اصطلاحنامه میراث فرهنگی

درآمد

اطلاعات، اعم از حقایق یا مفاهیمی که از طریق رسانه های اطلاع رسانی ارائه می گردند، یا اجزاء یا عناصر هر نظام کنترل شده در زمره گرانبها ترین کالاهای عالم اند و دسترسی به آنها از طریق فنون ذخیره و بازیایی اطلاعات به دست کارشناسان مراکز اطلاعات و اطلاع رسانی از حیاتی ترین فعالیتها در جهت حفظ و ارتقاع داشته ها و هرگونه برنامه ریزی بهرِ سعادتِ عالم و آدمند. دریغ و درد که این سرزمین چند هزار ساله با آن همه تأکید بر خرد و خردورزی تمدن آن هنوز از پیج کوچه اول علم اطلاعات و اطلاع رسانی نگذشته با فن آوری اطلاعات سینه به سینه شده بدون این که چندان اهتمامی به چسبیدن به همان قاچ زین اوّلی شده باشد.
مراکز اطلاع رسانی که درست یا نادرست مرکز اطلاعات یا مرکز اسناد ومدارک یا دبیزشگاه نامیده می شوند در چهارچوب وظایف خود از جمله به گرد آوری و ذخیره اطلاعات به منظور اطلاع رسانی و ارائه پاسخ های صریح و اصولی به پرسشها می پردازند.
ذخیره اطلاعات یا گردآوری کلیه اطلاعات لازم و مفید از انواع دبیزه ها و نشریات جاری و گذشته و دیگر منابع، به عنوان وسیله حیاتی اطلاع رسانی جهت تسهیل پژوهش و تصمیم گیری، زمانی به بیشترین سودمندی و کارآئی می رسد که اطلاعات به سهل ترین و سریع ترین طرق ممکن قابل باز یابی و ارائه به طرفهای ذیربط باشد. بازیابی دبیزه ها یا دانسته ها و اطلاعات خاص مورد نیاز، خواه در مجموعه ها و اسناد کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی، خواه از طریق تسهیل دسترسی به منابع دیگر، طیفی بس گسترده و نتایجی بس شگرف دارد؛ چه از برگه های دستی و چاپی استفاده شود چه از فهرست های کتابخانه ها و نمایه های مراکز اطلاع رسانی.؛ خواه با بکار گیری نظامهای رده بندی و نمایه سازی یا آخرین دست آوردهای فن آوری اطلاعات و اطلاع رسانی در بزرگراه اطلاعاتی شبکه جهانی رایانه ای، یا به کار گیری ترکیب هائی بدیع و هوشمندانه از آنها. بدون وجود ابزارها و روشهای دقیق ذخیره و بازیابی اطلاعات به شکلی یکدست و استانده، هرگونه بازیابی جامع و مانع اطلاعات مبدل به دردسری بزرگ می گردد. وقتی اطلاعات و آمار صحیح در دست نباشد تصمیم گیری ها بر اساس شواهدی نا مستند و نا مطمئن خواهد بود و جز نتایجی الله بختیِ فاجعه بار که حتی می تواند سرنوشت جوامع را رقم زند حاصلی نخواهد داشت.
کتابداران و متخصصان علم اطلاعات و فن آوری اطلاع رسانی عمده مشکلات کار خود را چنین توصیف می کنند:
- درد و رنج ردیابی اطلاعات (فزونی و ریزش اطلاعات) در صورت نا بسندگی نمایه ها
- دشواری شازماندهی اطلاعات اعم از مکتوب، دیداری و شنیداری، چند رسانه ای و بر خط
- خطر از دست رفتن اطلاعات به علت نا مشخص بودن یا یا سازگاری شناسه های آن اطلاعات در نظامهای گوناگون نمایه سازی
- غیرممکن بودن بازیابی اطلاعات در آرشیوهای فاقد نمایه
سالهاست یونسکو و دیگر سازمانهای بین المللی علت العلل عقب ماندگی جهان سومی ها، این باز ماندگانِ خوابِ نوشینِ بامدادِ رحیل را کمبود با نبود کتابداری و اطلاع رسانی صحیحِ علمی تشخیص داده با انتشار نرم افزار و سخت افزار و منابع و مراجع آموزشی سعی در دراز کردن دست یاری به سوی اینان داشته اند بلکه این همسایگان کشورهای پیشرفته و مرفّه جهان نیز به دانش و ادبی فرهیخته تر مهذب شده کمتر مخل ّ دیگران شده در صدد به هم زدن نظم جهان برنیایند.
