استقلال و پرسپولیس و شهرآوردی که آب میرود؛ «از جمع شدن۵۰ هزار نفر میترسند»
- شهاب میرزایی
- بیبیسی
شهرآورد تاریخی دو تیم استقلال و پرسپولیس یکی از حساسترین و هیجان انگیزترین داربیهایی است که در فوتبال ایران برگزار میشود. رقابتی که بیش از نیم قرن سابقه تاریخی دارد و مانند همه بازیهای فوتبال در سراسر جهان یکی از مولفههای همیشگی آن حضور پرشور تماشاگران دو تیم است.
اما در چند سال اخیر این دو تیم محبوب تهرانی مجبور شدهاند نه تنها شهرآوردها، که بسیاری دیگر از بازیهای خود را در غیاب تماشاگران یا در استادیومهایی با ظرفیتهای محدود و مشخص برگزار کنند. آنها حتی در مواقعی مجبور شدند بازیهای خود را در خارج از تهران برگزار کنند.
شهرآورد بعدی تهران (صد و ششمین) قرار است روز جمعه در استادیوم «امام خمینی» اراک برگزار شود. اما برای این بازی از تمام ظرفیت استادیوم اراک که ۱۵ هزار نفر است استفاده نشده و تنها ۸ هزار بلیط به مردان و ۶۰۰ بلیط به زنان فروخته شده است. تعداد بلیط بسیار پایینی که با توجه به تعداد پرشمار طرفداران این دو تیم برای بسیاری «شبهه برانگیز» بوده است.
برخی از کارشناسان فوتبالی دلیل عدم برگزاری بازیهای استقلال و پرسپولیس در استادیومهای قدیمی و شناخته شده را زیرساختهای کهنه و فرسوده ورزشی آنها میدانند که دیگر جوابگوی خیل طرفداران زیاد این دو تیم بزرگ نیست و امکان بحران آفرینی دارد. اما برخی دیگر آن را نتیجه نگرانیهای امنیتی و سیاسی بخصوص پس از اعتراضات سالهای اخیر در ایران میدانند.
این گروه از منتقدان دلیل این نظر خود را نگرانی حکومت ایران از تجمعهای بزرگ و گسترده میدانند که با توجه به نارضایتی عمومی از سیاستهای اقتصادی، سیاسی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، «میتواند آغازگر یک شورش عمومی غیرقابل کنترل باشد.» سیاستی که پیامد آن فعلا دامن فوتبال ایران و طرفدارانش را گرفته است.
مهدی طارمی، عضو تیم ملی فوتبال ایران در مصاحبه مطبوعاتی پس از شکست ایران از ازبکستان در فینال تورنمنت دوستانه العین صراحتا به این نکته اشاره کرد و گفت: «ورزشگاههای تیمهای مطرح را به بهانه چمن بازگشایی نمیکنند چون از جمع شدن۵۰ هزار نفر میترسند. اگر کشور تنش دارد، بر سر فوتبال خراب نکنید.»
جنجالها از دهه چهل تا دهه شصت
درگیری هواداران فوتبال و حواشی بازیها جزیی تفکیک ناپذیر از بازی فوتبال در همه جای دنیا است اما یکی از دلایلی که حساسیت آن را را برای حکومتها در ایران بالا میبرد نگرانی از سیاسی و امنیتی شدن آن است.
شهرآورد این دو تیم مطرح پایتخت از یک بازی دوستانه در سال ۱۳۴۷ آغاز شد و چه در دوران پیش و چه پس از انقلاب همیشه با حاشیههایی همراه بوده است؛ از جمله برخورد بازیکنان دو تیم با هم و داور یا جنجالهای تماشاگران در استادیوم و بیرون از آن.
End of پربینندهترینها
اولین جنجال در شهرآورد دی ماه ۱۳۴۹ رخ داد. طرفداران پرسپولیس پس از خروج از استادیوم امجدیه و تحت تاثیر تنش حاکم بر بازی، دست به تجمع اعتراضی زدند که برخورد ماموران دولتی آن را به خشونت کشید و منجر به سردادن شعارهای سیاسی علیه حکومت وقت شد. در آن زمان تیم پرسپولیس «تیمی مردمی» خوانده میشد اما حریفش تاج (استقلال)، شائبه «حکومتی بودن» داشت.
