موزه های استان استانبول

موزه های استان استانبول


مدیریت موزه باستانشناسی- استانبول
مدیریت موزه ایاصوفیه- استانبول
موزه ایاصوفیه کتابخانه محمود اول-استانبول
مدیریت موزه ادبیات دیوانی (مولوی خانه گلاتا)
مدیریت موزه اثار اسلامی ترک- استانبول
مدیریت موزه توپکاپی سرایی- استانبول
مدیریت موزه ییلدز سرایی- استانبول
مدیریت موزه حصارهای استانبول
مدیریت کل موزه ها و آثار وقفی هنری

موزه باستانشناسی استانبول

مدیریت موزه باستانشناسی

استانبول به مدیریت کل موزه ها و یادبودهای وزارت فرهنگ جمهوری ترکیه وابسته است که در سمت چپ ورودی پارک گلخانه در سربالایی عثمان حمید بیگ بطرف درب موزه توپکاپی سرایی در سلطان احمد سمتی واقع است. موزه های باستانشناسی استانبول جمعل از سه موزه ؛موزه باستانشناسی،موزه آثار قدیمی شرقی و موزه کوشک چینی آلات تشکیل شده است. موزه باستانشناسی استانبول در اواخر قرن 19 توسط موزه چی و نقاش شهیر عثمان حمدی بیگ به نام موزه همایون (موزه سلطنتی) از 13 ماه ژوئن سال 1891 به روی بازدیدکنندگان گشوده شد. موزه نه تنها عنوان «نخستین موزه ترکیه» اهمیت کسب کرد ، بلکه در بین موزه های جهان نیز به عنوان اولین ساختمانی که به منظور استفاده برای موزه دارای اهمیت است. این موزه با دارا بودن بیش از یک میلیون اثر هنوز بعنوان یکی از بزرگترین موزه های جهان معروف است. در بین کلکسیونهای موزه آثار مختلف و بسیار غنی از افریقا تا بالکانها، از آناتولی و بین النهرین و شبه جزیره عربستان و افغانستان مربوط به امپراطوری عثمانی و سرحدات آن جای گرفته است.

موزه باستانشناسی

موزه باستانشناسی از دو ساختمان مجزا تشکیل شده است؛

1) ساختمان اصلی (ساختمان قدیمی) ساختمان از سال 1891 توسط عثمان حمدی بیگ آغاز و با اضافه اشکوبهای سالهای 1902 و 1908 بصورت امروزی درآمده است. معمار ساختمان آلکسادر والوری است. جبهه خارجی ساختمان از مزار اسکندر و مزارهای زنان گریان ساخته شده است. یکی از نمونه های بسیار زیبای نئوکلاسیک استانبول است. در طبقه دوم ساختمان دو طبقه آثار کوچک مسی، ملاقه های چوبی ، مجسمه های گل پخته، بخش خزائن و در حدود 800000 سکه،مهر، مدال، نشان و قالبهای سکه و کابینت سکه های اسلامی و غیراسلامی و کتابخانه ای با 70000 جلد کتاب جا گرفته است. در سالنهای طبقه پایین ساختمان سنگ مزار اسکندر، سنگ مزار زنان گریان، سنگ مزار لیکییا و مزار تابنیت و شاه صیدا و سنگ های مشهور جای دارد. در کنار نمایش سنگهای مزار ، مجسمه و برجسته کاریهایی که از مناطق مختلف جمع آوری شده اند و مجسمه سازی در عصر باستان نیز در طبقه پایین دیده میشوند. در این مجموعه نمایش روند رشد مجسمه سازی از عصر باستان تا دوره بیزانس به صورت ادوار تاریخی از نمونه های بسیار دیدنی هستند.

2) ساختمان اضافه اشکوب(ساختمان جدید) در قسمت پایانی جناح جنوب شرقی قرار دارد و شامل 6 طبقه است. دو طبقه زیر همکف به عنوان انبار مورد استفاده است. در چهار طبقه ساختمان سالنهای نمایش ساخته شده است. در طبقه اول ساختمان سالن «استانبول در طول قرون»، در طبقه دوم «ترویا و آناتولی در طول قرون» و در طبقه بالا «فرهنگ اطراف آناتولی؛قبرس،سوریه و فلسطین» قرار دارند. در طبقه ورودی ساختمان جدید موزه کودکان و آثار معماری در معرض نمایش هستند. سالن نمایش تراکیا-بیتینیا و بیزانس تحت نام «فرهنگ های اطراف استانبول» از اوگوست سال 1998 در بخش زیرین طبقه ورودی قابل بازدید است. در سال 1991 به مناسبت یکصدمین سالگرد موزه در سالنهای طبقه زیرین ترتیبات جدید ایجادشد و نمایشگاه ساختمان جدید مدال شورای اروپا را دریافت کرد.

موزه آثار باستانی شرق

موزه در پی کوشش عثمان حمدی بیگ در سال 1883 به نام صنایع نفیسه ( مدرسه صنایع هنری) ساخته شد و در بازسازیهای سالهای 1919-1917 و 1935-1932 به صورت موزه تزیین شد. در سال 1963 موقتا بسته شد و در سال 1974 پس از تغییرات داخلی به صورت بسیار مدرن مجددا برای بازدید گشوده شد. در طبقه دوم این ساختمان دو طبقه آثار آناتولی، بین النهرین، مصر و عربی در معرض نمایش قرار دارد. ستون پادشاه اکد نارامسین ، تفاهمنامه قادس و مجسمه زنجیرلی از آثار بسیار نادر و نفیس موزه بشمار میرود. در این موزه «آرشیو تابلت» و همچنین 75000 نوشته میخی نگهداری میشود.

موزه کوشک چینی آلات کوشک در سال 1472 توسط سلطان محمد فاتح ساخته شد و یکی از قدیمیترین آثار معماری عثمانی در استانبول بشمار میرود. در بین سالهای 1891-1875 به عنوان موزه همایون (موزه سلطنتی) مورد استفاده قرار گرفت. در سال 1953 تحت عنوان موزه فاتح برای نمایش آثار اسلامی ترکیه برای بازدید گشوده شد و از سال 1981 به خاطر وضعیت آن در اختیار موزه باستانشناسی استانبول قرار گرفت. بخش ورودی کوشک در یک طبقه و قسمت پشتی در دو طبقه ساخته شده است. در قسمت ورودی رواقی با 14 ستون قرار دارد. ایوان ورودی با چینیهای سرامیکی تزیین شده است. کوشک با 6 اتاق و یک سالن چینی و سرامیکهای دوره سلجوقی و عثمانی را در معرض نمایش قرار داده است. در موزه و انبارهای آن در حدود 2000 اثر وجود دارد.

سربالای عثمان حمدی بیگ، گلخانه، امین اؤنو تلفن: 5207742(0212) فاکس: 5274300(0212) کوزه بجز روزهای د وشنبه همه روزه از ساعت 17-9 برای بازدید باز است.

موزه آثار باستانی شرق

موزه باستانشناسی

موزه کوشک چینی آلات

مدیریت موزه ایاصوفیه- استانبول

مدیریت کل موزه ها و آثار وقفی هنری

موزه ایاصوفیه

ایاصوفیه به خاطر معماری ، عظمت و حجم آن و کارهای انجام شده در آن یکی از آثار نفیس و نادر است و مبنای فکری ساخت مسجدهای عثمانی بوده و نمونه وحدت شرق-غرب است. این آثار در بین آثار معماری جهان یکی از نمونه های نادر و مهمی است که تاکنون سراپا مانده است. به همین سبب، ایاصوفیه سالهای سال با معماری،تاریخ گذشته ، موزائیک کاری و آثار دوره ترک توجه انسانها را بخود جلب خواهد کرد. ایاصوفیه 916 سال به صورت کلیسا، و 481 سال به صورت مسجد مورد استفاده بود و از سال 1953 به بعد به صورت موزه به حیات خود ادامه میدهد. تاریخنگاران بیزانس ( تئوفان،نیکوفوروس،گرامرجی لئون) نوشته اند که ایاصوفیه را اولین بار در زمان امپراطور کنستانتین اول (337-324 ) ساخته اند. این ساختمان با سقف چوبی و دیوار از سنگ بازیل در یک آتش سوزی از بین رفت. از بنا اثری به دوران ما نمانده است. دومین بار امپراطور تئودوسیوس دوم ساخت در سال 415 برای عبادت آماده شد. این بنا مجددا در حملات 532 نیکا در آتش سوخت. در حفاریهای سال 1963 برخی تکه های بنا در این رابطه آشکار شد. اینها شامل ورودی معبد ، ستونها و سر ستونهای مختلف هستند که تکه نمونه های معماری بشمار میروند. امپراطور یوستینیوس (565-527) تصمیم به ساخت کلیسایی بزرگتر از دو ایاصوفیه قبلی گرفت و معماران مشهور آن عصر ایسیدوروس میلتی و ترالسی آنتمیوس ایاصوفیه را که برای ما یادگار مانده است ساختند.

سنگ مرمر، سنگهای الوان، سرستونها و ستون های بجای مانده از شهرهای باستانی آناتولی برای ساخت ایاصوفیه به استانبول حمل شد. ساختمان ایاصوفیه از ماه آرالیک سال 532 شروع و در 27 ماه آرالیک سال 537 به پایان رسید. از نظر معماری از یک فضای بزرگ ، دو فضای جنبی و اندرونی و بیرونی ساخته شده است. ابعاد قسمت داخلی 100X 70 متر است و چهار دیواره 55 متری و قبه 31/30 متری پوشیده شده است. در معماری ایاصوفیه کارهای موزائیکی نیز اهمیت کسب کرده است. در روی موزائیک های قدیمی طرحهای گیاهان و هندسی در چهارچوبهای طلایی دیده میشوند. فیگورهای موزائیکی مربوط به سده های 12-9 هستند. اینها در روی در اکپراطور، در قسمت محراب و در خروجی و در گالری طبقه بالا دیده میشوند. ایاصوفیه با فتح استانبول و آغاز دوره ترکها تبدلات مختلفی را شاهد بوده است. اطراف محراب، با هنر چینی ترکی و بهترین نمونه های خوش نویسی ترک زینت شده است. از اینها میتوان به سوره از قران کریم که توسط خطاط شهیر ترک مصطفی قاضی عسگر عزت افندی لوحه های مدور 50/7 متری را روی قبه مثال زد. در این لوحه ها الله، محمد، عمر، عثمان، علی،حسن،ابوبکر و حسین نوشته شده است. در دیواره های کنار محراب لوحه های هدیه شده توسط پادشاهان عثمانی نوشته و هدیه شده است. سلطلن سلیم دوم، سلطان محمد سوم، سلطان مراد سوم و آرامگاه شاهزاده ها ، فواره سلطان محمود اول، مدرسه صبیان، کتابخانه، محفل سلطان عبدالمجید، اقامتگاه موقت نمونه های دوره ترک است که با چینیها، بخش داخلی و موزائیکها معماری عصر عثمانی را در بهترین شکل آن به نمایش گذارده است. موزه همه روزه از ساعت 16.30-9.30 برای بازدید باز است.

فیلم موزه ایاصوفیه (21.6 مکابایت) سلطان احمد میدانی، امین اؤنو تلفن: 5284500 (0212) فاکس: 5125474 (0212) به به جز روزهای دوشنبه همه روزه از ساعت 16.30-9.20 برای بازدید آماده است.

ایا ایرینه ( سنت ایرینه)- استانبول

موزه موزائیکهای بویوک سرای

- استانبول موزه فتحیه (پامماکاریستوس)

- استانبول موزه ایمراخور سرایی

- استانبول موزه کاریه

- استانبول سرای تکفور

- استانبول مدیریت موزه ایاصوفیه

- استانبول مدیریت کل موزه ها و آثار وقفی هنری

موزه ایاصوفیه

ایاصوفیه به خاطر معماری ، عظمت و حجم آن و کارهای انجام شده در آن یکی از آثار نفیس و نادر است و مبنای فکری ساخت مسجدهای عثمانی بوده و نمونه وحدت شرق-غرب است. این آثار در بین آثار معماری جهان یکی از نمونه های نادر و مهمی است که تاکنون سراپا مانده است. به همین سبب، ایاصوفیه سالهای سال با معماری،تاریخ گذشته ، موزائیک کاری و آثار دوره ترک توجه انسانها را بخود جلب خواهد کرد. ایاصوفیه 916 سال به صورت کلیسا، و 481 سال به صورت مسجد مورد استفاده بود و از سال 1953 به بعد به صورت موزه به حیات خود ادامه میدهد.