از جمله ابزارهای دقیق و استانده ذخیره و بازیابیِ اطلاعات دبیزه ها فهرست نویسی و رده بندی آنهاست که به موازات پیشرفت های اطلاعات و اطلاع رسانی زمینه را برای نمایه سازی منابع اطلاعاتی و انواع دبیزه ها فراهم آوورده است.
پیش نیاز و ابزار دستِ هرگونه نمایه ساز و نمایه سازی تهیه و تدوین تزاروس تخصصی مراکز و منابع اطلاعات و اطلاع رسانی فراخور اهداف، مجموعه ها وفعالیت هاست. تزاروس که به عربی کنز الاصطلاح، به فارسی گنج واژه، مجموعه اصطلاحات، واژگان نامه یا اصطلاحنامه خوانده می شود در این عرصه خاص بسا سودمند تر و کار آمد تر از واژه نامه ها، دانشنامه ها و انواع و اقسام رده بندی های موضوعی است. اصطلاحنامه را می توان بر مبنای نقشی که انجام می دهد یا بر اساس ساخت تعریف کرد. بر مبنای کاری که انجام می دهد عبارت است از وسیله کنترل اصطلاحات که به کار برگرداندن زبان طبیعی دبیزه به به زبانی مقید و نظام یافته (زبان دبیزش"دکومانتاسیون")، زبان باز یابی اطلاعات می خورد؛ بر مبنای ساخت عبارت است ازواژه نامه پویا و کنترل شده در موضوعی خاص که در آن واژه ها از نظر معنائی و اشتقاقی با هم ارتباط دارند.
از دیرباز، هر چند نه با گستردگی و اهداف امروزی نیاز به تدوین اصطلاحنامه احساس و قدمهائی ارزشمند برداشته شده است. مثلا" وقتی پیر مارک روژه در قرن نوزدهم اثر خود،گنجواژه لغات و عبارات انگلیسی، را منتشر کرد هدفش کمک به کسانی بودکه در پی یافتن لغات و اصطلاحات دقیق بودند نه تهیه و ارائه ابزاری بهرِ نمایه سازی، هرچند اصطلاح نامه های امروزی هماهنگی هائی چند با شیوه کار او دارند.
در سال 1959 مرکز اطلاع رسانی مهندسی دپونت اولین اصطلاحنامه با ساختار و اهداف امروزی را منتشر کرد که سرمشق تدوین اصطلاحنامه های رشته های گوناگون شد، از کتابداری و اطلاع رسانی گرفته تا جامعه شناسی و روان شناسی و مردم شناسی و هنر و علوم محض و ...
تاریخ کاربردِ جدیدِ لفظ اصطلاحنامه به اوائل دهه 1960 و کارِ اچ. پی. لون در بنگاه بین المللی ماشینهای بازرگانی بر می گردد که پیِ فرآیندی رایانه ای می گشت که بتواند فهرستی از واژگان مستند برای نمایه سازی متون و منابع علمی در اختیار گذارد. هدف آن بود که سیاهه مذکورهمچون گنجواژهِ روژه دارای ساختاری از ارجاع های متقابل میان ایده ها و مفاهیمِ هم خانواده، و نظیر طرحهای رده بندی چهریزه ای باشد. یکی از اولین و مهم ترین اصطلاحنامه ها، گنجواژه ای چهریزه ای، فهرست واژه های مهندسی ،با ذکر جزئیات مفصل، اثر ژان آچِسِن در شرکت برق انگلیس، بود. تزاروس ها یاری فراوان به نمایه سازی و بازیابی اطلاعات در سامانه های ماشینی کرده اند و به ویژه در رشته هائی چون پزشکی، هوافضا و بسیاری از دیگر رشته های علمی و فنی بسیار مفید بوده اند.
