[1] - کرسنه. (اسم) (زیست‌شناسی) [قدیمی]
[karsane]
دانه‌ای شبیه ماش با طعمی تلخ
که خوراک چهارپایان و پرندگان است؛ گاودانه؛ کسنک*.
فرهنگ لغت عمید
* سنگنک
. [ س َ گ ِن َ ] (اِ) حب
البقر. گاودانه . قسمی خلر. قسمی از حبوبات درشت تر از ماش و خردتر از خلر برنگ
تیره نزدیک بسیاهی که بیشتر به گاو دهند. (یادداشت بخط مؤلف).
//////////
گاودانه . [
ن َ / ن
ِ ] (اِ مرکب ) حب البقر. سنگنک . ملک . خُلر. کلول . جلبان . کرسنه . (تحفه ٔ
حکیم مؤمن ) (فهرست مخزن الادویه ). گرشنه . رجوع به ارونس شود.
/////////////
کسنک . [
ک ِ ن َ ] (اِ) نام غله ای است
مابین ماش و عدس و به هردو شبیه است ومقشر کرده به گاو دهند تا گاو را فربه کند و
آن را به یونانی ارونس و به عربی رعی الحمام خوانند. (برهان ). کرسنه . کرشنه .
رجوع به کرسنه شود. گاودانه
. سنگنک
////////////////
کرسنه. بیونانی ازونس گویند و به شیرازی کسنک و آن حبی
است که طعم آن میان ماش و عدس بود و رنگ وی بتیرگی زند چون مقشر کنند برنگ عدس مقشر
بود و هیچ چیز گاو را مانند آن فربه نکند و در ولایت بیضا و کامفیروز بسیار کارند و
نیکوترین آن بود که لون وی بسفیدی زند و دمشقی یا مصری بود و طبیعت آن گرم بود در اول
تا دویم و گویند در سئوم و خشک بود در سئوم سینه و شش را از رطوبات غلیظ پاک گرداند
و بر بهق و کلف و اثرها طلا کردن نافع بود و لون را نیکو گرداند و چون با سرکه و افسنتین
بر گزندگی عقرب ضماد کنند نافع بود و وی گوشت برویاند در جراحتهای مقعد و چون با عسل
و زراوند مدحرج بسرشند و استعمال کنند گوشت بن دندان که خورده بود برویاند و مؤلف گوید
اگر ایرسا و زراوند مدحرج و کندر و دم الاخرین با وی اضافه کنند و با سکنجبین عنصل
بسرشند و بر گوشت دندان که خورده بود نهند البته گوشت برویاند و طبیخ کرسنه چون بر
شقاق که از سرما بود و حکه که در بدن حادث شود ریزند نافع بود و چون بریان کنند و نیک
بکوبند و با عسل بیامیزند و مقدار چهار درم از وی تناول کنند لاغران را موافق بود و
چون با سرکه استعمال کنند یا با روغن کنجد چرب کرده عسر البول را نافع بود و زحیر و
مغص را ساکن کند و دقیق وی ملین اورام صلب بود که در پستان و اعضا ظاهر شود و نار فارسی
را نافع بود و اطلاق طبیعت کند و ادرار بول و صفت طخن کردن وی چنانست که بگیرند کرسنه
فربه سفید و آب بر سر آن ریزند و زمانی نیک تحریک آن می‌کنند تا آب بخورد بعد از آن
از آب بیرون آورند و بریان کنند تا مقشر شود پس به آسیاب خرد کنند و به منخل بیزند
و مقدار مأخوذ از وی دو درم بود تا سه درم و خلطی بد از وی حاصل شود و غذائی خشک بود
و بسیار خوردن وی بعوض بول خون براند بقوت ادراری که در وی هست و مسهل خون بود و مغص
و گویند مصلح وی گلاب و جو بود و گویند مصلح وی گل ارمنی بود و کاکنج
صاحب مخزن الادویه
می‌نویسد: کرسنه بفتح کاف و را و سکون سین و فتح نون و ها معرب از کسنک فارسی است و
به عربی حب البقر و بیونانی اوزونس و بسریانی کشتی و برومی ناغیونس و بفرنگی برو و
بفارسی کسنک و کشن و مشنک گاوی و گاودانه و بهندی متر بفتح میم و تاء چهار نقطه هندی.
