نیویورک تایمز: شبکه تونل‌های زیرزمینی، هراس از برنامه هسته‌ای ایران را افزایش می‌دهد
منبع تصویر، DigitalGlobe/Getty
تصویر ماهواره‌ای از تاسیسات نطنز - منابع آمریکایی و اسرائیلی ساخت تاسیسات زیرزمینی در منطقه نطنز را تایید کرده‌اند
روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز در گزارشی با عنوان «شبکه تونل‌های زیرزمینی هراس از برنامه هسته‌ای ایران را افزایش می‌دهد» به بررسی برنامه اتمی ایران و موضع ایالات متحده و کشورهای منطقه به خصوص عربستان سعودی و اسرائیل نسبت به آن پرداخته است.
نویسندگان این گزارش گفته‌اند که در آستانه سفر جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا، به اسرائیل و عربستان سعودی «دو رقیب منطقه‌ای ایران»، منابع اطلاعاتی ایالات متحده و اسرائیل ناظر حفر شبکه تونلی گسترده‌ای در جنوب سایت هسته‌ای نطنز هستند و آن را بزرگترین اقدام حکومت ایران برای ساخت تاسیسات اتمی مقاوم در برابر «بمب‌های سنگرشکن» می‌دانند. این نوع بمب قدرت نفوذ و تخریب تاسیسات در عمق زمین را دارد.
ارزیابی مراجع اطلاعاتی دو کشور در مورد قصد ایران از حفر این تونل‌ها و تهدیدات فوری ناشی از آن یکسان نیست اما با سفر منطقه‌ای جو بایدن قطعا بحث درباره برنامه اتمی ایران باز هم داغ خواهد شد.
به نوشته نیویورک تایمز، گزارش‌های کارشناسی حاکی از آن است که ایران بیش از هر زمان دیگری به ساخت بمب اتمی نزدیک شده ولو اینکه، به اعتقاد بسیاری از اعضای شورای امنیت ملی جو بایدن، هدف آن کشور رسیدن به آستانه ساخت اما خودداری از تولید بمب است.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اوایل ماه جاری تایید کرد که ایران تنها چند هفته تا دستیابی به مواد لازم برای ساخت بمب فاصله دارد هرچند برای ساختن بمب به حداقل دو سال وقت نیاز خواهد داشت.
اخیرا ژنرال کنث مکنزی، فرمانده سابق واحد فرماندهی مرکزی آمریکا که ایران هم در حوزه ماموریت آن قرار دارد، گفت که حکومت ایران در نظر دارد از قدرت اتمی خود به عنوان اهرم فشار در مذاکره با آمریکا و کسب امتیازات اقتصادی استفاده کند. در حال حاضر، شانس بازگشت آمریکا و ایران به توافق اتمی موسوم به برجام -دست‌کم در شرایط کنونی - عملا مرده است.
گزارش نیویورک تایمز با اشاره به اقدامات اخیر ایران در کاهش همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که به گفته رئیس آژانس "ضربه مهلکی" به چشم‌انداز بازگشت به برجام زده، به نقل از کارشناسان مرکز مطالعات بین‌المللی وودرو ویلسون نوشته است که ایران در نظر دارد "به آستانه" تولید بمب اتمی برسد اما گام نهایی یعنی ساخت بمب را برندارد. به گفته این کارشناسان، اقدام ایران در ساخت تاسیسات اتمی، هشدار به دولت آمریکا در مورد عواقب شکست دیپلماسی و فشار بر ایالات متحده برای یک توافق جدید است.
