در رفاقت پوتین و کیم، چین قدرت واقعی است
- لورا بیکر
- گزارشگر ویژه چین، بی‌بی‌سی
به آغوش کشیدن همدیگر روی باند فرودگاه در ساعت سه صبح، پرتره‌های عظیم کیم جونگ اون و ولادیمیر پوتین که در کنار همدیگر در مرکز پیونگ‌یانگ نصب شده‌اند، و سربازان گارد احترام که خبردار ایستاده‌اند – همه این‌ها اصولا به شکلی طراحی شده بودند که غرب را نگران کند.
نخستین سفر آقای پوتین برای دیدار از پیونگ‌یانگ از سال ۲۰۰۰ تا امروز، فرصتی بود برای روسیه و کره شمالی تا دوستی‌شان را به رخ دیگران بکشند. که البته وقتی آقای کیم «حمایت کاملش» را از تهاجم روسیه به اوکراین نشان داد، آن را به رخ هم کشیدند.
سئول، توکیو، واشنگتن و بروکسل، خطرات بزرگی در این کلمات و ملاقات‌های به دقت طراحی‌شده خواهند دید. اما واقعیت این است که این دو رهبر در حال حاضر به شدت به یکدیگر نیاز دارند؛ آقای پوتین شدیدا به مهمات نیاز دارد تا بتواند به جنگ ادامه بدهد و کره شمالی هم به پول.
اما قدرت واقعی در منطقه، در پیونگ‌یانگ حضور نداشت – و البته نمی‌خواست که حضور داشته باشد. آقای پوتین و آقای کیم، جلوی در خانه چین ایستاده‌اند و با هم رفاقت می‌کنند. به همین دلیل هر دو نفر می‌دانند که نباید دست به اقدامی بزنند که چین را تحریک کند؛ کشوری که هم برای روسیه و هم برای کره شمالی یک منبع حیاتی برای تجارت و دور زدن تحریم‌های بین‌المللی است.
و حتی وقتی آقای پوتین از «دوستی مستحکم» با آقای کیم صحبت می‌کند، از محدودیت‌هایش خبر دارد. و این محدودیت، شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین است.
پکن محتاطانه تماشا می‌کند
نشانه‌هایی وجود دارد مبنی بر این‌که آقای شی از ائتلاف نوظهور بین این دو متحدش راضی نیست.
گزارش ها حاکی از آن است که پکن بلافاصله پس از دیدار شی و پوتین در ماه مه از رئیس جمهوری روسیه خواسته بود که در ادامه آن سفر از پیونگ یانگ بازدید نکند. به نظر می رسد مقامات چینی دوست نداشتند که چنین سفری در آن سفر گنجانده شود.
آقای شی تا همین‌جا به شدت از سوی آمریکا و اروپا تحت فشار قرار گرفته که دست از حمایت روسیه بردارد و به این کشور قطعاتی نفروشد که به جنگ در اوکراین دامن می‌زند.
او نمی‌تواند این هشدارها را نادیده بگیرد. همانطور که جهان به بازار چین نیاز دارد، پکن هم به توریست خارجی و سرمایه‌گذاری نیاز دارد تا بتواند از پس کندی رشد اقتصادی بربیاید و جایگاهش را به عنوان دومین اقتصاد بزرگ دنیا حفظ کند.
چین در حال حاضر دیگر برای شهروندان بخش‌هایی از اروپا و همچنین تایلند و استرالیا، ویزا نمی‌خواهد. ضمن این‌که بار دیگر فرستادن پانداهای معروف چین به باغ‌وحش‌های خارجی از سرگرفته شده است.
تصویری که از چین در نگاه دیگران شکل می‌گیرد، برای بلندپروازی‌های رهبر چین که می‌خواهد نقشی بزرگتر در عرصه جهانی داشته باشد و آمریکا را به چالش بکشد، بسیار اهمیت دارد. او قطعا نمی‌خواهد به یک حکومت مطرود تبدیل شود یا خود را در معرض فشارهای تازه‌ای از سوی غرب ببیند. همزمان، او هنوز در حال مدیریت روابطش با مسکوست.
