی از این حقیقت روشن می شود که بیش از دو قرن پیش در کهن شیلات هلند فرماندهی کشتی وال­شکار یکسره به کسی که امروز ناخدا نامند داده نمی شد بلکه میان او و افسری موسوم به سر زوبین­انداز تقسیم می­گردید.  معنای تحت اللفظی اِسپِک­سیندِر، پیه­بُر است که در گذر ایام معادل سر زوبین­انداز شد.  در آن روزگار اقتدار ناخدا به راندن کشتی و مدیریت کلی آن محدود می شد؛ در حالی که فرمانروای شاخه شکارِ وال و هرآنچه بدان مربوط می شد با اِسپِک­سیندِر یا سر زوبین­انداز بود.  هنوز در شیلات انگلیسیان در گرین لند این سِمَت قدیم هلندی به صورت مُحَرَّف اِسپِک­شِنیِر به معنای وال­شکار حفظ شده، دریغا که شأن پیشین را بس فروگذارده.  امروزه تنها سر زوبین­انداز را گویند و در این جایگاه صرفا یکی از افسران دون پایه ترِ ناخداست.   با این حال از آنجا که موفقیت سفر والگیری تا حدود زیاد بستگی به حُسن رهبری سر زوبین­انداز دارد در شیلات امریکا صرفا از افسران ارشد کشتی نبوده بلکه تحت شرایطی خاص (پاس شب در میدان وال­گیری) فرماندهی عرشه را هم دارد؛ از این­رو  قاعده کلی  مصلحت والای دریا ایجاب می­کند بعنوان افسر اسمأ جدا از افراد جلوی دکل اصلی بِسر بَرَد و و از نظر حرفه به طریقی برتر از آنان شمرده شود هرچند همیشه با آنان است و از نظر اجتماعی همبرابر آنها شمرده می شود.   

بدین لحاظ تمایز بزرگی که در دریا میان افسر و نفر وجود دارد این است که اولی سمتِ پاشنه و دومی جانبِ سینه کشتی روزگار گذارند.   از اینرو در کشتی های وال­شکار همچون ناو­های تجاری، نایبان در کنار ناخدا نزدیک کابین وی، به سر می برند و به همین نحو در بیشتر کشتی­های وا­ل­شکار امریکائی زوبین­اندازان ساکن عقبِ کشتی اند.  بدین معنا که خوردشان در کابین ناخدا و خابگاهشان جائی است که غیر مستقیم به کابین راه دارد.        

گرچه سفرهای دور و دراز صید وال در دریاهای جنوب (که بس درازدامن تر از هر سفرِ دور و دراز انسان است)، با خطرات عجیب و غریبش و اشتراک منافع جاری و ساری میان خدمه که منافع جملگی، اعم از زبردست یا زیردست، نه به دستمزد ثابت بل به اقبال مشترک همراه با هشیاری، شیردلی و سختکوشی همگانی وابسته است، و همه این ها باعث می شود در برخی موارد انضباط بدان شدت که در شناورهای تجاری بچشم می خورد نباشد؛ با این حال، صرفنظر ازاین که این والگیران تا چه پایه چون نظام پدرسالار بین النهرینی در برخی موارد بدوی در کنار هم زندگی کنند؛ با همه این­ها، به ندرت پیش می آید که، دست کم در عرشه ناخدا، شدت رعایت آداب مرسوم کاستی گیرد و هیچگاه از آنها تَخَطّی شود.  در واقع در بسیاری کشتی­های نانتوکتی ناخدا را بینید که با چنان عظمت در عرشه فرماندهی خویش جِلوه فروشد که در هیچ نیروی دریایی دیده نشود و طلب چنان ادای احترام ظاهری کند که گوئی نه پَست ترین اُرمک آبی دریانوردان که ارغوانی ردای شاهانه به بر دارد.

این را هم باید افزود که گرچه ملول ناخدای پکود در میان همه همگِنان کمترین اعتنا را بدین خودبینی­های جاهلانه داشت و تنها ادای احترامی که می طلبید اطاعت مطلقِ فوری بود؛ گرچه از هیچ کس نمی خواست پیش از گام نهادن بر عرشه فرماندهی موزه از پای کِشَد؛ و هرچند در برخی موارد بعلت شرایط خاص رویدادهائی که جزئیاتش زین پس خواهد آمد افراد خود را به تفقد، تخویف یا ملاحظات دیگر به اسامی غریب می خواند، با این همه حتی ناخدا آخاب نیز به هیچ روی از آداب و رسوم حاکم بر دریا سر نمی تافت.   