تاریخنگاران بیزانس ( تئوفان،نیکوفوروس،گرامرجی لئون) نوشته اند که ایاصوفیه را اولین بار در زمان امپراطور کنستانتین اول (337-324 ) ساخته اند. این ساختمان با سقف چوبی و دیوار از سنگ بازیل در یک آتش سوزی از بین رفت. از بنا اثری به دوران ما نمانده است. دومین بار امپراطور تئودوسیوس دوم ساخت در سال 415 برای عبادت آماده شد. این بنا مجددا در حملات 532 نیکا در آتش سوخت. در حفاریهای سال 1963 برخی تکه های بنا در این رابطه آشکار شد. اینها شامل ورودی معبد ، ستونها و سر ستونهای مختلف هستند که تکه نمونه های معماری بشمار میروند. امپراطور یوستینیوس (565-527) تصمیم به ساخت کلیسایی بزرگتر از دو ایاصوفیه قبلی گرفت و معماران مشهور آن عصر ایسیدوروس میلتی و ترالسی آنتمیوس ایاصوفیه را که برای ما یادگار مانده است ساختند. سنگ مرمر، سنگهای الوان، سرستونها و ستون های بجای مانده از شهرهای باستانی آناتولی برای ساخت ایاصوفیه به استانبول حمل شد. ساختمان ایاصوفیه از ماه آرالیک سال 532 شروع و در 27 ماه آرالیک سال 537 به پایان رسید. از نظر معماری از یک فضای بزرگ ، دو فضای جنبی و اندرونی و بیرونی ساخته شده است. ابعاد قسمت داخلی 100X 70 متر است و چهار دیواره 55 متری و قبه 31/30 متری پوشیده شده است. در معماری ایاصوفیه کارهای موزائیکی نیز اهمیت کسب کرده است. در روی موزائیک های قدیمی طرحهای گیاهان و هندسی در چهارچوبهای طلایی دیده میشوند. فیگورهای موزائیکی مربوط به سده های 12-9 هستند.

اینها در روی در اکپراطور، در قسمت محراب و در خروجی و در گالری طبقه بالا دیده میشوند. ایاصوفیه با فتح استانبول و آغاز دوره ترکها تبدلات مختلفی را شاهد بوده است. اطراف محراب، با هنر چینی ترکی و بهترین نمونه های خوش نویسی ترک زینت شده است. از اینها میتوان به سوره از قران کریم که توسط خطاط شهیر ترک مصطفی قاضی عسگر عزت افندی لوحه های مدور 50/7 متری را روی قبه مثال زد. در این لوحه ها الله، محمد، عمر، عثمان، علی،حسن،ابوبکر و حسین نوشته شده است. در دیواره های کنار محراب لوحه های هدیه شده توسط پادشاهان عثمانی نوشته و هدیه شده است. سلطلن سلیم دوم، سلطان محمد سوم، سلطان مراد سوم و آرامگاه شاهزاده ها ، فواره سلطان محمود اول، مدرسه صبیان، کتابخانه، محفل سلطان عبدالمجید، اقامتگاه موقت نمونه های دوره ترک است که با چینیها، بخش داخلی و موزائیکها معماری عصر عثمانی را در بهترین شکل آن به نمایش گذارده است. موزه همه روزه از ساعت 16.30-9.30 برای بازدید باز است.

فیلم موزه ایاصوفیه (21.6 مکابایت) سلطان احمد میدانی، امین اؤنو تلفن: 5284500 (0212) فاکس: 5125474 (0212) به به جز روزهای دوشنبه همه روزه از ساعت 16.30-9.20 برای بازدید آماده است.

ایا ایرینه ( سنت ایرینه)- استانبول

موزه موزائیکهای بویوک سرای- استانبول

موزه فتحیه (پامماکاریستوس)- استانبول

موزه ایمراخور سرایی- استانبول

موزه کاریه- استانبول سرای تکفور- استانبول

ایا ایرینه ( سنت ایرینه)- استانبول

مدیریت کل موزه ها و آثار وقفی هنری

ایا ایرینه ( سنت ایرینه)

ایا ایرینه در حیاط اول توپکاپی سرایی قرار دارد و در سده 6 در زمان امپراطور یوستیانوس ساخته شده است. از بخشهای محراب، مکان نیایش و سالن و سه نمازخانه تشکیل شده است. معماری و لوازم ساختمانی بکار رفته در آن نشاندهنده یک ساختمان تیپ بیزانسی است. در سال 1453 پس از فتح استانبول کلیسا تبدیل به مسجد شد و به همین جهت تغییر چندانی در آن واقع نشد. مدت طولانی به عنوان انبار غنایم و اسلحه مورد استفاده بود. داماد احمد فتحی پاشا منشی توپخانه در سال 1846 سنگ بنای اولین موزه ترک را در اینجا بنا نهاد و اولین آثار را به اینجا آورد. در سال 1869 ایاایرینه به عنوان موزه همایون (موزه سلطنتی) نامیده شد. با گذشت زمان، به دلیل نامناسب بودن محاهای نمایش ، آثار این محل در سال 1875 به کوشک چینی آلات منتقل شد. از سال 1908 به عنوان موزه نظامی ایا ایرینه مورد استفاده قرار گرفت. بعدها ساختمان برای مدتی خالی ماند و سپس بعد از تعمیرات به مدیریت موزه ایاصوفیه تحویل و بصورت یکی از اجزای آن درآمد. با اخذ مجوز از مدیریت موزه ایاصوفیه میتوان آنرا زیارت کرد.

فیلم آیا ایرینه (سنت ایرینه) 8.37 مگابایت توپکاپی سرایی ، حیاط 1 ، سلطان احمد، امین اونو تلفن: 5284500(0212) فاکس: 5125474 (0212) آدرس الکترونیک: ayasofyamuzesi@hotmail.com با مجوز مدیریت موزه ایا صوفیه قابل بازدید است.

موزه موزائیکهای بویوک سرای- استانبول

مدیریت کل موزه ها و آثار وقفی هنری

موزه موزائیکهای بویوک سرای

موزه موزایئکهای سرای بزرگ در جنوب مسجد سلطان احمد در داخل راسته مسجد قرار دارد. حیاط مفروش موزائیکی موزه در قسمت جنوب شرقی سرای بزرگ امپراطور بیزانس بصورت حیاط رواق تا حدی سالم مانده است. موزائیک کاریهای سرای بزرگ در سالهای 550-450 میلادی بطرز بسیار زیبایی ساخته شده است. در این کارها موضوعهای مذهبی دیده نمیشوند. موضوعات از معیشت روزمره و صحنه های طبیعی بوجود آمده است. در میان این طرحها سوسماری که زرافه میخورد، جنگ شیر و فیل، دوشیدن یک مادیان، کودکان غازچران، آدمی که در حال دوشیدن یک بز است، کودکی که به الاغش علف میدهد، خرسهایی که سیب میخورند و نبرد شکارچی با پلنگ از صحنه های فراموش نشدنی هستند. موزه موزائیکهای بویوک سرای در سال 1953 به عنوان زیر مجموعه موزه های باستان شناسی استانبول افتتاح شد و از سال 1979 به موزه ایاصوفیه وابسته شد. در سال 1982 در پی عقد قرار داد مدیریت کل موزه ها و یادوارهای وزارت فرهنگ با آکادمی علوم اتریش پروتکل همکاری آماده و طرح مرمت و بازسازی موزائیکها آغاز و در سال 1997 این تلاشها به اتمام رسید.

سلطان احمد ، امین اونو تلفن: 5284500 (0212) فاکس: 5125474 (0212) آدرس الکترونیک: ayasofyamuzesi@hotmail.com به جز روزهای چهارشنبه همه روزه از ساعت 9.30 الی 17 برای بازدید باز است.

موزه فتحیه (پامماکاریستوس)- استانبول

مدیریت کل موزه ها و آثار وقفی هنری

موزه در فاتح چهارشنبه قرار دارد. پامماکاریستوس دیر کلیسایی است که در عصر بیزانس ساخته شده است. پس از پایان عصر تلسط لاتین در قرن 13 یک قلعه مزار بر آن افزوده شده است. پس از فتح کماکان در اختیار مسیحیان بود و از آن بصورت دیر زنانه استفاده میشد و در سال 1455 سراسقف بدینجا نقل مکان کرد و تا سال 1586 مرکز سراسقف بود. سلطان مراد سوم (1595-1574) این کلیسا را به مسجد تبدیل کرد و آنرا فتحیه نامید. کلیسای شمالی هنوز هم بعنوان مسجد مورد استفاده است و کلیسای اصلی با موزائیک های زیبای قرن 16 تزیین شده و پس اط تعمیرات سالهای 1940-1938 تبدیل به موزه شد و به عنوان قسمتی از موزه ایا صوفیه به آن پیوست. با مجوز مدیریت موزه ایا صوفیه میتوان از آن بازدید کرد. تلفن: 5284500 (0212) فاکس: 5125474 (0212) آدرس الکترونیک: ayasofyamuzesi@hotmail.com با مجوز مدیریت موزه ایا صوفیه میتوان از آن بازدید کرد.

موزه ایمراخور سرایی- استانبول

مدیریت کل موزه ها و آثار وقفی هنری

یادواره ایمراخور (مسجد الیاس بیگ دیر سنت استودیوس هاکییوس ایونس پرادروموس ساختمان در سمت یدیکوله جای گرفته است و یکی از قدیمیترین بناهای دوره بیزانس در استانبول بشمار میرود. در قرن پنجم ساخته شده است. استودیوس به عنوان دیرساز و کلیسا ساز معروف شده بود. دیر در دوره بیزانس به عنوان مرکز دین اهمیت خود را بدست آورده بود. در دوره تلسط لاتین دیر-کلیسا در حجم بزرگ خسارت دید و به حال تخریب درآمد در قرن 13 تعمیرات ضروری در آن انجام گرفت و اطراف آن با دیواری قطور محصور شد. در سده های 13 و 14 سیاحانی که از استانبول دیدن کرده اند از تزیینات و ابهت کلیسا سخن رانده اند. پس از فتح استانبول ساختمان در سال 1486 توسط الیاس بیگ به صورت مسجد درآمد. سپس به مرور زمان در اثر زلزله و آتش سوزی در حجم بزرگ خسارت دید و در سال 1908 سقف آن فرو نشست و پس از مرمت و نوسازی بصورت امروزی درآمد. ستونها، معماری و ویژگیهای ساختمان و تزیینات مفرشها دست نخورده باقی مانده است.

یدیکوی ، فاتح تلفن: 5221750 (0212) فاکس: 5125474 (0212) با اجازه مدیریت موزه ایاصوفیه قابل بازدید است.

موزه ایمراخور سرایی- استانبول

مدیریت کل موزه ها و آثار وقفی هنری

یادواره ایمراخور (مسجد الیاس بیگ دیر سنت استودیوس

هاکییوس ایونس پرادروموس ساختمان در سمت یدیکوله جای گرفته است و یکی از قدیمیترین بناهای دوره بیزانس در استانبول بشمار میرود. در قرن پنجم ساخته شده است. استودیوس به عنوان دیرساز و کلیسا ساز معروف شده بود. دیر در دوره بیزانس به عنوان مرکز دین اهمیت خود را بدست آورده بود. در دوره تلسط لاتین دیر-کلیسا در حجم بزرگ خسارت دید و به حال تخریب درآمد در قرن 13 تعمیرات ضروری در آن انجام گرفت و اطراف آن با دیواری قطور محصور شد. در سده های 13 و 14 سیاحانی که از استانبول دیدن کرده اند از تزیینات و ابهت کلیسا سخن رانده اند. پس از فتح استانبول ساختمان در سال 1486 توسط الیاس بیگ به صورت مسجد درآمد. سپس به مرور زمان در اثر زلزله و آتش سوزی در حجم بزرگ خسارت دید و در سال 1908 سقف آن فرو نشست و پس از مرمت و نوسازی بصورت امروزی درآمد. ستونها، معماری و ویژگیهای ساختمان و تزیینات مفرشها دست نخورده باقی مانده است.

