بره

عنوان  :  بره خدا The lamb of Godنویسنده :  محمد بخارائي (رفايي)
كلمات كليدي  :  بره خدا، سمبل مسيح، بره قرباني، نمادشناسي مسيحي، تصوير عيسي، مناجات نامه مسيحي

کلمه "بره خدا" به عنوان سمبل مسیح در بعضی فقرات از کتاب مقدس مورد استفاده قرار گرفته است مانند انجیل یوحنا در کلام "یحیای تعمید دهنده" زمانی که عیسی را دید و گفت: «اینک بره­ی خدا که گناه جهان را بر می­دارد».[1]  همچنین در مکاشفات یوحنا (5: 12) از این تعبیر استفاده شده است.[2] در انجیل یوحنا دو مرتبه و در مکاشفات چندین بار از بره به عنوان مسیح استفاده شده است. در قدیم بره در کنار صلیب نشان دهنده قربانی شدن مسیح بوده است. گونه رایج دیگری نیز در این رابطه وجود دارد که یک بره را نشان می‏دهد در حالی که بر روی کوه صهیون[3]، جایی که به اعتقاد بعضی فرقه ها چهار رود بهشت جاری می‏شود، ایستاده است.[4] (مکاشفات 14: 1 )[5] در بخش های دیگری از عهد جدید (مانند یوحنا 10: 11) مؤمنان مسیحی با عنوان بره­ها تعبیر شده­اند: «من شبان نیکو هستم. شبان نیکو جان خود را در راه گوسفندان  می­نهد». در این موارد، سمبل چوپان که خدا باشد در حال هدایت بره­های خود می­باشد و یا در میان آنان ایستاده است. پس از آنکه در سال 692 شورای سوم قسطنطنیه، شورای ششم جهانی، استفاده از نماد بره را برای نشان­دادن عیسی ممنوع اعلام نمود، این نماد منحصر در کلیساهای شرق شد.[6] عنوان بره خدا در آئین­های مسیحی بسیار مورد استفاده قرار گرفته است و عنوان Agnus Dei هم در مناجاتها مورد استفاده قرار گرفته است و هم به عنوان یک نوع عبادتی که نیازمند تفکر و تعمق است.[7]   تفسیر تعیین ریشه این تعبیر در مورد مسیح که در انجیل یوحنا آمده است بسیار مشکل است. ممکن است این تعبیر را نشات گرفته از کتاب اشعیا باشد (اشعیا 53) که خادم یهوه به بره شبیه شده است، و در کتاب اعمال رسولان نیز نزدیک به این عنوان و تشبیه به کار رفته است، در آنجا گفته شده که «او مظلوم شد اما تواضع نموده دهان خود را نگشود. مثل بره­ای که برای ذبح می‏برند و مانند گوسفندی که نزد پشم برنده اش بی زبان است همچنان دهان خود را نگشود». (اشعیا 53: 7) اما این بخش به تنهایی نمی‏تواند این اصطلاح را روشن سازد، چون در انجیل یوحنا، مسیح گفته نشده که شبیه بره است، او خود بره است و بلکه بالاتر بره خداست. او گناهان دیگران را متحمل نمی‏شود بلکه آنها را از دیگران بر می‏دارد.[8]   انجیل یوحنا عنوان "بره خدا"  برای عیسی مسیح در انجیل یوحنا مورد استفاده قرار گرفته است، با این بیان " اینک بره خدا که گناه جهان را بر میدارد" (یوحنا 1.29) همین عنوان در روز بعد مجددا تکرار می‏شود "اینک بره خدا"[9](یوحنا 1: 36) در زمانی که یوحنا با دو نفر از شاگردان خود ایستاده بود و عیسی را دید که راه می‏رود. آن دو شاگرد بلافاصله او را دنبال نمودند، و او را با عنوان ربّی (ای معلم) خطاب قرار دادند.[10] به اعتقاد بسیاری از الاهی دانان مسیحی این دو  بیان در مورد عیسی با عنوان "بره خدا" بسیار نزدیک به بیانهای دیگر ِ "یحیای تعمید دهنده" می‏باشد مانند (یوحنا 1: 34): «و من دیده شهادت می‏دهم که این است پسر خدا». و از این دیدگاه مسیحی­شناسی، این بیانها و نزول روح­القدس در شمایل کبوتر (یوحنا 1: 32) موجب تقویت یکدیگر هستند در تاسیس و تثبیت عنصر الهی شخصیت مسیح.[11] در انجیل یوحنا، عیسی بعد از ظهر می‏میرد پیش از آنکه جشن عید پسح آغاز شود در حالی که بره های عید در حال قربانی شدن بودند.   کتاب مکاشفه یوحنا در کتاب مکاشفه بیش از 20 مورد اشاره به بره شیر مانند شده است ( که ذبح شده ولی زنده است) که ارائه کننده پیروزی است، گویا که مسیح زنده است.