پس از انقلاب هم یکبار دیگر یکی از بازیهای پرسپولیس به آشوب کشیده شد. در مهرماه ۱۳۶۳ و پس از اعلام لغو بازی این تیم و پاس به دلیل ازدحام بیش از حد جمعیت در استادیوم امجدیه، تماشاگران معترض و خشمگین به درون زمین هجوم بردند و خسارات فراوانی به امکانات استادیوم وارد کردند و شعارهای ضد حکومتی هم سردادند.
در دهه پنجاه با ساخت ورزشگاه آزادی (آریامهر) و با توجه به ازدیاد جمعیت پایتخت، برگزاری بیشتر شهرآوردها به این استادیوم منتقل شد. اولین شهرآورد دو باشگاه تهرانی در این استادیوم مدرن، در سال پنجاه و دو برگزار شد. پس از انقلاب همه شهرآوردها در استادیوم آزادی برگزار شد که اوج استقبال از آن، بازی سال ۱۳۶۲ بود که گفته میشود بیش از ۱۲۰ هزار نفر در استادیوم آزادی حضور داشتند.
تخریب ورزشگاه آزادی
خبر تخریب و بازسازی استادیوم آزادی به دلایل ناایمنی سکوها و صندلیها در حالی اعلام شد که ایران شاهد یکی از بزرگترین جنبشهای اعتراضی سالهای اخیر علیه جمهوری اسلامی بود.
جنبش زن، زندگی، آزادی از۱۴۰۱ آغاز شد و تقریبا تا یک سال بعد هم کم و بیش در سراسر ایران ادامه داشت. در تابستان ۱۴۰۲ و تنها چند ساعت مانده به شروع مسابقات لیگ برتر، خبر تخریب ورزشگاه آزادی برای بازسازی در شرایطی اعلام شد که بسیاری از مسئولان ورزشی و فوتبالی هم از آن بی خبر بودند.
فقط ۲۰ دقیقه مانده به برگزاری نشست خبری تیمهای پرسپولیس و آلومینیم اراک، بعضی از خبرنگاران مطلع شدند که استادیوم آزادی امکان پذیرش تماشاگر ندارد.
سازمان لیگ فدراسیون فوتبال ایران، چند روز پیش از شروع مسابقات، اعلام کرده بود که پنج استادیوم آزادی تهران، یادگار امام تبریز، نقش جهان اصفهان، گلگهر سیرجان و فولاد خوزستان میتوانند پذیرای زنان تماشاگر باشند.
پیام یونسیپور، خبرنگار ورزشی درباره خبر تخریب استادیوم آزادی پیشتر به بیبیسی گفته بود: «عجیبترین نکته در مورد تخریب ورزشگاه آزادی - با دلیل یا به بهانه ترمیم- خبر نداشتن وزارت ورزش و جوانان و همینطور سازمان توسعه اماکن ورزشی از این موضوع است. طبق گزارشهای رسانههای داخل ایران وزارت ورزش تا دو هفته پیش هیچ برنامهای برای بازسازی یا نوسازی استادیوم اصلی مجموعه ورزشی آزادی نداشته است.»
به گفته آقای یونسی پور: «اتفاق عجیب دیگر تخریب بخش ویآیپی یا جایگاه ویژه است که برای فینال لیگ قهرمانان آسیا نوسازی شده بود. به نظر میرسد نهادی که تصمیم گرفته این استادیوم را تخریب کند قصد داشته طوری این کار را انجام دهد که حتی اگر در یک سال آینده وزارت ورزش یا فدراسیون فوتبال هم میخواستند از این استادیوم استفاده کنند قادر به انجام این کار نباشند.»
در آن زمان کمال سادات، مدیرکل امنیتی استانداری تهران، اعلام کرده بود که بازیهای فوتبال در ورزشگاه آزادی تا اطلاع ثانوی بدون حضور تماشاگران برگزار خواهند شد. او دلیل ممنوعیت ورود مردان و زنان به ورزشگاه آزادی در تمامی رقابتهای لیگ برتر را معضلات متعدد، ازجمله نبود زیرساختهای لازم اعلام کرد.
در حالیکه گفته شد بازسازی استادیوم آزادی تا دو سال دیگر یعنی تابستان ۱۴۰۴ به اتمام میرسد، اکنون گفته میشود بازسازی آن احتمالا تا پایان ۱۴۰۵ طول میکشد.