یدیکوی ، فاتح تلفن: 5221750 (0212) فاکس: 5125474 (0212) با اجازه مدیریت موزه ایاصوفیه قابل بازدید است.

موزه کارییه - استانبول

مدیریت کل موزه ها و آثار وقفی هنری

کارییه در سمت ادیرنه کاپی استانبول قرار گرفته است. کارییه(خورا) لغت یونانی است و به معنای بیرون شهر و دشت و دمن است. در منابع از قلعه ای بسیار قدیمی در صحرا صحبت شده است. در محل این قلعه کلیسای خورا را یوستینیانوس برپا ساخت. ساختمان با تزیینات مختلف و بازسازیها تا عصر کومنوسها پابرجا بود، و با گسترش دربار امپراطوری بلاک هرنایی شهرتی بهم زد. در پایان سده 11 مادر زن امپراطور آلکسیوس 1 به نام ماریا دوکایینا کلیسا را مجددا بنا کرد. گنبد کلیسا با کمربند از چهارسو نگهداری شده است. در بین سالهای 1261-1204 در زمان اشغال لاتینها دیر و کلیسا به حالت تخریب درآمد. در عصر آندرونیکوس دوم (1328-1282) بر اثر حوادث عصر، شاعر و نویسنده و کلیددار خزانه تئودور میتوخیدس در سال 1313 این دیر و کلیسا را مرمت کرد و یک بنا در شمال و در غرب ساختمان و در جنوب آن یک قلعه (پارکلسیون) ساخت. علاوه بر آن این بناها را با موزائیک کاری تزیین کرد. در جبهه جنوبی یک قلعه تک طبقه و دراز را ایجاد کرد.

سقف را با قبه و گنبد پوشاند. ساختمانی که در جبهه غربی ساخته شد اینک در همان نقطه قرار دارد. و قسمت شمالی آن از یک کریدور معمولی عبارت است. بخش میانی ساختمان با گنبد بلندی پوشیده شده است. در دوره ترکها با چوب مرمت شده است. در جبهه بیرونی نیم پایه و نگهدارنده ها و طوقهای سنگی و کارهای انجام شده انعطاف و حیات به ساختمان بخشیده است. جبهه شرق موقعیت خاصی را ایجاد میکند. وضعیت میانی با پایه هایی بصورت کمربند محکم میشوند. پس از فتح استانبول مدت اندکی به صورت کلیسا مورد استفاده واقع شد و در سال 1511 وزیرخادم علی پاشا آنرا به صورت مسجد درآورد. بعدها در جنب آن یک مدرسه و غذاخوری ساختنه شد. موزائیک کاریها پس از تبدیل به مسجد با تخته و رنگ پوشیده شدند. از سال 1948 تا 1958 در پی فعالیتهای انستیتو امریکایی بیزانس شناسی کلیه کارهای موزایئکی مجددا در معرض دید قرار گرفت. موزائیک و نقاشیهای روی دیوار مربوط به دوره های اواخر بیزانس (قرن 14) از نمونه های نادر بشمار میرود. این موزائیک کاریها و نقاشیها شباهتهای بسیار نزدیکی را نشان میدهند. زمینه های یک نسق قبلی در این کارها دیده نمیشوند. افکار عمیق، حرکت فیگورها و حالتهای انعطاف دار آنها از ویژگیهای این اسلوب است. در نماز خانه های بیرونی زندگی عیسی مسیح و در نمازخانه های داخلی صحنه هایی از زندگی حضرت مریم دیده میشود.

روی دری که بین دو نمازخانه قرار دارد عیسی دیده میشود. در سمت چپ تولد مسیح و در جلو والی گرینوس اهالی و رویت ملک به یوسف و بردن مریم و فراوانی نان و تبدیل آب به شراب دیده میشود؛ در سمت چپ خبر تولد مسیح توسط زعما و بهبود افراد افلیج و صحنه قتل کودکان دیده میشود. وقتی وارد عبادتگاه داخلی میشویم زیباترین کار موزائیک مربوط به دیسیس است. در وسط مسیح ، درچپ مریم و در پایین مریم ایساکیوس،کومنوس و در طرف چپ عیسی یک راهبه دیده میشود. این زن دختر دختر میکتییل پالیولوکوس هشتم است. او همسر شاهزاده مغول آباکا خان شد و پس از فوت همسرش به استانبول آمد و کسوت راهبه را بر تن کرد. در این قسمت در گنبد عیسی و در بین پرها اجداد مسیح دیده میشوند. در روی در اصلی ورودی کلیسا در وسط مسیح در سمت چپ تصویر تزیین کننده و مرمت کنند کلیسا تئودوروس میتوخیتوس و ماکت کلیسا به چشم میخورد. زندگی حضرت مریم آنطور بر اساس موضوعاتی که در انجیل آمده است تصویر شده است. در عبادتگاه داخلی تولد مریم، اولین قدم ها و جبراییل در حال خبر دادن تولد نوزاد به او و در محراب تهیه پشم برای پوشاندن محراب دیده میشود. در قسمتی اصلی داخل کلیسا وفات حضرت مریم و موزائیک کاری یک مقدس دیده میشود. تمام قسمتهای پارکلسیون با نقاشی های دیواری پوشیده شده است. صحنه تولد (آناستاسیا) یک شاهکار است. در بالای آن صحنه آخرین شام با تمام جزییات آن دیده میشود. در قسمت چپ و راست پارکلسیون چهارچوبها مزار هستند. در قبه میانی پارکلسیون مریم و نوزاد او عیسی و در اطراف آن 12 فرشته تصویر شده است.

ادیرنه کاپی، فاتح تلفن: 6319241 (0212) فاکس: 5125474 (0212) آدرس الکترونیک: ayasofyamuzesi@hotmail.com به جز روزهای چهارشنبه همه روزه از ساعت 16-9 برای بازدید آماده است.

تکفور سرایی - استانبول

مدیریت کل موزه ها و آثار وقفی هنری

تکفور سرایی

ساختمان بین ادیرنه کاپی استانبول و نقطه تماس آبهای خلیج ساخته شده است. بر اساس کاوشها مربوط به قرن 13 میلادی شناخته شده است. در سال 1453 پس از فتح استانبول به صورتهای مختلف مورد استفاده قرار گرفته است. در سالهای 1970 مورد مرمت قرار گرفته است. تکفور سرایی تنها نمونه منحصر به فرد است که از عصر بیزانس به یادگار مانده است. ادیرنه کاپی، فاتح تلفن: 5221750 (0212) فاکس: 5125474 (0212) با کسب اجازه از مدیریت موزه ایا صوفیه میتوان بازدید کرد.

مدیریت کل موزه ها و آثار وقفی هنری

موزه ایاصوفیه کتابخانه محمود

اول

در جنوب ایا صوفیه بین دو ستون قرار دارد. یکی از آثار هنر تزیینی ترک بشمار میرود. بنا در سال 1739 در عصر سلطان محمود اول بدستور او ساخته شد. ساختمان عبارت از کتابخانه، سالن قرائت، خزینه الکتب (محل نگهداری کتابها) و از راهرویی در بین این دو قسمت است. اتاق قرائت از ساختمان اصلی ایا صوفیه با شش ستون باقلوایی و شبکه ای از برنج جدا شده است. در دو لنگه ورودی کتابخانه را تشکیل میدهد نیز با تصاویر گل و بوته تزیین شده و از شبکه برنجی پوشیده است و دو دستگیره کنده کاری شده با «یا فتاح» دارد. دیوارهای اتاق قرائت با تکه های چینی و نوشته تزیین شده است. در روی دیوار مقابل در ورودی طغرای سلطان محمود در بین چینیهای سبز رنگ قرار گرفته است. راهرویی که اتاق قرائت و خزینه الکتب را بهم متصل میکند با تصاویر شکوفه ، گل قرنفیل، لاله و لوحه های چینی تزیین شده. این لوحه ها از نظر رنگ و شکل بینظیر هستند. خرینه الکتب با چهار ستون و یک سکو که دو قسمت را از یکدیگر جدا میکند عبارت است.

قسمت اول با قبه و قسمت دوم با آیینه پوشیده شده است.قبه با حلقه های چوبی هشت گوش تزیین شده است. در میان این قسمت قفسه های چوبی کتاب جای گرفته است. دری که از راهرو به این قسمت باز می شود طغرای سلطان محمود و در روی آن شعری با پانزده بیت وجود دارد که در پایان شعر تاریخ نوشتن ان 1152 هجری (1739) نوشته شده است. در اطراف قبه در زمینه سیاه رنگ با خطی زرد کتیبه ای دیده می شود دیوار های آن با زمینه قرمز و نوشته هایی با رنگ قرمز تزیین شده است. قفسه های چوبی کتاب با زمینه های قرمز رنگ و خطوط تعلیق تزیین شده که در بیت آخر تاریخ نوشتن ان در قصیده ای گفته شده است. دراین قسمت نیز دیواره ها با چینی تزیین شده است. در کتابخانه چینی های مربوط به سده های 18-17-16 از ایزنیک ، کوتاهیه و تکفور سرایی در یک جا گرد آمده اند . چینی های سده شانزدهم هزینه الکتب و در راهرو کمپوزیسیون های بهار و گل های شکوفه کرده مربوط به همان سده از نمونه های نادر صنعت چینی ترک به حساب می آیند. پس از اتمام ساختمان کتابخانه سلطان محمود اول کتاب های موجود در سرای سلطنتی گالاتا به اینجا منتقل شد علاوه بر آن کتاب های دیگری از خزانه همایون سرای توپکاپی با مهر های آنجا ممهور شده و به این کتابخانه وقف شد. شیخ الاسلام ساءالدین و سایر منسو بان دولتی کتاب هایی وقف کردند. در کتابخانه حدود پنج هزار دست کتاب دست نویس وجود داشت. این کتاب ها در سال 1969 به کتابخانه سلیمانیه منتقل شد.

مدیریت موزه ادبیات دیوانی

(مولوی خانه گالاتا) - استانبول

مدیریت کل موزه ها و آثار وقفی هنری

موزه ادبیات دیوانی (مولوی خانه گالاتا)

در سال 1975 مولوی خانه گالاتا بصورت موزه به فعالیت آغاز کرد و با نام در خاکستری مولوی خانه یکی از نهاد های فرهنگی و هنری زمانه در آمد. مولوی خانه ها در طول قرون در کنار علم به فرهنگ موسیقی ترک نیز تاثیر بسزایی گذاشتند. اطراف مولو ی خانه ها گرد آمده بودند کسانی بودند که در شاخه های مختلف هنری آموزش دیده و حرف هایبسیاری برای گفتن داشتند. مولوی خانه در سمت یوکسک کالدرم منطقه بیک اوغلو در انتهای سربالایی یکی از قدیمی ترین خانگاه های اصفهان است. این بنا در سال 1491 در زمان سلطان بایزید دوم به عنوان گاوداری بیگلر بیگی اسکندر پاشا ساخته شد. اولین شیخ آنجا محمد سما چلبی بود. مولوی خانه در زمان سلطان مصطفی سوم (1766 ) دچار آتش سوزی شد و پس از انشای مجدد تا به امروز برای ما به یادگار مانده است. ساختمان در سال های بعد توسط سلطان سلیم سوم، سلطان محمود دوم، و عبدالمجید مرمت شد. مولوی خانه تا سال 1925 فعالیت می کرد و در سال های 1972-1967 مجددا تعمیر و مرمت شد . مولوی خانه که بطور مجموعه دارای حجره های دراویش ، سما خانه ، قسمت شیخ ها و محفل خونکار ها قسمت خواهران، کتابخانه ، خانه موقتی، آشپز خانه، مزار ها و حمام است.

