"رنگ و ارتباطات" و معیارهای زیباشناسی
کتاب «رنگ و ارتباطات» تالیف حمیدرضا بختیاری‌فرد عضو هیات علمی دانشگاه هنر توسط انتشارات فخرا کیا به‌صورت رنگی و با اثری از گرانفلدر بر روی جلد منتشر شد.
به گزارش ایبنا، این کتاب با مقدمه‌ای از مهرداد کشتی‌آرا مشتمل بر هفت فصل است که مطالب آن‌ها با نگرشی خاص، انتخاب، و با بیانی رسا مطرح شده است. جمله‌های کوتاه و عاری از واژگان مهجور،همراه تصاویر متعدد و مرتبط از ویژگی‌های این کتاب است.
این هفت فصل با عناوینی چون «رنگ و ارتباطات»، «مرجع انتخاب رنگ»، «معیارهای زیباشناسی انتخاب رنگ»، «تاثیرات فیزیولوژیک و ادراکی رنگ‌ها»، «سطح واکنش‌ها نسبت به انتخاب رنگ»، «محدودیت در انتخاب رنگ» و «پیش‌بینی در انتخاب رنگ» به تعریف، بررسی و تحلیل رنگ و نقش آن در تعیین جایگاه اثر هنری و همچنین بررسی چگونگی ارتباطات رنگ‌ها در میزان تاثیرگذاری آثار هنری و محصولات تبلیغاتی می‌پردازد.
در این کتاب همچنین آثاری از هنرمندان به انتخاب مولف، بر اساس موضوع هر مبحث و به لحاظ آن موضوع آنالیز شده‌اند.
در فصل اول با عنوان «رنگ و ارتباطات» نویسنده به بررسی پیشینه مطالعه و استفاده از رنگ پرداخته است و واقعیت بنیادین رنگ را با کمک علم فیزیک مطرح می‌کند. وی همچنین به تعاریفی که علوم مختلف از رنگ دارند و به بیان حقیقت رنگ می‌پردازد.
مولف با طرح کردن این سوال که چگونه رنگ‌ها را می‌بینیم، مکانیسم چشم انسان را تشریح کرده و در ادامه نظریه سه فامی یانگ- هلمهلتز، نظریه رنگهای متضاد اوالدهرینگ و نظریه ثبات رنگ را پیش می‌کشد. «انتخاب رنگ فرایندی پیچیده»، «ارتباطات» و «ارتباطی بودن نماد رنگ» از دیگر موضوعات مورد بحث در فصل اول هستند.
در بحث ارتباطی بودن نماد رنگ در این فصل آمده است: «زبان ترکیبی از نمادها است که در طول سالیان دچار دگرگونی‌های زیادی شده است. پیش‌تر از زمانی که انسان زبان را فرا گیرد از نمادهای تصویری و رنگ برای ایجاد ارتباطات کمک گرفته است و عقاید و اهداف خود را با آن ابراز نموده است.»
فصل دوم کتاب با عنوان «مرجع استفاده از رنگ» شامل مباحثی چون «مرجع رنگ»، «دایره رنگ از ایجاد تا تکامل»، «سیستم رنگ استوالد»، «سیستم رنگ مانسل»، «سیستم CIE»، «سیستم RGB»، «سیستم CMYK»، «سیستم‌های رنگ و کامپیوتر» و «نظریه آلبرت ونل» است.
در فصل سوم با عنوان «معیارهای زیباشناسی» نیز موضوعات هارمونی رنگ، اصول هارمونی رنگ‌ها، دایره رنگ،هارمونی رنگهای اولیه، ثانویه و ثالثیه، هارمونی رنگهای مکمل، هارمونی رنگهای مشابه، هارمونی تک‌رنگی، رنگ و دما، رنگ و وزن، رنگ و موسیقی، رنگ، مزه و بو، رنگ و شکل، رنگ و شخصیت، رنگ و ثروت، رنگ و سیاست، اقتباس‌های رنگی و استفاده از تجربیات فردی بررسی شده‌اند.
