جنگ تجاری آمریکا و چین چه پیامدی برای اقتصاد جهانی دارد؟
- بن چو
- راستی‌آزمایی بی‌بی‌سی
جنگ تجاری بین آمریکا و چین، دو اقتصاد بزرگ جهان بالا گرفته است و دو طرف میزان تعرفه بر واردات از کشور مقابل را افزایش داده‌اند.
چین گفته بود به جای تسلیم در برابر آنچه که زورگویی آمریکا می‌داند، «تا آخر می‌جنگد» و تا کنون هم موانع تجاری خود علیه این کشور را افزایش داده است.
این درگیری تجاری رو به تشدید چه معنایی برای اقتصاد جهانی دارد؟
میزان مبادلات تجاری آمریکا و چین چقدر است؟
سال ۲۰۲۴ تجارت کالا بین دو قدرت اقتصادی به حدود ۵۸۵ میلیارد دلار رسید.
در تجارت بین دو کشور، واردات آمریکا از چین (۴۴۰ میلیارد دلار) به مراتب بیشتر از واردات چین از آمریکا (۱۴۵ میلیارد دلار) بوده است.
نتیجه این عدم موازنه باعث شد که آمریکا در سال ۲۰۲۴ با کسری تجاری بزرگی روبرو شود: یعنی تفاوت بین ارزش واردات آمریکا از چین و صادرات آمریکا به چین به ۲۹۵ میلیارد دلار رسید.
این کسری تجاری قابل توجهی است و به حدود یک درصد از تولید ناخالص داخلی، یعنی درآمد سالانه ایالات متحده، بالغ میشود.
در عین حال، این رقم بسیار کمتر از یک تریلیون دلاری است که ترامپ بارها در این هفته ادعا کرده است.
ترامپ در اولین دوره ریاست جمهوری خود تعرفه های قابل توجهی را بر واردات از چین اعمال کرد که بعد از او هم به قوت خود باقی ماند و جانشین او، جو بایدن، آن را افزایش هم داد.
مجموع این موانع تجاری باعث شد که واردات آمریکا از چین که در سال ۲۰۱۶ به ۲۱ درصد کل واردات این کشور بالغ می‌شد پارسال به ۱۳ درصد کاهش یابد. بنابراین اتکای تجاری آمریکا به چین در دهه گذشته کاهش یافته است.
با این حال، تحلیل‌گران می‌گویند که برخی کالاهای صادراتی چین از مسیر کشورهای جنوب شرق آسیا به آمریکا می‌رسد و به این ترتیب، مشمول تعرفه‌های گمرکی آمریکا بر کالاهای چینی نمی‌شود.
به عنوان مثال، دولت ترامپ در سال ۲۰۱۸ تعرفه ۳۰ درصدی را بر پنل‌های خورشیدی وارداتی چین به اجرا گذاشت.
اما وزارت بازرگانی آمریکا در سال ۲۰۲۳ شواهدی را منتشر کرد که نشان می‌داد، تولیدکنندگان پنل‌های خورشیدی در چین مرحله مونتاژ کالای خود را به کشورهایی مانند مالزی، تایلند، کامبوج و ویتنام منتقل و سپس محصول نهایی را از این کشورها به ایالات متحده صادر کرده‌اند و در نتیجه، مشمول تعرفه‌های آمریکا نشده‌اند.
بنابراین، ترامپ در اعلام تعرفه‌های «متقابل» جدید خود، این کشورها را نیز در نظر گرفته است که در نتیجه آن، بهای طیف گسترده‌ای از کالاهای وارداتی چینی در بازارهای آمریکا افزایش خواهد یافت.
واردات اصلی متقابل چین و آمریکا
در سال ۲۰۲۴، سویا در صدر فهرست کالاهای صادراتی آمریکا به چین قرار داشت. این محصول عمدتا برای تغذیه ۴۴۰ میلیون خوک در چین به کار می‌رود. آمریکا همچنین اقلام دارویی و نفت به چین فروخت.
در طرف مقابل، واردات آمریکا از چین شامل مقدار زیادی لوازم الکترونیکی، کامپیوتر و اسباب بازی بود. چین مقدار زیادی باتری هم به آمریکا صادر کرده است که برای خودروهای برقی ضروری است.
بزرگترین دسته واردات آمریکا از چین گوشی‌های هوشمند هستند که ۹ درصد از کل واردات از آن کشور را به خود اختصاص دادند. بخش بزرگی از این گوشی‌های هوشمند را چینی‌ها برای اپل، یک شرکت چندملیتی مستقر در آمریکا، ساخته‌اند.
