توليد مثل تنها از طريق تخمك و بدون دخالت اسپرم
پژوهشگران ژاپني به تازگي موفق شده اند براي نخستين بار يك موش آزمايشگاهي را بدون نياز به اسپرم موش نر و تنها با استفاده از تخمكهاي دو موش ماده به دنيا آورند.اين روش كه اصطلاحا بكر زايي ناميده مي شود قبلا نيز در ميان گياهان حشرات، خزندگان، دوزيستان، برخي ماهيها و نيز پرندگان مشاهده شده است اما اين اولين بار است كه دانشمندان توانسته اند اين گونه توليدمثل را در ميان پستانداران عملي كنند.پارتنوژنوزيس Parthenogennosis يا ويرژين برس VIRGIn BIRTH در بيولوژي نوعي توليد مثل است كه در آن تخمك مي تواند موجودي همانند خود را بوجود آورد.بحث بكر زايي يا پارتنوژنوزيس در بسياري از حيوانات سطح پائين، مانند نرم تنان، خزندگان، حشرات و ماهيها به طور طبيعي انجام مي شود.در بسياري از حشرات مانند زنبورعسل و مورچه، تخمك غيرلقاح يافته به سمت توليد جنس نر و تخمك لقاح يافته به سمت توليد جنس ماده پيش مي رود.دانشمندان اين پديده را حدود دو قرن پيش شناخته اند ولي اولين بارتوژنر مصنوعي از 15 سال پيش انجام شده و تا به امروز نيز در بسياري از حيوانات سطح پائين مورد آزمايش و حتي بهره برداري قرار گرفته است. معمولا به واسطه مواد شيميايي و يا تحريكات مكانيكي مي توان امكان تقسيم خودبخودي را بر روي تخمك غيرلقاح يافته انجام داد.اگر چه تاكنون در ارتباط با پستانداران هيچ تولدي را گزارش نكرده اند ولي بعد از بحث كلونينگ به عنوان شروع اين قضيه، موضوع حذف هسته سلول مطرح شد و طي آن به طور مثال يك سلول حيوان را جايگزين هسته تخمك و اسپرمي كردند كه مي خواهد با آن لقاح پيدا كند.در اين روش يك سلول با تحريكاتي از قبيل شروع تقسيمات اوليه جنين، به سمت تشكيل جنين و توليد يك حيوان همانند خود حركت مي كند.اين اقدام تا به حال غيرممكن بود و بدون دخالت اسپرم و تخمك امكان بارور كردن يك سلول وجود نداشت ولي كلونينگ براي اولين بار اين عمل را محقق كرد با اين تفاوت كه در كلونينگ يك سلول كاملا لقاح يافته و تمايز يافته مجددا تقسيمات خود را شروع مي كند.در روش پارتنوژنوزي در واقع دو تخمك هستند كه تقسيمات اوليه جنين را انجام مي دهند و دانشمندان كره اي و ژاپني نيز اخيرا به دنبال اين مسئله بودند كه عوامل موثر در تقسيمات اوليه جنين را پيدا كنند.براي انجام اين كار محققان ژن H19را در تقسيمات اوليه جنيني موثر شناختند و غيرفعال شدن يكي از آلل هاي اين ژن موجب مي شد كه ژن ديگري به نام IVF2 مهار شود و اين مهار شدن به منزله شروع تقسيمات اوليه جنيني است لذا دانشمندان در مرحله اول موشي را توليد كرده اند كه آلل ژن H19 را نداشته باشد.به عبارت ساده تر زماني كه اسپرم با تخمك تركيب مي شود اين موضوع موجب مي شود كه InTraction اسپرم و IVF2 مهار و نهايتا تقسيمات آغاز شود.در اين روش اصولا موشي كه آلل H19 را ندارد تخمك آن مورد استفاده قرار مي گيرد و در مقابل نيز از تخمك يك موش طبيعي بهره مي گيرند و هسته موش اول كه احيانا يكي از ژنهاي آن غيرفعال شده است در داخل تخمك سالم گذاشته مي شود و با يك تحريك شيميايي تقسيمات اوليه شروع مي شود در اين مرحله اصطلاحا مي توان گفت كه تخمك مورد نظر گول خورده و آن ژنوم جديد را به جاي ژنوم اسپرم پذيرفته است.با در كنار هم گذاشتن اين دو كروموزوم X در كنار دو تخمك مورد نظر تنها امكان توليد جنس ماده شروع مي شود اين اقدام اولين كاري بوده كه در رابطه با پستانداران تاكنون انجام شده است و تفاوت اصلي آن با كلونينگ اين است كه در كلونينگ حيوان صد در صد و از طريق سلولي كه داخل تخمك گذاشته مي شود ايجاد مي گردد ولي در روش بكرزايي اين امكان ايجاد مي شود كه موجود حاصل از اين دو تخمك، از نظر ژنتيكي و با تغييرات صورت گرفته متفاوت باشد يعني جنينها از نظر ماهيت ژنتيكي با مادر و يا سلولهاي اوليه متفاوت خواهند بود. در واقع بحث كلونينگ يا حيوانات ترانس ژنيك از جمله مواردي است كه امروزه اغلب پژوهشگران دنيا به دنبال آن هستند و در پژوهشكده ابن سينا دانشگاه علوم پزشكي مشهد نيز اين مطالعات در حال انجام است.يكي از موارد مهم و كاربردي اين روشها و خصوصا روشي مانند بكرزايي اين است كه محققان در اين روشها به دنبال يافتن فاكتورها و عوامل موثر در شروع تقسيمات اوليه جنيني هستند.علاوه بر اين در آينده و با استفاده از اين روش حتي در زوجهاي نابارور كه اغلب علت ناباروري آنها تنها مسئله اسپرم، تخمك و يا ماده ژنتيكي نيست بلكه فاقد ژن موثر در تقسيمات اوليه هستند مي توان براي بازسازي ژن مورد نظر كمك گرفت و از DNA و يا ژنوم اين افراد امكان باروري و صاحب فرزند شدن را در آنها بوجود آورد. البته لازم است اين نكته تذكر داده شود كه اگرچه هنوز امكان موفقيت در همه موارد بوجود نيامده است ولي با اين تكنولوژي و در دسترس قرار گرفتن آن اين امكان براي انسان فراهم مي شود كه ژن موثر در تقسيمات اوليه جنين را فعال كند.اين اقدامات از نظر علمي امكان پذير است و همانطور كه در مورد حيوانات به نتايجي رسيده ايم در خصوص انسان نيز اين امكان وجود خواهد داشت.بكرزايي در برخي از حيوانات سطح پائين مانند نرم تنان، خزندگان، حشرات و ماهي ها به طور طبيعي انجام مي شوددر بسياري از حشرات مانند زنبورعسل و مورچه، تخمك غيرلقاح يافته به سمت توليد جنس نر و تخمك لقاح يافته به سمت توليد جنس ماده پيش مي رودبا اين تكنولوژي اين امكان براي انسان فراهم مي شود كه ژن موثر در تقسيمات اوليه جنين را فعال كند و همانطور كه اين اقدامات در حيوانات به نتيجه رسيده است، امكان آزمايش و حصول نتيجه مثبت در انسان نيز وجود دارد.
http://darunama.com/