احتمالا در نهایت این هم از پرده برون افتد که گاه پشت آن روش­ها و کاربردها نهان می شد و آن ها را حسب رویداد ها برای مقاصدی شخصی تر از غایات مشروع اولیه­شان کار می گرفت.  نوعی خودکامگی در مغزش بود که در غیر این موارد تا حدود زیاد مکتوم می ماند؛ از طریق همان روش­ها که همین خودکامگی در استبدادی مقاومت ناپذیر تجسم می­یافت.   زیرا صرفنظر از این که برتری فکری شخص بر دیگران چه باشد بی مدد نوعی نیرنگ­ها و تَعَّدی­های نمایان که همواره بخودی خود کمابیش پَست و فرومایه اند نمی تواند بدل به سروری میسور بر آنان گردد.  همین است که شاهان راستین مُلک پروردگار را از سکوهای دنیوی محفوظ داشته بالاترین افتخارات ممکن را ارزانی کسانی دارد که بیشتر بخاطر کِهتَری سَرمَدی نسبت به اندک گزیدگان مخفی الهی نام آورند تا سروری بلامنازع بر آحاد مدهوش خلق.  حُسن این امور جزئی چنان عظیم است که وقتی اوج موهومات سیاسی در وجود کسی ودیعه گُذارَد حتی برخی شاهان سفیه با همه خرفتی توانائی یابند.  هرچند آنگاه که چون سزار نیکلای اول تاج مستدیر شهنشاهیِ زمینی ذهنی شاهوار را در میان گیرد توده­های عوام الناس در برابر تمرکز مهیب خاکسارانه تعظیم کنند.  آن تراژدی نگار هم که گرایش به توصیف جامع و مستقیم شکست­ناپذیری­اش دارد هیچگاه اشاره­ای از قضا چنین مهم به استادی یاد شده را از قلم نیندازد

اما ناخدایم، آخاب هنوز با همان مهابت و ژولیدگی نانتوکتی برابر دیدگانم روان است؛ و در این فصل راجع به شاهان و شهنشاهان نباید کِتمان کرد که ناچارم تنها به وال­شکارِ بی­برگ پیری چون او پردازم و زینرو از تمامی تَجَمُلات و غاشیه شکوهمند محرومم.   ای، آخاب!  بزرگیت را باید از افلاک چید و در ژرف دریا کاوید و در هوای اثیری نِمود!      

       

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل سی و چهارم

میز کابین

نیمروز است؛ داوبوی، خوانسالار کشتی، صورتش را که به قرض نانی پریده رنگ مانَد از روزن کابین برون کرده ساختگیِ ناهار را به سرور و ارباب خود اعلام می دارد که در قایقِ سمتِ بادپناه عرشه عقب کشتی نشسته به آرامی حاصل  رصد جدید خورشید و عرض جغرافیائی را روی مُدَوَّر لوح صیقلی که برای استفاده روزانه بالای پای عاجش تعبیه شده محاسبه می کند.  از بی توجهی کاملش به بشارات فکر می کردی آخابِ سودائی حرف چاکر خویش نشنیده.  اما درجا با گرفتن شداد آخرین دکل

به تابی خود را به عرشه فِکَنَد و آرام و بی­سُرور گوید "ناهار آقای استارباک" و اندر کابین شود.

استارباک، امیر یکم، پس از فرونشینی پژواک آخرین گامِ سلطانش و اطمینان از سر میز نشستن وی از خمود در آمده چند دوری روی عرشه زند و پس از سخت نگاهی به محفظه قطب نما و کمی خوشدلانه گوید "ناهار، آقای استاب" و از روزن کابین پائین شود.   امیر دوم لَختی اطراف بادبان­بندی گشته و با تکانی اندک به مهار دکل اصلی جهت اطمینان از صحت و سلامتِ آن مهم ریسمان، او هم بطریق اولی بارِ دیرین دوش گرفته پس از ذکر "ناهار، آقای فلاسک" پیِ اسلاف خویش روان شود. 

اما امیر سوم، اینک که خود را روی عرشه عقب کشتی کاملا تنها بیند، گوئی خود را رها از قید و بندی غریب یابد؛ زیرا همراه با همه صنف شکلک در شش جهت موزه از پای کِشیده طوفانی از صامت رقص ملوانی درست بالای سر سلطان اعظم آغازد و در پی اش به ترفندی استادانه کلاه خود را جای قفسه سرِ دکل کشتی انداخته، تا لحظه سرازیر شدن از روزن کابین، دست کم تا آنجا که از روی عرشه بچشم می خورد، در جست و خیز و خلاف همه رژه ها کچول کنان به مارش گام زند.  اما پیش از نهادن پای در درگاه کابین زیرِ عرشه درنگیده قیافه­ای یکسره متفاوت بخود گیرد تا فلاسک مستقل و مضحک و کوتاه در قامت برده ای درمانده بحضور آخاب شاه رسد. 

در میان غرائب زاده ناهنجاری شدید عُرف دریا یکی هم این که هرچند برخی افسران در محیط باز روی عرشه، در صورت ناراحتی در برابر فرماندهان خود بی باکانه و مبارزه­جویانه رفتار می کنند، با این همه اما نُه از دَه همین افسران وقتی دَمی بعد برای صرف ناهار مرسوم به کابین همان فرمانده می روند، بصراحت بگویم، رفتار نرم، گر نگویم عُذرخواهانه و خاکسارانه­شان نسبت به او بهنگام جلوسش سر میز، حیرت زا و گاه خنده دار است.   این تفاوت از چیست؟  مشکلی هست؟  شاید نه.  فرق است میان بلتشصر شاه بابِل بودن و بلتشصری نه از سر تَکَبُّر بل مُحِبّانه که قطعا اثری از بزرگیِ خاکی در آن است.  اما آن که بحق با روحیه شاهوار و خردمندانه ریاست میز ناهار شخصی خود و مَدعوین را دارد؛ قدرت بلامنازع او و سلطه نفوذ شخصی اش در آن مدت؛ فرمانروائی­اش بر مُلک از بلتشصر عالی تر است چرا که بلتشصر بزرگترین نبود.  چه کس جز آن­ که یکبار به دوستان ضیافت داده ذوق قیصری دریافته.  این جادوی قیصری بر جمع است که هیچ باطل­السحری ندارد.  حال اگر بدین عامل سَروَری رسمی ناخدای کشتی را هم بیفزائید غرابت موصوف آن زندگی در دریا را به اِستِنتاج دریابید.