[12] در کتاب مکاشفه اولین بار که از تعبیر بره استفاده شده است (مکاشفه 5: 1 تا 5: 6) تنها بره (که از قبیله یهودا و از نسل دوود است) است که سزاوار همراه­داشتن طومار قضاوت است و می­تواند مهر و موم آنرا بشکند.[13] در مکاشفه (21: 14) گفته شده که بره، دوازده رسول و حواری دارد.[14] کتاب مکاشفه به عنوان "مکاشفه عیس مسیح" ارائه شده است و از این رو به اعتقاد بسیاری، تمرکز بر روی بره به عنوان نجات دهنده و قضاوت کننده، می‏تواند ارائه دهنده نقش دوگانه عیسی باشد: او انسان را با قربانی­شدن نجات می‏دهد، و در همین حال آنها را برای حساب رسی در قیامت فرا می‏خواند. در مکاشفات یوحنا گفته شده که بره به قتل رسیده است به عنوان کفاره گناهان.[15] این در حالی است که تعابیر انجیل یوحنا اگرچه به آن نزدیک است ولی این گونه صحبت از عمل نجات­دهنده مسیح در آنجا رایج نیست.   مسیح شناسی در آموزه های مسیحی عنوان بره خدا اشاره دارد به نقش  و کارکرد خاص عیسی مسیح به عنوان قربانی که متحمل گناه بندگان شد تا آنها رهایی یابند. استدلالات مسیحی این تعبیر را از تعبیر "بز فراری" که در عهد عتیق آمده  و اشاره دارد به مجازات شدن به خاطر گناه دیگران بدون اینکه آنها بدانند یا بخواهند جدا می‏کند. این آموزه­ها تأکید می‏کنند که عیسی انتخاب نمود تا رنج ببرد به عنوان نشانه اطاعت کامل در برابر اراده پدر.[16] "بره­ی شیر مانندی که بالا می‏رود تا پس از قربانی­شدن، پیروزی را ارائه دهد"، بارها در مکاشفات یوحنا دیده می‏شود.[17] مفهوم بره خدا بسیار با آموزه های مسیح شناسی یوحنا تطبیق دارد. موضوع بره قربانی که پیروزمندانه بر می‏خیزد، به عنوان مسیح دوباره حیات یافته، در آموزه­های مسیح شناسی باستان به کار گرفته شد. برای مثال در سال 375 سنت آگوستین نوشته است: "چرا یک بره با اشتیاق خود؟ چون او مرگ را تجربه کرد در حالی که گناهکار عدم عدالت بود. چرا یک شیر با بازگشت خود؟".[18] آموزه­های مسیح­شناسی کشیش آنسلم در قرن یازدهم مشخصا موضوع بره قربانی را از مفهوم "فرار بز" در عهد قدیم که مربوط می‏شود به مجازات بخاطر گناه دیگران و کسیکه قربانی دیگری می‏شود، بدون اینکه دانسته باشد یا اراده نموده باشد جدا کرده و متمایز نشان می‏دهد. آنسلم تاکید کرده که به عنوان بره خدا عیسی انتخاب کرد تا در کالواری[19] رنج بکشد به عنوان نشانه اطاعت کامل نسبت به اراده پدر.[20] جان کالون دیدگاه میسح شناسانه مشابهی را در باره "بره به عنوان عامل خدا" ارائه نمود. او استدلال می‏کند عیسی در محاکمه خود در دادگاه پیلاطس می‏توانست به طور موفقیت آمیزی برای اثبات بی گناهی خود استدلال کند، اما در عوض بخاطر اطاعت از پدر خود را تسلیم مصلوب شدن نمود، چرا که او نقش خود را به عنوان بره خدا می‏دانست.[21] در مسیح شناسی جدید ارتدوکس شرق، سرجیو بلگاکویچ[22] استدلال می‏کند که نقش عیسی به عنوان بره خدا توسط پدر از پیش تعیین شده بود، و حتی قبل از خلقت جهان، به عنوان نشانی از محبت و بدین طریق پدر لازم می‏داند که پسر به عنوان عامل فرستاده شود تا بشریت را که با سقوط آدم تحقیر شده است نجات دهد.[23] در مسیح شناسی کاتولیک رومی، کارل رانر[24] اضافه می‏کند که خون بره خدا، و آبی که از پهلوی وی جاری شد در کالواری دارای ماهیت پاک کننده­ای بوده است، مشابه آبی که در غسل تعمید به کار می‏رود. در این قیاس، خون بره، گناهان بشریت را در غسل تعمیدی دوباره پاک نموده است و آنها را از سقوط آدم نجات بخشیده است.[25]   عبادت و موسیقی در جشن مذهبی مناسک رومی و نیز در عشای ربانی کلیسای انگلیکن، کلیسای لوتری، و مناسک غربی کلیسای ارتدوکس agnus dei عنوان نیایشی است که به صورت سرود بره خدا خوانده می‏شود.   