فیزیولوگوس: معرفة الحیوان

فیزیولوگوس
فیزیولوگوس کتابی است آموزشی (معرفة الحیوان یا جانورشناسی) نوشته یا تألیفی بزبان یونانی از نویسنده ای ناشناخته در اسکندریه که معمولأ کسانی که در آن شباهتهائی به نوشته های کلمنت اسکندرانی می دیدند که خود اذعان داشته که کتاب را دیده است، آنرا از سال دوم پیش از میلاد می دانند. هرچند آلن اسکات آنرا از پایان سده سوم یا آغاز سده چهارم میلادی می داند. فیزیولوگوس شرح حیوانات، پرندگان و موجودات افسانه ای و گهگاه سنگها و گیاهان است که مطالب اخلاقی را نیز در خود جای داده است. پس از شرح هر حیوان حکایتی می آید تا کیفیات اخلاقی و نمادین حیوان را بدست دهد. دست نوشته های این کتاب اغلب چنان مصور شده که گاه پهلو به افراط می زند. دور و بر سال 700 میلادی نخست به لاتین، اتیوپیائی (گِعِز ) و سُریانی و زان پس به بسیاری زبانهای اروپا و خاور میانه بر گردانده شد و بسیاری نسخه های مذهب آن که یک نمونه اش فیزیولوگوس برن باشد به دست امروزیان رسیده است. تأثیر فیزیولوگوس بر ایده های مربوط به "معنی" حیوانات به درازای یک هزاره در اروپا بر جای ماند. این کتاب نیای بسیار از معرفة الحیوانها بوده است. ادبیات شعری قرون وسطی آکنده از گریزهائی است که ریشه در همین ایده فیزیولوگوس دارند، ضمن اینکه این کتاب تأثیری شگرف بر نمادهای هنر دینی سده های میانه گذارد: نمادهائی چون سمندری که از خاکستر خویش سر بر می آورد و پلیکانی که خون خویش به جوجه هایش می دهد هنوز هم بس شناخته اند.

ـــــــــــ
1- آثاری بزبان گِعِز یا جِعِز حبشى‌ کهن‌ و یا به‌ زبان‌ اَمهَری زبان‌ رسمى‌ کنونى‌ اتیوپى‌. کهن‌ترین‌ آثار ادبى‌ موجود به‌ زبان‌ گعز ترجمه نوشته‌های دینى‌ از زبان‌ یونانى‌ است‌. از سده تا 3م‌، دوره‌ای که‌ اتیوپى‌ با آشوبهای سیاسى‌ همراه‌ بود، فعالیت‌ ادبى‌ تازه‌ای صورت‌ نگرفت‌؛ اما در 270م‌/ 68ق‌، پربارترین‌ عصر ادبیات‌ گعز آغاز شد که‌ این‌ بار ویژگى‌ آن‌ ترجمه‌ از زبان‌ عربى‌ بود و بیشتر رنگ‌ و بوی دینى‌ داشت‌. جالب‌ترین‌ اثری که‌ در آغاز این‌ دوره‌ پدیدار شد، آمیزه‌ای از اسطوره‌، تمثیل‌ و مکاشفه‌ بود، موضوع‌ اصلى‌ آن‌ تولد مِنِلیک‌، فرزند ملکه سبا و سلیمان‌نبى‌ است‌ که‌ بنیان‌گذار پادشاهى‌ اتیوپى‌ به‌ شمار مى‌آید. دایرةالمعارف بزرگ اسلامی
2گعز. (گِ. عِ؛ ا. ). زبان گعز، یکی از زبان‌های باستانی سامی جنوبی است که در محل کنونی کشورهای اریتره و شمال اتیوپی در شاخ آفریقا گسترش یافته‌است. این زبان پس‌تر به عنوان زبان رسمی پادشاهی اکسوم و دربار شاهنشاهی اتیوپی(حبشه) به کار می‌رفت. امروزه زبان گعز تنها به عنوان زبان اصلی که در نیایش‌های کلیسای توحیدی ارتودوکس اتیوپی، کلیسای توحیدی ارتودوکس اریتره، کلیسای کاتولیک اتیوپی و نیز در جامعهٔ یهودی فلاشا به کار می‌رود. اگرچه در اتیوپی (زبان نوین اتیوپی) یا دیگر زبان‌های محلی به کار می‌رود و در اریتره و منطقهٔ تیگرای در تیگرینیای اتیوپی شاید برای موعظه و اندرز (مذهبی) به‌کار رود. ویکی پدیا
3- The Bern Physiologus.
- Bestiaries (books of beasts).