آخاب سر این میز مرصع به عاج چونان شیر دریائی خاموش یالدار برسفید ساحل مرجانی، در میان توله های جنگاور و در عین حال حرمت دار  ریاست می کرد.  هر یک از افسران منتظر بود در نوبت خود غذا گیرد.  اینان در حضور آخاب به کودکانی خردسال می ماندند و با این همه کوچکترین نشان نازِش در جمع در وجودش نبود.  در حالی که مرد پیر گوشت را در لنگری جلوی خود می برید همه با فکری واحد چشمان مشتاق خود را به کاردش دوخته بودند. گمان نبرم در ازای مُلک جهان پذیرای شکست حرمت آن لحظه با طرح جزئی ترین نکات، حتی با مبحثی خنثی چون وضع هوا، می شدند.  نه نمی­شدند!   و وقتی کارد و چنگال را با برش گوشت در میانش جلو برده اشاره می کرد استارباک بشقاب پیش آرد نایب اول چنان سپاسگزارانه پذیرا می شد که گوئی صدقه گیرد و با دقت می­بُرید و گر حسب پیشامد کاردش بشقاب می خراشید اندکی ناراحت می شد و برش گوشت را بی صدا می جوید و با احتیاط فرو می داد.  زیرا چون ضیافت تاجگذاری فرانکفورت، جائی که شهنشاه آلمان با هفت شاه گُزین غذای مفصل می خورد، به همان ترتیب این ناهار در کابین ناخدا نوعی ناهار رسمی بود که در سکوتی پُر اُبُهَّت صرف می شد، هرچند آخاب منع صحبت سر میز نکرده تنها خودش خاموش بود.  وَه  که سر و صدای ناگهانی موشی در انبار زیرین چه آسودگی برای استاب گلوگیر شده بود.  اما بیچاره فلاسک کوتاه قامت جوانترین پسر و پسرک این سور خسته کننده خانوادگی بود.   درشت نی گوشت گاو نمک­سود نصیبش می­شد در حالی که حقش ساق مر غ بود.  فرضِ کشیدن غذای خود برای کسی چون فلاسک برابر با سرقت از درجه یک بود.  بی گمان گر سر آن میز برای خود غذا کشیده بود هیچگاه نمی توانست در  عالم رادمردان سر خود بالا گیرد، طُرفه آنکه هیچگاه آخاب منعش نکرده بود.  اگر هم فلاسک غذای خود را کشیده بود احتمال نمی رفت هیچگاه آخاب توجهی بدان کند.   بیش از هر چیز پروای مصرف کَره داشت.   خواه زانرو که گمان می کرد مالکان کشتی از او دریغ می کنند مبادا صورت تابانش تیره شود؛ یا گمان می برد در سفری چنین دور و دراز و در آبهای دور از هر بازار، کَره کالائی گزیده و نه برای افسری جزء چون اوست؛ افسوس! فلاسک مردی بی کَره بود. 

دیگر آن که فلاسک هماره آخرین سُفره نشین و نُخُستین سُفره خیز بود.  توجه کنید!  بدین ترتیب فلاسک برای صرف غذا فرصتی بس محدود داشت.  استارباک و استاب هردو پیش از او سر میز می نشستند و در عین حال امتیاز تن آسانی در پایان را هم داشتند.  حتی اگر استاب که تنها یک درجه بر او ارشدیت داشت حسب اتفاق چندان اشتهائی نداشت و خیلی زود نشانه های پایان صرف غذا را نشان می داد فلاسک باید آن روز  سه لقمه نخورده از سر میز برخیزد زیرا خلاف رویه اخلاقی بود که استاب پیش از فلاسک به عرشه برگردد.  از همینرو بود که یکبار فلاسک در خلوت تصدیق کرد از وقتی به جایگاه افسری ارتفاء یافته غیر از ناهار حال دیگری درنیافته، یا چیزی در همین حدود.  زیرا آنچه می خورد گرسنگی او را رفع نکرده بلکه در وجودش ابدی می ساخت.  فکر می کرد برای همیشه میان معده و سیری و ارضاء گرسنگی اش طلاق افتاده.  افسرم اما چقدر مشتاقم مثل زمانی که جلوی دکل اصلی کشتی بودم می توانستم بِرَسم معهود تکه گوشتی در سینه­گاه کشتی به چنگ آرم.  این است ثَمَرِ ترفیع و پوچی شکوه و حماقت زندگی!   به هر روی گر ملوانی در پکود از فلاسک در جایگاه رسمی اش کینه­ای داشت تنها کاری که باید برای کینه کِشی وافی می کرد این بود که ناهار­هنگام از روزن آسمانه کابین ناخدا دزدانه نگاهی به او اندازد که کودک­وار و مات و مبهوت برابر آخاب مهیب نشسته بود. 

در اینجا توان گفت آخاب و سه نایبش چیزی را تشکیل می دادند که اولین میز ناهار کابین ناخدای پکود شمرده می شد.  در پی خروج اینان عکسِ ترتیب ورود، کرباس رو میزی توسط خوانسالار رنگ­پریده تمیز یا به عبارت بهتر با شتاب بنوعی مرتب می شد.  سپس سه زوبین­انداز که میراث­دار بقایای میز بودند به ضیافت دعوت می شدند و آن سرای شامِخ و پُر اُبُهَّت را بدل به اطاق موقت خادمان می ساختند. 

