سه دلیل برای اینکه چرا پوتین با کیم جونگ اون ملاقات می‌کند
- جونا مون
- بخش کره‌ای بی‌بی‌سی
بعد از ماه‌ها گمانه‌زنی، ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهوری روسیه امروز سه‌شنبه (۱۸ ژوپن) به کره‌شمالی سفر می‌کند؛ سفری که مدت‌هاست بسیاری انتظارش را می‌کشند.
این نخستین بار در ۲۴ سال گذشته است که آقای پوتین پایش را در شهر پیونگ‌یانگ می‌گذارد. در سال ۲۰۰۰ و آخرین باری که ولادیمیر پوتین به کره شمالی سفر کرد، کیم جونگ ایل، پدر رهبر فعلی در قدرت بود.
پوتین در ماه سپتامبر سال گذشته، دعوت کیم جونگ اون را برای سفر به پیونگ‌یانگ پذیرفت. این دو در آن زمان در حاشیه نشستی در پایگاه فضایی وستونچی در روسیه با هم ملاقات کرده بودند.
اگر ملاقات‌های قبلی دو رهبر، زمینه‌سازی روابط این دو محسوب می‌شد، این سفر، نشان‌دهنده پیشرفت قابل ملاحظه‌ای است که در روابط دو کشور به دست آمده است.
دیدار رهبران کره شمالی و روسیه موجب شده تا در عرصه جهانی نگاه‌ها متوجه سطح همکاری‌های نظامی دو کشور شود که احتمالا در مذاکرات پیش‌رو بر سرش به توافقی جدید دست خواهند یافت.
ضمن اینکه انتظار می‌رود دو کشور روابطشان را در بخش‌های کشاورزی، اقتصاد، توریسم و فرهنگ و هنر تقویت کنند.
یکی دیگر از جنبه‌های مهم این سفر، چگونگی برخورد آقای پوتین با موضوع تسلیحات پیشرفته کره شمالی و برنامه هسته‌ای این کشور است.
دکتر کیم دونگ-یاپ، استاد مطالعات کره شمالی در یکی از دانشگاه‌های کره جنوبی میگوید که نشست پیش‌روی رهبران دو کشور، احتمالا بیشتر یک مراسم رسمی است تا مذاکراتی عمیق برای رسیدن به نتایجی واقعی. باتوجه به نیازهای روسیه در روابطش با کره جنوبی، بعید است که همکاری روسیه و کره شمالی به سطحی برسد که برای سئول، ناراحت‌کننده باشد.
نظامی: روسیه به سلاح نیاز دارد، کره شمالی به تکنولوژی
ایالات متحده اخیرا اجازه داد تا تسلیحات ساخت این کشور که در اختیار نیروهای اوکراینی است، در خاک روسیه نیز استفاده شوند
با طولانی شدن جنگ اوکراین به مدت دو سال و نیم، کره شمالی و روسیه به شکل فزاینده‌ای برای تامین بخشی از نیازهایشان به یکدیگر وابسته شده‌اند.
دکتر نام سونگ-ووک، استاد دپارتمان اتحاد و دیپلماسی در دانشگاه کره، میگوید یکی از موضوعات اصلی مذاکرات دو کشور این خواهد بود که «چه مقدار از تسلیحات ساخت کره شمالی در اختیار روسیه قرار خواهد گرفت».
از نظر او، این امکان وجود دارد که مذکرات به موضوعاتی فراتر از توافق‌های کوتاه‌مدت درباره تسلیحات متعارف برسد. دو کشور ممکن است که بر سر همکاری‌های نظامی بیشتر، شامل سیستم‌های تسلیحاتی که به شکل مشترک ساخته شوند، به توافق برسند.
انتظار می‌رود که کره شمالی به دنبال چیزهایی بیشتر از غذا و سوخت باشد که در حال حاضر در ازای ارسال سلاح به روسیه دریافت می‌کند.
دکتر نام سونگ-ووک پیش‌بینی‌کرد که با توجه به شکست نظامی کره شمالی برای ارسال یک ماهواره اطلاعاتی به مدار زمین در ماه مه، احتمالا این کشور به دنبال کمک‌های فنی روسیه در زمینه فناوری‌های فضایی خواهد بود.
کمک‌های روسیه به عنوان یک قدرت مسلط فناوری‌های فضایی می‌تواند برای موفق شدن کره شمالی در ارسال ماهواره‌های بیشتر به فضا، نقشی بسیار کلیدی بازی کند.