اختیارات بدیعی
////////////
گاودانه یا کرسنه گیاهی است از بقولات و ماشک‌ها.
گاودانه یکی از قدیمی ترین دانه های مورد استفاده بشر است که منطقه اصلی آنرا
مدیترانه می دانند[۵].
در گذشته گیاه گاودانه به منظور تامین غذای دام کشت می گردیده است ولی امروزه می
توان آنرا می توان از جمله گیاهان فراموش شده بشمار آورد[۶].
این گیاه کشت و کار آسانی دارد و می تواند در خاک های قلیایی و کم عمق به راحتی
رشد کند[۷].
کشت این گیاه از سالهاي قبل در غرب و شمال غرب ایران انجام می شده و از لحاظ بومشناسی سازگاری باخشکسالی و پراکنش نامطلوب
باران دارد و در تناوب با گندم توصیه می گردد[۸]..
محتویات
نام‌ها در دیگر
زبان‌ها[ویرایش]
این گیاه دارای
اسامی متنوعی است .در فرهنگ دهخدا آمده کرسنه گیاهی است که به دانه‌اش گاودانه
گویند[۹].
در افغانستان به آن مشنگ گویند و در آذربایجان به آن کوروشنه گویند. در کردی به آن
کرزن و در ترکیه به آن بورچاک گویند. در اسپانیایی یرو و یونانی رووی و بالاخره در
انگلیسی به bitter vetch معروف
است[۱۰].
مصرف به وسیله
انسان[ویرایش]
گاودانه دارای
مزه تلخی است. و در صورتی که بخواهد بر ای انسان استفاده شود باید مزه تلخ آن با
استفاده از فرآوری با روش ها خاص از بین برود. معمولا در برخی از جوامع فقیر و در
قحطی از گاودانه به منظور تغذیه انسان استفاده می شود. البته با توجه به برخی از
گزارش ها گاودانه می تواند مصرف دارویی نیز داشته باشد[۱۱].
مصرف در جیره
دام[ویرایش]
قابلیت هضم
گاودانه ۸۸ درصد است و دارای ۲۳ درصد پروتین است و در می توان از آن به عنوان منبع
پروتینی در جیره غذایی دام استفاده شود[۱۲].گزارش
شده است در کشور مراکش برخی از دامداران ۳۳ الی ۶۶ درصد کنستانتره مورد استفاده در
جیره گاوهاي پرواري را از گاودانه استفاده می نماید و در گاوهای شیری دو الی ۴
کیلوگرم گاودانه به ازای هر راس گاو برای افزایش شیر استفاده می گردد[۱۳].
بررسی کاربردهای
گاودانه در به زراعی[ویرایش]
معمولا کشت مخلوط
گیاهان خانواده های غلات با بقولات دارای برتری است. علت این برتری بالا بودن شاخص
کلروفیل و در نتیجه آن افزایش فعالیت های فتوسنتزی گیاه می باشد[۱۴].به
عنوان مثال نتایج برخی بررسی ها نشان داده است که کلروفیل برگ گاودانه در کشت خالص
بطور قابل توجهی کمتر از کشت های مخلوط بوده[۱۵].همچنین
به نظر می رسد این گیاه علاوه بر کشت مخلوط در صورتی که به صورت کشت مخلوط استفاده
شود دارای اثرات مفیدی بر روی خاک و کشاورزی های بعدی خواهد بود[۱۶].
