روز یکشنبه ۳۰ مارس برابر با ۱۰ فروردین دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، در مصاحبهای تلفنی با شبکۀ «ان بی سی نیوز» از رهبران جمهوری اسلامی خواست که دربارۀ برنامه هستهای ایران توافقنامه امضا کنند وگرنه «بمباران ایران چنان خواهد بود که مانند آن هرگز دیده نشده است».
تهدید ترامپ همزمان بود با تقویت پدافند هوایی ایالات متحد آمریکا در پایگاههای خود در نزدیکی ایران. پس از استقرار بمب افکنهای رادارگریز ب ۲ در جزیرۀ دیهگو گارسیا در اقیانوس هند، آمریکا در روزهای اخیر سامانههای دفاع هوایی ضد موشکی پاتریوت نیز در پایگاه هوایی شیخ عیسی در بحرین مستقر کرده است.
درپاسخ به تهدید ترامپ، علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، روز دوشنبه ۳۱ مارس در سخنرانی خود به مناسبت عید فطر گفت: تهدید میکنند شرارت خواهند کرد. اما اینکه شرارتی انجام بگیرد، ما خیلی اطمینان نداریم. احتمال زیاد نمیدهیم از بیرون شرارتی انجام بگیرد. اما اگر از بیرون شرارتی انجام بگیرد ضربه محکم سختی خواهند خورد.
به عقیدۀ کارشناسان، نامطمئن بودن خامنهای از عملی شدن تهدید ترامپ چند علت میتواند داشته باشد. یا پشت او به روسیه و چین گرم است و گمان میکند آن دو قدرت بزرگ ترامپ را از عملی کردن تهدیدش بازخواهند داشت؛ یا توافقی ضمنی و پنهانی میان آمریکاییها و جمهوری اسلامی انجام گرفته که دیر یا زود آشکار خواهد شد. در نتیجه، تهدید ترامپ و خط و نشان کشیدن خامنهای نوعی بازارگرمی است؛ و یا خامنهای تهدید کنونی ترامپ را به حساب لافزنیهای او میگذارد.
دونالد ترامپ در دور نخست ریاست جمهوریاش بارها تصمیمهای خطیر گرفت، اما سپس منصرف شد. برای مثال، در ۸ آوریل ۲۰۱۷ زمانی که ریاست جمهوریاش هنوز به سه ماه نرسیده بود، سخنگویِ فرماندهی نظامیِ آمریکا در اقیانوس آرام اعلام کرد که در پی تحریکاتِ کرۀ شمالی ناو هواپیمابرِ «یو اس اس کارل وینسوُن» و ناوْگروهِ آن برای محکم کاری به طرف شبهجزیرۀ کره به راه افتادهاند. این تصمیم در واکنش به تهدیدهای اتمی کرۀ شمالی و به منظور منصرف کردنِ آن صورت گرفته بود. چهار روز بعد دونالد ترامپ اعلام کرد: «ما در حال فرستادنِ لشکری عظیم و بسیار نیرومند هستیم».
با این حال، درست زمانی که ترامپ این سخنان را بر زبان میراند، ناو هواپیمابرِ کارل وینسوُن که دو ناوشکنِ موشکانداز و یک رزمناو آن را همراهی میکردند، نه به سویِ شبهجزیرۀ کره بلکه در جهتِ عکسِ آن به سوی جَنوب میرفت. زیرا از مدتها پیش قرار شده بود نیروی دریایی آمریکا مانور مشترکی با نیروی دریایی استرالیا در آبهایِ اقیانوس هند برگزار کند.
یک ماه بعد، در نهم ماه مِی ۲۰۱۷ ترامپ جیمز کوُمی را از ریاست اف بی آی برکنار کرد. او در آن زمان دربارۀ دخالتِ روسیه در انتخاباتِ ریاست جمهوریِ آمریکا و نحوۀ برنده شدنِ ترامپ تحقیق میکرد. در ۸ ژوئن آن سال جیمز کوُمی در جلسۀ شهادتِ کمیتۀ اطلاعاتیِ سنایِ آمریکا حاضر شد تا دربارۀ ادعاهایِ ترامپ که او همه را دروغ میدانست توضیحاتی بدهد. ترامپ پیش از آن در یک رشته توئیت مدعی شده بود که گفت و گوهای خصوصیاش را با رئیس برکنار شدۀ اف بی آی ضبط کرده است و میتواند آنها را منتشر کند. در حالی که کاملاً دروغ میگفت. در ۲۳ ژوئن نیز در مصاحبهای با شبکۀ خبری فاکس نیوز در کاخ سفید این دروغ را تکرار کرد.
