سلول. [ س ِل ْ لو ] (فرانسوی cellule ، اِ) (انگلیسی: cell)

 پیل، خانه، یاخته، حجره، باطری، حفره، زندان تکی، سلول یکنفری/اِنفِرادی.

/////////////////////////////////////////////////////

سلول یا حجره به اتاقی گفته می‌شود که در زندان، پاسگاه پلیس /ژاندارمری، دژبانی ارتش،کلانتری یا دیگ ضابطین قانون قرار دارد و زندانی یا متهم را در آن محبوس یا بازداشت می‌کنند. طول یک سلول معمولی ۲ تا ۳ متر است و دیوارهای آن معمولاً از بتن یا فلز ساخته می‌شود.[۱] درب آن به شکل میله‌های آهنی دیلم مانند یا سرتاسر فلز ساخته می‌شود که در صورت دوم معمولاً یک پنجره کوچک روی آن تعبیه می‌شود تا بتوان بر زندانی نظارت کرد.[۲] بیشتر سلول‌های امروزی از قطعات پیش ساخته بتن یا سیمان ساخته می‌شوند.

به‌طور معمول وسایل داخل سلول را به گونه‌ای طراحی کرده و می‌سازند که به دیوار یا زمین اتصال داشته باشند تا زندانی به راحتی نتواند آنها را بشکند. دستشویی و تخت خواب زندانی را از فولاد می‌سازند.[۳]

سلول‌ها بسته به نوع زندانی می‌توانند از یک سلول ساده کلانتری تا یک سلول پیشرفته در یک زندان فوق امنیتی متفاوت باشند. سلول‌ها باید با رعایت حقوق بشر ساخته شوند تا حقوق زندانی پایمال نشود. چنانچه تنها یک زندانی را در یک سلول تکی نگهداری کنند، به آن سلول انفرادی گویند. در ایالات متحده آمریکا بعضی سلول‌های پولی را تا شبی ۱۰۰ دلار هم کرایه می‌دهند. این سلول‌ها معمولاً تمیزتر و ساکت‌تر از دیگر سلول‌ها بوده و امکانات بیشتری نیز در اختیار زندانی می‌گذارند.

منابع[ویرایش]

1. ↑ "How Prisons Work". HowStuffWorks (به انگلیسی). 2007-01-24. Retrieved 2019-02-27.

2. ↑ «Prison Equipment | Kenco Wire & Iron Products, Inc». www.kencowire.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۲۷.

3. ↑ «Modular Prison Cell Construction». Modular Building Systems (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۲۷.

پیوند به بیرون[ویرایش]

• ناگفته‌هایی از زندگی لاکچری در زندان

• The Prison Cell: Thirteen by Seven by Nine

نهفتن

• ن

• ب

• و

حبس

علوم • Prison healthcare

• جرم‌شناسی

• کیفرشناسی

• تنبیه

• آزمایش زندان استنفورد

زندانی

• بزه

• موقت

• گروگان

• سیاسی

• عقیدتی

• اسیر

• برده

زندان

گونه‌ها • سایت سیاه

• بدهکاران

• اردوگاه مرگ

• Farm

• توقیف

• Island

• اردوگاه کار 

o Battalion

o دسته زنجیربند

• Military

• Penal colony

• Corrective labor colony

• Prisoner-of-war camp

• Private 

• Ship

• کانون اصلاح و تربیت

سطوح

امنیتی • خانگی

• اداری

• صف مرگ

• Open

• Supermax

اجزاء • سلول

• انفرادی

• فروشگاه

• آرامگاه

• خوراک

• کتابخانه

• Nursery

• زندانبان

• Warden

• دروازه

• Trusty system

گریز

• فهرست فراریان

• Helicopter prison escapes

• Prisoner-of-war escapes

فرهنگ • فیلم

• Gang (United States)

• زندان‌نامه 

o Blogs

o American

• Prison ring

• Slang

• Tattooing

معضل‌های

اجتماعی • Abuse (United States)