سما خانه

در روی در ورودی این قسمت چوبی که اکنون به صورت موزه مورد استفاده است کتیبه مرمتی سلطان عبدالمجید که تاریخ 1853 را نشان می دهد منقوش است. ساختمان بصورت هشت گوش است و از نمونه های سبک باروک قرن هجدهم بشمار می رود. در این قسمت آلت های موسیقی ترک، آثار مربوط به فرهنگ مولوی در آن به نمایش گذاشته شده است. در قفسه های چو بی که در قسمت بالا قرار دارددیوان اشعاری شعرای که در مولوی خانه رشد و نمو یافته اند مانند شیخ قالب، اسماعیل انکارایی، اسرار و فصیح ددلر و شاعره لیلا خانوم بصورت ادوار تاریخی جای گرفته است. قسمت شیخ و محفل خونکار در طبقه بالا است.

حجره دراویش

این حجره ها در کنار هم ساخته شده اند.

مزار ها مزار شیخ قالب:

در اوایل قرن نوزدهم ازطرف خالد سعید افندی ساخته شده است. دارای رنگ خاکستری است. در داخل آن محمد روحی ، حسین ، عیسی سلیم افندی و اولین شارح مثنوی شارح اسماعیل انکارایی و مزار شیخ قالب افندی بچشم می خورد.

مزار خالد سعید افندی:

این مزار همزمان با مزار دیگر ساخته شده است . رنگش خاکستری است. در داخل آن شیخ قدرت الله جناب عطا الله و خالد سعید افندی و عبیدالله افندی و بهمراه مزار همسرش امینه اسما خانوم بچشم می خورد.

موقت خانه و رضای خدا

در دست چپ قسمت ورودی قرار دارد .این بنا در اوایل قرن نوزدهم ساخته شده است و برای اقامت موقت زائران بوده است.

کتابخانه

توسط خالد سعید افندی ساخته شده است. در طبقه بالای موقت خانه قرار دارد. در این کتابخانه 3455 جلد کتاب وجود دارد.

هزیره (گورستان) شیوخی که در مولوی خانه خدمت می کردند ، همسرانشان قدومه نواز ها نی نواز ها شاعران صاحب دیوان در انجا به خاک سپرده شده اند. علاوه بر آن مزار ابراهیم احمد پاشا خمپاره چی ، ابراهیم متفکر شخصی که اولین چاپخانه را در ترکیه دایر کرد، آهنگ ساز مشهور واردا کستا سعید احمد ، نایی عثمان دده و تپه دلن علی پاشا و مزار خانواده اش در آنجا دیده می شود. سنگ مزار ها و تزیینات انها قابل توجه هستند.

آدرس: جاده قالب دده شماره 15 بیگ اوغلو استامبول تلفن :2544141(0212)

فیلم موزه دیوان ادبیات (مولوی خانه گالاتا ) 8.03 مگا بایت

جاده قالب دده شماره 15 تونل –بیگ اوغلو

تلفن : 2454141(0212) فکس: 2435045(0212) بجز روز های چهارشنبه همه روزه از ساعت 17-9.30 برای بازدید آماده است.

مدیریت موزه آثار اسلامی و ترک - استانبول

مدیریت کل موزه ها و آثار وقفی هنری

موزه آثار اسلامی و ترک

موزه آثار اسلام و ترک نخستین موزه ترکیه است که آثار اسلام و ترک را در خود گرد آورده است. ساختمان در اواخر سده نوزده آغاز و در سال 1913 به اتمام رسید. و در داخل یکی از مهمترین کارهای معمار صنعان یعنی مسجد سلیمانیه جای گرفته است و از سال 1914 بعنوان " اوقاف اسلامیه موزه " ( موزه وقف اسلام ) به روی بازدید کنندگان گشوده شد. پس از اعلام جمهوریت تحت نام موزه آثار اسلام و ترک مشهور شد. موزه در سال 1983 از ساختمان سلیمانیه به ساختمان سرای ابراهیم پاشا که امروزه نیز در آن قرار دارد منتقل شد . سرای ابراهیم پاشا یکی از زیباترین نمونه های معماری قرن شانزدهم عثمانی است. که بر روی سنت تاریخی عصر روم بنا شده است. تاریخ دقیق ساخت آن و علت ساخت آن تا کنون مشخص نشده است و در سال 1920 به دستود سلطان سلیمان قانونی به احترام صدارت 13 ساله صدرالعظم ابراهیم پاشا به او پیش کش شد.

بنا به اظهار تاریخ نویسان سرای ابراهیم پاشا از سرای توپکاپی با عظمت تر و بزرگتر بوده و بسیار مهمانی ها و جشن ها و پذیرایی ها را در اعصار مختلف در کنار شورش های بسیار شاهد بوده است و توسط دیگر صدرالعظم ها مورد استفاده قرار گرفته و بصورت قشلاق، محل پذیرایی سفیرا، دفتر خانه دولتی ،مرحمت خانه و دادگشتری و زندان نیز بکار گرفته شده است. در چهار طرف آن حیات های وسیع قرار گرفته و ساختمان های عثمانی چوبی آن به مانند ساختمان های سنگی تا سده ها به یادگار مانده است و پس از مرمت سال های 1983-1966 به عنوان مکان جدید موزه آثار اسلام و ترک مجددا به حیات تازه باز گشت. قسمت هایی که امروزه بصورت موزه بکار می رود حاوی مینیاتور های دربار های عثمانی تابلو ها و گراور های غربی و در سالن بزرگ مراسم قرار دارد و قسمت دوم دارا دو حیات است. موزه آثار اسلام و ترک در سال 1984 در مسابقات موزه های شورای اروپا مدال ویژه هیئت ژوری را کسب کرد. و در سال 1985 از طرف بخش یونسکو شورای اروپا بخاطر فعالیت در زمینه جلب کودکان به فرهنگ مدال کسب کرد. موزه آثار اسلام و ترک در بین موزه های جهان با مجموعه ای بیش از چهل هزار اثر آثار منتخب هنر های اسلامی دوره های مختلف و سبک های مختلف را دارا است .

قسمت قالی

قسمت قالی یکی از گران بها ترین مجموعه های هنر قالی جهان را در خود جای داده است و سال های سال به نام " موزه قالی" معروف بوده است. موزه نه تنها قالی های ترک بلکه کلکسیون گران بهایی از قالی های دیگران را نیز داراست. در کنار قالی های دوره سلجوقی سجاده های سده 15 و قالی هایی با طرح های حیوانات مربوط به سده های 17-15 از منطقه آناتولی و "قالی حل بین" از غرب را با طرحی هندسی و قالی هایی با خطوط کوفی از نمونه های گران بهای این قسمت هستند. قالی های ایران و قفقاز و نمونه های قالی اوشاک و سرای کلکسیون قالی موزه آثار اسلامی و ترک بای کسانی که مایل به تحقیق جدی در مورد هنر قالی در جهان هستند منبعی غیر قابل اجتناب است.

قسمت هنر خطاطی و دست نویس

موزه آثار اسلام و ترک دارای کلکسیون عظیمی از سده هفتم تا بیستم است. و بخشی از آن مجموعه قران کریم است که جغرافی وسیعی را احتوا می کند و ازاقصی نقاط گرد آوری شده است. این کلکسیون با آثاری از هنر خطاطی اموی ، عباسی، مصری، تولون اوغولهای سوریه، فاطمی ،ایوبی، مملوکی،مغولی ،ترکمنی،قاجاری صفوی و خان های آناتولی وعثمانی را یکجا گرد اورده است. در میان دست نویس ها علاوه بر دست نویسهای قران کریم کتاب هایی با موضوعات گوناگون (برخی با نقاشی) از نظر موضوع ، اسلوب خطاطی و تزیینات جلد توجه را جلب می کند. فرامینی که طغرا های سلطان های عثمانی را بر خود دارند، برات نامه ها هر کدام اثری نادر هستند و نوشته های مینیاتور های ایرانی و ترکی و دیوان های اشعار موزه آثار اسلام و ترک بعنوان یکی از مشهور ترین موزه های جهان در این زمنیه بشمار می رود.

قسمت آثار چوبی

این کلکسیون نمونه های هنری سده های 10-9 آناتولی را در خود جای داده است. نمونه های نفیسی که از دوره سلجوقی ها و امیر نشین های آناتولی بجای مانده تا صدف ها ، عاج ها، آثار چوبی، کار های برجسته دوره عثمانی صندوقچه های قران صندوقچه های چوبی از کلکسیون های گران بهای این قسمت است که توجه همه را جلب می کند.

قسمت آثار سنگی

آثار سنگی کتیبه دار از دوره های اموی، عباسی، مملوکی، سلجوقی و عثمانی که برخی دارای موضوع هستند در موزه آثار اسلام و ترک گرد آوری شده اند. نمونه های نادر آثار سنگی دوره سلجوقی و سنگ های مزار با صحنه هایی از شکار تصویر اژدها و ققنوس و نوشته های کوفی از دوره های قدیم هنر خطاطی عثمانی و اسلوب های کتابت و سنگ نویسی و ظرافت کاری های روی سنگ دارای اهمیت خاصی است.

قسمت سرامیک و شیشه

آثار سرامیکی که در حفاری های سال های 14 19 -1908 بدست آمده است مربوط به سامره ، تل حلب، رکا، و کشان هستند. بدین ترتیب از آثار سرامیکی دوران اولیه اسلام را می توان در کلکسیون های موزه آثار اسلامی و ترک مشاهده کرد. سرای قلیچ اسلان کنیا با آثاری از دوره سلجوقی و بیگلر بیگی ها شامل موزاییک و چینی های محراب و دیواری یکی دیگر از بخش های مهم این کلکسیون بشمار می رود.نمونه های سرامیک و چینی عثمانی و سرامیک های دوره متاخر تر کوتاهیه و چاناکاله را نیز باید قید کرد. کلکسیون شیشه نمونه های هنر اسلام است که از سده نهم آغاز و تا شمعدان های قرن نوزدهم مملوک ها از نمونه های هنری دوره عثمانی هستند.

بخش هنری کانی کلکسیون های هنری موزه آثار اسلامی و ترک از جمله ابریق، بخوردان ، ایینه، هاونگ ، به همراه درهم مربوط به دوره امپراتوری سلجوقی و سلجوق های آناتولی هستند. تخماق های دروازه اولو جامی در بخش هنر معدن اسلامی جایگاه خاصی دارد که با سمبل های فلکی مربوط به سده چهاردهم و با شمعدان های اندوره مجموعه ویژه ای را بوجود آورده اند. در بین نمونه های هنری معدنی عثمانی از ابتدای سده شانزدهم تا اواخر سده نوزدهم نقره ، برنج، مرصع، قندیل، گلابدان، بخوردان، دنبک ،آلیاژ مس و روی ،ابریق ها را می توان نام برد.

قسمت قوم شناسی

نمونه های قوم شناسی که در طی سالیان گرد آوری شده اند از موزه سرای ابراهیم پاشا به موزه آثار اسلامی و ترک منتقل و در معرض نمایش قرار گرفته اند. در جدیدترین کلکسیون این موزه دستگاه های بافت قالی، محصول بافته شده، تکنیک های رنگرزی نمونه های هنری دستبافت که از مناطق مختلف آناتولی گرد آوری شده است و البسه های رنگ و وارنگ، لوازم خانه ، صنایع دستی، نمونه های هنر دستی، چادر های کوچ نشینان و لوازم خاص روستاییان در معرض نمایش قرار دارد.

میدان سلطان احمد، امین اونو تلفن 5181805(0212) فکس:5181807( 0212)

آدرس الکترونی:

آدرس سایت:

بجز روز های دوشنبه همه روزه از ساعت 16.30-9.30 برای بازدید باز است.