وقتی کار تدوین و انتشار اصطلاحنامه ها بالا گرفت و بیم پیدایشِ خطر همیشگی اطلاع رسانی، یعنی فزونی و ریزش اطلاعات به علت نبود استانده های لازم می رفت، سازمانهای ملی و بین المللی حسب تخصص و نوع فعالیت و وظایف خویش گامهائی در جهت فرهیزش و استانده سازی اصطلاحنامه نویسی، تهیه دستور العملها و خط مشی ها بر داشته تجربه های پیشین را مبنای حرکت خود قرار دادند. چنین بود که در سال 1974 سازمان بین المللی استاندارد نخستین استانده بی المللی تألیف اصطلاحنامه (تزاروس) را متنشر کرد . تنها دو سال بعد یونسکو نیز راهنمای تدوین اصطلاحنامه های چند زبانه را پیش نهاد. این رویدادهای خجسته به تدوین و انتشار صدها اصطلاحنامه ریز و درشت در سطوح ملی و بین المللی انجامیده است. از جمله در ایران:
1- در سال 1358 هجری خورشیدی مرکز اسناد و مدارک آسیا اصطلاحنامه توسعه فرهنگیِ ژان ویِت از مجموعه انتشارات یونسکو را به فارسی منتشر کرد.
2- - مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی ( پژوهشگاه علوم و معارف اسلامی) نیز در سال 1368 اصطلاحنامه ای در حد تأمین نیازهای خود تهیه و تنظیم کرد.
3- سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی که بعدها به کتابخانه ملی وقت منتقل شد تا نام جدید سازمان اسناد و کتابخانه جمهوری اسلامی ایران شکل گیرد اقدام به انتشار اصطلاحنامه فرهنگی فارسی "اصفا" کرد تا بعد تر سازمانِ جدید آن را به شکلی نو در آورد.
4- در سال 1375 مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران در ارتباطهای تنگاتنگ خود با یونسکو و کمیسیون ملی یونسکوی ایران اصطلاحنامه SPINES (نظام مبادله اطلاعات در زمینه سیاست های علمی و فنی) آن سازمان را تحت عنوان اصطلاحنامه "نما" منتشر کرد که ویراست دوم آن به سال 1377 در آمد.
5- مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی نیز اقدام به تدوین و انتشار اصطلاحنامه هائی چون "فلسفه اسلامی"، "علوم قرآنی"، "اصول فقه"، "منطق"، و "کلام اسلامی" کرده است.
6- ترجمه اصطلاحنامه بین المللی توسعه فرهنگی به خامه عباس حری را دفتر پژوهش های فرهنگی به سال 1377 درآورد.
7- اصطلاحنامه اطلاع رسانی و کتابداری ASIS به ترجمه علی حسین قاسمی و نادر نقشینه را چاپار در 1381 در آورد.
8- فریبرز خسروی و نرگس قدیمی نیز اصطلاحنامه فرهنگی سه زبانه ای را به همت سازمان اسناد و کتابخانه جمهوری اسلامی ایران در آوردند.
امید که در درگاه حق پذیرفته باشد...
اصطلاحنامه

اصطلاحنامه ها متکی بر ایده واژگان کنترل شده اند؛ توصیفگرهائی مرتب شده در سیاهه هائی که به کاربر کمک می کنند توصیفگرِ مناسبِ منظور خود را همراهِ واژگانِ مرتبطِ اعم و اخص بیابد. یکی از نقشهای واژگان کنترل شده امکان پذیر ساختن انتخاب مناسب ترین واژه از میانِ تعدادی واژه هم معنا بهرِ بهترین توصیف موضوع هاست. وقتی کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی به استفاده مستمر از واژه ها می پردازند کاربران می دانند کجا دنبال مطلوب خود بگردند تا سریع تر به هدف برسند. به عنوان مثال دبیزه های راجع به سفر در ایران می تواند نمایه ها یا توصیفگرهائی چون سفر، گردشگری و باز دیدِ اماکن و نقاطِ دیدنی در ایران، ایرانِ اسلامی یا جمهوری اسلامی ایران گیرد. با انتخاب عبارتِ توصیفگری چون: " ایران- سیرو سیاحت"، از میان دیگر صور و ترکیبات ممکن، بازیابی تسهیل و از ریزش و فزونی داده ها پرهیز می شود؛ ضمن اینکه دبیزشگران در کار خود حیران نمی مانند.