محمدعلی ثابت مقدم، مدیرعامل شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی هفته گذشته گفت: «در حین بازسازی هیچ بازی انجام نمی شود و تا زمانی که کار به اتمام نرسد و من در خدمت مجموعه باشم بازی برگزار نمیشود.»
او گفت: «منطقی است که در شرایط بازسازی که کارگران در حال کار هستند بازی انجام نشود.»
پیش از این مهیار عسگریان، رئیس وقت شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی هزینه بازسازی ورزشگاه آزادی را ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰ میلیارد تومان برآورد کرده بود.
او همچنین گفته بود: «قویترین پیمانکار کشور یعنی قرارگاه خاتمالانبیا متولی کار شده است.» قرارگاه خاتمالانبیا سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، در بسیاری پروژههای عمرانی و اقتصادی کشور دخیل است.
با توجه به این اظهارات باید گفت دو تیم پرطرفدار تهرانی نه تنها نمیتوانند بازیهای این فصل خود را در استادیوم آزادی برگزار کنند که حتی از برگزاری نیمی از بازیهای فصل آینده خود در این استادیوم هم محروم هستند و باید بازیهای خود را در استادیومهای دیگر تهران یعنی قلعه حسن خان و تختی برگزار کنند.
از قلعه حسن خان تا اراک
پس از آنکه اعلام شد ورزشگاه آزادی تا اطلاع ثانوی نمیتواند میزبان مسابقات فوتبال باشد فدراسیون فوتبال اعلام کرد استادیوم تختی و قلعه حسن خان میزبان مسابقات دو تیم استقلال و پرسپولیس است. اگرچه در مواردی هم شورای تامین استان بنا به دلایل ترافیکی اجازه برگزاری مسابقات این دو تیم در استادیوم تختی را نداده است.
بسیاری از کارشناسان فوتبالی استادیوم تختی و قلعه حسن خان را با توجه به محدودیتهایی که دارند برای بازیهای این دو تیم مناسب نمیدانند؛ از محدویت پذیرش تماشاگران تا کیفیت نامطلوب زمین چمن.
اما فدراسیون فوتبال بر برگزاری بازی در این دو استادیوم تاکید دارد و میگوید استادیوم آزادی محل برگزاری بازیهای تیم ملی فوتبال است. مهدی تاج رئیس فدراسیون فوتبال در تیرماه امسال و پیش از آغاز بازیهای لیگ برتر گفت: «ما در تجهیز ورزشگاههای کشور، استادیومهای قدس و تختی را وارد مدار کردیم و اینها سالها بود که میزبان بازیها نبودند.»
آقای تاج در جواب درخواست تیم پرسپولیس برای برگزاری بازی در استادیوم آزادی گفته بود: «مگر استادیوم آزادی مال باشگاه پرسپولیس است که میخواهد در آنجا بازی کند. آنها بیشتر به هواداران پیام میدهند که ما میخواهیم در فلان ورزشگاه بازی کنیم و نمیشود. این ورزشگاه باید توسط خود باشگاه، تجهیز و معرفی شود. اگر میتوانند خب انجام دهند ولی اینکه آن را متوجه دیگران بدانند، خطاست.»»
منتقدان به این نظر رئیس فدراسیون فوتبال میگویند او با اینگونه جوابها، «صورت مسئله را پاک میکند» و معضل مدیریت ناکام دولتی این دو باشگاه پس از انقلاب و همچنین محرومیت آنها از درآمدهای میلیاردی از سوی صدا و سیمای حکومتی را نادیده میگیرد. به گفته کارشناسان ورزشی، این دو تیم فوتبالی که در حال حاضر خودشان با میلیاردها تومان بدهی روبرو هستند، توانایی ساخت یا تجهیز استادیوم را ندارند. به نظر آنان استقلال و پرسپولیس حتی فاقد استانداردهای باشگاههای معمولی در سایر نقاط جهان هستند.
این دو تیم در حالی شهرآورد آخر خود را در اراک برگزار میکنند که پیش از این هم یک بار دیگر در اراک و دو بار در شیراز و بندرعباس به مصاف یکدیگر رفتهاند. رخدادی که علاوه بر محدودیت حضور، سختی و هزینه سفر را هم به طرفداران دو باشگاه تحمیل میکند.
در چنین شرایطی، اختلاف میان نیاز هواداران، محدودیتهای زیرساختی و تصمیمهای مدیریتی، همچنان مسیر برگزاری شهرآوردهای دو تیم تهرانی را مبهم و پرچالش نگه داشته است.