اگرچه شی جین‌پینگ تهاجم به اوکراین را محکوم نکرده، اما در عین حال تا امروز کمک نظامی قابل توجهی هم به روسیه نکرده است. و در جریان ملاقاتشان در ماه مه، سخنان محتاط آقای شی کاملا در تضاد با تعارفات پر شور پوتین از آقای شی بود.
چین تا این‌جا همچنین در جریان تلاش‌های آقای کیم برای توسعه تسلیحات هستهایاش، یک چتر حفاظتی سیاسی برای رهبر کره شمالی ایجاد کرده است و مرتب جلوی آمریکا را برای وضع تحریم‌های بیشتر علیه کره شمالی، می‌گیرد.
اما آقای شی علاقه‌ای ندارد که کیم جونگ اون، از آنچه که هست جسورتر شود.
آزمایش‌های تسلیحاتی پیونگ‌یانگ موجب شد تا ژاپن و کره جنوبی، تاریخ تلخ خود را کنار بگذارند و با ایالات متحده، یک پیمان دفاعی امضا کنند. و هر بار که تنش در شبه‌جزیره کره افزایش پیدا می‌کند، تعداد ناوهای آمریکایی در آب‌های اقیانوس آرام هم بیشتر می‌شود؛ اتفاقی که به وحشت آقای شی برای شکل‌گیری یک «ناتوی شرق آسیا» دامن می‌زند.
نارضایتی پکن شاید موجب شود که روسیه در تصمیمش برای فروش فناوری‌های بیشتر به کره شمالی، تجدید نظر کند. احتمال فروش فناوری‌های روسی به کره شمالی، یکی از بزرگترین نگرانی‌های آمریکا نیز هست.
آندری لنکوف، مدیر ان‌کی نیوز می‌گوید که او بدبین است: «من انتظار ندارم که روسیه مقدار بسیار بزرگی از فناوری نظامی در اختیار کره شمالی قرار بدهد.»
اگرچه توپخانه کره شمالی برای ماشین جنگی پوتین در اوکراین یک دوپینگ جانانه محسوب می‌شود، اما این دوپینگ در ازای دسترسی پیونگ‌یانگ به فناوری‌های موشکی، معامله چندان خوبی به نظر نمی‌رسد.
و چه بسا آقای پوتین به این نتیجه برسد که نمی‌ارزد دست به کاری بزند که دل چین را چرکین می‌کند؛ کشوری که خریدار نفت و گاز روسیه است و در جهانی که همه می‌خواهند او را منزوی کنند، یک متحد کلیدی باقی مانده است.
پیونگ‌یانگ حتی بیشتر از این به چین نیاز دارد. چین، تنها کشور دیگری است که به جز روسیه، کیم جونگ اون به آن سفر می‌کند. چیزی بین یک چهارم تا نیمی از نفت کره شمالی از روسیه می‌آید، اما دستکم ۸۰ درصد از تجارتش با چین است. یک تحلیلگر، رابطه چین و کره شمالی را شبیه به یک چراغ نفتی توصیف کرد که هیچ وقت خاموش نمی‌شود.
خلاصه این‌که هر قدر آقای پوتین و آقای کیم در تلاشند تا خود را نزدیک و متحد نشان بدهند، اما رابطه‌شان با چین بسیار مهم‌تر از آن چیزی است که در رابطه با یکدیگر به دست می‌آورند.
چین، مهم‌تر از آن است که بتوان از دستش داد
به رغم این‌که روسیه و کره شمالی در مبارزه با «غرب امپریالیست» خود را در یک جبهه می‌بینند، اما آنچه در حال حاضر شاهدش هستیم، یک ائتلاف جنگی است. این ائتلاف شاید در آینده توسعه پیدا کند، اما فعلا به رغم این‌که دو کشور سطح همکاری‌ها را به مرحله «اتحاد» ارتقا دادند، این نزدیکی فعلی، چیزی بیشتر از یک بده بستان نیست.