آسودگی و آزادی تام لاقیدانه و برابری تقریبا بی­لِگام این افراد جزء، زوبین­اندازان کشتی، در تضادی غریب با قید و بند شاق و سلطه بی­نام و ناپدید میز ناخدا بود.  در حالی که سرورانشان، نایبان ناخدا، از صدای مفاصل آرواره خود شرمنده می شدند زوبین­اندازان با چنان لذتی خوراک خود می جویدند که صدا در کابین می پیچید.  چون خدیوان می خوردند و شکم های خود را چون آن کشتی های هندی که همه روزه ادویه بار زنند می انباشتند.  کوئیکوئگ و تاشتگو اشتهائی چنان اُسقفانه داشتند که اغلب خوانسالار رنگ پریده تحت آن شرایط ترجیح می داد بهر پر کردن جای خوراک های پیشین نمک سود پشت مازه کلان نَرّه گاوی پیش آرد.  گر جَلدی در کار نیاورده فِرز و شتابان به خدمت نمی ایستاد تاشتگو روش زشت بر انگیختن با زدن زوبین وار چنگال به پشتش داشت.  یکبار داگو که ناگاه شوخ طبعی­اش گُل کرده بود بَهرِ کمک به حافظه خوانسالار جا کَنَش کرده سرش را در بشقاب چوبی بزرگی تپاند و تاشتگو کارد بدست آغاز خط اندازی دایره مقدماتی کندنِ پوست سرش گرفت.  این خوانسالار با سیمائی چون قرص نان، کوچک اندامی بس عصبی و لرزان و فرزند نانوائی ورشکسته و پرستار بیمارستان بود.  از دیدن منظره مدوام آخاب مهیب غمزده و دیدارهای ادواری پر سرو صدای این سه وحشی همه زندگی داوبوی چیزی جُز لب لرزه مُدام نبود.  معمولا پس از اطمینان از این که تمام خواسته های زوبین­اندازان مُهَیّاست از دست­اندازی­شان به آبدارخانه کوچک مجاور می گریخت و با ترس و لرز از لای پرده در بدانها می نگریست تا آب ها از آسیاب ها افتد. 

منظره کوئیکوئک نشسته روبروی تاشتگو با دندان های سوهان خورده اولی در برابر اَسنان دومی و داگو که چلیپاوار نسبت بدانها بر زمین می نشست تماشا داشت؛ زوبین­انداز اخیر از آن رو زمین نشین بود که سر میز نشستن باعث می شد کله پُر مویَش به تیرهای نازل سقف خورد؛ هر تکان اندام­های غول­آسایش چارچوب کم ارتفاع کابین را به لرزه در می آورد، چونان فیلی آفریقائی که مسافر کشتی شود.   با این همه این سیاه خطیر فوق العاده  کم خوراک، گر نگوئیم پاکیزه خوی بود.  ناممکن بنظر می رسید که با آن لقمه های به نسبت کوچک بتواند قدرتی را که در آن کلان قامت باشکوه چهارشانه موج می زد حفظ کند.  اما بی گمان این وحشی شریف حسابی از عنصر وافر هوا ارتزاق کرده این مایه حیات متعالی کونین را از فراخ منخرین به اعماق شش­ها می کشید.  غول ها از نان و گوشت ساخته یا تغذیه نمی شوند.  اما لبان کوئیکوئک هنگام خوردن صدائی وحشیانه و مهیب و چنان زشت داشت که داوبوی لرزان را به مرز وارسی دستان نحیف می رساند تا ببیند اثری از دندان بر آنها نمانده باشد.  وقتی هم تاشتگو ندا می داد تا بخود جُنبیده استخوان های بشقابش برچیند خوانسالار ساده­دل از شدت حملات ناگهانی اِستِرخا تا آستانه شکستن سفالینه های آویخته از دیوار آبدار­خانه می رفت.  افزون بر این صدای سایش سنگ سوئی که زوبین­اندازان برای تیزی نیزه ها و دیگر سلاح هایشان در جیب داشتند و هنگام ناهار خودنمایانه کاردهایشان بدان تیز می کردند به هیچ روی موجبات آرامش داوبوی را فراهم نمی کرد.  چگونه توانست از یاد بُرد که به عنوان مثال کوئیکوئک در ایام زندگی در جزیره خود قطعا مرتکب برخی خطاها چون قتلِ بزمی شده.   دریغا!  داوبوی! چه شاقّ است کار پیشخدمت سفیدپوست بهر آدمخواران.  باید بجای دستمال سپر حمایل می کرد.  البته دلخوشی بزرگش این بود که این سه جنگاور دریاهای شور به محض پایان غذا برخاسته میز را ترک می کردند؛ به گوش زودباور و افسانه­نیوشش در هر گام که بر می داشتند طنین استخوان­های رزم­شان چون صدای شمشیر موروها در نیام بود.  

اما گرچه این وحشیان در کابین غذا خورده اسما در آن می زیستند زانرو که عادت به همه کار در وجودشان بود غیر از نشستن، جز در مواقع صرف غذا بندرت در آنجا آفتابی می شدند و تنها درست پیش از خواب از کابین می گذشتند تا به منزل مختص به خود روند.