منبع تصویر، Getty Images
بایدن و بنت، رئیس جمهوری آمریکا و نخست وزیر اسرائیل - برنامه اتمی ایران محور اصلی در دستور کار مذاکرات بایدن در سفر به منطقه خواهد بود
پادکست چشم‌انداز بامدادی رادیو بی‌بی‌سی – دوشنبه ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۱
پادکست
پایان پادکست
شبکه تونل در دامنه کوه ظهور می‌کند
در این گزارش آمده است که تاسیسات نطنز، که در یک قطعه زمین بایر ایجاد شده، محور اصلی فعالیت هسته‌ای ایران بود که به گفته مقامات دولتی آن کشور، برای مقاصد صلح‌آمیز دنبال می‌شود هرچند، به نوشته این روزنامه، شواهدی که بعضی از آن را اسرائیلی‌ها از یک انبار در نزدیکی تهران ربودند «خلاف آن را نشان می‌دهد». این شواهد حاکی از آن است که ایران به مدت دو دهه برنامه تولید بمب اتمی را دنبال کرده و اگر ساخت بمب را به نفعش تشخیص دهد، آن را خواهد ساخت.
به نوشته این روزنامه، تاسیسات نطنز در زیر زمین ساخته شده اما عمق چندانی ندارد و هدف آسانی برای بمباران هوایی، یعنی اقدامی است که اسرائیلی‌ها چند بار به انجام آن نزدیک شدند، اما حمله اصلی به این سایت نه از هوا، بلکه به صورت یک عملیات سایبری مشترک اسرائیل و آمریکا با رمز «بازی‌های المپیک» اجرا شد و سانتریفیوژهای نطنز را از دور تولید خارج کرد. به گفته نیویورک تایمز، این نوع حملات بارها در دوره ریاست جمهوری جورج بوش و باراک اوباما به اجرا درآمد اما در حدی نبود که باعث توقف کار این تاسیسات شود.
نیویورک تایمز یادآور می‌شود که موفقیت‌آمیزترین طرح ایران برای ساخت تاسیسات اتمی امن، ایجاد سایت فردو بوده که در سال ٢٠٠٩ لو رفت. تاسیسات جدید در نزدیکی سایت نطنز نیز شبیه فردو است که انهدام آن به بمب‌های سنگرشکن عظیم آمریکایی نیاز دارد که هنوز در اختیار اسرائیل قرار نگرفته است.
مقامات دولت آمریکا می‌گویند از بیش از یک سال پیش ساخت تاسیسات جدید را زیر نظر دارند اما تکمیل آن چند سال دیگر به طول خواهد انجامید و به اعتقاد آنان، منظور از آن جایگزین کردن یک مرکز مونتاژ سانتریفیوژ است که اسرائیل در آوریل سال ٢٠٢٠ ظاهرا از طریق نفوذی‌های خودی، آن را نابود کرد.
مقامات دولت بایدن معتقدند برای مقابله با تاسیسات جدید زمان زیادی وجود دارد چه این مقابله از طریق مذاکره صورت گیرد و چه با توسل به زور اما هدف ایران از ایجاد این تاسیسات تاکید بر آمادگی برای تولید بمب اتمی در ابعاد گسترده است تا از آن به عنوان اهرم فشار در مذاکرات بازگشت به برجام یا برای مذاکرات دیگر پس از انقضای اعتبار بخش عمده برجام در سال ٢٠٢٣ استفاده کند.
منبع تصویر، Getty Images
گانتز با افشای اطلاعات مربوط به طرح احداث تونل زیرزمینی ایران مقامات آمریکایی و اسرائیلی را غافلگیر کرد
اما از نظر اسرائیلی‌ها، این مجموعه تونل به منزله شواهد بیشتری از تلاش بی‌وقفه ایران برای رسیدن به بمت اتمی است. برای بسیاری از رهبران نظامی و اطلاعاتی اسرائیل، این طرح می‌تواند توجیهی برای حملات سریع اسرائیل به اهداف هسته‌ای و موشکی ایران و پژوهشگران و مهندسان دست‌اندرکار آن باشد.
بنی گانتز، وزیر دفاع اسرائیل، در سخنانی در اواسط ماه مه مقامات دولتی آمریکا و اسرائیل را با افشای اطلاعات مربوط به این تاسیسات غافلگیر کرد. او گفت: «همین حالا هم ایران تلاش می‌کند تا برنامه تولید و نصب ۱۰۰۰ سانتریفیوژ پیشرفته IR۶ را در تاسیسات هسته‌ای خود تکمیل کند که از جمله شامل تاسیسات جدیدی در یک سایت زیرزمینی در نزدیکی نطنز است.» ایرانی‌ها که یک سال پیش اعلام کرده بودند در پاسخ به حملات اسرائیل تاسیسات جدیدی خواهند ساخت، این اظهارات را رد نکردند.