• Contemplative programs

• آموزش

• خبرچین

• LGBT

• Mentally ill people in the United States

• Mobile phones

• Pay-to-stay

• Overcrowding

• Private prisons (United States)

• Violence

• Rape (United States)

• Religion (United States)

• Riots

• روابط جنسی

• Strikes

• خودکشی

• Protective custody

• Women in prison (United States)

سازمان‌ها • African Prisons Project

• Black and Pink

• Florida Justice Institute

• International Network of Prison Ministries

• Justice Action

• POA (trade union)

• Prison abolition movement

• Prison Advice and Care Trust

• Prison-Ashram Project

• Prison Fellowship

• Prison Fellowship International

• Prison Legal News

• Prison Officers' Association (Ireland)

• The Prison Phoenix Trust

• Prison Radio

• Prison Reform Trust

• Prison University Project

• WriteAPrisoner.com

آزادی • توانبخشی

• Work release

فهرست‌ها • فهرست کشورها بر پایه آهنگ زندانی شدن

• Prisons

تنبیه برپایه کشور

• استرالیا

• چین

• شیلی

• استونی

• آلمان

• هند

• جمهوری ایرلند

• جامایکا

• ژاپن

• کره شمالی

• روسیه

• شوروی 

o گولاگ

• ترکیه

• اوکراین

• انگلیس (برمودا, انگلیس و ولز, اسکاتلند, ایرلند شمالی)

• آمریکا

• ایران

•   رده

•   انبار

رده‌ها: 

• اتاق‌ها

• اجرای قانون

• زندان کردن کیفری

• کیفرشناسی

• این صفحه آخرین‌بار در ‏۱ ژانویهٔ ۲۰۲۳ ساعت ‏۲۰:۵۰ ویرایش شده‌است.

////////////////////////////////

سِلّول (به انگلیسی: Cell)، (به فرانسوی: Cellule)، (در لاتین به معنای اتاق کوچک)، واحد اصلی ساختاری، عملکردی و بیولوژیکی همهٔ موجودات زنده شناخته شده‌ است. سلول ها اغلب، کوچک‌ ترین واحد های حیات و به‌ عبارتی واحدهای ساختمانی حیات نامیده می‌شوند. به علم مطالعهٔ یاخته‌ها، زیست‌ شناسی سلولی، زیست‌ شناسی سلولی یا سیتولوژی گفته می‌شود. سلول ها از سیتوپلاسم محصور در غشای سلولی تشکیل شده‌ اند؛ که حاوی بسیاری از زیست‌ مولکول‌ ها مانند پروتئین‌ ها و اسید های نوکلئیک است.[۱] بیشتر سلول های گیاهی و جانوری فقط در زیر میکروسکوپ قابل مشاهده هستند و ابعادی بین ۱ تا ۱۰۰ میکرومتر دارند. موجودات زنده را می‌توان به‌ عنوان تک‌ سلولی (متشکل از یک یاخته منفرد مانند باکتری‌ها) یا چندسلولی (از جمله گیاهان و جانوران) طبقه‌بندی کرد. بیشتر موجودات زندهٔ تک‌ سلولی به‌عنوان میکرو اُرگانیسم‌ها طبقه‌ بندی می‌ شوند.[۲]

سلول ها توسط رابرت هوک در سال ۱۶۶۵ میلادی کشف شدند. وی آنها را به دلیل شباهت شان با اتاق‌های صومعه‌ ای که راهب‌ های مسیحی در آن، ساکن بودند، سلول نام‌ گذاری کرد. نظریه یاخته، نخستین بار در سال ۱۸۳۹ میلادی توسط ماتیاس یاکوب اشلایدن و تئودور شوان ارائه شد؛ این نظریه بیان می‌کند که تمام موجودات زنده از یک تا میلیون‌ ها سلول تشکیل شده‌اند و سلول ها واحد های اصلی ساختار و عملکرد در تمام موجودات زنده هستند.[۳] سلول ها دست‌ کم از ۳٫۵ میلیارد سال پیش، روی زمین پدیدار شده‌ اند.[۴]

