وعده «مردانگی خارقالعاده»؛ چرا جوانان آمریکایی به کلیساهای روسی میپیوندند؟
«خیلیها از من میپرسند: پدر موزز، چطور میتوانم مردانگیام را به سطحی خارقالعاده برسانم؟»
در یک ویدیوی یوتیوب، کشیشی را میبینیم که خیلی صریح و بیپروا نوعی مردانگی قوی و سنتی را تبلیغ میکند.
شلوار جین تنگ، روی هم انداختن پاها، استفاده از اتو، اصلاح ابروها و حتی خوردن سوپ، از جمله کارهایی است که او آنها را بیش از حد زنانه میداند و مسخره میکند.
ویدیوهای دیگری هم از پدر موزِز مکفرسون – پدری تنومند با پنج فرزند – وجود دارد که در آنها با موسیقی هویمتال وزنه میزند.
او در خانوادهای پروتستان بزرگ شده و مدتی به عنوان کارگر سقفساز کار کرده است. اما اکنون کشیش «کلیسای ارتدکس روسی خارج از روسیه» در جورجتاون، واقع در ایالت تگزاس آمریکا است.
این کلیسا که دفتر مرکزی آن در نیویورک است و شبکهای جهانی دارد، اخیرا در بخشهایی از آمریکا در حال گسترش است. دلیل آن عمدتا تغییر مذهب افراد از آیینهای دیگر است.
در شش ماه گذشته، پدر موزز ۷۵ نفر از پیروان جدید را برای غسل تعمید در کلیسای خود به نام «مادر خدا»، واقع در شمال آستین، آماده کرده است.
او میگوید: «وقتی من و همسرم بیست سال پیش به ارتدکس گرویدیم، به آن لقب «بهترین راز پنهان» را داده بودیم، چون مردم اصلا نمیدانستند ارتدکس چیست. اما در یک سال و نیم گذشته، جمعیت کلیسای ما سه برابر شده است.»
در طول آیین عشای ربانی روز یکشنبه در کلیسای پدر موزز، تعداد مردان بین ۲۰ تا ۴۰ سالهای که در انتهای شبستان دعا میخوانند و صلیب میکشند، توجهم را جلب میکند. به نظر میرسد این دین – با سنتهایی که به قرن چهارم میلادی بازمیگردد – مردان جوانی را به خود جذب میکند که با زندگی مدرن آمریکایی کنار نیامدهاند.
تئودور، مهندس نرمافزار، به من میگوید که شغلی رویایی و همسری داشت که عاشقش بود، اما از درون احساس پوچی میکرد، انگار در دلش حفرهای وجود داشت. او معتقد است جامعه برخورد «بسیار خشنی» با مردان دارد و مدام به آنها میگوید که در اشتباه هستند. او از این موضوع شکایت دارد که مردان به خاطر این که میخواهند نانآور خانواده باشند و از همسری خانهدار حمایت کنند، مورد انتقاد قرار میگیرند.
تئودور میگوید: «امروزه به ما میگویند که چنین رابطهای بسیار مسموم است. اما اینطور نیست و نباید باشد.»
تقریبا تمام کسانی که با آنها ملاقات کردم، تصمیم گرفتهاند فرزندان خود را در خانه آموزش دهند. بخشی از این تصمیم به این باورشان برمیگردد که زنان باید خانواده را در اولویت قرار دهند، نه کار را.
پدر جان وایتفورد، کشیش ارشد کلیسای روسی در شهر اسپرینگ واقع در شمال هیوستون، میگوید آموزش در خانه، تضمین میکند که بچهها تربیت دینی داشته باشند و «راهی برای مراقبت از فرزندانتان» است، در حالی که از هرگونه حرف و حدیثی درباره «مسائل مربوط به تراجنسیتیها یا ۵۷ جنسیت مختلف و چیزهایی از این قبیل» دور میماند.
شمار مسیحیان ارتدکس آمریکا در مقایسه با میلیونها پیرو کلیساهای بزرگ انجیلی، بسیار اندک است و تنها حدود یک درصد از جمعیت را تشکیل میدهد. این شامل «ارتدکس شرقی» که در روسیه، اوکراین، اروپای شرقی و یونان رایج است و همین طور «ارتدکس مشرقی» از خاورمیانه و آفریقا میشود.
