محک/زرسنجه/سنگ معیار/ touchstoneلوح کوچکی از
سنگی تیره چون فیلدستون/fieldstone، سنگ
لوح/ slateیا لدایت/lydite
است که برای عیارگیری/assaying
همجوشه/آلیاژهای/alloys فلزات
کریمه/گرانبها/precious metal
بکار میرود. محک در دوره
هاراپا/ Harappaتمدن دره سند/Indus Valley Civilization
در حدود 1900-2600 پ.م. برای عیارگیری
فلزات نرم بکار می رفت. در یونان باستان/Ancient Greece هم استفاده می شد.
شیوه کار معیّر
کشیدن طلا روی محک اثری مشهود باقی می گذارد. از آنجا که همجوشها/آلیاژهای طلا/gold
رنگ های متفاوتی دارند می توان رنگ نمونه ناشناخته مورد سنجش را با نمونه های
دارای عیار معلوم مقایسه کرد. این روش از
دوران باستان رایج بوده ولی امروزه آزمایش های دیگر هم امکان پذیر است. اثر ایجاد شده روی محک در برابر درجات معینی از
اسید نیتریک/nitric acid یا تیزاب
سلطانی/aqua regia به واکنش پرداخته کیفیت طلا را عیان سازند. طلای عیار/carat 24 تغییری نمی کند در حالی که طلای 14در
برابر اسید نیتریک واکنش نشان داده حل می شود.
برای سنجش عیارهای بالاتر از14 تیزاب سلطانی بکار میرود. امروزه روش های دیگری چون کوپلاسیون
و اسپکتوفوتومتری هم بکار می رود.