واژه‌شناسی

واژه سلول (cell) به معنای خانه است واژه یاخته به عنوان معادل برای واژه سلول انتخاب شده که یکی از معانی آن در لغت‌ نامه دهخدا همان خانه است.[۵]

منشأ

مقالهٔ اصلی: تاریخ فرگشتی حیات

منشأ سلول ها با پیدایش حیات مرتبط است و با پیدایش سلول ها، حیات بر روی کره زمین آغاز شده‌است.[۶]

منشأ نخستین سلول

چندین نظریه در مورد منشأ مولکول‌های کوچکی که منجر به آغاز حیات در زمین اولیه شده‌اند وجود دارد. طبق این نظریه‌ها، مولکول‌های کوچک آغازگر حیات، ممکن است به وسیلهٔ شهاب‌سنگ مارکیسون به زمین آمده باشند یا در چاه‌های گرمابی در عمق دریاها یا بر اساس آزمایش میلر–یوری به واسطهٔ برخورد رعد و برق به سایر مولکول‌ها در اتمسفر اولیهٔ زمین، پدید آمده باشند.[۷]

داده‌های تجربی کمی در مورد نخستین مولکول‌های ""خودهمانندساز"" یا خودتکثیر شونده وجود دارد. تصور می‌شود آران‌ای اولین مولکول خود تکرار کننده است، زیرا قادر است هم اطلاعات ژنتیکی را ذخیره کند و هم واکنش‌های شیمیایی را کاتالیز کند. (به فرضیه دنیای آران‌ای مراجعه کنید)، اما برخی موارد دیگر با پتانسیل بالای همانندسازی خود از جمله فرضیه رس مونتموریونیت یا اسید نوکلئیک پپتید می‌توانند مقدم بر آران‌ای باشند.

حداقل ۳/۵ میلیارد سال پیش سلول ها پدید آمدند.[۸][۹][۱۰] باور فعلی این است که این سلول ها هتروتروف بودند. غشاهای سلولی اولیه احتمالاً ساده‌تر و قابل نفوذتر از غشای سلول‌های کنونی بودند و تنها یک زنجیره اسید چرب در هر لیپید وجود داشت. لیپیدها به‌طور خودبخودی وزیکولهای دو لایه در آب را تشکیل می‌دهند و می‌توانند بر آران‌ای مقدم باشند اما اولین غشاهای سلولی ابتدایی نیز ممکن است توسط آران‌ای کاتالیزوری تولید شده باشند و حتی پیش از شکل‌گیری، دارای پروتئین‌های ساختاری مورد نیاز خود باشند.[۱۱]

استروماتولیت‌ها توسط سیانوباکتری‌ها، که جلبک‌های آبی-سبز نیز نامیده می‌شوند، پشت سر می گذارند. آنها قدیمی‌ترین فسیل‌های شناخته شده زندگی روی کره زمین هستند. این فسیل یک میلیارد ساله از پارک ملی یخچال‌های طبیعی آمریکا است.

انواع سلول

سلول ها بر اساس ویژگی‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند:

پروکاریوت: سلول هایی که در آن‌ها به علت نداشتن غشایِ هسته موادّ هسته‌ای در سیتوپلاسم پراکنده شده‌اند و هسته مشخصی ندارند؛ مانند: باکتری‌ها، آرکی باکترها.

یوکاریوت: سلول هایی که هستهٔ مشخصی دارد و غشایی دولایه آن را در بر می‌گیرد؛ مانند: گیاهان، جانوران، قارچ‌ها و آغازیان.

