هشدار اروپا در مورد بازگشت مکانیسم ماشه؛ عراقچی: مکانیسم بازگشت سریع هیچ مبنای اخلاقی و قانونی ندارد
فرانسه، بریتانیا و آلمان به ایران اعلام کردند که خواهان ازسرگیری فوری مذاکرات درباره برنامه هستهای این کشور هستند و هشدار دادند که اگر تا پایان تابستان هیچ اقدام ملموسی انجام نشود، تحریمهای سازمان ملل را بازمیگردانند. همزمان عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، در واکنش گفته است که اگر اتحادیه اروپا و سه کشور اروپایی میخواهند نقشی ایفا کنند، باید مسئولانه رفتار کنند و «سیاستهای فرسوده تهدید و فشار»، از جمله مکانیسم «بازگشت سریع» را که «هیچ مبنای اخلاقی و قانونی» ندارد را کنار بگذارند.
وزرای خارجه این سه کشور اروپایی به همراه مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، روز پنج شنبه ۲۶ تیرماه/ ۱۷ ژوئیه، برای اولین بار از زمان حملات هوایی آمریکا و اسرائیل طی جنگ ۱۲ روزه با عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران تلفنی گفتگو کردند.
آقای عراقچی در پیامی در شبکه ایکس با اشاره به این گفتگوی تلفنی گفت: «ایالات متحده بود که از مذاکراتی دو ساله که در سال ۲۰۱۵ و با هماهنگی اتحادیه اروپا به دست آمده بود، خارج شد، نه ایران؛ و این آمریکا بود که در ژوئن امسال میز مذاکره را ترک کرد و به جای دیپلماسی، گزینه نظامی را انتخاب کرد، نه ایران.»
آقای عراقچی همچنین گفت که هر دور جدید مذاکرات فقط زمانی ممکن است که طرف مقابل آماده یک توافق هستهای منصفانه، متوازن و برد-برد باشد.
به گفته منابع دیپلماتیک در این گفتگوی تلفنی «وزرا بار دیگر بر عزم خود برای استفاده از مکانیسم ماشه در صورت عدم پیشرفت ملموس تا پایان تابستان تأکید کردند.»
End of پربینندهترینها
یک منبع دیپلماتیک فرانسوی هم پس از این تماس به خبرگزاری رویترز گفت: «وزرای اروپایی از ایران خواستند فوراً تلاشهای دیپلماتیک را برای دستیابی به یک توافق هستهای قابل راستیآزمایی و پایدار از سر بگیرد.»
این سه کشور، به همراه چین و روسیه، از باقیمانندگان در توافق هستهای ۲۰۱۵ با ایران هستند که در ازای اعمال محدودیتهایی بر برنامه هستهای تهران، تحریمها علیه ایران را لغو کردند.
از زمان حملات هوایی، بازرسان آژانس بینالمللی انرژی اتمی ایران را ترک کردهاند. اگرچه ایران گفته است راه دیپلماسی باز است، اما هیچ نشانهای مبنی بر آغاز مذاکرات بین واشنگتن و تهران در آینده نزدیک وجود ندارد.
دیپلماتها میگویند حتی در صورت آغاز مجدد گفتوگوها، رسیدن به یک توافق جامع تا پایان ماه اوت – ضربالاجل تعیینشده توسط اروپا – بعید به نظر میرسد، بهویژه در شرایطی که بازرسان آژانس در محل حضور ندارند تا برنامه باقیمانده هستهای ایران را ارزیابی کنند.
ژان نوئل بارو، وزیر امور خارجه فرانسه هم سه روز پیش گفته بود چنانچه پیشرفت مشخصی در توافق هستهای با ایران حاصل نشود، سه کشور فرانسه و بریتانیا و آلمان تا پایان ماه اوت مکانیسم ماشه را فعال می کنند.
او به خبرنگاران گفت: «فرانسه و شرکایش در اعمال مجدد تحریمهای بینالمللی [علیه ایران] در زمینه تسلیحاتی و بانکی و تجهیزات هستهای که ۱۰ سال پیش لغو شده بودند، محق هستند.»
اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، هم در واکنش به فعال شدن مکانیسم ماشه گفته: «آن چیزی که موسوم شده است به سازوکار اسنپبک هیچ مبنای حقوقی و سیاسی ندارد. الان با توجه به تحولات، بیش از پیش توسل به چنین سازوکاری فاقد مبنای حقوقی و اخلاقی است. صرفا ابزارسازی از یک امکانی است که در قطعنامه ۲۲۳۱ گنجانده شد و توضیحی ندارد.»
پس از توافق برجام در تیرماه ۱۳۹۴، شورای امنیت سازمان ملل متحد در قطعنامهای این توافق را تایید و همه قطعنامههای پیشین از جمله تحریمهای ایران را لغو کرد.
در شیوه حل اختلاف که در برجام پیشبینی شده است، این امکان برای اعضای دائم شورای امنیت وجود دارد که در صورت نارضایتی از انجام تعهدات ایران، تحریمهای لغو شده را مجددا احیا کند.
بر اساس برجام با فعال شدن مکانیسم ماشه، هیچکدام از اعضای دائم شورای امنیت نمیتواند با وتو کردن پیشنویس قطعنامه، جلوی بازگشت تحریمهای ایران را بگیرد. اگر کشوری از حق وتو استفاده کند، در واقع تداوم لغو تحریمها را وتو کرده که به معنی بازگشت فوری همه قطعنامههای شورای امنیت علیه ایران است.
