محمد سنوار، رهبر حماس در غزه کیست که اسرائیل میگوید او را کشته است؟
- یحیی کناکریه
- بیبیسی عربی
- دراردن
بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، روز چهارشنبه اعلام کرد که ارتش اسرائیل محمد سنوار، رهبر حماس در غزه را کشته است که «یکی از مهمترین افراد تحت تعقیب» اسرائيل و برادر کوچک یحیی سنوار، رهبر سابق حماس بود.
حماس هنوز کشته شدن محمد سنوار را تایید یا تکذیب نکرده است.
محمد سنوار کیست؟
گمان میرود محمد سنوار پس از کشته شدن برادرش یحیی سنوار به یکی از تصمیمگیرندگان اصلی در غزه تبدیل شده بود. یحیی سنوار، رهبر سابق حماس و معمار اصلی حملات ۷ اکتبر ۲۰۲۳ که آغازگر جنگ اسرائیل در غزه بود، اکتبر گذشته به دست نیروهای اسرائیلی کشته شد.
اسرائیل همچنین محمد ضیف، فرمانده شاخه نظامی حماس، موسوم به گردانهای عزالدین قسام را هم کشته بود.
خبر کشتن محمد سنوار در حالی اعلام شده که با گذشت بیش از ۱۹ ماه از آغاز جنگ غزه، مذاکراتی برای دستیابی به توافق تبادل گروگانها، زندانیان و بازداشتشدگان میان اسرائیل و حماس در جریان است.
محمد سنوار از برجستهترین رهبران نظامی در گردانهای عزالدین قسام به شمار میآمد و در غزه نفوذ زیادی داشت.
او پیشتر در ردههای رهبری امنیتی فعالیت میکرد و رابطه نزدیکی با برادرش یحیی داشت. همین امر احتمال معرفی او به عنوان جانشین رهبر حماس را افزایش داده بود.
اسرائیل در طول سالها دست کم پنج بار تلاش کرده بود او را هدف قرار دهد، اما گفته میشود همه این تلاشها ناکام مانده بود. همچنین نام او در جریان به اسارت گرفتن گیلعاد شلیط، سرباز اسرائیلی و ایفای نقشهای نظامی در جنگ کنونی غزه مطرح بوده است.
یک روزنامهنگار فلسطینی در گفتوگو با بیبیسی گفت که اطلاعات زیادی درباره محمد سنوار در منابع عربی و فلسطینی موجود نیست، زیرا او به دلیل موقعیت نظامیاش و تمایل به فعالیتهای پنهانی، کمتر در انظار عمومی ظاهر میشد.
در اینجا اطلاعاتی را که از او موجود است، مرور میکنیم.
برادر یحیی سنوار
محمد سنوار در سال ۱۹۷۵ در شهر خان یونس به دنیا آمد. در آن زمان برادرش یحیی ۱۳ ساله بود. خانواده آنها در سال ۱۹۴۸ بعد از آواره شدن از روستایی در نزدیکی عسقلان، در جنوب غزه ساکن شدند.
در سال ۱۹۹۱، محمد سنوار به ظن «فعالیتهای تروریستی» ۹ ماه در زندان کتسیعوت اسرائیل زندانی شد.
به گزارش روزنامه جروزالم پست، اعتماد به نفس و جایگاه محمد سنوار از سال ۲۰۰۰ به بعد، همزمان با تشدید حملات حماس علیه اسرائیل، افزایش یافت. شهرت او به عنوان «برادر یحیی» نیز در دورانی که یحیی سنوار در اسرائیل زندانی بود، بیشتر شد.
او روابط نزدیکی با فرماندهان میدانی برقرار کرد که بعدها به چهرههای کلیدی در حماس تبدیل شدند و شانهبهشانه آنها کار کرد. به نوشته این روزنامه اسرائیلی، این افراد شامل محمد ضیف، سعد العرابید و سایرین بودند که در توسعه توان نظامی حماس نقش داشتند.