انتظار می‌رود که کره شمالی برای بالابردن کیفیت تصاویر ماهواره‌های اطلاعاتی‌اش و همچنین توسعه زیردریایی هسته‌ای، از روسیه کمک بخواهد.
دکتر نام معتقد است که اگر مذاکراتی در زمینه تسلیحات هسته‌ای دربگیرد، به احتمال بسیار زیاد درباره‌اش اطلاع‌رسانی نخواهد شد.
آقای پوتین با حساسیت بسیار بالایی با مساله ورود تسلیحات غربی به اوکراین و تهدید مستقیم خاک روسیه از سوی این سلاح‌ها، برخورد کرده و از احتمال استفاده از سلاح هسته‌ای نیز صحبت کرده است.
اما دکتر نام میگوید که هرگونه همکاری هسته‌ای یا به اشتراک گذاشتن تسلیحات هسته‌ای در شبه‌جزیره کره، با واکنش منفی شدیدی در منطقه شمال شرق آسیا روبه‌رو خواهد شد و بسیاری از کشورهای همسایه، در کنار ایالات متحده با آن مخالفت خواهند کرد.
اقتصادی: روسیه نیروی کار می‌خواهد، کره شمالی ارز خارجی
همچنین این احتمال وجود دارد که روسیه و کره شمالی درباره افزایش همکاری‌های اقتصادی مذاکره کنند.
دکتر کنگ دانگ-ون، استاد علوم سیاسی و دیپلماسی در دانشگاه دانگ-ای میگوید، آن‌چه امروز کره شمالی نیاز دارد که از روسیه بگیرد، «ارز خارجی است که نیروی کار به دست می‌آورد». این موضوع موجب شده تا احتمال اعزام نیروی کار از کره شمالی به روسیه افزایش پیدا کند.
در مقابل، روسیه نیز نیاز دارد که نیروی کار کره شمالی، ساختمان‌ها و زیرساخت‌های آسیب‌دیده در جنگ را باسازی کنند و به احیای اقتصاد کمک کنند.
دکتر کنگ میگوید دو کشور احتمالا درباره بردن نیروی کار مهاجر از کره شمالی به روسیه، مذاکراتی انجام خواهند داد، چرا که روسیه به خاطر جنگ و سربازگیری از میان جوانان، به شدت با کمبود نیروی کار روبه‌رو شده است.
اما تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل، کار شهروندان کره شمالی در خارج از کشور را ممنوع کرده و این نهاد خواستار بازگشت همه اهالی این کشور شده که از روز ۲۲ دسامبر ۲۰۱۹ تاکنون، کره شمالی را ترک کرده‌اند.
در نتیجه اگر روسیه به عنوان عضو دائمی شورای امنیت تصمیم بگیرد که کارگران کره شمالی را استخدام کند، به احتمال زیاد شکافی بزرگ در جامعه بین‌المللی شکل خواهد گرفت. همه نگاه‌ها متوجه این موضوع خواهد بود که دو کشور چگونه به رغم فشارهای دیپلماتیک و مخالفت‌های بین‌المللی به همکاری‌های اقتصادی خود ادامه خواهند داد.
تبادل فرهنگی: آیا توریسم کره شمالی، رونق گرفته؟
تورهای کره شمالی در روسیه از سرگرفته شده‌اند. این تورها از فوریه ۲۰۲۰ و به دلیل شیوع کووید-۱۹ لغو شده بودند.
همچنین قطار بین کره شمالی و روسیه نیز از روز ششم ژوئن، بعد از نزدیک به چهار سال، دوباره از سرگرفته شد.
به گفته مقام‌های محلی منطقه پریمورسکی، بیش از ۴۰۰ توریست روسیه در فاصله فوریه و مه ۲۰۲۴ از کره شمالی بازدید کردند.
شرکت توریستی وستک انتار در روسیه، تورهای چهار و پنج روزه کره شمالی ارائه می‌کند که قیمت‌شان حدود ۷۵۰ دلار است. این شرکت در وب‌سایتش میگوید که تا پایان تابستان، تورهای گروهی کره شمالی – از جمله شامل سفر به کوهستان پاکتو، بازدید از اماکن تاریخی و همچنین دیدن جشن‌های پایان جنگ کره – برقرار خواهند بود.
کیم دونگ-یاپ، استاد مطالعات کره شمالی به بی‌بی‌سی میگوید: «توریسم، تنها راه دستیابی به ارز خارجی نیست، اما برای توسعه روابط از طریق ارتباطات بین افراد، بسیار مهم است.»