پروکاریوت‌ها شامل باکتری‌ها و آرکیاهای کوچک (که آرکی‌باکتری یا باکتری‌های باستانی هم نامیده شده‌اند)، دو از سه حوزه زندگی است. شکل زیر، یک باستانی است که هر یاخته آن در حدود ۵ میکرون درازا دارد. گونه‌هایی از باستانیان در اعماق اقیانوس‌ها و مغاک‌های ظلمانی کشف شده‌اند و می‌توانند در جایی که حتی ذره‌ای از نور خورشید به آن نفوذ نمی‌کند، زنده بمانند.

سلول های پروکاریوتی اولین شکل زندگی روی کره زمین بودند که با داشتن فرایندهای بیولوژیکی حیاتی از جمله سیگنالینگ یاخته‌ای مشخص می‌شوند. آنها ساده‌تر و کوچک‌تر از یاخته‌های یوکاریوتی هستند و فاقد هسته و اندامک‌های غشادار مثل میتوکندری و کلروپلاست هستند. پروکاریوت‌ها دارای یک کروموزوم اصلی شامل یک DNA حلقوی متصل به غشا است که در تماس مستقیم با سیتوپلاسم است؛ همچنین برخی پروکاریوت‌ها می‌توانند علاوه بر DNA اصلی، مولکول‌های DNA دیگری به نام پلازمید داشته باشند که اتصالی با غشا ندارند؛ اطلاعات این DNA ها ویژگی‌های دیگری مثل داشتن کپسول به پروکاریوت می‌دهند. منطقه هسته‌ای موجود در سیتوپلاسم را نوکلئوئید می‌نامند. اکثر پروکاریوت‌ها کوچک‌ترین کل ارگانیسم‌ها از قطر ۰/۵ تا ۲/۰ میکرومتر هستند. شکل زیر ساختاری نمادین از پروکاریوت‌ها است.

پروکاریوت‌ها می‌توانند با اجماع خود، جمعیت‌های کلنی درست کنند که بسیار به جمعیت‌های پُرسلولی، شبیه هستند. از این موارد می‌توان به بیوفیلم‌ها اشاره کرد.

گیاهان، حیوانات، قارچ‌ها، قالب‌های لجن (کپک مخاطی (به انگلیسی: Slime mold) نام غیررسمی برای انواع گوناگون جانداران یوکاریوت است که می‌توانند آزادانه به شکل تک سلولی زندگی کنند اما گرد هم می‌آیند و ساختاری چندیاخته‌ای و تناسلی می‌سازند. بیش از ۹۰۰ گونه کپک مخاطی در سراسر جهان وجود دارد)، تک سلولی و جلبک‌ها همه یوکاریوتی هستند. تک سلولی ها (پروتوزوئات همچنین پروتئاز، پروتئین‌های چندگانه) یک اصطلاح غیررسمی برای تک سلولی ها، یوکاریوتی است که به صورت مستقل (غیر انگلی) یا انگلی هستند که از مواد ارگانیک مانند میکروارگانیسم‌های دیگر یا بافت‌های آلی باقی ماندهٔ آلی تغذیه می‌کنند. از دیدگاه تاریخی، پروتوزوها به عنوان «حیواناتی یک یاخته‌ای» مورد توجه قرار گرفتند؛ زیرا آن‌ها اغلب دارای رفتارهای حیوانی مانند جنبش و شکار و عدم وجود دیواره یاخته که در گیاهان و جلبک‌ها یافت می‌شود، هستند.

نظریه سلولی که در سدهٔ پانزدهم میلادی پدید آمد، می‌گوید که همه جانداران از یک یا چند سلول تشکیل شده‌اند و همهٔ یاخته‌ها از یاخته‌های پیشین پدید می‌آیند و همهٔ کارکردهای زیستی یک جاندار در درون سلول ها انجام می‌گیرند. این واحدهای بنیادی حاوی اطلاعات وراثتی لازم برای سامان دادن به کارکرد یاخته و انتقال اطّلاعات به نسل‌های آینده نیز هستند. سلول های پیکر جانداران چندسلولی در برخی بافت‌ها مانند پوست با پیوند میان‌ سلولی به هم متصل می‌شوند.