امّا عیب نظامهای واژگان کنترل شده آنجاست که تکاملشان به عنوان سر عنوانهای موضوعی کند است. مباحث و موضوع ها و شیوه های جدید تفکر و صحبت راجع به آنها دائما" متحول می شوند و با وجود تلاشهای جانانه در جهتِ به روز نگاه داری فهرست های سرعنوان ها در حد امکان، به ناچار از کار بردهای زبان طبیعی عقب می مانند. در نتیجه یافتن برخی موضوع ها با استفاده از رویکرد سر عنوان های موضوعی دشوار می شود. از اینرو بسیاری از سامانه های کتابخانه ها، به ویژه آنها که از فنون رایانه ای ذخیره و بازیابی استفاده می کنند، واژگان های کنترل شده نظیر سرعنوانهای موضوعی را با واژگان آزاد، نظیر توصیفگرهای کتابها یا دیگر دبیزه ها، اعم از موضوعی یا جز آن، که زبان طبیعی دارند در هم می آمیزند. در این گونه سامانه ها سر عنوان های موضوعی را با توصیفگرهای موضوعی متن های جستجو پذیرِ (هایپر تکستِ) چکیده ها و خلاصه ها که هیچ محدودیتی در واژگان توصیفی خود ندارند تکمیل می کنند.

اصطلاحنامه میراث فرهنگی

در بیست و هشتم تیرماه یکهزار و سیصد و شصت و هفت سازمان میراث فرهنگی کشور از ادغام سازمان حفاظت بناهای تاریخی، مرکز مردم شناسی، اداره کل موزه ها و نمایشگاهها و موزه های تابع آن، مجموعه کاخ ها و... تشکیل شد که بعد ها با الحاق سازمان گردشگری به موجب قانون مصوب نوزدهم بهمن یکهزار و سیصد و هشتاد و دو از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی جدا شد و مبدل به یکی از معاونتهای ریاست جمهوری گردید و بعد تر سازمان صنایع دستی هم به این مجموعه بزرگ منضم شد. با این همه همچنان جای خالی اصطلاحنامه میراث فرهنگی و... توی چشم می خورد. تا این لحظه قصه پر غصه تلاشهای تدوین و انتشار این اصطلاحنامه بس مهم به قرار زیر بوده است:
در سال 1378نگارنده اقدام به خرید ویرایش دوم اصطلاحنامه هنر و معماری از انتشارات موئسسه پل گِتی و دانشگاه آکسفورد به صورت کتاب و نرم افزارِ تحتِ داس ( که اینک نسخه به روز شده و تحت ویندوزِ آن با توانائی های به مراتب جامع تر آن از طریق شبکه جهانی رایانه ای (اینترنت) در اختیار علاقمندان و اهل اندیشه و پژوهش است) برای کتابخانه مرکزی سازمان میراث فرهنگ کشور کرد با این امید قاطع که سرانجام به آرزوی آغازین روزهای کتابداری خود جامه عمل پوشانده با الهام از پایمردی های بزرگانی چون همایون صنعتی، شادروان غلامحسین مصاحب، رضا اقصی و دیگر دلسوزانِ میهن در انتشارشاهکاری سترگ چون دائرة المعارف مصاحب، دست به کاری زند که غصه سر آید و با ترجمه و اقتباس از اصطلاحنامه کم نظیر فوق و بهره گیری از نرم افزار سیمرغ که قبلا" برای کتابخانه خریداری کرده بود اصطلاحنامه ی مقدماتی هنر و معماری در پهنه بس گسترده میراث فرهنگی را تهیه و به دست آیندگان بسپارد، باشد که دفی از گورِ وی دریغ نکنند. بدین ترتیب گامی بلند در راه