موزه آدام میکچویچ

مدیریت موزه توپکاپی سرایی - استانبول

مدیریت کل موزه ها و آثار وقفی هنری

موزه توپکاپی سرایی

سرای توپکاپی پایتخت امپراتوری عثمانی و اقامتگاه خانواده سلطنتی پس از فتح استامبول توسط سلطان محمد فاتح در سال 1473 به مرکز اداری کشور تبدیل شد. خانواده سلطنتی توپکاپی سرایی را تا قرن نوزدهم و زمان اقامت در قصر های بسفر مورد استفاده قرار داده اند. سرای پس از اعلام جمهوریت در سوم آوریل 1924 بدستور آتا ترک بصورت موزه در آمد. سرای که در ادوار مختلف و بدستور پادشاهان مختلف مرمت و تغییرات اساسی در آن انجام شد به شکلی کاربر و همه جانبه در آمد که نشان دهنده یکی از جنبه های حکومت عثمانی است. دربار عثمانی که در طی زمان با هیرارشی غالب و امتیاز خاص معماری آن در زمان افول و اوج گیری حکومت ها تاثیرات پذیرفته است و به حیات خود ادامه داده است. حوادث غم انگیز که بخشی از گذشته آن را در بر می گیرد به مرور زمان اتفاق افتاده است و در بین موزه های جهان یکی از نمونه های نادری است که برای ما به جای مانده است. سلطان محمد فاتح حکومت بیزانس را که در سیمای استامبول بصورت سمبل در آمده بود از خاور میانه وارث آن شد حرکتی پویا و برای سیستم اجرایی بعدی عثمانی که از آسیا به آناتولی ادامه پیدا کرده بود تغییراتی بوجود آورد. یکی از ویژگی ها این بود که پادشاه و خانواده اش به حکومت استبدادی قدرت بخشیده است و بافت دربار را با قوانین فاتح بصورت سیستم امپراتوری هیرارشی قدم به قدم به پیش برده و شکل داده است.

این تغییرات را در عناصر سرای توپکاپی می توان بوضوح مشاهده کرد. توپکاپی سرایی که توپو گرافی آن در دریای مرمره خلیج بسفر و خلیج طلایی در شبه جزیره استامبول ساخته شده است . در قسمت خشکی سرای بخش حصار سلطانی که توسط فاتح ساخته شده و در قسمت رو به دریا با حصار بیزانس از شهر جدا شده است.قصر دارای دروازه های متعدد خشکی و آبی است که دارای موارد استفاده متعدد بوده و از طرف در اصلی باب همایون (در سلطنتی) ایا صوفیه قرار دارد. قصر که در طی صد ها سال به شکل ها و جلوه های مختلف بصورت یک مرکز اداری فعال در آمده بود که این امر را از در ورودی آن می توان مشاهده کرد. این دروازه با ویژگی های سده پانزدهم با شکل و شمایل یک قلعه دربار همسویی می کند . از این دروازه که مردم عادی نیز می توانستند عبور کنند کوشکی قرار دارد که تا قرن نوزدهم باقی مانده بود که در آن خزاین و وقایع الاتفاقیه قصر را می توان مشاهده کرد. حیاط بسیار وسیع و بزرگ قصر در سمت خلیج و دریای مرمره قرار دارد و خاص باغچه را از سایر بخش ها جدا می کند. این قسمت که مابین باب همایون و باب سلام قرار گرفته دو قسمت بزرگ قصر را که تا زمان ما به یادگار مانده است از هم جدا می کند و قسمت بیرونی (خارجی) آن تحت اداره بستانچی ها بوده است . در قسمت چپ انبار هیزم ، جبهه خانه در کلسیای هایکا ایرینه قرار دارد. ساختمان های ضرابخانه که در قرن هجدهم مرمت شده است از بنا هایست که تا عصر ما باقی مانده است.قصر دعاوی یعنی دارای عریضه و انبارهای ابنیه خاص د ر مقابل رواقی قرار دارد که اشراف و سفرای خارجی که به قصر می آمدند اسبان خود رادر آنجا می بستند و این ساختمان ها پشت در پشت قرار گرفته اند .

در سمت چپ بیمارستان گلخانه، نانوایی مخصوص و سیستم آبرسانی قصر از ساختمان هایی است که در حیاط دیده می شود. از این کوشک ها یکی باب عالیست که در مقابل کوشک آلای قرار دارد . این مکان محل تماشای دسته های نظامی بود که در سده نوزده که با اسلوب آمپیر نو سازی شده بود. در سمت خلیج و سرکه چی کوشکی در فضای باز به نام یالی کوشکی بود که پادشاهان همه ساله از آنجا به نظاره حرکت نیروی دریایی می نشستند. در سده نوزدهم تا عبور خط آهن از قصر این کوشک تخریب شد . ساختمانی که از سده هفدهم و سبک کلاسیک در قصر سبد چی ها دیده می شود قسمتی است که اهل حرم از آنجا جشن ها را تماشا می کردند. در این قسمت ساختمان هایی مخصوص باغبانان ساخته شده که در کنار کوشک چنین قرار دارند که همزمان با قصر سطان محمد فاتح ساخته شده اند. این کوشک با صفا که ایوان و آلاچیق آن معماری دوره تیموری را به خاطر می آورد موزه های باستان شناسی مربوط به سلطان عبدالحمید دوم قرار گرفته است. در دماغه قصر یک در گنبد دار که در دوره های متاخر تر نام سرای جدید را گرفته است و در ابتدای آن رواقی مربوط به سده شانزدهم و کوشک مرمر و در قسمت انتهایی آن خانه های چوبی متعلق به سده هجدهم و خانه ییلاقی سبک روکو کو در سمت ساحل قرار دارد. در سال 1860 این قصر آتش گرفت و پی آن در کوشک اینجیلی توسط معمار صدر العظم گوجا صنعان پاشا به نام داوود آقا ساخته شد و به مراد سوم هدیه شد. حصار مرمره قصر را در بر گرفته و انبار ماهی و دروازه آخور دو دری بود که در حال پایان بود .

این دو کوشک که طویله های سلطنتی در آن قرار داشت و از آن تنها برج روشنایی دوره سوم عثمانی تا روزگار ما مانده است. از خط همایونی تا خاص باغچه ازعصر بیزانس مورد استفاده بود تنها میدان جیریت و قصر های اسحاق پاشا و گلخانه و خرابه های قصر مانگان های بیزانس تا زمان ما باقی مانده است. حیاط باب همایون و باب سلام خیابان درخت کاری شده به هم متصل می کند که به مناسبت های گوناگون از جمله سلام های جمعه و روز های خاص و هزیمت به سفر و آمدن سلطان در آنجا مراسم برگزار می شد. ینیچر ها زمانی که به قصر می آمدند این قسمت را مورد استفاده قرار می دادند. سرای باب سلام با دروازه قبه دار آن قلعه های هم عصر اروپا را به یاد می آورد و در دوم به سمت بخش درونی قلعه حصار سلطان متصل می شود. ساخت و ساز های مختلفی که شبیه حصار هستند و دیوار مانند در این بخش های حیاط قرار دارد و درسه ردیف پشت به پشت هم قصر را دربر گرفته اند . میدان دیوان قسمتی است که به جز سلطان کسی به آن وارد نمی شد و محلی است که لایه های بالایی حکومت در آن قرار داشتند. در این حیاط در طی تاریخ حیوان های مختلفی نیز نگهداری می شدند و محور عمده آن تحت نام باب سعادت معروف است. در میدان قله عدالت که از زمان فاتح مانده است و سه گنبدی که از رواق دیوان همایون هستند در سمت چپ دیده می شوند. این مکان رسمی که چهار روز در هفته صدرالعظم و وزیران دولت برای امور دولت مانند گرد همایی کابینه جمع می شدند، سفیران نیز در اینجا پذیرایی می شدند و قسمت دفتر خانه نیز در اینجا قرار داشت.در پشت این ساختمان خزانه بیرونی با چند قبه و خزانه رسمی دولتی برای منظور نگهداری ساخته شده بود .

این خزانه که توسط صدرالعظم بکار گرفته می شد برای ینیچر ها سه ماه یک بار علوفه و مخارج ساخت دیواری که سفرا در آن سو قرار می گرفتند مورد استفاده قرار می گرفت. پس از آن که قصر بعنوان موزه مورداستفاده قرار گرفت بعنوان محل نمایش اسلحه از اوایل اسلام تا قرن بیستم مورد استفاده واقع شده است . ار اینجا اسلحه های مورد استفاده در خاور میانه و دنیای اسلام قرار دارد. در بخش خلیج در زیر گنبد اداره حرم و " در ارابه ها" از هم جدا می شوند . میدان دیوان و خاص باغچه در سمت خلیج برای خروج پادشاه از قصر آخور مخصوص قرار دادر که مورد استفاده بوده است. آخور مخصوص با ویژگی های آن در حیاط قصر از ساختمان های اولیه به حساب می آید. این آ خور ها مخصوص اسب های اندکی بود که در قصر سلطان استفاده می شد و توسط "امیر آخور " اداره می شد و لوازمات مخصوص اسب ها در آن قرار داشت. در مراسم رسمی و گروه هایی که به خارج از کشور می رفتند این ملزومات که مرصع بودند بسیار جلب توجه می کرده است. در این قسمت یکی دیگر از بنا های جالب توجه مسجد بشیر آقا است. در این قسمت دیوان میدان یک ساختمان دیگر قرار دارد که قسمت بالتاچلار است . این گروه که از بین جوانان نیرومند انتخاب و به دربار آورده می شدند در مراسم های دربار کار حمل و نقل به قسمت های حرم را بعهده داشتند. در اواخر سده شانزدهم دسته باتاچلار گسترش پیدا کرد در اینجا حرم میدان دیوان، آخور خاص و حیاطی که به حمام ، مسجد و اتاق قلیان کشی رویهم رفته بصورت محله ای در آمده است.

عظمت دولت را در کار های دیوان میدانی در پشت رواق در سیمای آشپز خانه ای می توان دیدکه در سمت چپ ساخته شده بود . در حیاطی دراز ساختمان هایی تو در توی هم در روزگار ما بعنوان آرشیو قصر و انبار پار چه ها ، روغن خانه مسجد آشپز ها و سرانجام آشپز خانه ای که در بدو ورود به این جبهه معظم بچشم می خورد. روزانه این آشپز خانه به پنج هزار نفر در روز های معمولی خدمت می نمود و در کنار آن به حرم ، صدرالعظم و اهالی درون قصر و سلطان و حرم او نیز باید سرویس می دادند. این آشپز خانه مملو از مواد غذایی متنوعی بود که از سر تا سر امپراتوری به اینجا آورده می شد و در فرهنگ عثمانی جای خاصی را در خود دارد. امروزه نمونه سرامیک های هنری چینی و ژاپنی که به در بار عثمانی ها بعنوان هدیه فرستاده می شد و یا درکشور ساخته شده اند در این مکان در معرض نمایش قرار گذاشته شده اند. در قسمت حلوا خانه و شربت خانه لوازم آشپزخانه ترک و ظروف تاره دار عثمانی و آثار شیشه ای قرار دارد. در ساختمانی که زمانی محل آشپز ها بود ظروف پرسلین و نقره اروپایی قرار دارند. میدان دیوان و مکانی که سلام های سلطنتی در ان انجام می شد و قمت های داخلی یعنی حیاط اندرون را باب سعادت بهم متصل می کند. در دروازه ای که سلطان را تمثیل می کند جلوس ، مراسم عید و مراسم سوگواری برگزار می شد . پادشاهان غیر از این مراسم دروازه و میدان دیوان را استفاده نمی کردند. از دری که به کل محل زندگی پادشاه می توان رفت بدون اجازه عبور ممنوع بود و عبور از آن عمل غیر قانونی عظیمی بشمار می رفت.

