29. هلیله ho-li-lo. هو-لی-لو، میروبالان ترمینالیا چِبولا
myrobalan Terminalia chebula 
( هَ-ری-لَک kariroku,
*ha-ri-lak کاریروکو
ژاپنی ، harītakī هَریتَکی سنسکریت،
arirāk اَریرَک تخاری، a-ru-ra آرورا تبتی،
halala هَلَله نواری؛ هلیله فارسی،
هلیلج و اهلیلج عربی) در ایران یافت شد.[1]
خود درخت بومی هند است و روشن است که میوه
اش از هند به ایران رفته.[2] در تأیید گفته بالا همین بس که
در فارسی جدید آن را هلیله halīla (هلیله halile ارمنی باستان)،
هلیله کابلی نامند که اشارتی است به خاستگاهش.[3]
( هَ-ری-لَک kariroku,
*ha-ri-lak کاریروکو
ژاپنی ، harītakī هَریتَکی سنسکریت،
arirāk اَریرَک تخاری، a-ru-ra آرورا تبتی،
halala هَلَله نواری؛ هلیله فارسی،
هلیلج و اهلیلج عربی) در ایران یافت شد.[1]
خود درخت بومی هند است و روشن است که میوه
اش از هند به ایران رفته.[2] در تأیید گفته بالا همین بس که
در فارسی جدید آن را هلیله halīla (هلیله halile ارمنی باستان)،
هلیله کابلی نامند که اشارتی است به خاستگاهش.[3]
"رساله‌ای در شرا ب"،
تسیو پ'و Tsiu p‛u[4] 
، نوشتــــه تو کین 
Tou Kin از
دوره سونگ، چنین گوید: "در سرزمین پو-سه بائی (کانجی: congee) دارنـــــد که از سه رقم هلیـــــله سازند
(سان-لو تسیان [5](san-lo tsiań 
که به شراب ماند و آن-مو-لو 
an-mo-lo (آمَلَکه āmalaka، آمله، فیلانتوس
اِمبلیکا Phyllanthus emblica یــــا پی-لی-لو P‛i-li-lo 
(تِرمینالیا بِلِریکا،
ویپیتاکا (Terminalia belerica,
vibhītaka که بلیلَج
گویند." با اینکه نمی دانیم این گفته
را از کجا آورده اگر مراد از پو- سه ایران باشد، روشن می‌شود در آنجا سه نوع هلیله شناخته بوده
است.
، نوشتــــه تو کین Tou Kin از
دوره سونگ، چنین گوید: "در سرزمین پو-سه بائی (کانجی: congee) دارنـــــد که از سه رقم هلیـــــله سازند
(سان-لو تسیان [5](san-lo tsiań که به شراب ماند و آن-مو-لو an-mo-lo (آمَلَکه āmalaka، آمله، فیلانتوس
اِمبلیکا Phyllanthus emblica یــــا پی-لی-لو P‛i-li-lo (تِرمینالیا بِلِریکا،
ویپیتاکا (Terminalia belerica,
vibhītaka که بلیلَج
گویند." با اینکه نمی دانیم این گفته
را از کجا آورده اگر مراد از پو- سه ایران باشد، روشن می‌شود در آنجا سه نوع هلیله شناخته بوده
است.
از سوی
دیگر، توصیفی یکسره متفاوت برای سان-لو
تسیان san-lo tsiań هســـــت. ما چی (Ma Či)، که
در سده دهم می‌نوشت، گوید نام شرابی است از گُلی شیرین طعم که در سرزمین های
باختر می‌روید و مردمان هو آن را می‌چینند.
نام گل تو-ته 
t‛o-te، *da-tik است.[6]
در این صورت، نام سان-لو san-lo شاید آوانگاشتی باشد
معادل *sam-lak، sam-rak کهن.
t‛o-te، *da-tik است.[6]
در این صورت، نام سان-لو san-lo شاید آوانگاشتی باشد
معادل *sam-lak، sam-rak کهن. 
(T‛ai p‛iń hwan yü ki,
Ch. 186, p. 12b) .
[3]. Cf. G. Ferrand, Textes
relatifs à l’Extrême-Orient, p. 227.
[4]. Ed. Of T‛ań
Sun ts‛uń šu, p. 20.
5 . سان لو San lo سه گیاهی که نامشان به lo
ختم می‌شود: هو-لی-لو ( ho-li-lo ترمینالیا چبولا
(Terminalia
chebula) [هلیله کابلی،
هلیله سیاه] ،پی-لیو-لو( ترمینالیا بِلِریکا
(T.belerica،[بلیلج
عربی] در سانسکریت
ویپیتاکا، vibhītaka بلیله ، balīla
فارسی) و آ-مو-لو a-mo-lo یا آن-مو-لو an-mo-lo (فیلانتوس اِمبِلیکا Phyllanthus
emblica، آمَلیکا āmalaka
سنسکریت، آمُله amola
فارسی).
T‛u šu tsi č‛eń, XX, Ch. 182, tsa
hwa ts‛ao pu, hui k‛ao 2, p. 13b
_(3308328291).jpg){kind=link}