در جلسه دیدار آقای پوتین و آقای کیم، یک توافق جدید با نامی بسیار جالب - «توافق جامع استراتژیک برای شراکت بین دو کشور» - اعلام شد. اما حتی این توافق هم نمی‌تواند تضمین کند که پیونگ‌یانگ می‌تواند به تامین مهمات ادامه بدهد.
آقای کیم باید به فکر نیازهای نظامی خودش هم باشد، چرا که او خود جبهه‌‌ای دارد که نیاز به توجه دارد؛ «منطقه غیرنظامی» که مرز کره شمالی و جنوبی است.
تحلیل‌گران همچنین معتقدند که کره شمالی و روسیه از سیستم‌‌های متفاوتی استفاده می‌کنند و کیفیت سیستم کره شمالی بسیار پایین‌تر است و قدیمی محسوب می‌شود.
از این‌ها مهم‌تر، دهه‌‌هاست که روسیه و کره شمالی، اولویت سیاست خارجی همدیگر نبوده‌اند. در آن دورانی که ولادیمیر پوتین با غرب رابطه خوبی داشت، دو بار پیونگ‌یانگ را تحریم کرد و به گروه آمریکا، چین، کره جنوبی و ژاپن پیوست تا کره شمالی را قانع کنند که دست از تسلیحات هستهایاش بکشد.
وقتی کیم جونگ اون در سال ۲۰۱۸، تلاش گسترده‌ای برای برپایی توفانی از نشست‌های دیپلماتیک انجام داد، تنها یک بار با ولادیمیر پوتین ملاقات کرد. در عوض لبخند آقای کیم، بغل‌ها و دست‌دادن‌ها، همه برای مون جائه‌این، رئیس‌جمهور وقت کره جنوبی بود. آن‌ها سه بار با هم ملاقات کردند.
کیم جونگ اون همچنین با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، «نامه عاشقانه» رد و بدل کرد و بعد، سه بار با او ملاقات کرد؛ مردی که زمانی بهش گفته بود «عقب‌مانده» اما حالا ناگهان به یک انسان «ویژه» تبدیل شده بود. او با شی جین‌پینگ هم سه بار دیدار کرد؛ نخستین رهبر خارجی که با کیم جونگ اون به عنوان رهبر کره شمالی ملاقات کرد.
به همین دلیل، آقای پوتین در واقع عضو جدید این مهمانی است. با این حال به رغم این‌که آقای کیم برایش فرش قرمز پهن کرد و خیابان‌ها را گل‌باران کرد، آقای پوتین هنوز از خودش چیزی نشان نداده است.
رهبر روسیه در سرمقاله‌ای که برای روزنامه دولتی کره شمالی نوشت، غرب را متهم کرد که در راه ایجاد «یک نظم جهانی چند قطبی بر مبنای احترام مشترک به عدالت» خلل ایجاد می‌کند. آقای پوتین نوشت که روسیه و کره شمالی، در «مخالفت قاطع» با غرب در این زمینه، منافع مشترک دارند.
اما آنچه آقای پوتین برای خوش‌آمد آقای کیم انجام داد، به پای کاری که او برای آقای شی کرد نمی‌رسد. آقای پوتین، آقای شی را یک «برادر» توصیف کرد و همزمان، اقتصاد کند چین را به دلیل «جهش‌های توسعه» ستود. او حتی گفت که خانواده‌اش در حال یادگیری زبان ماندرین هستند.
او قطعا جرأت نمی‌کرد شی جین پینگ را ساعت‌ها منتظر نگه دارد و مانند قرار پیونگ یانگ دیر به محل برسد و نگاهی به موقعیت عجیبی که این دو با هم بر سر این‌که کدامشان باید اول سوار ماشین شود، نشان می‌دهد که آن‌ها هنوز بر سر این‌که کدامشان شریک مهم‌تری است به توافق نرسیده‌اند.
در برابر چین، هر دوی این کشورها دعاگو هستند. و بدون چین، آن‌ها و حکومت‌شان با دشواری روبه‌رو خواهند شد.