در ۲۱ ژوئن ۲۰۱۹ روزنامۀ نیویورک تایمز به نقل از منابعِ دولت ترامپ نوشت که پس از آنکه ایران پَهپاد آمریکا را بر فرازِ تنگۀ هُرمُز سرنگون کرد، ترامپ دستور داد جنگندههای آمریکایی به نقاطی در خاک ایران حمله کنند، اما سپس منصرف شد و عملیاتِ تلافیجویانه را در مراحل اولیۀ اجرای آن لغو کرد.
صبح همان روز او در چند توئیت پیاپی به شرح گفت و گوهای شب پیشیناش با مقامهای نظامی و سیاسی آمریکا پرداخت و نوشت که برای جلوگیری از کشته شدن غیرنظامیان و پرسنل نظامیِ ایران از واکنش نظامی صرفنظر کرده است.
به این چند نمونه از لافزنیهای ترامپ در دور نخست ریاست جمهوریاش نمونههای دیگری نیز میتوان افزود. جالب اینکه او دور دوم ریاست جمهوریاش را نیز با به هم ریختن مرز لاف و حقیقت آغاز کرد، مانند پیشنهاد الحاق کانادا به ایالات متحد آمریکا و تبدیل آن کشور به پنجاه و یکمین ایالت آمریکا یا تصاحب زورکی جزیرۀ گرینلند. این جزیرۀ استراتژیک اکنون با جمعیت ۵۷ هزار نفر قلمرو خودمختار دانمارک است. ایالات متحد آمریکا یک پایگاه نظامی در بخش شمالی گرینلند دارد.
وادار کردن فلسطینیان به کوچ اجباری و تبدیل کردن نوار غزه به یک «ریویرا» یکی دیگر از لافزنیهای ترامپ بود. ترامپ گمان میکرد که اسرائیل نوار غزه را دو دستی به آمریکا خواهد داد چنان که گفت برای این کار نیازی به روانه کردن سربازان آمریکایی به غزه نیست.
خواست بازگشت کامل، سریع و بیچون و چرای کانال پاناما به ایالات متحد آمریکا یکی دیگر از لافهای ترامپ در دور دوم ریاست جمهوریاش بود. رئیسجمهور پاناما در بیانیهای در شبکههای اجتماعی به ادعای ترامپ چنین پاسخ داد: وجب به وجب کانال پاناما و مناطق اطراف آن به پاناما تعلق دارد.
به گفتۀ لارنس فریدمن، کارشناس سیاسی و استاد پیشین مطالعات جنگی در دانشگاه کینگز لندن، ترامپ گمان میکند که اگر به اندازۀ کافی لاف بزند، دیگران جا میزنند و او میتواند به کارهای باب میل خود بپردازد. اما این روش به سبب بیاعتنایی به واقعیتها به نتیجهای نمیرسد.
ترامپ قول داده بود به جنگ اوکراین در دوهفته پایان دهد. اما با مانع بزرگی مانند ولادیمیر پوتین که باهوشتر و صبورتر از اوست، رو به رو شد. پوتین از میل ترامپ به حل سریع بحران استفاده کرد و با کند کردن روند آتشبس اجازه نداد موضع برتر روسیه در جنگ تغییر یابد. درواقع، او همۀ ادعاهای ترامپ را نقش بر آب کرد.
«آرِن دیوید میلر» که در دو دهۀ پایانی قرن بیستم ۲۴ سال برای وزارت امور خارجۀ ایالات متحد کار کرده و به شش وزیر امور خارجۀ آمریکا خدمت کرده است، بر این باور است که ترامپ در معامله به دنبال نتیجهای موقتی و آنی است. از همین رو، همواره عجله میکند. اما عجله کردن در سیاست خارجی برای رسیدن به دستاوردی آنی خطرناک است. زیرا چنین روشی مانع تشخیص درست مسأله میشود.