پانویس‌ها[ویرایش]
|
|
- پرش
به بالا↑ Fabales
- پرش
به بالا↑ Fabaceae
- پرش
به بالا↑ Faboideae
- پرش
به بالا↑ Vicia
- پرش
به بالا↑ http://en.wikipedia.org/wiki/Vicia_ervilia
- پرش
به بالا↑ http://دومین-همایش-ملی-حبوبات-ایران.worldfood.ir/T_6533_____%D8%AD%D8%A8%D9%88%D8%A8%D8%A7%D8%AA-%D8%B1%D8%A7-%D9%81%D8%AF%D8%A7%DB%8C-%DA%AF%D9%86%D8%AF%D9%85-%D9%88-%DA%A9%D9%84%D8%B2%D8%A7-%D9%86%DA%A9%D9%86%DB%8C%D9%85.htm
- پرش
به بالا↑ http://en.wikipedia.org/wiki/Vicia_ervilia
- پرش
به بالا↑ معینی و
همکاران، ۱۳۹۰ ، بررسی ارزش غذایی، خصوصیات تجزیه پذیري و تعیین سطح مطلوب
گاودانه در جیره گاوهاي هلشتاین شیرده
- پرش
به بالا↑ فرهنگ دهخدا
- پرش
به بالا↑ http://en.wikipedia.org/wiki/Vicia_ervilia
- پرش
به بالا↑ http://en.wikipedia.org/wiki/Vicia_ervilia
- پرش
به بالا↑ معینی و
همکاران، ۱۳۹۰ ، بررسی ارزش غذایی، خصوصیات تجزیه پذیري و تعیین سطح مطلوب
گاودانه در جیره گاوهاي هلشتاین شیرده
- پرش
به بالا↑ معینی و
همکاران، ۱۳۹۰ ، بررسی ارزش غذایی، خصوصیات تجزیه پذیري و تعیین سطح مطلوب
گاودانه در جیره گاوهاي هلشتاین شیرده
- پرش
به بالا↑ جواد حمزه
ئی، ۱۳۹۰، مطالعه پاسخ های آگرونومیک به كشت مخلوط افزایشی دو گونه گیاهی
گاودانه و جو ،اولین همایش ملی مباحث نوین در کشاورزی
- پرش
به بالا↑ جواد حمزه
ئی، ۱۳۹۰، مطالعه پاسخ های آگرونومیک به كشت مخلوط افزایشی دو گونه گیاهی
گاودانه و جو ،اولین همایش ملی مباحث نوین در کشاورزی
- پرش
به بالا↑ عبدی
وهمکاران، ۱۳۹۱، بررسی تاثیر گیاهان مختلف کود سبز بر میزان ماده آلی و
نیتروژن خاك در شرایط شور
/////////////////
البيقية المرة وتسمى أيضاً في بعض المناطق بـالكِرسَنّة نوع نباتي يتبع لجنس البيقية من الفصيلة البقولية. اسمه العلمي (باللاتينية: Vicia ervilia).
تتواجد في المشرق
العربي من حدود تركيا وحتى جبال فلسطين مروراً بالمناطق
الجبلية في سورية ولبنان[2].
تعد من نباتات الأعلاف المهمة في هذا المناطق.
هي من المحاصيل
المؤسسة للحضارة التي ساهمت في
نشوء الحضارات القديمة في المشرق العربي.
الوصف النباتي[عدل]
المصادر[عدل]
- ^
- ^ قاعدة البيانات الأوروبية-المتوسطية للنباتات.خريطة انتشار البيقية المرة
(بالإنكليزية). تاريخ
الولوج 12 كانون الثاني 2012.
به عبری:
בקית הכרשינה (שם מדעי: Vicia ervilia. שם אנגלי:
Bitter-vetch. שם ערבי: כרסנה) הוא עשב חד-שנתי או רב-שנתי בעל עלים מורכבים מנוצים, ממשפחת הקטניות. הצמח מטפס בעזרת קנוקנות קצרות ופשוטות. הפרי משונץ כמחרוזת. טיפוס תפוצה ים-תיכוני, גדל היום בשטחים מצומצמים במשק החקלאי הערבי בארץ, בעיקר לצורך האכלת הבקר, וכן גדל בר כפליט תרבות ברוב חלקי הארץ.