حمله به شاغلان تاسیسات اتمی
در هفته‌های اخیر، حملات و ترور ایرانی‌های شاغل در سمت‌های نظامی کلیدی بار دیگر شدت گرفته هرچند هدف‌های این حملات به اندازه محسن فخری‌زاده شناخته شده نبوده‌اند.
مقامات اسرائیلی می‌گویند ساخت تاسیسات جدید که تقریبا در همان زمان ترور فخری‌زاده آغاز شد بسیار بزرگتر از آن است که برای جایگزینی تاسیسات مونتاژ سانتریفیوژ ویران شده در دو سال پیش ضرورت داشته باشد.
تعدادی از منابع اسرائیلی می‌گویند هدف نهایی ایران استفاده از این تاسیسات برای غنی‌سازی اورانیوم در مقیاس انبوه با استفاده از خانواده‌ای از سانتریفیوژهای پیشرفته است که ایران قبلا نصب آزمایشی آنها را در تاسیسات قدیمی خود آغاز کرده است. مقامات آمریکایی هم معتقدند تاسیسات جدید بسیار بزرگ بوده و از آن به خوبی محافظت می‌شود.
با این حال، ایالات متحده متقاعد نشده است که ایران قصد دارد از این تاسیسات برای غنی سازی اورانیوم استفاده کند و برخی مقامات ارشد دولت آمریکا این احتمال را در نظر می‌گیرند که شاید هدف ایران استفاده از این تاسیسات به جای تاسیسات مونتاژ سانتریفیوژ باشد که اسرائیل منهدم کرده است.
منبع تصویر، Reuters
برخی کارشناسان آمریکایی برنامه موشکی و پهپادی ایران را مهمتر از برنامه اتمی می‌دانند
روی زمین، خلوص نگران‌کننده اورانیوم
برای مقامات دولت بایدن، مشکل فوری‌تر این است که ایران با موفقیت فعالیت غنی‌سازی اورانیوم خود را برای دستیابی به خلوص ۶۰ درصد پیش می‌برد که به مراتب بالاتر از خلوص مورد نیاز برای مقاصد غیرنظامی است. آنان همچنین با نگرانی شاهد سرمایه‌گذاری عظیم ایران در ساخت موشک، پهپاد و سایر سلاح هایی هستند که می‌توان علیه عربستان سعودی و اسرائیل به کار برد.
البته اورانیوم ۶۰ درصدی دارای خلوص لازم برای تولید سلاح اتمی نیست اما از آنجا که ایران توانسته ظرف چند ماه مقادیری از این اورانیوم را ذخیره کند، تخمین‌های قبلی در مورد زمان لازم برای ساخت بمب اتمی توسط این کشور کاهش یافته است. البته مقامات آمریکایی معتقدند که ایران هنوز گام اساسی را برای ساخت بمب اتمی برنداشته اما اسرائیلی‌ها با این ارزیابی مخالفند.
با وجود همه اینها، برخی مقامات پیشین آمریکایی می‌گویند که البته ایران امکان ساخت یک بمب اتمی را دارد اما ساخت بمب اتمی با تولید سلاحی کوچک که بتوان آن را روی موشک نصب و به سوی هدف پرتاب کرد یکی نیست.
ژنرال مکنزی که پس از بازنشستگی از سمت نظامی خود از روز چهارشنبه به سمت مدیر اجرایی موسسه امنیت جهانی و ملی در دانشگاه فلوریدا جنوبی منصوب شده تاکید دارد که ایرانی‌ها «دوست دارند برنامه هسته‌ای را جلوی چشم ما بگیرند چون واکنش برانگیز است اما موضوع اصلی، ساخت موشک‌های بالستیک، موشک‌های کروز و پهپاد است.»
او می‌افزاید که «و این زمینه‌ای است که آنها ظرف پنج تا هفت سال گذشته پیشرفت‌های بزرگی در آن داشته‌اند.»