تعرفه های آمریکا بر چین یکی از عوامل اصلی کاهش بهای سهام و ارزش بازار شرکت اپل در هفته‌های اخیر بوده و بهای سهام آن درماه گذشته ۲۰ درصد کاهش یافته است.
تعرفه ۲۰ درصدی دوره قبلی ریاست جمهوری ترامپ بر کالاهای چینی باعث افزایش بهای همه این اقلام برای خریداران آمریکایی شد و حالا با بالا رفتن این تعرفه به ۱۰۴ درصد، تاثیر آن بر مصرف‌کننده آمریکایی ممکن است ۵ برابر شود.
و البته بهای واردات ایالات متحده به چین نیز به دلیل تعرفه های تلافی جویانه چین افزایش خواهد یافت و به همین نحو به مصرف‌کننده چینی آسیب خواهد زد.
اما فراتر از افزایش تعرفه‌ها، این دو کشور از راه‌های دیگری نیز می‌توانند از لحاظ تجاری به یکدیگر آسیب برسانند.
چین در پالایش بسیاری از فلزات حیاتی برای صنایع مانند مس و لیتیوم نقشی محوری و نادر دارد. پکن می‌تواند موانعی را در راه دسترسی آمریکا به این فلزات ایجاد کند.
چین قبلا چنین اقدامی را در مورد دو عنصر ژرمانیوم و گالیوم صورت داده است. از این دو ماده در تجهیزات نظامی برای در تصویربرداری حرارتی و رادار استفاده میشود.
آمریکا هم می‌تواند محاصره فناوری چین را که جو بایدن آغاز کرد، تشدید کند.
این سیاست شامل دشوارتر کردن واردات انواع ریزتراشه‌های پیشرفته از آمریکا به چین است. این ریزتراشه‌ها برای بخش‌هایی مانند هوش مصنوعی جنبه حیاتی دارد و چین هنوز قادر به تولید آنها نیست.
پیتر ناوارو، مشاور تجاری دونالد ترامپ، این هفته پیشنهاد کرد که آمریکا می‌تواند بر سایر کشورها از جمله کامبوج، مکزیک و ویتنام فشار وارد کند تا در صورت تمایل به ادامه صادرات کالاهای خود به ایالات متحده، با چین تجارت نکنند.
تاثیر جنگ تجاری چین و آمریکا بر کشورهای دیگر
طبق گزارش صندوق بین‌المللی پول، آمریکا و چین بخش بزرگی از اقتصاد جهانی را در اختیار دارند. مجموع تولید ناخالص داخلی این دو کشور در سال جاری به حدود ۴۳ درصد کل تولید ناخالص جهان بالغ شد.
اگر رشد اقتصادی آنها در نتیجه درگیری در یک جنگ تجاری همه‌جانبه کاهش یابد و یا بدتر از آن، گرفتار رکود شود، این وضعیت به رشد اقتصاد جهانی آسیب می‌زند و بر اقتصاد کشورهای دیگر تاثیر منفی می‌گذارد.
سرمایه‌گذاری جهانی نیز احتمالا آسیب خواهد دید و عواقب بالقوه دیگری نیز وجود دارد.
چین بزرگترین تولیدکننده کالا در جهان است و میزان تولیداتش بسیار بیشتر از مصرف جمعیت داخلی است.
این کشور در حال حاضر تقریباً یک تریلیون دلار مازاد تولید کالا دارد - به این معنی که بیشتر از واردات کالا از کشورهای دیگر جهان، به آنها کالا صادر می‌کند.
دولت چین اغلب به شیوه‌های مختلف ازجمله پرداخت یارانه و حمایت‌های مالی دولتی، مانند اعطای وام های ارزان، به شرکت‌های چینی امکان می‌دهد تا کالاهای خود را با قیمتی کمتر از هزینه واقعی تولید عرضه کنند.
فولاد نمونه ای از این نوع حمایت است.
این خطر وجود دارد که اگر چینی‌ها قادر به فروش این نوع محصولات به ایالات متحده نباشند، شرکت‌های چینی در صدد فروش آنها به بهای نازل در کشورهای دیگر برآیند.
چنین وضعیتی می‌تواند برای برخی از مصرف‌کنندگان در این کشورها مفید باشد، اما فروش تولیدکنندگان داخلی را کاهش می‌دهد و مشاغل و دستمزدها را به خطر می‌اندازد.
گروه لابی‌گری «فولاد بریتانیا» پیشاپیش در مورد ورود فولاد اضافی چین به این کشور و تاثیر منفی آن بر صنعت فولاد بریتانیا هشدار داده است.
تبعات جنگ تجاری همه‌جانبه چین و آمریکا در سطح جهانی احساس خواهد شد و به عقیده اکثر اقتصاددانان، تاثیر آن منفی خواهد بود.