از نظر دکتر کیم، سفر آقای پوتین به کره شمالی به روابط دوستانه دو کشور کمک خوهد کرد. افزایش دیدارهای مردم دو کشور از یکدیگر، وابستگی متقابل را افزایش می‌دهد و موجب می‌شود تا از میزان تنش نظامی کاسته شود.
او متعقد است که سفرهای توریست‌های خارجی موجب خواهد شد تا چهره کره شمالی در سطح جامعه بین‌المللی به عنوان یک کشور بسته و خطرناک، کمی تلطیف شود.
از این رو، توریسم برای کره شمالی، فراتر از منافع اقتصادی، ابزاری مهم برای تبادلات اجتماعی-فرهنگی دو کشور و بهبود چهره بین‌المللی این کشورمحسوب می‌شود.
آژانس مسافرتی وستک انتار اخیرا اعلام کرد تور چهار روزه‌ای که برای ۳۱ مه برنامه‌ریزی شده بود، به دلیل عدم استقبال شهروندان روسیه لغو شده است.
محدودیت‌های زیرساخت‌های گردشگری در کره شمالی و همچنین ممنوعیت‌هایی که برای رفت و آمد خارجی‌ها وجود دارند، چالش‌هایی هستند که توسعه صنعت گردشگری در این کشور را تهدید می‌کنند.
دکتر کنگ گفت نشست اخیر کره شمالی و روسیه می‌تواند به فرصتی برای افزایش همکاری‌های دو کشور در زمینه توریسم تبدیل شود.
این سفر چه تفاوتی با سفر ۲۴ سال قبل پوتین دارد؟
در سال ۲۰۰۰، ولادیمیر پوتین برای نخستین بار به پیونگ یانگ سفر کرد و به کیم جونگ ایل، رهبر وقت کره شمالی ملاقات کرد.
این نخستین ملاقات رهبران دو کشور از زمان پایان جنگ سرد و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی بود.
در آن زمان، روسیه در تلاش بود تا به عنوان یک بازیگر قدرتمند به عرصه بین‌المللی بازگردد. کره شمالی نیز بعد از قحطی دهه ۹۰ میلادی که به «راهپیمایی رنج» معروف شد، در تلاش بود تا ارتباطش را با جهان بیرون افزایش دهد.
دو رهبر بیانیه مشترک روس-کره را منتشر کردند که در آن، جزییات همکاری‌های دوطرفه و کمک‌های دوجانبه فهرست شده بود. در این بیانیه همچنین به موضوع موشک‌های کره شمالی نیز اشاره شده و شرح کاملی از یک پیمان دوستی و مودت بین دو کشور در آن آمده بود.
در زمینه همکاری‌های نظامی در این توافق تاکید شد که اگر یکی از دو کشور از سوی یک کشور خارجی با حمله روبه‌رو شود، فورا با کشور دیگر تماس خواهد گرفت.
در پی تنش‌های اخیر برای روسیه و کره شمالی، برخی کارشناسان گمانه‌زنی کرده‌اند که شاید این توافق در ملاقات پیش‌روی رهبران دو کشور تمدید شود و احتمالا به یک اتحاد رسمی‌تر ارتقا پیدا کند.
دکتر نام توضیح می‌دهد که این دیدار جدید به احتمال زیاد «به همکاری بسیار نزدیک‌تر و بیشتر شبیه به یک اتحاد» منجر خواهد شد و می‌افزاید: «در گذشته سفر پوتین به کره شمالی در زمانی رخ داده بود که اقدامات نظامی تحریک‌آمیز کره شمالی بسیار محدود بودند. هم‌اکنون اما، در پی جنگ اوکراین، روابط نظامی کره شمالی و روسیه بسیار تقویت شده است.»
از نگاه دکتر نام، اصلی‌ترین تفاوت در مقایسه با سفر قبلی پوتین به پیونگ‌یانگ این است که کره شمالی حالا به سلاح هسته‌ای دست یافته است.
او میگوید: «همزمان که نظم جهانی در پی تضعیف سیستم تک قطبی به مرکزیت آمریکا، در حال شکل‌گیری دوباره است، انتظار می‌رود که روسیه و کره شمالی راه‌های جدیدی برای همکاری‌های بیشتر در مسیر تامین منافع ملی‌شان پیدا کنند.»
او می‌افزاید: «با توجه به اختلافاتی که اخیرا در روابط کره شمالی و جنوبی به وجود آمده، این امکان وجود دارد که کره شمالی به یک استراتژی دیپلماتیک جدید روی بیاورد.»