نمایه سازی اسناد و مدارک و انواع دبیزه های کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد و مدارک سازمان میراث فرهنگی کشور، تشکیل بانک اطلاعات اموال و آثار میراث فرهنگی بر داشته می شد،کارِ سامان دهی اموال موزه ها تسهیل و تسریع می شد، ضمن اینکه الگوئی در اختیار کتابخانه – آرشیو های استانی میراث فرهنگی کشور که آرزوی تشکیل آنها را داشت قرار می گرفت. گاه اشتران اسیر خواب و رویا آن هم اضغاث و احلام می شوند ولی مروّت حکم می کند نباید بر آنها سخت گرفت، هرچه نباشد شترند دیگر! چرخ بازیگر شعبده ای دیگر در کلاه داشت. پس از اینکه بر نگارنده مسلم شد اراده و برنامه ای برای استفاده از خدمات و آراء و پیشنهادات او وجود ندارد که سهل است بیم مشتبه شدنش با طاووس می رود سر در پیش، سایه خویش را همسفر گرفته خود را با زن نشسته کرد تا میدان یکسره به دیگر دلسوزان واماند.
مدتی بعد سرکار خانم مهندس فریبا فرزام با بهره گیری از مشاوره سرکار خانم دکتر ناهید بنی اقبال و کتابداران و کارکنان کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد سازمان میراث فرهنگی کشور تلاشی را آغاز کردند تا بر اساس اصطلاحنامه فوق الذکر و بهره گیری از نر افزار ویژه نمایه سازی پارس آذرخش به تدوین اصطلاحنامه میراث فرهنگی پردازند. طی چند سال هزاران ساعت کار زیر نظر مهندس صرف تحقق این مهم شد. دریغ که چرخ بازیگر بازیچه ای دیگر داشت و مهندس نیز راهِ سازمانی دیگر پیش گرفت و کارهای معطل سرِ خویش.
باری دکتر جواد نیستانی را ریاست بر مدیریت اسناد و مدارک میراث فرهنگی افتاد که به اهمیت کارهای سابق و راه طی شده و ضرورت تدوین و انتشار نتیجه تلاشهای پیشین توجه داشت. در اواخر تابستان سال یکهزار و سیصد و هشتاد و شش بنا به پیشنهاد سرکار خانم تهرانچی رئیس کتابخانه مرکزی سازمان میراث فرهنگی کشور و حسن استقبال آقای دکتر نیستانی از نگارنده خواسته شد به موجب قراردادی پذیرش مسئولیت کرده متنی مهذب از ویرایش تلاشهای پیشین در آورده برنامه و راه کار ادامه پژوهش و گسترش اصطلاحنامه را ارائه دهم. نتیجه یکسال کار مداوم با عزیزانِ دلسوز و علاقمندی چون : سرکاران خانمها مهندس آرزو نشاطی تنها، مینا قاسم تهرانچی، سکینه هرناشکی، گلنار بلوچ، مونا کورانلو و آقای اسماعیل پولادی به قرار زیر است:
1- بخش اعظم مقدمه اصطلاحنامه هنر و معماری گتی، همراه با فرمهای حذف و اضافه، اصلاح و پیشنهاد افزودن واژه های جدید، به فارسی بر گردانده شد.
2- اقدام به مکاتبه با بنیاد گتی شد تا ضمن معرفی مرکز و تلاشهای آن تماس و ارائه نظریات مرکز به ویراستاران اصطلاحنامه تسهیل گردد؛ خوشبختانه اکانتی به مرکز اختصاص داده شد.
3- کار برگه های مصوب موجود یک به یک با اصطلاحنامه هنر و معماری گتی مقایسه و ضمن جایابی ویرایش شد تا انتشار اصطلاحنامه دو زبانه میسر گردد.
