۱۳۹۱ مهر ۲۲, شنبه

فوماتوری، فوماریا شاتره و خوب و بد و زیر وبالایش

شاتره یا شاهتره با نام عمومی Common fumitory, Earth smoke گیاهی است علفی به ارتفاع تا 80 سانتی متر که در مزارع، باغ ها و زمین های کشاورزی به حالت خودرو می روید.
شاخه های ظریف فراوان و برگ هایی با تقسیمات بسیار زیاد، باریک و کوچک دارد. گل های شاتره کوچک به رنگ سفید یا سفید مایل به گلی است که به صورت مجتمع و گل آذین خوشه قرار گرفته اند. میوه ها کوچک و کروی هستند. قسمت مورد استفاده ی شاتره تمام قسمت های هوایی آن می باشد.
گونه ی Officinalis این گیاه در ایران رویش ندارد و آن چه به نام شاتره در بازار ایران وجود دارد، مربوط به دو گونه ی Parvifelora fumaria و Fumaria villantii است.
تاریخچه
شاتره از زمان عهد عتیق شناخته شده و در کتاب های "خواص گیاهان" مربوط به قرون وسطی توصیف شده است. این گیاه در طب سنتی، برای درمان اگزما و بیماری های دیگر پوستی به کار می رفته است، هم چنین به عنوان ملین و مدر مصرف می شده است. در دهه ی گذشته، این گیاه دوباره مورد توجه قرار گرفت، زیرا بنا به گزارشاتی، به احتمال زیاد عصاره ی آن در بهبودی بیماری های قلبی- عروقی و دستگاه کبدی- صفراوی موثر است.
منبع جغرافیایی
این گیاه بومی اروپا و آسیاست. در کنار جاده ها به عنوان علف هرز مزارع می روید و بیشتر توسط کشورهای شرقی اروپا صادر می گردد.
ترکیبات مهم
قسمت هوایی گیاه حاوی حدود یک درصد آلکالوئید است. بیش از 30 عدد آن ها تعیین فرمول شده اند. اکثر این الکالوئیدها از مشتقات بنزیل ایزوکنیولین هستند.
مهم ترین این آلکالوئیدها شامل فومارین(پروتوپین)، فوماری لین و سیناکتین هستند. از دیگر ترکیبات شاتره می توان فلاوونوئیدها، اسیدهای گیاهی به ویژه اسید فوماریک و موسیلاژ را نام برد.

اثرات مهم
این اثرات عبارت اند از:
* صفراآور: آلکالوئید پروتوپین موجود در شاتره می تواند در مواردی باعث کاهش صفرا گردد و به اصطلاح دارای اثر Amphicholeretic است.
* همچنین در مشکلات قلبی-عروقی مصرف می شود.
* در طب عوام از شاتره به عنوان ادرار آور، مسهل و جهت رفع مشکلات پوستی از جمله اگزما استفاده می شود. اثر اخیر را مربوط به وجود اسید فوماریک در آن می دانند.
اسید فوماریک امروزه به طریقه ی سنتزی تهیه و در بعضی از فرمولاسیون های پوستی نظیر داروهای پسوریازیس مصرف می شود.

فرآورده های گیاهی
در ایران از این گیاه، فراورده های صنعتی وجود ندارد. در بعضی کشورها محصولاتی به شکل قطره از عصاره ی گیاه به صورت منفرد و یا مخلوط با گیاهان دیگر تهیه و به بازار عرضه شده است.
تهیه ی چای:
به 2 تا 4 گرم خشک شده ی گیاه(مخلوط برگ، گل و ساقه) یک لیوان آب جوش افزوده و 15 دقیقه می گذاریم بماند. سپس آن را صاف نموده و به صورت گرم قبل از غذا میل می کنیم.
می توان روزانه تا سه نوبت (صبح، ظهر و شب) این مقدار را تکرار کرد. جمعا می توان 6 تا 12 گرم گیاه خشک شده را که سه لیوان محصول صاف شده ایجاد می کند، در طول روز مصرف کرد.
عوارض جانبی
مصرف مقدار عادی و دارویی شاتره دارای عوارض جانبی نیست. ولی مصرف مقادیر بسیار زیاد به دلیل وجود آلکالوئیدهای ذکر شده ممکن است باعث لرز، تشنج و مرگ گردد.
مصرف در بارداری و شیردهی
تا کنون این موضوع مطالعه نشده است. بنابراین بهتر است در این دوران مصرف نشود.
مهم ترین اثرات گزارش شده شاتره:
آنتی کلی نرژیک، آنتی هیستامین، ضد ورم، ضد آریتمی، ضد عفونی کننده، ضد اسپاسم، تقویت کننده ی قوای جنسی، کاهش تپش قلب، معرق، مسهل، ادرارآور، تهوع آور، بالا برنده ی فشار خون ، پایین آورنده ی پرفشاری خون، آرام بخش، سمی، مقوی معده، بی حس کننده، صفراآور و کاهش دهنده ی صفرا.
نکات قابل توجه:

1- نمونه ی گیاه خشک در بازار دارویی به طور طبیعی به صورت خرد شده و قطعات کوچک است و احتیاج به خرد یا پودر کردن ندارد و می توان مستقیما آب جوش روی آن ریخت.
2- توصیه می شود دم کرده ی شاتره را گرم مصرف کنید. چون ممکن است با سرد شدن، مواد موثر آن رسوب کنند.
3- در بسیاری از موارد دیده شده است که جهت کسب اثرات مذکور شاتره، از عرق شاتره ی موجود در بازار استفاده می کند.ولی عرق شاتره دارای مقدار بسیاری ناچیزی از اسانس است و مواد موثر اصلی در آن وجود ندارد. بنابراین عرق شاتره دارای خواص اصلی شاتره نیست.
4- برای مشکلات کبدی، صفراوی و پوستی باید از دم کرده ی آن استفاده کرد و در این موارد عرق شاتره بی تاثیر است.

دکتر محمد حسین صالحی سورمقی- دکترای تخصص فارماکوگنوزی
 استاد دانشکده داروسازی دانشگاه تهران

قس

شاه تره گیاهی است با نام علمی Fumara officinalis و یا گونه های دیگری از جمله f.Vaillantii که از خانواده شاه تره است و نام عمومی آن در جهان Fumitory است. گونه اول که گیاه اصلی دارویی آن است بومی اروپا و آسیاست.
خواص دارویی و طبیعی گیاه شاه تره

شاه تره اکثراً در کنار جاده ها و یا به عنوان علف هرز مزارع می روید و بیشتر توسط کشورهای شرقی اروپا صادر می شود. قسمت مورد استفاده آن شامل برگ، ساقه و گل هاست که به طور مخلوط با هم استفاده می شوند.

شاه تره ای که در بازار ایران است مربوط به دو گونه آخری بوده که با گونه اصلی دارای خواص مشابهی است. شاه تره حاوی حدود یک درصد آلکالوئید است که بیش از ۳ مورد آنها  تعیین فرمول شده اند و در نتیجه مشخص شده است که اکثراً از مشتقات بنزیل اینتروکینولین هستند. مهم ترین این آلکالوئیدها شامل فومارین (پروتویین) فوماری لین وسیناکسین هستند. از دیگر ترکیبات مهم آن می توان فلاونوئیدها و اسیدهای گیاهی به ویژه اسید فوماریک و مویسلاژ را نام برد.

خواص دارویی: در طب عوام به عنوان ادرارآور و مسهل مصرف می شود. هم چنین یکی از کاربردهای وسیع آن جهت رفع مشکلات پوستی از جمله اگزما است. که اثر اخیر را مربوط به وجود اسید فوماریک موجود در آن می دانند.

اسید فوماریک ماده ای است که به میزان قابل توجهی در این گیاه وجود دارد و در سال های اخیر آن را به طریقه مصنوعی نیز تهیه می کنند که در بعضی از داروها نظیر داروهای پسوریازیس (نوعی بیماری پوستی) مصرف می شود.

یکی از خواصی که از نظر علمی برای این گیاه اثبات شده است صفرا آوری آن است، به همین دلیل آن را از زمان قدیم برای رفع مشکلات صفراوی مصرف می کرده اند. البته آلکالوئید پروتوپین آن می تواند در مواردی باعث کاهش صفرا شود. بهترین زمان برداشت گیاه در فصل بهار و بعد از زمان گل دهی است که گیاه به طور کامل رشد کرده است.