این امر که زیر نظر باب سعادت آغاسی بود از رسومی است که از اواخر قرن هجدهم برای ما به یادگار باقی مانده است. بخش سلام اندرون "حرم همایون" نیز به همین مناسبت اینگونه نامیده شده بود. این قسمت شامل دیدار های روزانه و گذران شبانه حرم می باشد. حیاط اندرون نقش عمده ای در تربیت بوروکراسی عظیم دولتی داشته است. یکی دیگر از قسمت هایی که تحت کنترل باب سعادت آغاسی است اتاق عرض مطلب است که مخصوص شخص سلطان است . این مکان سمبولیک با رواق در میان قصر یکی دیگر از نشانه های مرکزیت عثمانی بشمار می رود. این محل که در سده شانزدهم ساخته شده برای قبول سفرای خارجی و جلوس پادشاه با تختی جواهر نشان مزین است . این سالن پذیرایی که تشریفات رسمی پادشاه در آن انجام می شد با تزیینات بسیار گرانبها تنها محل زیارت افراد بسیار نادری بود که به شرف زیارت رودر روی سلزان نایل می شدند. در پشت این ساختمان نیز کوشک حوض داری قرار دارد که از قرن شانزده بجای مانده است و نشانه قدرت و عظمت قصر است و با حیوانات و پرندگان شکاری تزیین شده است. از دیگر بنا های سلطان ساختمانی است که در سده هجده در زمان احمد سوم با اسلوبی ظریغ ساخته شده و بعنوان کتابخانه به مردان اندرون پیشکش شده بود. از دیگر ساختمان های مربوط به سلطان در حیاط خزانه اندرون (کوشک فاتح) و خاص اودا (بخش امانات مقدس) است.

این ساختمان با قصر سلطان محمد فاتح و رواق آن همزمان ساخته شده و با منظره ای از استامبول که از براس آن دیده می شود از نوع کوشک های عثمانی است که از ابتدا بعنوان خزانه قصر عثمانی بکار رفته است. اتاق های قبه دار تو در توی آن حمام خاص آقایان اندرون بکار می رفته و دارای طبقات متعدد است . این خزانه همه گونه عایدات سلطان و خراج های دریافتی از سرزمین های تابعه و سهم خمس و سایر نقدینگی ها در این قسمت خزانه ای افسانه ای را ایجاد کرده بود، علاوه بر آن جواهرات سلطنتی و خلعت ها و پشمینه هایی که هدیه می گرفتند و البسه های گران بهای درباری و پارچه ها و نوشته های گران بها مانند امانات مقدس و همه گونه آثار هنری که بعنوان پیشکش به دربار فرستاده می شد این کلکسیون عظیم را بوجود می آورد. این مجموعه علاوه بر مخارج قصر بصورت نقدینگی برای امورات دولت مورد استفاده قرار می گرفت. این مکان که امروزه نیز برای نمایش خزاین عثمانی مورد استفاده است علاوه بر آثار جواهر نشان دارای چهار تخت (تخت جلوس عید ، سفر ، تخت افطاری و تخت نادرشاه) و نمونه های سمبولیک قدرت عثمانی ، خنجر توپکاپی، و الماس کاشقچی از مهمترین آنها است. از این مکان که سلطان ها نیز به آن رفت و آمد می کردند همه چیز بصورت نوشته با مسئولیت خزانه دار باشی خارج می شد. این خزانه که در مالکیت ملت بود به مرور از اجداد پادشاهان بجا مانده است و پادشاهان برای کنترل کردن آن بدان داخل می شدند.

همانطور که هدایای گران بها خزانه پادشاهان سایر کشور به خزانه وارد می شد، هدایای مشابه نیز از این خزانه برای آنان ارسال می شد. بخشی از درآمدهای خزانه آثاری است که سلطانها به مکانهای مقدس میفرستادند. در حیاط اندورنی مهم ترین محل خاص پادشاهان اتاق مخصوص بود . این ساختمان که در قرن پانزدهم بصورت چهار گوش هندسی ساخته شده بود افامتگاه مخصوص و سلام سلطان ها و پادشاهان بود. این محل که به عرض خانه، اسلان خانه و جایگاه مخصوص تقسیم می شد محل دیدار شاهزادگان و آقایان اندرونی بود و علاوه بر محل خوشگذرانی پادشاه مکان پذیرفتن وزیران نیز به حساب می آمد. این آداب تا سده هفده ادامه داشت . این ساختمان که سر تا سر مملو از چینی های دوران مختلف بود از قرن نوزده به بعد به عنوان مکان نمایش امانات مقدس مورد استفاده قرار می گرفت. سلطان یاووز سلیم در اوایل سده شانزدهم پس از سقوط امپراتوری مملوک ها اشیای مقدس حضرت محمد و خلفای اولیه را از مکه و مدینه از طریق خلفای عباسی به اینجا آورده و به خزانه یا خاصو دا جای داد و بدین ترتیب خلافت خود را اعلام نمود. برای پادشاهان عثمانی با تکیه بر امت و اداره امپراتوری حفظ این آثار و اندیشه نماینده آن اصل اول مبارزه و حلومت بشمار می رفت. ار میان این آثار خرقه حضرت محمد ( خرقه سعادت) شمشیر ها ، پرچم شریفه ، شمشیر خلفای اولیه و آثاری که از سایر ادیان الهی بود دیده می شود. این آثار در پانزده ماه رمظان هر سال طی مراسمی ویژه به اهل سرای ، وزیران و اهل حرم نشان داده می شد. حیاط اندرونی و حیاط مخصوص پادشاهان در کنار اداره حرم که به نام صفای همایون به خاص اودا باز می شد با چهل خدمه آن مخصوص کسانی بود که رتبه ای بالا و برابر با سلطان را داشتند.

محل آموزش خدمه اندرون و اقامتگاه آنها در آنجا قرار داشت. این مکان با رواق ها و سالن های کوچک در اطراف و حمام برای آموزش خدمه در یکردیف قرار داشت. در کنار باب سعادت برای آفایان عجمی اتاق های بزرگ و کوچک در سده هفدهم پس از تخریب حمام سلطان سلیم دوم ساخته شده بود. امروز لباس های پادشاه و خانواده او در این مکان در معرض نمایش است. در کنار حیاط خزانه و خاص اودا کلید دار ها و انبار های خزانه قرار دارد. این انبار ها تمام مایحتاج خورد و خوراک سلطان را تامین می کردند و امروزه بعنوان قسمت اداری موزه مورد استفاده است. در این قسمت ها در ساختمان خزانه در حال حاضر مینیاتور های اسلامی عثمانی و آثار خط و نوشته در معرض نمایش قرار دارد. در حیاط اندرون مسجد آقالار که از زمان فاتح بجای مانده است قرار دارد. در این مکان مرد های اندرون و گهگاه خود پادشاه به عبادت مشغول می شدند. این ساختمان که از سده هجدهم بجای مانده است و نمونه زبیایی هنر عثمانی سده هفدهم بحساب می آید امروزه بعنوان کتابخانه موزه مورد استفاده است. در میان اتاق های حیاط اندرون باغ داخلی که قسمت چهارم قصر است و در آن به قوشخانه حرم به آنجا باز می شود.

در اینجا آشپز خانه مخصوص پادشاه نیز جای گرفته است. در قسمت پشت قصر رو به دماغه سرای کوشک مخصوصی ویژه سلطان و خانواده اش قرار گرفته است. اینجا نیز مانند اتاق مخصوص و حرم یکی از مکان های مورد توجه خانواده پادشاه بوده و تراس مرمری آن صفا خانه همایون و کوشک ها را از یکدیگر جدا می کند . این کوشک علاوه بر کوشک سیر بر و گردش دارای مکان صحبت، محل تعویض لباس و کتابخانه و اتاق ختنه سورا ن است. پس از فتح بغداد و روان توسط مراد چهارم کوشک های گنبد دار و تراس دار که بیاد پیروزی ها ساخته شده اند از نمونه های کلاسیک معماری قصر های عثمانی بحساب می آیند. این کوشک ها که به رواق و حیاط ها راه دارند دارای در های چینی هستند تزیینات مختلف چینی و قبه های میانی ایوان ها و اتاق های آن به این کوشک عنوان بهشتی را داده است که پادشاهان در این دنیا زندگی می کردند. تراسی که سلطان ابراهیم در شب های تابستان برای افطار در آن می نشست با حوض های مرمری و جزییات شاه نشین آن به آن سیمای یک تراس بسیار لوکس را داده است که در آن مجالس مشورت نیز برگزار می شد. در باغچه لاله و مکان چهارم دماغه مرمر اتاق حکیم باشی (قله باش لاله) قرار داشت . اینجا عبارت از انبار داروخانه و قسمت اداری حکیم باشی بود. از قسمت حکیم باشی که مسئول سلامت سلطان بود شیشه ها ی دارو ی مخصوص قصر برای ما به یادگار مانده است.

کوشک صفا از میانه قرن هجدهم با تزیینات روکو کو با اتاق های چوبی یک دیوانخانه بشمار می رود و رو به باغچه قرار دارد. زمانی که در قصر "خلوت" اعلام می شد و جشن هایی که شب ها برگزار می شد در کوشکی که به نام کوشک بغداد خوانده می شد صورت می گرفت. در این باغچه تختی سنگی که از زمان مراد چهارم مانده است برای تماشای بازی ها و گردش مورد استفاده پادشاه بود. تراس مرمری باغچه رو به دریای مرمره در اوایل سال 1850 در کوشک مجیدیه ساخته شده بود. در این کوشک اتاق اسباب نیز از ساختمان جالب توجه است. این کوشک با کمر های نگهدارنده به عصر سلطان محمد فاتح مربوط می شود. یکی دیگر از بنا های این باغچه مسجد صفاست که در اواسط قرن نوزدهم به سبک نئو کلاسیک ساخته شده است. باغچه از طرف دماغه قصر به سمت خاص باغچه با سبک بالیانی و با در دو گنبد دار بسته می شود. حرمسرا دیواری قسمت های اداری و قسمت های مخصوص اداره حرم را از باب سعادت در سرای توپکاپی جدا می کند. محور این دیوار در طول حرم و ساختمان های کناری قسمت کزلار آغاسی و حرم آغالاری شامل گروه خدمتکاران می شود که در آنجا زندگی می کند . در جمله کاپی قسمت کار آقا و بخش بالایی زنان دربار و حرم مخصوص را با آلتین یول به اطراف خونکارسواسی متصل می کند و به قسمت اقامت شاه و شاهزاده ها باز می شود.

جاریه کار آقا و قسمت حرم و سلامیک کل بخش حرم را در بر میگیرد که در ادوار تاریخی ساخته شده است و رفت و آمد به آن مانند سایرقسمت های قصر آسان نیست. بر اساس اصل تقدس و مخفی کاری مسایل خانواده در اسلام در عصر عثمانی ها معماری حرم یکی از نمونه های دراماتیک و دست نیافتنی بشمار می رود. لیکن حوادث تاریخی ایجاد قسمت حرم را با اسلوب معماری خاص و موقعیت قرار گرفتن آن در چهار دوره تاریخی نشان می دهد.

1- در اواخر سده پانزده و میانه سده شانزده مابین دوره سلطان محمد فاتح و سلطان سلیمان قانونی

مرحله اول را شامل می شود:

قبل از سرای توپکاپی قصر عثمانی که برای بایزید در استامبول ساخته شده بود یعنی استی سراس و توپکاپی سرای است که در آن قصر زنان (سرای دختران) از یک قسمت تشکیل شده بود. در دوره ما این قسمت تغییر یافته و به علت کار های ساختمانی بعدی استقلال خود را از دست داد و اکنون به نام باش آسکی معروف است. از عدالت کولسی به جممله کاپی حرم قسمت باشاسکی، قله سلیم اول، کوشک بغداد و قله حکیم باشی مجموعه کلی کوشک به روش قصر قلعه بوجود آمد . در این دوره ساختمان حرم با معماری باصفای آن هماهنگی دارد. دوره اول در اواخر سده شانزدهم با قسمت والد ساطان و کوشک جاریه هابا دیوار هایی که در باغچه قرار دارد هم جوار می شوند. در این دوره که به یک گروه خادم آقا و گروه جاریه زیاد احتیاج نبود ارابه های کاپو سی و قسمت عدالت در بیرون حرم فضای بزرگتری را در بر می گرفت. کوشک قله چینی و بیوک بینیش در برابر میدان اسبان اولین قله ای بود که ساخته شد و طرح ساخت آن نیز این فکر را تقویت می کند . از دیگر ساختمان های مهم دوره اول در سلام لی در کنار باسودا است . اینجا به نام قله سلیم اول و حمام نامیده می شد و برای تربیت شاهزادگان در نظر گرفته شده بود. این فضا در اواخر سده شانزدهم به نام کافه شمشیر لیک و باغ و باغچه های آن قسمت شاهزاده ها را تشکیل می دهد. در اطراف قسمت والده ها و گزللر که از ساختمان های دوره اول است با رواق های جالب توجه را به خود جلب می کند.