مقامهای اسرائیلی میگویند محمد سنوار از جمله افرادی بود که در سال ۲۰۰۶ در گروگانگیری گیلعاد شلیط، سرباز اسرائیلی، نقش داشت؛ ماجرایی که در نهایت به آزادی برادرش یحیی منجر شد. در این مبادله، شلیط در مقابل ۱۰۲۷ زندانی فلسطینی آزاد شد.
محمد سنوار دههها زندگی پنهانی داشت تا از دستگیری یا کشته شدن به دست نیروهای امنیتی اسرائیل در امان بماند.
«مرد سایه»
او سالها به صورت مخفیانه فعالیت میکرد و به همین دلیل لقب «مرد سایه» را گرفت. او با کسب تجربه عملیاتی، به یکی از چهرههای کلیدی در استراتژی نظامی حماس تبدیل شد.
بسیاری از مردم تا پیش از ویدیویی که ارتش اسرائیل در سال ۲۰۲۳ منتشر کرد، محمد سنوار را نمیشناختند. در آن ویدیو او در حال عبور با خودرو از تونلی بزرگ در نزدیکی گذرگاه بیت حانون دیده میشد
«بیرحمتر از یحیی»
منابع نظامی اسرائیل که جروزالم پست به نقل از آنها گزارش داده، محمد سنوار را «بیرحمتر» از برادرش یحیی توصیف کردهاند.
آنها گفتهاند: «در ۲۵ سال گذشته، رویداد مهمی در ساختار نظامی حماس نبوده که محمد سنوار در آن مشارکت نداشته باشد. او به عنوان فرمانده خان یونس فعالیت میکرد، جایگاهی مهم که حتی فرماندهان بعد از او هم تحت نفوذش بودند.»
«دانستن این مسئله مهم است که او نماینده محمد ضیف در میدان بود؛ با جنگجویان و فرماندهان تیپ و گردان در ارتباط بود و همین جایگاهش را تقویت میکرد.»
مذاکرات تبادل گروگانها و زندانیان
رسانههای عربی و اسرائیلی گزارش دادهاند که مذاکرات اخیر برای دستیابی به آتشبس در غزه «به طور کامل شکست نخورده است»، اما محمد سنوار «که در این مذاکرات نقش داشته، مواضعی سختگیرانهتر از برادرش یحیی سنوار در پیش گرفته است.»
آنها همچنین گزارش دادهاند که محمد سنوار در «مذاکرات با اسرائیل درباره آزادی گروگانهای اسرائیلی و زندانیان فلسطینی» مشارکت داشته و در ساخت تونلهای غزه نقش عمدهای ایفا کرده است.
بازسازی حماس
به گزارش روزنامه وال استریت ژورنال، محمد سنوار در حال «بازسازی جنبش از طریق جذب جنگجویان جدید در نوار غزه و سوق دادن اسرائیل به سمت یک جنگ فرسایشی» بوده است.
این روزنامه نوشت: «حماس در پاییز گذشته پس از کشته شدن یحیی سنوار ضربه سنگینی خورد، اما جنگ مداوم در نوار غزه همزمان نسلی تازه از جنگجویان را پرورش داده و غزه را مملو از مهمات عملنکرده کرده است؛ مهماتی که این جنبش برای استفاده در نبردهای جاری خود به بمب تبدیل میکند.»
این روزنامه به نقل از امیر عفیفی، سرلشکر بازنشسته ارتش اسرائیل، نوشته است: «کارزار جذب نیرو و جنگهای مداوم تحت رهبری محمد سنوار، چالشی تازه برای اسرائیل محسوب میشود… سرعت بازسازی توانمندیهای حماس سریعتر از روند نابودی آنها به دست ارتش اسرائیل است.»
عفیفی تاکید کرد که محمد سنوار «همه چیز را مدیریت میکند» و «محور اصلی تلاشهای مربوط به بازسازی حماس» است. او گفت: «پس از ترور یحیی سنوار، رهبران جنبش در خارج تصمیم گرفتند به جای آن که یک رهبر جدید انتخاب کنند، یک شورای رهبری تشکیل دهند، اما جنگجویان حماس در غزه از این تصمیم تبعیت نکردند و اکنون تحت رهبری سنوار کوچک به طور مستقل عمل میکنند.»