در این تک مورد آخاب مستثنی از بیشتر ناخداهای وال­شکار امریکائی نبود که عموما بدین باور گرایش دارند که کابین کشتی بدانها تعلق دارد و تنها از مردمی است که به دیگران اجازه حضور در آن داده می شود.   از این رو درست تر است بگوئیم در واقع نایبان و زوبین­اندازان پکود بیرون کابین می زیستند تا درون.  زیرا ورودشان به کابین چیزی چون ورود درِ رو به خیابان به درون خانه بود؛ گردش لحظه­ای به درون صرفا برای برگشت به بیرون و زندگی در هوای آزاد بعنوان امری دائمی.   از این طریق چندان زیانی هم نمی کردند زیرا در کابین نه مصاحبتی بود و نه آخاب به لحاظ اجتمائی دست­یافتنی.   وی اسمأ در شمار مسیحیان  و با این همه بیگانه با آن بود.  زندگیش در جهان به زیستِ آخرین خرس های گریزلی در میسوری مسکون شده می ماندْ.   چونان لوگان وحشیِ جنگل که با سپری شدن بهار و تابستان خود را در حُفره درختی دفن کرده با مکیدن چنگال های خود زمستان طی کند، روح آخاب نیز در سرمای غرّان پیری خود را در تُهی تنه خویش حبس کرده از چنگال های عبوس افسردگی کهنسالی تغذیه کند! 

 

 

 

 

فصل سی و پنچم

سر دکل

وقتی هوا دلنشین تر شد در گردش ادواری دیدبانی با دیگر دریانوردان نخستین نوبت سر دکلم فرارسید. 

در بیشتر کشتی­های وال­شکار امریکائی تقریبا مقارن خروج کشتی از بندر سر دکل دیده­بان می گذارند؛ با این که پانزده هزار مایل و حتی بیش از آن باید طی شود تا کشتی به پهنه­های گشت زنی برای صید وال رسد.  تا بدان پایه که وقتی کشتی ها پس از سفری سه، چهار یا حتی پنج ساله در حال نزدیک شدن به میهن باشند و چیزی، در حد یک شیشه پرنشده از روغن داشته باشند دیده بانی­ سر دکل تا آخر و تا زمانی که نوک دکل­ بلندترین بادبانهاشان در میان کنگره­های بندر حرکت نکند ادامه می یابد و از امید به صید یک نهنگ بیشتر بکلی دست نشویند.  

از آنجا که ایستادن سر دکل، در خشکی یا دریا کاری است بس کهن و جالب بگذارید در اینجا قدری تفصیل کنیم.  گمان برم کهن ترین کسانی که سر دکل ایستادند مصریان باستان بودند، زیرا در تمامی پی جوئی­هایم هیچ قومی را مقدم بر آنان نیافته­ام.  زانرو که گرچه بی گمان غرض نیاکانشان، سازندگان بابل، از ساخت برج خود برپائی رفیع ترین سر دکل در آسیا، یا افریقا بوده با این همه چون می­توان گفت آن خطیر دکل سنگی (پیش از نصب واپسین کلاهک سر دکل) در طوفان عظیم و دهشتناک غضب الهی نابود شد نمی توان این سازندگان بابلی را به مصریان فضل تقدم داد.  اما اینکه مصریان ملتِ دیدبانیِ سرِ دکل­اند ادعائی است مبتنی بر اعتقاد رایج باستان شناسان به این که اهرام اولیه برای مقاصد نجومی پی افکنده شد؛ نظریه­ای که با وجود تشکیلات پلکان وار خاص روی هر چهار طرف آن خطیر بناها بوضوح تائید می شود و آن کهن اختر شناسان به صعود به ذُروه هِرَم با کشیده سر قدم­های شگرف و فریاد مشاهده اخترانی جدید خو گرفته بودند؛ مثل دیدبانان کشتی­های وال­شکار امروزی که به محض رویت بال یا بادبان فریاد کنند.  در وجود قدیس سمعان عمودی، نامی راهب عهد باستان که برای خود در بیابان رفیع عمودی سنگی ساخت و کل نیمه دوم عمر بر چکاد آن گذارد و خورش خویش از زمین با طناب و قرقره بالا کشید؛ در او نمونه ای والا از سر دکل ایستادن بهادرانه بینیم که مه، یخبندان، باران، تگرگ یا ریز برف از جایش نرانده پهلوانانه تا واپسین دم برابر همه مصائب تاب آورد و عملا در نوبتِ سرِ عمود جان سپرد.  از عمودی­های امروزی جز مجموعه­ای بی­جان نداریم؛ صرفا مردانی سنگی، آهنی و مفرغی که با همه توانِ تاب آوری برابر سخت طوفان در اعلام رویت مشهودات غریب بکلی قاصرند.   ناپلئون را داریم که دست به سینه فراز ستونِ پلاس واندوم در ارتفاع حدود پنجاه متر ایستاده، بی توجه به این که فرماندهی فرودین عرشه ها با لوئی فیلیپ، لوئی بلان است یا ناپلئون بناپارت سوم.  واشنگتن بزرگ نیز سرِ رفیع دکل اصلی خود در بالتیمور ایستاده و ستون وی همچون یکی از دو ستون هرکول نشان آن مرحله از شکوه مردمی است که انگشت شمارند فانیانی که توان فرا رفتن از آن دارند.  دریادار نلسون نیز سرِ دکل خود در میدان ترافالگار بر چرخ لنگر مفرغی ایستاده که حتی در محاق دود و دم لندن نشانه پهلوانی پنهان است، زیرا هرجا دود است آتش هم هست.  اما نه واشنگتن بزرگ، نه ناپلئون، نه نلسون، که از آن بلندا بر عرشه نگرند، هر چقدر هم پریشان فریاد­های فرودین عرشگیانِ خواستار مشاوره و راهنمائی باشد حتی به یکی پاسخ ندهند؛ هر چند ظَنِّ آن رود که ارواحشان با نفوذ در مه غلیظ آینده دریابد از کدامین تُنُک­آبها و صخره­ها باید اجتناب کرد.