بسیاری «کلیسای ارتدکس روسی خارج از روسیه» را که به دست کشیشان و روحانیون فراری از انقلاب روسیه در سال ۱۹۱۷ تاسیس شد، به عنوان محافظهکارترین شاخه ارتدکس در آمریکا توصیف میکنند. این جامعه دینی کوچک بسیار پرسر و صدا است و آنچه در درون آن رخ میدهد، بازتابی از تغییرات سیاسی گستردهتر است، به ویژه پس از چرخش چشمگیر دونالد ترامپ رئیسجمهور آمریکا به سوی مسکو.
اگرچه شمار واقعی کسانی که تغییر دین دادهاند مشخص نیست، اما مرکز پژوهشی پیو گزارش داده است که ۶۴ درصد از مسیحیان ارتدکس در آمریکا را مردان تشکیل میدهند، در حالی که این رقم در سال ۲۰۰۷ حدود ۴۶ درصد بود.
یک مطالعه محدودتر روی ۷۷۳ نفر از نوکیشان، این روند را تایید میکند. بیشتر تازهواردان مرد هستند و بسیاری میگویند که همهگیری کرونا آنها را به جستوجوی ایمان جدید سوق داده است. این نظرسنجی را «کلیسای ارتدکس در آمریکا» انجام داده که در اواخر قرن هجدهم توسط راهبان روس در آلاسکا تاسیس شد و اکنون بیش از ۷۰۰ کلیسا، هیئت تبلیغی، صومعه و موسسه در آمریکا، کانادا و مکزیک دارد و خود را به عنوان کلیسای ارتدکس روسی معرفی میکنند.
پروفسور اسکات کنورثی، که تاریخ و اندیشه مسیحیت ارتدکس شرقی – به ویژه در روسیه معاصر – را مطالعه میکند، میگوید شعبه «کلیسای ارتدکس در آمریکا» در شهر سینسیناتی «کاملاً مملو از جمعیت شده است».
او ۲۴ سال است که به همین کلیسا میرود و میگوید تعداد جمعیت آنها ثابت بود تا زمانی که قرنطینه کووید شروع شد. از آن زمان، همیشه جریانی از تازهواردها و کسانی که برای غسل تعمید آماده میشدند، وجود داشته است.
پروفسور کنوورثی میگوید: «این فقط پدیدهای در کلیسای منطقه من یا چند جای دیگر در تگزاس نیست. این پدیده قطعا گستردهتر است.»
فضای دیجیتال نقشی کلیدی در این موج تازه تغییر دین دارد. پدر موزز در فضای آنلاین دنبالکنندگان زیادی دارد. وقتی عکسی از نتیجه مثبت تست بارداری همسرش برای آوردن ششمین فرزندشان را در صفحه اینستاگرامش به اشتراک میگذارد، ششهزار لایک میگیرد.
اما دهها پادکست و ویدیوی دیگر نیز از سوی روحانیون ارتدکس و گروهی از دنبالکنندگان عمدتا مرد منتشر میشوند.
پدر موزز به جماعتش میگوید که دو راه برای خدمت به خدا وجود دارد: راهب یا راهبه شدن، یا ازدواج کردن. کسانی که راه دوم را انتخاب میکنند، باید از روشهای جلوگیری از بارداری پرهیز کنند و تا حد امکان فرزند داشته باشند.
پدر موزز میگوید: «یک قدیس در تاریخ کلیسا را به من نشان بدهید که هر نوع جلوگیری از بارداری را تایید کرده باشد.» این کشیش خودارضایی – یا به گفته کلیسا «سوءاستفاده از خود» – را به عنوان «رفتاری حقیرانه و غیر مردانه» محکوم میکند.
پدر موزز میگوید ارتدکس بودن در شرایطی که «در غرب، همه چیز خیلی زنانه شده … مردانه نیست، بلکه یک امر طبیعی است» به عقیده او، برخی کلیساهای پروتستان عمدتا برای زنان طراحی شدهاند.
او میگوید: «من دوست ندارم به مراسمی بروم که شبیه کنسرت تیلور سوئیفت است. اگر به زبان موسیقیهای نیایشی نگاه کنید، میبینید خیلی احساساتی است، برای مردها نیست.»