///////////
به کردی:
Kizin riwekekî bi toxime. Ew riwek ji bo
xwarinê ga û golikan tê çandin. Toximî kizinan wek cehê teva kayê dikin û didin
ajalan.
///////////
به آذری:
///////////////
به ترکی بورچاک:
Burçak (Vicia ervilia), baklagiller familyasından
25-30 cm. boyunda, 8-10 çift yaprakçıktan oluşan, taneleri çok küçük, köşeli ve
kırmızımtrak renkte olan bitki.
Yılık ve çok yıllık
çeşitleri olan bitki dünyada Kuzey Yarım Küre'nin değişik bölgeleri ile
Güney Tropik bölgelerde yetişir.[1] Türkiye'de Ege Bölgesi ve Orta Anadolu'da
yeşil yaprakları koyunların beslenmesinde, taneleri ise damızlık boğalar için
yem olmak üzere yetiştirilir.[2]
/////////
Vicia ervilia
From Wikipedia, the free encyclopedia
|
Bitter vetch
|
|
|
Kingdom:
|
|
|
(unranked):
|
|
|
(unranked):
|
|
|
(unranked):
|
|
|
Order:
|
|
|
Family:
|
|
|
Subfamily:
|
|
|
Genus:
|
|
|
Species:
|
V. ervilia
|
|
Vicia ervilia
(L.) Willd. |
|
Vicia
ervilia,
known as ervil[1] or bitter
vetch, is an ancient grain
legume crop of the Mediterraneanregion. Besides the English
names, other common names include: gavdaneh (Persian), kersannah(Arabic), yero (Spanish), rovi (Greek),
and burçak (Turkish).[2] The nutritional
value of the grain for ruminant production has guaranteed the continued
cultivation of V. ervilia in Morocco, Spain andTurkey. The crop is easy to cultivate and
harvest and can be grown on very shallow, alkaline soils.
The
grain when split resembles red lentils. For human consumption the bitterness
of the seeds needs to be removed through leaching by several changes of boiling
water. Owing to this bitterness, it is unlikely that someone would accidentally
confuse bitter vetch with red lentils.[3] According to Zohary
and Hopf, only humans of the poorest economic classes consume this crop, or in
times offamine;[4] however, Pliny the Elder states that bitter vetch
(ervum) has medicinal value like vetch(vicia),
citing the letters of Augustus where the emperor wrote that he regained his health
from a diet of bitter vetch (N.H. 18.38).
The
grain is an excellent sheep and cattle feed concentrate. It has been held in
high esteem by farmers in the Old World since the beginning of agriculture to
improve the nutritional value of bulk feeds.[3]
The
wild strains of bitter vetch are limited to an area that includes Anatolia and northern Iraq,
with an extension south along the Anti-Lebanon
Mountains of Syria and Lebanon. Traces of the earliest domesticated
instances were recovered from several archeological sites in Turkey, which have an uncorrected radiocarbon dating of
the 7th and 6th millennia BC.[4]
2.
Jump up^ L.L. Bellido, "Grain legumes for animal feed" in Neglected
crops: 1492 from a different perspective, J.E. Bermejo and J. Leon,
editors; Plant Production and Protection Series, No. 26 (Rome: FAO), pp.
273-288
3.
^ Jump up to:a b Enneking
& Francis (1997) "Development of Vicia ervilia as
a grain crop for Southern Australia"
4.
^ Jump up to:a b Daniel
Zohary and Maria Hopf, Domestication of Plants in the Old World,
third edition (Oxford: University Press, 2000), p. 116.
·
Vicia
Flora
of the Mediterranean