شاید قیاس کسانی که در بَرّ و بَحرْ سر دکل ایستاده اند از هر جهت نامُوَجَّه بنظر آید اما این که در حقیقت چنین نیست بروشنی در گزارشی از عوبید میسی تنها مورخ نانتوکت نشان داده می شود.  ارزنده عوبیدگوید در صدر رواج بال­شکار، پیش از آنکه کشتی ها منظما روانه تعقیب این نخجیرگردند، مردم آن جزیره دَگَل­های رفیع در امتداد ساحل دریا بر می افراشتند و دیدبانان از گیره­های الصاق شده بدانها بالا می رفتند، همانطور که ماکیان در مرغخانه صعود کند.   چند سال پیش وال­شکاران خلیجی نیوزلاند همین تدبیر را بکار گرفته بمحض مشاهده نخجیر به آماده مردان قایق نشین مجاور ساحل اطلاع می دادند.  اما امروزه این رسم براُفتاده؛ پس روی به سرِ دَکَلِ حقیقی وال­شکارِ دریا آریم.   از شبگیر تا ایوار پیوسته دیدبان سر سه دکل دارند و ملاحان سر دکل (همانند سکانداران) منظما و هر دو ساعت یکبار تغییر پاس دهند.  در هوای آرام مناطق گرمسیر سر دکل بس دلپذیر و برای فکور خیال اندیش عُلوی است.   آنجا، ایستاده بر بلندای یکصد پائی از عرشه­های خاموش، چنان در امتداد ژرف دریا شِلَنگ اندازی که گوئی دکل­ها چوب پاهائی است غول­آسا­ و در پائین و میان دو لِنگَت سُتُرگ ترین غول های دریا شناورند، تا بدان پایه که روزی کشتی ها از میان چکمه­های غول کُهَن رودس می­گذشتند.   آنجا که تسلیم بی­کَران سِلسِله بحر شوی که جز امواج آرامَش نژولد.  کشتی بی­خود آرام خرامَد؛ خَسته بادهای تجاری وَزان است و همه چیز به به آرامشت کشاند.  ارمغان زندگی والگیری در مناطق گرمسیر نوعی بی حادثه­­گی محض است.  هیچ خبری نَشنوی و هیج روزنامه نَخوانی و هرگز فوق العاده­های جراید با گزارش­های مبتذل تکان دهنده فریب هیجانات نابایستَت ندهد، چیزی از مصائب ملی، کاهش ارزش اوراق بهادار، سقوط سهام بِگوشَت نخورَد؛ هرگز فکر ناهار آزارت ندهد-زیرا کل خوراک سه سال و حتی بیش از آن را فساد ناپذیر در چلیک ها انباشته اند و صورت غذایت ثابت است.

اغلب پیش می آید که در سفر درازدامن سه یا چهار ساله در وال­شکاری جنوبی جمع ساعات گوناگونی که سر دگل گذشته سر به چندین ماه تمام زند.  افسوس، جایگاهی که بخش عمده کل مدت زندگی عادی خود را بدان دهی این همه تُهی از هر چه ملازم سکونت گرم و نرم، یا مطابقت با ایجاد احساس راحتی محل، نظیر حس مرتبط با بستر، بانوج، نَعش کِش، اطاقک نگهبانی، محفظه، کالسکه یا حتی هر وسیله کوچک دنج که شخص را موقتا از دیگران جدا می کند، باشد.  مرسوم ترین جایگاه استقرار نوک بخش فوقانی دکل؛ جائی است که دو موازی دیرک باریک (تقریبا مختص به کشتی­های وال­شکار) موسوم به کراس­تریز در بخش فوقانی دکل تعبیه شده.  در این جایگاه ملوان تازه کار که با امواج دریا کج مج می شود همان اندازه احساس راحتی می کند که روی شاخ های گاو نر.  قطعا می تواند در هوای سرد مان خود بشکل پالتوی نگهبانی بالا بَرَد؛ اما درست این است که ضخیم ترین پالتو نگهبانی هم چندان بهتر از عریان بدن نیست، زیرا جان چسبیده به درون میشکانِ گوشتی است و بدون استقبال از خطیر خطر مرگ (چونان زائر غافلی که در زمستان از کوه­های برف گرفته آلپ عبور کند) حرکت آزاد در درونش نیارِست و حتی خروج از آن نتواند؛ از اینرو بیشتر لفاف یا پوستی مضاعف است که در میانش گرفته تا مان.  نتوان قفسه یا صندوق کشو دار در تن تعبیه کرد همانطور که نشود  پالتوی نگهبانی را پستوئی راحت ساخت. 