2-دوره سلطان قانونی :

این دوره حرم در توپکاپی سرایی اسکان یافت و از زمان سلطان خرم خاصگی و سلطان سلیمان قانونی آغاز می شود. در سال های 1530-1520 قصر توپکاپی سرایی توسعه یافت و تغییراتی در آن انجام شد. سلطان خرم از اسکی سرای نقل مکان کرده و با کودکان در توپکاپی سرای برای همیشه اقامت کرد و باعث شد که تمام نیاز های آنان در بخش حرم توپکاپی رفع گردد. در این دوره خدمتکاران و خدمه ای که به حرم می آمدند در حیاط جنبی اقامت داشتند که در بیرون ساختمان های محافظت شده حرم فقط برای حفاظت آنان در نظر گرفته شده بود. این ساختمان ها بعنوان قسمت اداری کیزلار آغاسی و حمام جاریه منظور شده بود. در این رابطه یکی از بخش های مهم حرم قسمت دلاک ها و لنگ دار ها بود که در زمان فاتح ساخته شد و به قسمت باش خاص نقل مکان کرد. در این دوره متناسب با خلق و خوی سلطان خرم نام دایره باش خاص به آن داده شد و در دوره مراد سوم و قانونی خاص اودا نیز ساخته و بدان اضافه شد.

3- دوره مراد سوم و نور بانو صوفیه سلطان:

در اواخر سده 16 شکل گیری تشکیلات حرم همانند تشکیلات عثمانی شکل گرفت. بطور جامع در خانواده ترک مسلمان دربار عثمانی ساخت مادر شاهی را بطور زنده می توان در نمونه والده سلطان مشاهده کرد. مراد سوم که در بین دو چهر ه و کشمکش های بین نوربانو سلطان و آغاسکی صفیحه سلطان بزرگ شده بود مجبور به گردن نهادن به دخالت در امورات از جمله حرم توپکاپی سرایی بود. معماری کلاسیک و ساختار های توپو گرافیکی این بنا ها با تقسیمات قدرت در درون آن ارتباط داشت . کوشک های جاریه ها در این ساختار جدید قرار می گرفت و اسکی جاریه و جاریه های قدیمی رفته رفته تضعیف شده و هویت خود را از دست می داد. کوشک والده در حرم به مانند جبهه نقطه مرکزی بود و دایره سلطان والده در دور نمای این جبهه ساخت ظریف تری داشت. این جبهه با خدمه های آن از قسمت دایره والده سلطان جدا می شد و به بخش خونخار صفا سی و دایره سلام سی و سلطان متصل بود و در آن رواقی به یادبود وجود داشت. دایره والده سلطان اهمیت تاریخی خود را حفظ کرد و به صحنه سلطنت زنان که نایب آن والده سلطان بود به صحنه حوا ث سیاسی در سده هفدهم تبدیل شد.

قدرت معماری کلاسیک عثمانی در دستان معماران مشهوری مانند معمار صنعان و داوود آقا در نمونه های خونکار حمام لار و خوکار صفا آغاسی تبلور یافته است. جشن ها و مراسم پذیرایی بزرگ حرم و قصر در این سالن قبه دار انجام می شد و بعد ها تزییناتی قسمت داخلی آن تغییر یافت. در کنار این صوفا خاص اودای مراد سوم بعنوان نمونه معماری کلاسیک عثمانی و اثر معمار صنغان منطق استتیک عثمانی و نمونه قرینه آن بحساب می آید. ساختار قبه ای که بعنوان گران بها ترین اثر ساخت زمان عثمانی با چینی تزیین شده است با حوضی که در طبقه پایین آن ساخته شده است ارزش گذاری می شود. بدین ترتیب مکان و ساختار پادشاه ، والده سلطان و خانم افندی پایه تغییرناپذیر ساختار حرم را بوجود آورد. این بنای معماری که با منطق معماری کلاسیک ساخته شده بود ولی حوض بزرگی در حیاط حرم نیز در نظر گرفته شد. هرم قدرت حرم در نظام قصر در این زمان در توپکاپی سرایی جای گرفت و مجموعه دایره شاهزادگان یکی دیگر از این ساخت هاست. در قرن شانزدهم کشمکش های میان اناتولی و ایران و رقابت میان شاهزادگان باعث شده بود که آن ها بعنوان پرچمداران لشکر انتخاب شوند و به حرم راه یابند. به علاوه در قانون نامه فاتح برای تداوم دولت قانون مجازات قتل برای شاهزاده ها که باعث ایجاد نارضایتی در بین مردم شده بود ناشی از ارتباط شاهزاده ها با حرم بود. در اواخر قرن 16 نفوذ حرم بر امورات دولت در ساختار بناها مشاهده میشود که در دوره اول در آلتین یول و باش خاصکی و دایره شاهزادگان و در این نظام گنبد حمام سلیم اول و از باغچه ها باغچه شمشیرلیک را در خود جای داده و نشاندهنده گسترش حرم به صورت یک مجموعه بسیار بزرگ است.

سده های 18 و 17-15: در این دوره ها در اواخر قرن 16 حرم به یک حرکت بسیار پر شتاب رسید و افزایش نفوس اهل حرم و آتش سوزی های متعدد را در پی داشت. دلایل سمبلیک ساخت های بعدی بنای خاص اودا ها به عنوان سمبل قدرت فردی پادشاهی در نظر گرفته میشود. یکی از ساختمانهای این دوره بیمارستان جنب باغچه حرم است. در این دوره با افزایش قدرت والده سلطانها در طبقه دوم دایره اتاقهایی ساخته شد.

در قرن 18 تاثیر هنر و زندگی غرب باعث تعدیل بیشتر شرایط شد و تزیینات باروک و روکوکو باعث تخفیف شرایط نخست در خاص اودای احمد سوم (یمیش اوداسی) و تصاویر منظره ناتور مورت در آنجا دیده می شود. در اواسط سده سلطان ها روکو کویی ملایم و رو به رومانتیزم پر باری را در کوشک های خود اعمال کردند و تزیینات داخلی را همسو پیش بردند. هزینه اوداسی و خاص اودای کنار آن ، و دوره عبدالوحید اول همان تزیینات بکار رفت، و قلعه سلیم اول تا حدی تخریب و بجای آن ساختمان چوبی مابین و دایره اقبال به همان اسلوب ساخته شد. قسمتی که در تاریخ بعنوان فضای شمشیر لیک مشهور شده است در سده هجدهم به روی اهل قصر گشوده شد و شاهزاده ها در آن رفت و آمد کردند . سبک های هنری متغیر در ساختمانها ی حرم بچشم می خورد. ت.پکاپی سرایی که نشاندهنده سیاست هنری و فرهنگی عثمانیست نمونه ای از یک موزه بی نظیر است. هرم قدرت کلاسیک و دوره باعظمت در تمثال توپکاپی سرایی با استفاده از روکوکو رو به افول رفت و جای آن را دوره نتظیمات بوغازیچی گرفت.

سلطان احمد، امین اونو تلفن 5120480(0212) فکس 5255991(0212)

آدرس الکترونی:

بجز روز های سه شنبه هر روز از ساعت16-9 باز است و در ماه های رمضان و عید قربان از ساعت 16-12 باز است. حرم دایرسی با بلیط جداگانه در ساعات 15.30-9.30 بصورت دسته جمعی قابل بازدید است. ساحل شریفلر منظره هایی از موزه توپکاپی سرایی "مصحف شریف" احمد کاراحصاری از کتابخانه موزه توپکاپی سرایی عکس باب سلام-در میانی عکس خزانه 1 تخت احمد 1603 ابریق طلایی نجف خزانه جواهرات عکس چینی مینگ ماتارا آبی سفید قرن شانزدهم- با در نقره ای و قسمت نوشیدن که در همان سده توسط عثمانی ها به آن نصب شده است.

اتاق ختنه سوران

قسمت چینی ها

نمای کلی دایره حرم

کاسه چینی مینگ آبی سفید با در نقره ای تذهیب دار آنتیک ساخت قرن هجدهم بعنوان بخوردان استفاده می شد.

حرم مراد سوم خاص اودا

الماس کاشقچی 86 قیراط از قرن هفدهم در خزانه قصر است

باب سلام – در آک اکالار

"مصحف شریف" احمد کاراحصاری کتابخانه موزه توپکاپی سرایی

احمد کاراحصاری کتابخانه موزه توپکاپی سرایی

"مصحف شریف"

یکی از مهمترین کارهای هنرمندان صنعت کتاب و تذهیب دربار عثمانی متن کتاب آسمانی ماست که با "مصحف شریف احمد کاراحصاری" مشهور است. اثر در کتابخانه موزه توپکاپی سرایی است که تحت شماره 5 در بین کتابهای خرقه سعادت ثبت شده است. جلد شمسیه کتاب با آب طلا در چهارچوب تذهیب شده ،و از پوست سیاه رنگ و در طول زمان ترمیم شده است. این اثر که بزرگترین اثر دوره عثمانی بشمار میرود در ابعاد 62.50 X 42.50 و متشکل از 300 ورق است. نام خطاط و سال نگارش آن در قسمت کتابت(کولوفون)خالی گذاشته شده است.

اثر به نام خطاط مشهور دوره سلطان سلیمان قانونی به مناسبت نوشته وقف به نام او در روی است: در صفحه 1ب نوشته شده که اثر مصحف شریف کاراحصاری است که تا آنروز در خزانه پادشاه نگهداری میشد و در سال 1107(1696) برای تلاوت توسط سلطان مصطفی دوم به اتاق خرقه شریف (خاص اودا) وقف شده است. قران کریم که هر صفحه آن با دقت تذهیب شده است با سوره فاتحه و بقره آغاز میشود که با جلی محقق و خط ریحانی نوشته شده است. پس از سرلوحه دو صفحه روبروی هم دارای ترتیبات متفاوت است. در اینجا در سطر پایین و سط بالا با جط جلی و در بین آن در بین قاب خط ریحانی به کار رفته است. در صفحه مقابل نیز همین ترتیب استفاده شده و فقط بدون قاب است. پس از این صفحه صفحات قران کریم یک سطر جلی محقق ، پنج سطر نسخ، یک سطر جلی ثلث و مجددا پنج سطر نسخ و در قسمت پایین نیز جلی محقق با اسلوب «یاقوت» که اسلوبی کلاسیک بحساب می آید نوشته شده است. در بین خطاطان قرن 16 عثمانی مشهورترین هنرمندی که از این اسلوب استفاده کرده است احمد کاراحصاری است. لیکن عدم وجود امضای دستخط کاراحصاری در پایان کتاب به دلیل شهرت بسیار وی در زمان حیاتش اندکی تامل برانگیز است. میتوان گمان کرد که شاید هنرمند به علت کهولت و یا مرگ نتوانسته است کار روی قران کریم را تا به انتها به پایان برد. انجام کار توسط احمد کارا حصاری خطاط شهیر دوره سلطان سلیمان قانونی و استفاده از هنر تذهیب دربار عثمانی و پایان آن توسط داده های یک سری اسناد مورد قبول قرار گرفته است.