4- پیش بینی اقدامات اصلاحی در محل وامکان ارائه پیشنهاد درج اصطلاحات جدید در جهت گسترش آن اصطلاحنامه وزین در مباحث مختص هنر و معماری و به طور کلی میراث فرهنگی، طبیعی و ... کشور انجام شد.
5- گسترش اصطلاحنامه به کلیه دیگر پهنه های میراث با انتشار و ارائه نسخه مقدماتی به کلیه نهاد ها و موسسات ذیربط و جلب توجه آنان به توانائی ها و امکانات اصطلاحنامه و ترغیبشان به استفاده.
با این اهداف و آرزوهاست که این اصطلاحنامه مقدماتی همراه با ترجمه بخش اعظم مقدمه اصطلاحنامه موسسه پل گتی در اختیار اهل فن و علاقمندان قرار می گیرد تا بلکه ران ملخی باشد و مایه ی نواختنِ دفی بر گورکی در گوشه ای. بدان امید و تا آن روز

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1- تعاریف این مختصر یکسره بر گرفته است از: سلطلنی، پوری و راستین، فروردین، اصطلاحنامه کتابداری، تهران، کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، 1372.
-Rojet, P.M, Thesaurus of English Words and Phrases, 1852.
- Luhn, H. P.
-International Business Machines Corporation (IBM).
- Thesaurofacet.
- Aitchison, Jean, Thesaurofacet, English Electric Company, 1959.
- International Standard Organization (ISO).
8- اصطلاحنامه فرهنگی فارسی "اصفا"، به اهتمام فریبرز خسروی، نرگس قدیمی و ملیحه کرباسیان، تهران، کتلبخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، 1380.
- اصطلاحنامه توسعه فرهنگی یونسکو، ترجمه عبّاس حُرّی،تهران، دفتر پژوهش های فرهنگی،1377.
- اصطلاحنامه اطلاع رسانی و کتابداری ASIS، ترجمه علی حسین قاسمی و نادر نقشینه، تهران، چاپار، 1381.
- قانون تشکیل میراث فرهنگی که در جلسه علنی روز سه شنبه 23 دی ماه 82 مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده بود توسط رییس جمهور جهت اجرا به نهاد ریاست جمهوری ، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان مدیریت و برنامه ریزی ابلاغ شد.
متن این قانون به شرح زیر است:
ماده 1- سازمان های میراث فرهنگی کشور وایرانگردی و جهانگردی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منتزع و از ادغام انها (سازمان میراث فرهنگی و گردشگری) با کلیه اختیارات و وظایفی که سازمانهای مذکور به موجب قوانین و مقررات مختلف دارا بوده اند و کلیه امکانات ، اموال و نیروی انسانی زیر نظر رییس جمهور تشکیل می شود. رییس سازمان با حکم رییس جمهور منصوب می شود.
تبصره1 : کلیه وظایف واختیارات وزیر و وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی در امور میراث فرهنگی وایرانگردی وجهانگردی به رییس سازمان منتقل می شود.
تبصره 2 : وظایف حاکمیتی سازمان ایرانگردی وجهانگردی به سازمان میراث فرهنگی وگردشگری منتقل می شود و وظایف اجرایی وامور تصدی ان با همه امکانات،اعتبارات،نیروی انسانی،اموال ودارایی ها،تعهدات واعتباراتدر قالب یک شرکت دولتی با عنوان شرکت توسعه ایرانگردی وجهانگردی به سازمان میراث فرهنگی وگردشگری وابسته می شود.
ماده 2 - سازمان میراث فرهنگی وگردشگری بر اساس اساسنامه سازمان میراث فرهنگی کشور مصوب 28/4/1367 وقانون توسعه صنعت ایرانگردی وجهانگردی مصوب 7/7/1370 اداره می شود.تعیین وظایف واختیارات این سازمان ظرف مدت شش ماه پس از تصویب این قانون با رعایت مفاد قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی ،اجتماعی وفرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب 17/1/1379 با جهت گیری واگذاری وظایف تصدی به بخش غیر دولتی ،حذف وظایف غیر ضروری،تفکیک وظایف ملی واستانی با پیشنهاد مشترک سازمان میراث فرهنگی وگردشگری وسازمان مدیریت وبرنامه ریزی کشور وتایید هیات وزیران به تصویب کمیسیون مشترک رسیدگی کننده به این قانون خواهد رسید.