الیسا بیلتیچ دیویس، یک پروتستان پیشین که اکنون عضو کلیسای ارتدکس یونانی در شهر آستین است، معلم کلاسهای یکشنبه و صاحب یک پادکست است. او میگوید بسیاری از نوکیشان از «افراد ضد-ووک» هستند و گاهی در مورد ایمان جدیدشان – به ویژه در کلیسای روسی – ایدههای عجیبی دارند.
الیسا میگوید: «آنها این دین را به عنوان نوعی نظامیگری خشک، انضباطی، مردانه و اقتدارگرا میبیند. این کمی خندهدار است. گویی همان پیوریتنهای قدیم آمریکا و دیوانگیهایشان دوباره سر برآورده است.»
باک جانسون ۲۵ سال است بهعنوان آتشنشان کار میکند و مجری پادکست «کانترفلو» است.
او میگوید ابتدا از ورود به کلیسای محلی ارتدکس روسی میترسید، چون خودش «ظاهر متفاوتی دارد و پر از خالکوبی است»، اما میگوید آنها با آغوش باز از او استقبال کردند. او همچنین تحت تاثیر این موضوع قرار گرفت که این کلیسا در طول تعطیلیهای کووید باز بود.
باک روی کاناپهای نشسته و در برابر دو صفحه نمایش بزرگ تلویزیون در خانهاش در لاکهارت میگوید که ایمان تازهاش در حال تغییر دیدگاهش نسبت به جهان است.
او میگوید: «نگرش منفی آمریکاییها نسبت به روسیه چیزی است که مرا نگران میکند.» او به من گفت که رسانههای بزرگ و سنتی، تصویری تحریفشده از حمله به اوکراین ارائه میدهند.
باک میگوید: «فکر میکنم این باقیمانده از نسلی در آمریکاست که در دوران جنگ سرد زندگی کردهاند و به دلیلی که من دقیقا آن را درک نمیکنم، میگویند روسیه بد است.»
اسقف کیریل، رئیس کلیسای روسی در مسکو، سرسختانه از تهاجم به اوکراین حمایت کرده، آن را جنگی مقدس خوانده و با قربانیان جنگ چندان ابراز همدردی نکرده است. وقتی از پدر جان وایتفورد، کشیش ارشد، درباره عالیترین مقام کلیسایی روسیه میپرسم – کسی که خیلیها او را جنگطلب میدانند – او به من اطمینان میدهد که سخنان این اسقف تحریف شدهاند.
تصاویر و ویدیوهایی از پوتین که در مراسم کلیسای نجاتدهنده مسیح در مسکو آیات کتاب مقدس را نقل میکند، شمع به دست میگیرد یا در جشن غسل تعمید در آب یخ فرود میرود، گویا در دل خیلیها اثر گذاشته است. برخی – در آمریکا و کشورهای دیگر – روسیه را آخرین سنگر مسیحیت واقعی میدانند.
حدود یک دهه پیش، یک نوکیش دیگر از ایالت تگزاس به نام پدر جوزف گلیسون، که به کشیشی ارتدکس تبدیل شده بود، به همراه همسرش و هشت فرزندشان از آمریکا به روستای بوریسوگلبسکی در چهار ساعتی شمال مسکو نقل مکان کردند.
او در مصاحبهای گفته بود: «در روسیه ازدواج همجنسگرایان وجود ندارد، پیوند مدنی وجود ندارد، جایی است که میتوانید فرزندانتان را در خانه آموزش دهید و البته عاشق تاریخ هزارساله مسیحیت ارتدکس در اینجا هستم.»
این مرد تگزاسی با ریش باریک و بلند، در خط مقدم جنبشی قرار دارد که از محافظهکاران میخواهد به روسیه مهاجرت کنند. آگوست گذشته، پوتین نوعی ویزای سریع برای ارزشهای مشترک معرفی کرد؛ مخصوص کسانی که از لیبرالیسم غربی گریزان هستند.
در تگزاس، باک به من میگوید که او و دیگر تغییر مذهبدهندگان، از لذتجویی لحظهای و مصرفگرایی آمریکایی دست کشیدهاند.
باک میگوید: «ما به چیزهایی در بلندمدت فکر میکنیم، مثل سنتها، عشق به خانواده، جامعه و همسایهها.»
«فکر میکنم ارتدکس بودن به خوبی با ما جور درمیآید، به ویژه در تگزاس.»