اما ترامپ و همراهانش در کاخ سفید بر این باورند که شتاب برای از میان بردن «نظم جهانی استوار بر قانون» ضروری است؛ این نظم دههها روابط بینالمللی دولتها را در جهان تعیین کرده است. حال باید دید تهدید جمهوری اسلامی لافزنی است یا واقعی؟
برای نجات دموکراسی در ترکیه نباید از آتاترک یاری طلبید
بازداشت اکرم امام اوغلو، شهردار استانبول، بر نگرانیها دربارۀ دموکراسی و حاکمیت قانون در ترکیه بیش از پیش افزوده است. شهردار استانبول قرار بود رقیب اصلی اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۲۸ باشد. به همین سبب، هواداران میلیونی او در سراسر ترکیه که به خیابانها آمدهاند، بر این باورند که بازداشت او یک کُنش سیاسی است. اما مقامهای ترکیه این اتهام را رد میکنند و میگویند دادگاهها در ترکیه مستقل عمل میکنند.25/03/202510:20چند و چون روابط حوثیهای یمن با جمهوری اسلامی: شریک یا پیشکار؟
روز شنبه ۱۵ مارس برابر با ۲۵ اسفند ۱۴۰۳ دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، در پیامی در شبکۀ اجتماعیِ خود به نام «تروث سوشال» از حمله به پایگاههای حوثیهای یمن خبر داد و از جمهوری اسلامی ایران خواست که هرچه زودتر دست از حمایت شورشیان حوثی بردارد. وگرنه پاسخگوی عملیات آنان خواهد بود. ترامپ دو هفته پیش از این پیام نامهای به رهبران ایران فرستاده و در آن راهی برای از سرگیری مذاکرات دوجانبه میان دو کشور دربارۀ پیشرفت برنامۀ هستهای ایران پیشنهاد کرده است. او در آن نامه گفته است که اجازۀ عملیاتی شدن برنامۀ هستهای ایران را نخواهد داد.18/03/202510:08دشواریها و پیامدهای حمله به تأسیسات اتمی ایران
جمعۀ گذشته ۷ مارس برابر با ۱۷ اسفند ۱۴۰۳ محمد بن عبدالرحمان آل ثانی، وزیر امورخارجۀ قطر، در مصاحبهای با تاکِر کارلْسوُن، روزنامهنگار آمریکایی، هشدار داد که در صورت بمباران نیروگاه اتمی بوشهر، آب خلیج فارس یکسره آلوده خواهد شد و کشورهای عربی از جمله قطر که آبشان را از این خلیج تأمین میکنند، نه آب خواهند داشت، نه ماهی و نه چیزهای دیگر. این مصاحبه همان روزی پخش شد که دونالد ترامپ از دعوت رسمی جمهوری اسلامی به مذاکره پرده برداشت.11/03/202511:13آیا ترامپ را میتوان با هیتلر مقایسه کرد؟
درگیری لفظیِ ترامپ و زلنسکی در روز جمعه ۲۸ فوریه در کاخ سفید جهانیان را شگفتزده کرد. روابط آن دو از چند هفته پیش به ویژه پس از گفت و گوی تلفنی ترامپ با پوتین در ۱۲ فوریه رو به تیرگی گذاشته بود. ماههاست تحلیلگران و اندیشهگرانی در چهارگوشۀ جهان با اشاره به همانندیهایی میان رفتار ترامپ و رفتار هیتلر در سالهای پیش از جنگ جهانی دوم، رئیس جمهور آمریکا را بیهیچ پروایی با رهبر آلمان نازی مقایسه میکنند.04/03/202510:34نگاهی به ادعاهای پوتین در بارۀ جنگ اوکراین در سومین سالگرد آن
دوشنبه ۲۴ فوریۀ ۲۰۲۵ جنگ اوکراین وارد چهارمین سال خود شد. سه سال پیش در چنین روزی ارتش روسیه به فرمان ولادیمیر پوتین به خاک اوکراین حمله کرد و آغازگر یکی از مرگبارترین درگیریهای مسلحانه در اروپای پس از جنگ جهانی دوم شد. با آن حمله، پوتین کم و بیش همۀ رشتههای پیوند میان روسیه و جهان غرب را که پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی تنیده شده بود پاره کرد.25/02/202510:47