تبصره : سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مکلف است به منظور هماهنگی در چگونگی امکان بهره گیری از میراث های طبیعی کشور و اجرای تعهدات مطروحه در کنوانسیون حفاظت میراث فرهنگی و طبیعی جهان نسبت به تدوین ایین نامه ای با پیشنهاد مشترک سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و سازمان حفاظت محیط زیست اقدام کند.
آیین نامه مذکور به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.
ماده 3- شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری به ریاست جمهور یا معاون اول رییس جمهور وعضویت رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و وزرای امور خارجه ،مسکن و شهرسازی ،راه ترابری کشور ،فرهنگ و ارشاد اسلامی ،علوم ،تحقیقات وفناوری ،امور اقتصادی و دارایی واموزش و پرورش و روسای سازمان های مدیریت و برنامه ریزی کشور ،صدا وسیمای جمهوری اسلامی ایران و حفاظت محیط زیست وچهار نفر کارشناس خبره با پیشنهاد رییس سازمان میراث فرهنگی وگردشگری و حکم زییس جمهوری تشکیل می شود.
تبصره 1 - رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری دبیر شورای عالی خواهد بود و دبیر خانه شورای عالی در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تشکیل میشود.
تبصره 2 - کلیه وزارتخانه ها ،سازمان ها ،نهادها ،شرکت ها وموسسات دولتی ،شهرداری ها وکلیه دستگاه هایی که شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر یا تصریح نام است در حدود وظایف قانونی خود ،موظف به اجرای مصوبات این شورای عالی هستند.
ماده 4 - وظایف و اختیارات شورای عالی میراث فرهنگی وگردشگری به شرح زیر است :
الف- تصویب سیاست ها،خط مشی ها و برنامه های کلان امور میراث فرهنگی و گردشگری .
ب- جلب حمایت بخش های دولتی و غیر دولتی و بخش تعاون و خصوصی برای تحقق اهداف بخش میراث فرهنگی و گردشگری .
ج - فراهم کردن زمینه سرمایه گذاری بخش غیر دولتی و افزایش سهم آن در اور مربوط به میراث فرهنگی و گردشگری.
د - کلیه وظایف قانونی که تا قبل از تصویب این قانون بر عهده شورای سازمان میراث فرهنگی و گردشگری وشورای عالی ایرانگردی وجهانگردی بوده است .
ه - سایر وظایف واختیارات تعیین شده برای شورای مذکور در این قانون.
تبصره : با پیشنهاد شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری پس از تصویب هیات وزیران حسب مورد در استان هایی که ضرورت ایجاب کند ،شورایی مشابه شورای عالی به ریاست استاندار و عضویت مدیران کل وزارتخانه ها و سازمان های مذکور در شورای عالی ایجاد خواهد شد.
ماده 5 - سازمان میراث فرهنگی و گردشگری می تواند نگهداری و اداره اماکن و محوطه های تاریخی وموزه ها را زیر نظر هیات امنای منتخب انجام دهد.وظایف واختیارات وچگونگی فعالیت هیات های امنا ونحوه حمایت ،نظارت وارزیابی فعالیت های آنها به موجب ایین نامه ای خواهد بود که به پیشنهاد سازمان میراث فرهنگی وگردشگری به تصویب هیات وزیران می رسد.
ماده 6 - به سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور اجازه داده می شود در سال 1382 ،حسب پیشنهاد سازمان های موضوع این قانون در محدوده اعتبارات مصوب نسبت به هرگونه جابجایی،تغییر ردیف،کاهش یا افزایش اعتبارات ردیف های بودجه ای انها به نحوی که حداکثر تسهیلات لازم را جهت اجرای این قانون فراهم کرده واختلالی در اداره امور مربوط ایجاد نشود، اقدام کند.