با توجه به این که گیاه در همه مناطق به طور همزمان رشد نمی کند لذا نمی توان زمان کاملاً مشخصی را جهت جمع آوری آن ذکر کرد. در ایران فرآورده صنعتی از این گیاه وجود ندارد، ولی در بعضی از کشورها محصولاتی به شکل قطره از عصاره این گیاه به صورت منفرد و یا مخلوط با گیاهان دیگر تهیه شده است.

تهیه چای: به همراه ۴-۲ گرم از خشک شده این گیاه (مخلوط برگ، ساقه و گل) یک لیوان آب جوش افزوده و ۱۵ دقیقه بگذارید بماند، سپس آن را صاف نموده و گرما گرم قبل از غذا میل کنید.

می توان روزانه تا سه نوبت این مقدار را (صبح، ظهر، شب) تکرار کرد.(جمعاً می توان روزانه ۱۲-۶ گرم گیاه که معادل حدود سه لیوان محصول صاف شده است را مصرف کرد.)

شاه تره گیاهی است که نمونه خشک آن در بازار موجود است و به شکل طبیعی خرد شده و ریز است، لذا می توان مستقیماً آب جوش را روی آن ریخت و نوشیدنی تهیه کرد.

توصیه می شود دم کرده شاه تره را گرم بنوشید، زیرا با سرد شدن محلول بعضی از مواد موجود در آن رسوب می کند (این موضوع در مورد اکثر گیاهان صادق نیست و می توان محلول تهیه شده از آنها را سرد هم مصرف کرد.)

در بسیاری از موارد عرق شاه تره مورد استفاده است، در حالی که بسیاری از خواص موجود در این گیاه با توجه به روش تهیه ای که ذکر شد در محلول باقی می ماند، چرا که عرق شاه تره برخی از این خواص را با مقدار مصرف عادی ذکر شده، دارا نیست، البته باید به خاطر داشته باشید که مصرف مقادیر زیاد ممکن است باعث لرز، تشنج و حتی مرگ شود.

در مورد مصرف شاه تره در طول دوران بارداری و شیردهی اطلاعات متناقضی وجود دارد و بهتر است در این دوران مصرف نشود.

قس

Fumaria (Fumitory, Fumewort; from Latin fūmus terrae, smoke of the earth) is a genus of 50 species of annual plants, native to Europe, Africa and Asia, most diverse in the Mediterranean region, and introduced to North and South America and Australia.[1] Fumaria indica contains the alkaloids fuyuziphine and alpha-hydrastine.[2][3] Fumaria indica may have anti-inflammatory and anti-pain potential.[4]
Contents  [show]
[edit]Species

There are about 50 species, including:
Fumaria bastardii
tall ramping fumitory, bastard's fumitory
Fumaria capreolata
white ramping fumitory
Fumaria densiflora
dense-flowered fumitory
Fumaria macrocarpa
Fumaria martinii
Martin's fumitory
Fumaria muralis
wall fumitory
Fumaria occidentalis
western fumitory, Cornish fumitory
Fumaria officinalis
common fumitory, drug fumitory
Fumaria purpurea
purple ramping fumitory
Fumaria parviflora
fineleaf fumitory
Fumaria reuteri
few-flowered fumitory
Fumaria schleicheri
Fumaria vaillantii
earthsmoke
Fumitory is (possibly) an important food plant for the Turtle Dove.
[edit]Gallery


Fumaria muralis



Fumaria muralis



F muralis



Fumaria parviflora



Fumaria vaillantii

[edit]External links

USDA Plants Profile: Genus Fumaria
[edit]References

^ Lidén, Magnus. 1986. Synopsis of Fumarioideae (Papaveraceae) with a monograph of the tribe Fumarieae. Opera Botanica 88, Copenhagen, Denmark
^ Pandey MB, Singh AK, Singh JP, Singh VP, Pandey VB .,"Fuyuziphine, a new alkaloid from Fumaria indica." Nat Prod Res. 2008 Apr 15;22(6):533-6
^ http://www.mycobiology.or.kr/Upload/files/MYCOBIOLOGY/35(3)%20157-158.pdf
^ Rao CV, Verma AR, Gupta PK, Vijayakumar M.,"Anti-inflammatory and anti-nociceptive activities of Fumaria indica whole plant extract in experimental animals." Acta Pharm. 2007 Dec;57(4):491-8

    This Ranunculales article is a stub. You can help Wikipedia by expanding it.
Help improve this pageWhat's this?
Did you find what you were looking for?Yes No
Categories: FumarioideaeRanunculales stubs