در ارتباط با این همه جای تأسف بسیار است که سر دکل کشتی­های وال­شکارِ جنوب­رو فاقد آن رَشک­آور خُردَک خیمه­ها یا محفظه­های موسوم به لانه کلاغی است که حافظ دیدبانانِ وال­شکارانِ گرین­لند برابرِ هوای بی ترحم فِسرده دریاهاست.  در روایت خانگی ناخدا اسلیت با عنوان "سفر میان کوه­­های یخ در پی وال گرین­لندی و باز کشف تصادفی مهاجر نشین­های ایسلندی گرین­لند باستان­­؛" مطابق دقیق شرحِ جذابِ این ستوده کتاب از لانه کلاغ نو ابداعِ آن روزگار، همه کسانی که در گِلِیشِر، نیک کشتی ناخدا اسلیت، سر دکل می ایستادند از چنین امتیازی برخوردار بودند. 

در تکریم خویش آنرا لانه کلاغ اسلیت می خوانْد، زیرا مخترع اصلی و دارنده پروانه ثبت این اختراع بود و بدور از تمامی ظرافت های چرند دروغین می گفت فرزندان را نامِ خود دهیم (چرا که ما پدران موجدان اصلی و دارنده پروانه ثبتیم) و از همین رو باید هر دستگاهی را ایجاد می کنیم نام خود دهیم.  لانه کلاغ اسلیت در شکل و شمایل به چلیک یا بشکه سر باز می مانْد، مجهز به صفحه جانبی متحرکی در بالا برای حفاظت جانب رو به باد سر در برابر سُتُرگ تنُدبادها.  بعلت استقرار در سرِ دکل صعود بدان از طریق دریچه کف صورت می گرفت.  در جانب عقبی یا ظلع مجاور پاشنه کشتی نشیمنی است راحت با قفسه­ای در زیر برای نهادن چتر و پالتو و پتوی گرم.  در جلو، چرمین بَرواره ای است برای گذاردن بلندگو، سبیل، دوربین و دیگر وسائل دریانوردی.  ناخدا اسلیت گوید وقتی در لانه کلاغ ابداعی خویش سر دکل کشتی خود می ایستاد همواره تفنگی (آنهم در بَرواره) همراه با چارپاره و دبه باروت همراه داشت، بهر کشتن ناروال­های سرگردان یا وِلگَرد تک شاخ­هایی که آن آبها را پر کرده بودند، چرا که بخاطر مقاومت آب نتوان آن ها از روی عرشه زد اما از بالا زدن­شان خود دیگر است.  گرچه واضح است ناخدا اسلیت از سرِ مهرِ زحمت طول و تفصیل وسائل و امکانات لانه عقاب خود را به جان می خرد و با این که در مورد بسیاری از آنها مبالغه می کند به شرح علمی آزمایش­ها خود در آن لانه کلاغ می پردازد، با این همه هرچند در مورد بسیاری از این ها قلم فرسائی می کند و با اینکه شرحی بس عالمانه از آزمایش­های خود در لانه کلاغ ارزانی­مان داشته گوید با قطب­نمای کوچکی که برای رفع خطاهای ناشی از آنچه جاذبه محلی همه مغناطیس­های جای قطب­نما بهمراه داشته؛ خطائی که می توان برخاسته از قرابت آهن موجود در تخته­های کشتی شمرد و در مورد کشتی گِلِیشِر شاید وجود بسیاری آهنگر از پای درآمده در میان خدمه علت انحراف بوده؛ از نظر من با این که ناخدا اسلیت در این شرح و تفصیل بسیار فروتن و علمی عمل می کند، خیلی خوب می داند با وجود همه تشخیص­های "انحرافات جای قطب نما" و "رصد­های سمت نما" و "خطاهای جزئی" چنان در ژرفای آن تفکرات مغناطیسی فرو نرفت که گهگاه سوی آن چارپر بطری که بخوبی دوباره پر می شد و با ظرافت در دیواره لانه کلاغ جای داده شده بود کشیده نشود.  گرچه در کل این ناخدای شجاع، درستکار و عالِم را بسیار تحسین کرده و حتی دوست دارم، با این حال بسیار قبیح می دانم که یکسره به تجاهل  چارپری پردازد که وقتی دست­کِش بدست و باشلق به سر، در آن ارتفاع، در آشیانه کلاغ در فاصله سه یا چهار قصبی از رأس دکل گرم محاسبات می­شد چه یار وفادار و آرامش دهنده ای بود.

اما اگر ما وال­شکاران جنوب رو چون ناخدا اسلیت و ملوانان گرین لندی اش جایی چنان راحت سر دکل نداریم این نقیصه تا حدود زیاد با آرامش بشدت متضادِ  فریبا دریاهای جولانگاه وال­شکاران جنوب تعدیل شود. یک نمونه خودِ من که عادت داشم بس کاهلانه و درنگان از بادبان­بندی بالا رفته لَختی در بالا آسوده و گَپی با کوئیکوئک یا هر فارغ از وظیفه دَمِ دست زنم؛ سپس کمی بالاتر رفته با پایی به بطالت آویخته از تیر دکلِ بالاترین بادبان نگاهی مقدماتی به چراگاه­های آبی انداخته سرآخر بالای مقصد نهائی رَوَم.

