فو- تسه
31. در سوئی شو Sui šu [ "Sui shu 隋書"]، از فو- تسه fu-tse در شمار فرآورده های
ایران ساسانی آمده.[1] گفته شده که پائی فو- تسه
pai fu-tse محصول سرزمین تسائو (Ts‛ao) (جغـتا)
[Jaguda]، در شمال تس'ون- لین (Ts‛uń-liń)، [2]
و نیز كی-پینJibin ki-pin 罽賓(Kashmir)
[3] است.
این نام به صورت فو- تسه fu-tse
در دستور داروئی نوشته بر لوحی چوبی از دوره هان که در ترکستان یافت شده است آمده
است.[4]
فو- تسه Fu-tse را اکانیتوم فیشِرا Aconitum
fischeri [نوعی اقونیطون،
تاجالملوک]
دانستهاند که فراوان در چان- مین هیین (Čań-miń hien) در حوزه لو- نان (Lu-ńan) واقع در سهـچوان/سیچوان Se-c'wan/Sichuan四川 کشت میشود.[5] به هر روی نمی دانیم در
ایران میروید یا نه.
ییتسین
(Yi
Tsiń)
[Yijing (635–713 ce), formerly romanized as
I-ching or I-tsing] این نکته را یاد آور شده که گیاهان دارویی
هند همان گیاهان چین نیستند. او در فهرست
بهترین داروهای چینی از گُندهای اقونیطون
و و فو-تسه fu-tse نام میبرد که به
هیچ روی در هند یافت نشود.[6]
[1]. Ch. 83, p.
7b; also Čou šu, Ch. 50, p. 6.
[2]. Sui šu, ibid. p. 8a.
[3]. T‛ai p‛iń hwan yü ki, Ch. 182, p. 12b.