چرا توییت نخستوزیر سابق قطر درباره احتمال تجزیه سوریه و سرنوشت کشورهای خلیج فارس خبرساز شد؟
اظهار نظر حمد بن جاسم آل ثانی، نخستوزیر پیشین قطر، در شبکه اجتماعی ایکس که در آن درباره احتمال تجزیه برخی کشورهای عربی – از جمله سوریه – در پی تنشهای کنونی منطقه هشدار داده بود، واکنشهای گستردهای را در شبکههای اجتماعی برانگیخته است.
او در این پست نوشت ««واضح است که هر اتفاقی که اخیراً در منطقه افتاده، پیامدهایی خواهد داشت. این پیامدها در چندین جهت خواهد بود، از جمله طرحهایی برای تقسیم برخی کشورها، مانند سوریه، یا تحمیل وضعیتی که باعث شود این منطقه سالهای زیادی بهای سنگینی بپردازد.»
بن جاسم در این پست نوشته بود که کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس «نخستین آسیبدیدگان تمام این پیامدها خواهند بود و از همین رو باید میان خود به دیدگاهی واحد و روشن در قبال این تحولات و پیامدهای آن برسند.»
هند الضاوی، تحلیلگر سیاسی مصری و کارشناس امور خاورمیانه، در واکنش به این پست در صفحه فیسبوک خود نوشت که حمد بن جاسم و اردوغان «نقش اصلی را در ویرانی خاورمیانه ایفا کردند» و افزود این دو زمانی احساس خطر کردهاند که به گفته او «آتش به درون کشورشان نفوذ کرده است».
همزمان کاربران ایکس با بازنشر فایل صوتی منتسب به معمر قذافی، رهبر سابق لیبی، و حکیم المطیری، واعظ کویتی که سالها پیش منتشر شده بود، اشاره کردند که مخاطب بن جاسم در این پست، عربستان سعودی است. در این فایل صوتی این دو نفر درباره «بهرهبرداری از هرج و مرج سازنده» برای تغییر اوضاع در چندین کشور حاشیه خلیج فارس، از جمله عربستان سعودی و بحرین، صحبت میکنند.
End of پربینندهترینها
در میانه موج انتقادها، دکتر محمد الرمیحی، استاد جامعهشناسی سیاسی در دانشگاه کویت، خواهان «خودداری از رفتارهای قلدرمآبانه» در واکنش به توییت حمد بن جاسم شد. او این توییت را با «هزینههای دزدی دریایی حوثیها» برای اقتصاد کشورهای حوزه خلیج فارس مرتبط دانست و گفت بن جاسم خواهان «هوشیاری» این کشورها شده است.
«ضرورت اتحاد»
بن جاسم در پست خود در شبکه ایکس، همچنین بر «ضرورت اتحاد» در میان کشورهای حاشیه خلیج فارس تاکید کرده، اما در ادامه یادآور شده است: «با این حال، بر این باورم که این اتحاد نمیتواند در شرایط کنونی تداوم یابد.»
این دیدگاه مورد تایید خالد طراح، خبرنگار کویتی، نیز قرار گرفت. او گفت که «تحولات و شرایط جدیدی به وجود آمده که ایجاب میکند اهداف و سازوکارهای سیاسی شورای همکاری خلیج فارس مورد بازنگری قرار گیرد، البته بدون آنکه حق هیچ کشور عضو در حفظ منافعش نادیده گرفته شود یا منافع دیگر کشورها را حذف یا قدرت و نفوذ آنها را کماهمیت جلوه داد.»
طراح همچنین بر این باور است که شورای همکاری خلیج فارس «به شدت نیازمند بازنگری دقیق از سوی گروهی بیطرف از سیاستمداران، کارشناسان و مراجع علمی است تا چشماندازهای جدیدی ارائه دهند که با نیازهای امروز و آینده همخوانی داشته باشد.»
در همین حال، هبه شوکری، فعال اهل سومالی، توییت بن جاسم را «خطرناک» توصیف کرد و این سوال را مطرح کرد که دلیل انتشار آن چه بوده و آیا موضوعی پنهان پشت آن قرار دارد یا نه.
یک حساب کاربری با نام ژنرال مبارک الخیارین نیز به اظهارات بن جاسم واکنش نشان داد و آن را «تحلیلی دقیق» توصیف کرد. او از کشورهای خلیج فارس خواست که بر سر «دیدگاهی واحد درباره این تحولات» به توافق برسند.
انور رشید، نویسنده کویتی، رئیس انجمن خلیجی نهادهای جامعه مدنی، نیز از دیدگاه بن جاسم حمایت کرد و گفت که این توییت «از نظر حفظ امنیت و جایگاه کشورهای خلیج فارس، چه در سطح حکومتها و چه در میان ملتها، اهمیت تاریخی چشمگیری دارد».
با این حال، برخی دیگر حمد بن جاسم را متهم کردند که در پی منافع کشورهای حاشیه خلیج فارس نیست.
یک کاربر هم نوشت که به نظر میرسد بن جاسم «از طرف نهادی غیررسمی سخن میگوید که دارای دستور کاری برای ترسیم نقشه منطقه پس از ایران است».
حمد بن جاسم بن جبر آل ثانی کیست؟
شیخ حمد بن جاسم بن جبر آل ثانی از سال ۱۹۹۲ تا ۲۰۱۳ وزیر خارجه قطر بود. در دوران مسئولیت او، وزارت خارجه قطر در سال ۲۰۰۶ نقش فعالی در تلاش برای پایان دادن به جنگ میان اسرائیل و حزبالله لبنان ایفا کرد.
او در سال ۲۰۰۷ به عنوان نخستوزیر قطر جایگزین شیخ عبدالله بن خلیفه آل ثانی شد. حمد بن جاسم همزمان با نخستوزیری، همچنان وزارت خارجه را نیز در اختیار داشت.
در سال ۲۰۱۳، شیخ حمد بن خلیفه آل ثانی، امیر پیشین قطر، به طور رسمی قدرت را به شیخ تمیم، پسر و ولیعهدش، واگذار کرد. شیخ تمیم پس از به قدرت رسیدن حمد بن جاسم را از نخستوزیری و وزارت خارجه برکنار کرد.