پروکاریوت‌ها با شکافت باینری تقسیم می‌شوند، در حالی که یوکاریوت‌ها با میتوز یا میوز تقسیم می‌شوند .

مقایسهٔ ویژگی‌های سلول های پروکاریوتی و یوکاریوتی

پروکاریوت‌ها یوکاریوت

جانداران تیپیک باکتری‌ها و آرکی باکتری‌ها آغازیان، قارچ‌ها، گیاهان، حیوانات

اندازه معمول – ۱–۵ میکرومتر[۱۲] – ۱۰–۱۰۰ میکرومتر[۱۲]

نوع هسته منطقه نوکلئوییدی، بدون هسته واقعی هسته واقعی با غشای دولایه

DNA مدور (حلقوی)(معمولاً) مولکول‌های خطی (کروموزوم) با پروتئین‌های هیستون

سنتز RNA / پروتئین همراه با سیتوپلاسم سنتز RNA در هسته،

سنتز پروتئین در سیتوپلاسم

میتوکندری ندارد یک تا چند هزار

کلروپلاست ندارد در جلبک‌ها و گیاهان

سازمان معمولاً یاخته‌های منفرد سلول های منفرد، کلونی‌ها، ارگانیسم‌های چند سلولی بالاتر با سلول های تخصصی

تقسیم یاخته‌ای شکاف باینری (تقسیم ساده) میتوز (شکافت یا جوانه زدن)،

میوز

کروموزوم تک کروموزومی بیش از یک کروموزوم

غشاها غشای سلولی غشای سلولی و اندامک‌های مرتبط با غشای غشایی

اجزای درون یاخته‌ای

ساختارهای درون یاخته جانوران: (۱) هستک (۲) هسته (۳) ریبوزوم (۴) ریزکیسه (وزیکول) (۵) شبکه آندوپلاسمی زبر (۶) دستگاه گلژی (۷) اسکلت سلولی (سیتواسکلتون) (۸) شبکه آندوپلاسمی صاف (۹) میتوکندری (۱۰) واکوئول (۱۱) سیتوپلاسم (۱۲) لیزوزوم (۱۳) سانتریول

اندامک‌های یوکاریوتی

شبکه آندوپلاسمی: شبکه‌ای از لوله‌ها و کیسه‌ها که در سراسر سیتوپلاسم گسترش دارند و بر دو نوع زبر و صاف اند. شبکه آندوپلاسمی صاف ریبوزوم ندارد و و در ساخت لیپید نقش دارد. اما شبکه آندوپلاسمی زبر با داشتن ریبوزوم در ساخت پروتئین نقش دارد.

دستگاه گلژی: از کیسه‌هایی تشکیل شده‌است که روی هم قرار می‌گیرند. در بسته‌بندی مواد و ترشح آنها به خارج از یاخته نقش دارد. (به صورت بسته‌های وزیکول)

میتوکندری: دو غشا دارد و کار آن تأمین انرژی یاخته است. درون آن ریبوزوم نیز وجود دارد.

لیزوزوم: کیسه‌ایست که آنزیم‌های فراوان برای تجزیه مواد دارد.

سانتریول: از یک جفت استوانه عمود برهم تشکیل شده‌است و در تقسیم یاخته‌ای نقش دارد. (البته به عقیده برخی سانتریول و ریبوزوم به دلیل نداشتن غشا جز اندامک نیستند و ساختار می‌باشند)

وزیکول (ریزکیسه): کیسه ای است که در جابجایی مواد نقش دارد. (آندوسیتوز و اگزوسیتوز)

واکوئل: وظیفه کریچه جمع‌آوری آب و مواد غذایی و مواد دفعی است و سپس ان‌ها را ذخیره می‌کند.

پراکسی‌زوم: اندامکی که فعالیت اکسیدازی دارد.