نویسنده در فصل چهارم با عنوان «تاثیرات فیزیولوژیک و ادراکی رنگ‌ها» با تکیه بر آزمایشات فریلینگ درباره نورهای رنگی که در کتابی به‌نام «قوانین رنگ» منتشر شده است درباره نور قرمز آورده است: «در نتیجه فشار خون بی‌ثبات، تپش قلب ازدیاد پیدا می‌کند و یک احساس ناخوشایند گرفتگی و بغض را با خود دارد. این تابش خیره‌کننده و همراه با سردرد بود.»
در فصل پنجم این کتاب با عنوان «سطح واکنش‌ها نسبت به رنگ» که شامل مباحثی چون مواجهه با رنگ، تاثیرات و واکنش‌های بیولوژیک، مجموعه واکنش و تاثیرات ناخودآگاه، نمادگرایی خودآگاه، نفوذ فرهنگ و اعتقادات، جنبش‌های هنری و رواج سبک‌ها و نفوذ فردی است، نویسنده در بخشی متمایز به معرفی کوتاهی از کارل گوستاو یونگ روان‌شناس و متفکر سوئیسی پرداخته است.
در متن این فصل نیز درباره دیدگاه یونگ می‌خوانیم: «مطابق با روان‌شناسی یونگ «ناخودآگاه جمعی» قسمتی از روان انسانی است که متمایز از واکنش‌ها و تجارب خودآگاه و یا ناخودآگاه، یک فرد در طول زندگی به‌دست آورده است.»
همچنین در بخشی دیگر از فصل پنجم آمده است: «تحقیقات در مورد فعالیت مغز نظریه‌های یونگ را تایید کرده است. در واقع طی میلیون‌ها سال دانش در ژن‌های تشکیل‌دهنده مغز تشکیل شده است. این دانش در سراسر زندگی فردی انسان از تجربه و آموزش به‌وجود آمده و سپس به‌صورت تصفیه شده در روان جای گرفته است و از نسلی به نسل دیگر انتقال یافته است.»
فصل ششم این کتاب نیز با عنوان «محدودیت‌ها در انتخاب رنگ» به برسی مسایلی چون خطرات محیط زیست، عوامل انسانی، قوانین و مقررات، هویت سازمان و خط مشی تبلیغات و محدودیت‌های فنی و خط مشی اقتصادی پرداخته است.
همچنین مولف در فصل هفتم با عنوان «پیش‌بینی رنگ» به بررسی تاثیرات مد بر انتخاب رنگ‌ها پرداخته است و می‌نویسد: «مد می‌تواند یک مرجع اولویت‌دار برای پیش‌بینی و به‌کارگیری رنگ و مورد استفاده طراحان باشد. مد انگیخته هنر و عوامل اجتماعی اقتصادی و حوادث سیاسی است. همچنین نوآوری‌ها و اکتشافات می‌تواند در ایجاد آن موثر باشد.»
در انتهای فصل هفتم و درواقع در انتهای کتاب، نظر یک کارشناس به‌نام «آیزمن» مطرح شده است. او عقیده دارد که برای شروع انتخاب رنگ ابتدا باید سابقه کالای مورد نظر به‌طور دقیق مطالعه شود. در حقیقت کار یک طراح در انتخاب رنگ بازبینی و مطالعه آمارها و زمینه‌هایی است که علایق مصرف‌کنندگان در آن‌ها دیده می‌شود و مهم‌تر آن‌که او باید کارهای رقیبان را خیلی دقیق مطالعه کند. به اعتقاد او انتخاب رنگ و پیش‌بینی آن در تجارت یک ریسک است.
«رنگ و ارتباطات» تالیف حمیدرضا بختیاری‌فرد عضو هیات علمی دانشگاه هنر است که در بهار 88 توسط انتشارات فخرا کیا به‌صورت مصور و رنگی در شمارگان 4000 نسخه چاپ و به‌تازگی با قیمت 7500 تومان عرضه شده است.