بگذارید در اینجا اِعتراف کرده صادقانه اِقرار کنم پاسَ­م افتضاح بود.  غَمِ عالم به جان-در حالی که در چنان ارتفاع تفکر­انگیز تنها به حال خود گذارده شده بودم-چگونه توانستم جز اهمال در انجام وظیفه در اجرای فرامین ثابتِ کشتی وال­شکار، "هشیار باش و هرچه دیدی فریاد کن"، کاری کرد.

همینطور اجازه دهید در اینجا شما کشتی­داران نانتوکت را کارگر نصیحتی  کنم.  در امر حساس وال­شکرد از اجیر کردن جوانک­های لاغر سیمای چشم گود افتاده معتاد به تفکر بیش از حد که بجای مطالب بودیچ بیشتر با مضامین فایدون به دریا روند بپرهیزید.  از اینرو گویم از چنین جوانان دوری کنید که بال را دیدن بایست پیش از آنکه کشتن توان؛ و این جوانک افلاطون­گرا با چشمان گودرفته ده بار گِرد جهانتان گَرداند و هرگز قدر نیم کیلو عنبر هم توانگر­تر نشوید.  این اِنذار ها به هیج روی زائد نیست.  زیرا امروزه روز صناعت صید وال مأمن جوانان خیالپرداز، دل اَفگار، بی حواس و بیزار از خارخار زحمت افزای زمینی شده که حِس در قطران و پیه نهنگ جویند.  بارها شیلد هارولد سر دکل نگون­بخت کشتی وال­شکار ناکام نشسته غمزده سراید:  

غَلت و غَلت هان ژرف کبود دریا!

ده کرور پیه­شکار به­هرزه سطحت نوردند.

بارها ناخدایان چنین کشتی­ها چنین فلسفی جوانک­های بی حواس را به ملامت گرفته بخاطر نداشتن "علاقه" کافی به سفر سرکوفت­شان زنند و به تلویح گویند چنان برگشت­ناپذیر هرگونه ستوده آهنگ در وجود خویش را از دست داده­اند که در باطن ضمیرشان ترجیح دهند وال را نبینند.  اما همه این حرف ها بیهوده است و نرود میخ آهنی در سنگ و آن بُرنا فلاطونیان در این خیال­ که دید­شان ناقص است، نزدیک­بین اند و از این رو چه فایده از فشار بر عصب بینائی؟  دوربین های اپرای خویش را در خانه جا گذارده­اند.

روزی زوبین­اندازی یکی از همین صِنف بُرنایان را گفت، کَپی، سه سال است سخت پی بال می­گردیم و دریغ از یکی.  هر وقت سرِ دکلی وال شیرِ مُرغ  شود.  گویا براستی چنین بود و شاید دسته­هائی از آنها در افقِ دور بودند و جوانک بی حواس از ترکیب آهنگ امواج و افکار به چنان تُهی رَخَوت افیونیِ خیال­اندیشی نابِخود فرو می­رود که سرآخر هویت خویش فروگذارده مرموز دریای زیر پا را هویدا صورت روحِ ژرفِ نیلی و بی پایان نافذ در مردم و طبیعت پندارد و هر روان شیء ناشناس نیم-دیده و زیبا که در نیابد، هر ناشناخته باله نیم­پیدای برون زده از آبِ شکلی تشخیص­ناپذیر تجسم آن مُشَوِّش افکاری در نظرش آید که صرفا با خطور دائمی روح آکَننَد.  روان در این افسون شدگی به منشأ خود بازگشته در زمان و مکان پراکنده گردد، چون فِکندن خاکستر ویکلیف معتقد به واحدیت که سرآخِر جزئی از هر ساحل کره خاکی شد.

در این شرایط هیچ زیست در تو نباشد جز حیات زاده جنبش ناشی از نرم غلت کشتی بر سینه دریا؛ همان که کشتی از دریا و او از آب­های نادریاب یزدان دارد.  اما هنگام استیلای این خواب­رفتگی، این رویا، دست یا پایت را مختصر جنبشی دادِه دستِ گِرِفت به­هر شکل بِلغزان تا دریابی با چه پروا از هویت­ت خبر و در گردبادهای دکارتی معلق شوی.  باشد که در نیمروز و در لطیف ترین هوای شفاف با فریادی نیم خفه به دریای تابستانه افتی، بی خاست.  همه­خدا­باوران خوب پروا کنید.   

  

 

   

     

 

---

[*] دانم که تا امروز بسیاری از طبیعی­دانان ماهی های موسوم به لامانتِن (گاو دریایی) و دوگان (فیل دریایی) (خوک ماهی و گُراز ماهی خانواده کافین­های نانوتکت) را در شمار وال­ها آورده اند.  اما از آنجا که این خوک ماهیان مجموعه ای علف چر ناچیز و پر سر و صدایند که عمدتا در دهانه رودخانه مخفی شوندو بویژه از آنرو که فواره نمی زنند اعتبارنامه والشان نداده جواز ترک قلمرو قیطُس­شناسی شان اعطاء کرده­ام.

[†].  بسیار روشن است که چرا این کتابِ وال­ها  وزیری نام گرفته نه رحلی.  زیرا گرچه وال­های این راسته کوچکتر از وال­های راسته پیش اند با این وجود در پیکر شباهت متناسبی بدان­ها دارند و گرچه وزیری صحافان در ابعاد شکل رحلی را حفظ نمی کند وزیری ما به قد و قواره رحلی وفادار می ماند.