مشترک در یوکاریوت و پروکاریوت‌ها

ریبوزوم‌ها: ساختارهای بدون غشای سیتوپلاسمی در همه سلول‌های پروکاریوتی و یوکاریوتی است که مجموعه‌ای پیچیده از آران‌ای و پروتئین هستند.[۱۳] ریبوزوم‌ها در سال ۱۹۷۴ به‌وسیله جرج امیل پالاده کشف شده‌اند. این ساختارها را دانه‌های پالاده نیز می‌نامند. از آنجا که سنتز پروتئین‌ها به‌وسیله ریبوزوم‌ها صورت می‌گیرد اهمیت زیادی دارند.

ساختارهای بیرون از غشا

بسیاری از یاخته‌ها ساختارهایی دارند که به‌طور کامل یا جزئی در خارج از غشای یاخته‌ای قرار دارند. این ساختارها توسط غشای یاخته‌ای نیمه نفوذپذیر در برابر محیط خارجی محافظت نمی‌شوند.

دیواره یاخته‌ای

بسیاری از انواع یاخته‌های پروکاریوتی و یوکاریوتی، دیواره یاخته‌ای دارند. دیواره یاخته‌ای از یاخته به صورت مکانیکی و شیمیایی در مقابل محیط خارجی مراقبت می‌کند و یک لایه اضافی برای محافظت از غشای یاخته‌ای است. انواع مختلفی از یاخته‌ها دارای دیواره یاخته‌ای هستند. این دیواره‌ها بر اساس نوع یاخته، از مواد مختلفی تشکیل می‌شوند. دیواره‌های یاخته‌ای گیاهی در درجه اول از سلولز تشکیل شده‌اند، دیواره یاخته‌ای قارچ‌ها از کیتین ساخته شده‌اند و دیواره‌های یاخته باکتریایی از پپتیدوگلیکان ساخته شده‌اند.

کپسول

کپسول ژلاتینی، خارج از غشای یاخته‌ای و دیواره یاخته‌ای برخی از باکتری‌ها وجود دارد. کپسول ممکن است همانند استرپتوکوک نومونیا و نایسریا مننژیتیدیس از جنس پلی‌ساکارید باشد یا همانند باسیلوس آنتراسیس از جنس پلی پپتید باشد و ممکن است مانند استرپتوکوک‌ها، از جنس هیالورونیک اسید باشد. کپسول‌ها با پروتکل‌های رنگ آمیزی عادی مشخص نمی‌شوند اما توسط جوهر هند یا متیل آبی به‌دلیل ایجاد کنتراست بیشتر بین یاخته‌ها قابل شناسایی هستند.[۱۴]

فلاژلا (تاژک)

تاژک‌ها اندامک‌هایی برای تحرک یاخته‌ای هستند. فلاژل باکتریایی از سیتوپلاسم شروع و پس از غشای یاخته‌ای به دیواره یاخته‌ای ختم می‌شود. آنها از نظر طبیعی پروتئین‌های طولانی و ضخیمی دارند. نوع دیگری از تاژک‌ها در گونه‌های کهن یافت می‌شود و یک نوع متفاوت در یوکاریوت‌ها یافت می‌شود.

فلاژلاها درون غشای سیتوپلاسمی قرارگرفته‌اند و در طول غشای سلولی امتداد یافته‌اند و به صورت یک رشته بلند ظاهر می‌شوند. فلاژلا شامل تعدادی پروتئین از جمله فلاژلین می‌باشد. فلاژلا با چرخیدن شبیه ملخ یک هواپیما موجب حرکت سلول باکتری می‌شود. رشته‌های محوری در اسپیروکت‌ها نیز عملکردی مشابه فلاژلا دارند. پروتئین‌های انتقالی در فضای پری پلاسمیک یا غشای سلولی به منابع غذایی مثل قندها و آمینو اسیدها متصل می‌شوند و موجب متیلاسیون بقیه پروتئین‌های غشای سلول می‌شوند که در نهایت حرکت باکتری توسط فلاژلا صورت می‌گیرد.