هنر در نمادشناسی مسیحی، Agnud Dei نمادی تصویری از عیسی به عنوان بره است، که از قرون وسطی معمولا پرچمی با علامت صلیب همراه خود دارد. این صلیب عموما بر روی کتف بره و طرف دست راست آن قرار گرفته است. گاهی اوقات بره در حالی نشان داده می‏شود که کتابی با هفت مهر و موم همراه دارد که از آن آویزان شده است. این اشاره به تصویری است که در کتاب مکاشفه آمده است (مکاشفه 5.1 تا 5.13). گاهی اوقات، بره در حالی به تصویر کشیده شده است که از قسمت قلب خود در حال خونریزی می‏باشد، که نشانگر این است که خون عیسی مسیح ریخته شد تا گناهان را از جهان پاک کند. در آثار هنری مسیحی کهن، این نماد از همان ابتدا نمایان بوده است و در کلیساهای متعددی به چشم می‏خورد. بعضی از این تصویر دوازده گوسفند را به نشانه دوازده حواری نشان می‏دهند که در کنار بره خدا واقع شده اند مانند کلیسای سانتی کاسما[26] در روم (526-530). با وجود اینکه تصویر عیسی به عنوان بره خدا دارای ریشه ای کهن می‏باشد، این تصویر در نمادشناسی آئینی به کار رفته در کلیسای ارتدوکس شرق مورد استفاده قرار نگرفته است. دلیل این مطلب این است که تصاویر عیسی در کلیسای ارتدوکس بیشتر انسانی و بشری است تا نمادی تا از این طریق اعترافی باشد به ایمان ارتدوکسی که قائل به تجسم یافتن لوگوس می‏باشد. در کلیسای کاتولیک رومی نیز تصویر عیسی به صورت بره ای که صلیب همراه دارد توسط پاپ در مراسمی مذهبی برکت داده می‏شود.     [1]  یوحنا 1: 29 [2]  مستحق است بره ذبح شده که قوت و دولت و حکمت و توانایی و اکرام و جلال و برکت را بیابد. مکاشفه 5. 12 [3] Mt. Zion [4] The oxford dictionary of Christian church, edited by f. l. cross, third edition edited by E. A. LIVINGSTONE, Oxford University Press, 1997, p. 944 [5]  "ودیدم که اینک بره بر کوه صهیون ایستاده است و با وی صد و چهل و چهار هزار نفر که اسم او و اسم پدر او را بر پیشانی خود مرقوم می‏دارند". [6] The oxford dictionary of Christian church, ibid [7] Linman, Jonathan, Holy Conversation: Spirituality for Worship, 2010, page 148 and Marshall, Paul Victor, Prayer Book Parallels: The Public Services of the Church, 1990, page 369 [8] Dictionary of judaica [9]Bulgakov, sergei, the Lamb of God, 2008, page 263 [10]Redford, Douglas, The Life and Ministry of Jesus, 2007, pages 100-101 [11] Bulgakov, sergei, ibid  [12] Wilfried E. Glabach, Reclaiming the book of Revelation, 2007   [13]  "و یکی از آن پیران به من می‏گوید : نگران مباش، اینک آن شیری که از سبط یهودا و ریشه داود است غالب آمده است تا کتاب و هفت مهرش را بگشاید" (مکاشفه5: 5). و دیدم در میان تخت و چهار حیوان و در وسط پیران، بره ای چون ذبح شده ایستاده است و هفت شاخ و هفت چشم دارد که هفت روح خدایند که به تمامی جهان فرستاده می‏شوند"(مکاشفه 5: 6) [14] "و دیوار شهر چهارده اساس دارد و بر آنها دوازده اسم دوازده رسول بره است"(مکاشفه 21: 14) [15] ("the Lamb of God, who takes away the sin of the world") [16] Deme, Dániel, The Christology of Anselm of Canterbury, 2004, pages 199-200 [17] Wilfried E. Glabach, ibid [18]William C. Weinrich, Revelation, 2005, page 73 [19] Calvary [20] Deme, Dániel, ibid [21]Oliphant Old, Hughes, The Reading and Preaching of the Scriptures, 2002, page 125 Edmondson, Stephen, Calvin's Christology, 2004, page 91 [22] sergei bulgakov [23] Bulgakov, sergei, ibid, page 129 [24] karl rahner [25] Rahner, Karl,  Encyclopedia of theology: a concise Sacramentum mundi, 2004, page 74 [26] (Santi Cosma e Damiano)