ماده 7 - سازمان میراث فرهنگی وگردشگری مکلف است برنامه های تبلیغی ملی وبین المللی برای میراث فرهنگی ایران وجاذبه جهانگردی ان را از طریق رسانه های ارتباط جمعی داخلی وخارجی به مرحله اجرا درآورد.کلیه دستگاههای اجرایی مکلف به هماهنگی وهمکاری با سازمان مذکور هستند.
ماده 8 - به منظور فراهم کردن زمینه توسعه پایدار میراث فرهنگی وگردشگری،جلب سرمایه گذاری داخلی وخارجیبا رعایت قانون تشویق وحمایت سرمایه گذاری خارجی مصوب 19/12/1380 در ایجاد تاسیسات زیر بنایی جهت معرفی بهتر بناها ومحوطه های تاریخی،تاسیسات ایرانگردی وجهانگردی وارایه خدمات مناسب به جهانگردان،دولت میتواند در مناطق مستعد کشور وقطب های گردشگری با تاکیید بر مناطق کمتر توسعه یافته به متقاضیان بخشهای غیر دولتی اجازه تاسیس مناطق نمونه گردشگری را بدهد.
ماده 9 - شورای عالی میراث فرهنگی وگردشگری مکلف است متناسب با جایگاه هر یک از کشورها در اهداف بازار جهانگردی ایران صدور روادید برای اتباع آنها را به ترتیب زیر دسته بتدی به وزارت امور خارجه جهت اقدام ابلاغ کند:
الف -لغو روادید.
ب - اجازه ورود با پروانه گذر مرزی.
ج - صدور روادید در مبادی ورودی ایران برای مدت معین.
د - صدور روادید در سفارتخانه های ایران در خارج از کشوردر زمان های معین حداکثر ظرف مدت یک هفته.
وزارت امور خارجه مکلف است برای تحقق اهداف جلب جهانگردان خارجی نسبت به صدور روادید،برای آنانبا رعایت مفاد این ماده اقدام کند.
سایر وزارتخانه ها ودستگاههای مرتبط با صدور روادید موظف به همکاری با وزارت امور خارجه برای تحقق این ماده هستند.
ماده 10 - اختیارات وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی در خصوص معافیت های مذکور در بند (ل)اصلاحی ماده 139قانون مالیاتهای مستقیم مصوب27/11/1380 در محدوده میراث فرهنگی وگردشگری به سازمان میراث فرهنگی وگردشگری واگذار می شود.
ماده 11 - دولت مکلف است در صورت وجود تقاضا از سال 1383 برای مدت ده سال همه ساله تا ده درصد از مجوزهای استفاده از منابع مالی خارجی (فایناس) مذکور در برنامه های توسعه یا قوانین بودجه سالانه را به اجرای طرح های جامع توسعه میراث فرهنگی وگردشگری استانی وملی وایجاد تاسیسات ایرانگردی وجهانگردی از جمله مراکز اقامتی وپذیرایی،خدمات حمل ونقل وسایر طرح های مرتبط،توسعه بخشهای غیر دولتی اختصاص دهد.
تبصره : اطلاق این ماده شامل مصوبات مجمع تشخیص مصلحت نظام برای استفاده از منابع خارجی نخواهد بود.
ماده 12 - این قانون از زمان تصویب لازم الاجراست وکلیه قوانین ومقررات مغایر با این قانون لغو میشود.
این قانون به شماره 85620 وبه تاریخ 19/11/82 ابلاغ شده است.

- Art and Architecture Thesaurus / Tony Peterson, director.- 2nd ed. “Published on behalf of the Getty Art History Information Program”, Oxford University Press, New York, 2000.
13 - به قرار مسموع امروزه کلیه پست های کتابداری در ادارات و مراکز میراث فرهنگی کشور حذف شده و اگر بخواهند کسی را به خدمت در کتابخانه بگمارند باید پستی دیگر، مثلا" حسابدار! به فرد دهند! بلکه از سپیدار خربزه آید به کنار؛ دریغ و درد.