مویک (Fimbriae)

مویک یا پیلی (Pilus) یک رشته کوتاه، نازک و مو مانند است که در سطح باکتری‌ها یافت می‌شود. مویک از پروتئینی به نام pilin (آنتی‌ژن) تشکیل شده و وظیفه اتصال باکتری‌ها به گیرنده‌های خاص، روی یاخته‌های دیگر را بر عهده دارد. انواع خاصی از پیلی وجود دارد که در هم‌یوغی باکتریایی نقش دارند.

جستارهای وابسته

پیوند میان‌سلولی

کروموزوم

آنتی‌اکسیدان

خزان سلولی

سلول تخم (زیگوت)

تک سلولی‌ها

فیزیولوژی

منابع

 Alberts, Bruce; Johnson, Alexander; Lewis, Julian; Raff, Martin; Roberts, Keith; Walter, Peter (2002). "Cell Movements and the Shaping of the Vertebrate Body". Molecular Biology of the Cell. 4th edition (به انگلیسی).

 «An estimation of the number of cells in the human body». researchgate.net. نوامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۷ اکتبر ۲۰۲۳.

 Schopf, J. William (2006-06-29). "Fossil evidence of Archaean life". Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series B, Biological Sciences. 361 (1470): 869–885. doi:10.1098/rstb.2006.1834. ISSN 0962-8436. PMC 1578735. PMID 16754604.

 "Evidence of Archean life: Stromatolites and microfossils". Precambrian Research (به انگلیسی). 158 (3–4): 141–155. 2007-10-05. doi:10.1016/j.precamres.2007.04.009. ISSN 0301-9268.

 زیست‌شناسی (۱) - علوم تجربی، پایه دهم (PDF).

 Orgel LE (December 1998). "The origin of life – a review of facts and speculations". Trends in Biochemical Sciences. 23 (12): 491–95. doi:10.1016/S0968-0004(98)01300-0. PMID 9868373.

 Griffiths, Gareth (December 2007). "Cell evolution and the problem of membrane topology". Nature Reviews. Molecular Cell Biology. 8 (12): 1018–1024. doi:10.1038/nrm2287. ISSN 1471-0080. PMID 17971839.

 Schopf JW, Kudryavtsev AB, Czaja AD, Tripathi AB (2007). "Evidence of Archean life: Stromatolites and microfossils". Precambrian Research. 158 (3–4): 141–55. Bibcode:2007PreR..158..141S. doi:10.1016/j.precamres.2007.04.009.

 Schopf JW (2006). "Fossil evidence of Archaean life". Philos Trans R Soc Lond B Biol Sci. 29 (361(1470)): 869–885. doi:10.1098/rstb.2006.1834. PMC 1578735. PMID 16754604.

 Raven, Peter Hamilton; Johnson, George Brooks (2002). Biology. McGraw-Hill Education. p. 68. ISBN 978-0-07-112261-0. Retrieved 7 July 2013.

 Griffiths G (December 2007). "Cell evolution and the problem of membrane topology". Nature Reviews. Molecular Cell Biology. 8 (12): 1018–24. doi:10.1038/nrm2287. PMID 17971839.

 Campbell Biology—Concepts and Connections. Pearson Education. 2009. p. 320.

 «What is a Cell». web.archive.org. ۲۰۱۳-۰۵-۰۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ مه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۴-۲۱.

 Prokaryotes. Newnes. Apr 11, 1996. ISBN 978-0-08-098473-5.

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ سلول موجود است.

نبو

سلسله مراتب حیات

نبو

زیست‌شناسی

نبو

ساختارهای آلی خودجایگزین‌گری

رده‌ها: Articles with broken excerptsچرخه سلولیزیست‌شناسی سلولیسلول‌هاعلم در ۱۶۶۵ (میلادی)کالبدشناسی سلول

این صفحه آخرین‌بار در ‏۹ ژانویهٔ ۲۰۲۴ ساعت ‏۱۳:۲۲ ویرایش شده‌است.