احمد کاراحصاری و حسن چلبی نوشته وقف روی اثر و اسلوب نگارش متعلق به احمد کارا حصاری است. هنرمند که نام دیگرش شمس الدین است طبق اظهار مستقیم زاده اهل کاراحصار است. کاراحصار به شهر افیون وابسته است. تخمین زده میشود که وی در سال 873 (1468) به دنیا آمده و در سن 90 سالگی سال 963 (1556) وفات کرده و سنگ مزارش در سوتلوجه در جوار تکیه جعفرآقا در کنار شیخ جمال خلیفه قرار دارد. مستقیم زاده مینویسد که او خط نسخ و ثبث را نزد یحیی صوفی تمرین کرده ، بعدها نزد اسداله کرمانی تعلیم دید. بر اساس نوشته هایی که تا عصر ما رسیده است وی مقام استادی و مجوز خطاطی را از اسداله کرمانی(وفات 892/1486) اخذ کرده بود. احمد کاراحصاری این مجوز را قبل از سن 18 سالگی اخذ کرده بود.

بر اساس مدارک احتمال بسیار کمی وجود دارد که او شاگرد یحیی صوفی (وفات 1477) بوده باشد. شاید نزد پسر وی به نام علی صوفی تعلیم دیده باشد. احمد کاراحصاری در عصر بایزید دوم و سلطان سلیم اول به صورت گسترده به هنر روی آورد. هنوز مضخص نیست که او در چه سالی به سلک کاتبان تشکیلات اهل حِرَف پیوست. لیکن میتوان گفت که وی از اوایل دوران سلطان سلیمان قانونی در این تشکیلات به فعالیت مشغول بوده است. نخستین دفتر ثبت دریافت حقوق اهل حِرَف مربوط به 952 (1545 اسفند-فروردین) است. در این دفتر نام وی در ردیف ششم تحت عنوان کاراحصاری ثبت شده است(آرشیو سرای د.4/9706). دستمزد روزانه وی 14 آقچه نوشته شده است. کاراحصاری به عنوان خطاط جلی ثلث و محقق شهرت به هم زده است. در این اسلوب نوشتاری به عنوان نخستین در دوران خود مورد قبول همگان بوده است. بدون شک یکی از جنبه های موفقیت وی استعداد و مهارت او در ترتیب صفحات بوده است. برای او تنها نوشته ها نیستند که باید دارای زیبایی باشند، بلکه صفحات کتاب بصورت کل نیز باید از این امر مستثنی نباشند و این را میتوان در کارهایی که امضاء او در پای آنهاست به خوبی مشاهده کرد. کاملترین آثاری که از او برای ما به یادگار مانده است و امضای او را دارند مربوط به سال های 1555-1545 میباشند.

هنرمند نوشتن این قران را در زمان سلطنت قانونی و در سالهای باروری هنرش یعنی پس از سال 1545 باید آغاز کرده باشد. لیکن فقدان نام وی در انتهای این اثر به دلیل فوت ناگهانی وی است که فرصت نکرده نامش را در آنجا ثبت کند. بهرحال احمد کاراحصاری نتوانست قرآن کریم را با دستان خودش به پایان رساند و بعدها در زمان سلطان مراد سوم به کاتب دیگری در دربار ماموریت اتمام کار محول شد و این مطلب از یادداشتهای دفتری روشن است. در یادداشت دفتر در 22 ماه رمضان 992 (27 سپتامبر 1584) نوشتع شده است " برای صرف مخارج مصحف شریف به خط کاراحصاری برای این معرفت کردگاری 500 فلوری هزینه شده است که صرف تهیه لوازم شده است. حسنه 500" (آرشیو سرای د.34 ، ی 196 ب). در همان سند در مورد ساخت یک آتلیه چوبی برای انجام این کار در زمان سلطان مراد سوم مطالبی ذکر شده است. در زمان سلطان محمد سوم در یادداشتی به 1004 (1596) نیز اعتماد کامل به کار نجارها نیز این مطلب مستفاد میشود.

در سایه این اطلاعات در بررسی قران کریم در پایان سوره (ی 221 الف) به راحتی میتوان تغییر سیاق نوشته را مورد توجه قرار داد. در اینجا آمیزه خط های نسخ، ثبث و محقق نشان میدهد که خطاط هنوز به پای هنر کاراحصاری نرسیده است. در کنار تذهیب بسیار زیبا کیفیت خط در همان نگاه اول باعث ناخوانایی است و نمیتوان این قفاوت را نادیده گرفت. این خطاط که برای اتمام کار 500 سکه طلا دریافت کرده و اثری از خود در پایان کار نگذاشته است چه کسی میتواند باشد؟ احتمال بسیار وجود دارد که این ماموریت به حسن چلبی محول شده باشد.هنرمندی که در کارهایش از نام حسن ب.عبدالله و یا حسن ب احمد کاراحصاری استفاده کرده است کسی نیست جز برده آزاد شده و فرزند معنوی کاراحصاری. این امر محقق است که او در قسمت اهل حرف بوده و ادامه دهنده راه کاراحصاری بود. در دفتر حقوق اهل حرف در سال 952 (1545) نام او دیده نمیشود. در یک دفتر سنواتی محرم 966-956 (1558-1557) حسن غلام کاراحصاری نام او ذکر شده و دستمزد وی 13 آقچه بوده است (آرشیو سرای د.9612).

در دفتر دستمزد 2نه 974 نامش حسن ب. کاراحصاری قید شده است (آرشیو نخست وزیری مم.6196،س154). اگرچه چلبی و مستقیمزاده نیز در مورد این هنرمند مطالبی ذکر کرده اند، اما تاریخ دقیق وفات او روشن نیست. حداکثر وفات او سال 1000 میتواند باشد. زمانیکه اولیا چلبی در مورد نوشته های او در مسجد سلیمیه ادیرنه ذکر مطلب میکند مینویسید که وی در اثر حادثه ای ناگهانی از دو چشم نابینا شد. به این مطلب باید با اندکی تردید برخورد کرد. شاید در اثر تصادف مزبور یک چشم او نابینا شده و چشم دیگر نیز بسیار ضعیف شده باشد. از طرف دیگر در مورد نوشته امضا دار او در مسجد سلیمیه طبق اظهار حسن چلبی مطلبی در دست نیست. لیکن مستقیمزاده در مورد رویت یک نوشته او در سال 1000 (1593) که در روزگار پیری نوشته است مطالبی آورده است.

یک کتاب دعا متعلق به مستقیمزاده که در کتابخانه سرای است شباهت بسیاری با قران کریم کاراحصاری دارد. هنرمند آن آنرا با نام حسن ب کاراحصاری امضاء کرده است که مربوط به سال 974 (1567-1566) است. هرگاه آثار با امضاء حسن جلبی را با قران کریم کاراحصاری که برخی قسمتهای آن بعد از سنه 1584 نوشته شده است مقایسه کنیم افت کیفیت نوشته ها توجه ما را به خود جلب میکند. به احتمال بسیار زیاد حسن چلبی این قران کریم را در سالهای پیری به پایان برده است و با استناد به مطالب منابع چشم او خوب نمیدیده است. محول کردن این کار به حسن چلبی در پیری و زمانیکه چشمانش در اثر تصادف بینایی خوبی نداشت این بود که او تنها کسی بود که با سبک کاراحصاری آشنا بود و میتوانست به آن سیاق بنویسد و از شهرت نسبی نیز برخوردار بود. از طرف دیگر او شاگرد و فرزند معنوی کاراحصاری بود و این مساله در انتخاب او نقش داشته است.

دفتر هزینه های قران کریم در آرشیو سرای در دوره سلطان مراد سوم در یک دفتر ثبت هزینه نیز در مورد قزان کریم به مطالبی برمیخوریم. در صفحه ای که هنوان "دفتر هزینه های مصحف شریف احمد کاراحصاری" را دارد در 12 رمضان سال 992 (17 سپتامبر 1584) هزینه لوازم تا 25 رجب سال 1001 (17 نیسان 1593) ثبت شده است (آرشیو سرای د.9628). در دفتر مورد بحث بابت قران کریم کاراحصاری در مدت 9 سال کاغذ، رنگ، تذهیب طلایی و هزینه های جلد ذکر شده است. در اینجا مدت زمان انجام کار و مسایل آن و بطور کلی در مورد چنین کارهایی لوازم مورد نیاز و سایر چیست اطلاعات کاملی در اختیار ما میگذارد.

هزینه های کاغذ

صفحه اول دفتر هزینه در مورد خرید کاغذ میباشد. در 12 رمضان سال 1584 برای خرید 30 عدد کاغذ 930 آقچه هزینه شده و به کاتب تحویل شده است. در اینجا منظور از کاتب حسن چلبی است. خرید کاغذ در روزهای بعد نیز ادامه داشته است. در اینجا در مورد خرید حنا ، کتیرا و زعفران برای رنگ زدن ، آهار کردن و حسباندن کاغذ هزینه ها روشن شده است. با گذشت زمان انجام کار سرعت گرفته و اینرا میتوان از صورت خریدها دریافت. آخرین مطلب در مورد خرید کاغذ در 29 ماه تموز سال 1585 است و پس از آن نیز مقداری پول برای خرید مایحتاج به کاتب پرداخت شده است. این کاغذها، بر اساس نوشته های جداول پس از اتمام کار واصال برای جسباندن و رنگ و هماهنگ کردن رنگ صفحه ها با صفحات قبل به کمک زعفران مطالبی نوشته است. ذکر نام جایها و واصالها توسط کاراحصاری میتواند مربوط به دوره قانونی باشد زیرا در حدود نیمی از آنها را به یقین مربوط به آن دوره میدانیم. این اسامی در حدود 90 صفحه را شامل میشود. تمام اینها در مورد شروع کار خطاط و تلاش وی برای اتما کار قران کریم را نشان میدهد. در 13 محرم سال 995 (24 ماه آرالیک سال 1586) و 28 ربیع الاول سال 995 (8 ماه مارت سال 1587) هزینه مهر کردن برخی کاغذها دلیلی بر ادامه کار قران کریم میباشد. اتمام کار اثر و خرید کاغذ احتمالا در سال 1587 میتواند تخمین زده شود.

هزینه های تذهیب و ساخت

از مطالب دفتر هزینه میتوان در مورد تذهیب و جدول بندی اثر مطالبی را دنبال کرد. نخستین هزینه در این رابطه مربوط به 24 رمضان 992 هجری (29 ماه ایول 1584) است. خرید رنگ زرد و سبز و طلایی برای برای شروع کار میتواند باشد. در همین تاریخ خرید رنگ های مختلف برای تذهیب مشخص است. بعلاوه برای تهیه رنگ سیاه و لاجوردی ملزوماتی خریداری شده و پول به نقاش باشی برای تهیه رنگ لاله ای داده شده است. در این بین به احتمال زیاد 40 عدد قلم مو برای نقاشان خریداری شده است. از ماه اکیم سال 1584 الی ماه شبات سال 1585 تمام هزینه مصروف تهیه لوازمات تذهیب شده است که نشاه میدهد کار با جدیت آغاز شده است. پس از آن در اوایل سال 999 (1591) هزینه های مختلف در رابطه با خرید رنگ و تهیه لوازم تذهیب طلایی در دفتر ثبت شده است. در دفتر در برخی مواد بطور دقیق نام ملزومات خریداری شده و در برخی موارد بطور کلی خرید لولزم قید شده است. بر اساس اطلاعات دفتر بجز دو نوع رنگ سبز و طلایی یعنی رنگ لاجوردی، سیاه، قرمز یا مرکب قرمز، لاله، زردو رنک سبز ، سبز روشن، مواد برای تهیه رنگ سفیدو س. ذکر شده است. شکی نیست که رنگ صورتی ، آبی روشن و رنگهای بینابینی از این رنگها تهیه میشده است.

در ماههای تموز و آگوستوس سال 1592 مجددا برای کار تذهیب لوازم خریداری شده بود. در بین این اقلام خرید لاجورد اعلا برای نوشتن سرلوحه ها توجه بیشتری را جلب میکند. برای لاجورد مثقالی 200 آقچه و جمعا 3600 آقچه پرداخت شده است. این یادداشت اولا نشان میدهد که تذهیب سرلوحه که آخرین قسمت از کار تذهیب است چقدر نسبت به سایر قسمتها گرانتر تمام شده است زیرا جنس مرغوبتری را استفاده کرده اند. آخرین قسمت هزینه لوازم خریداری شده مجددا مربوط به تذهیب میشود. در 10 و 25 ماه رجب سال 1001 (12 و 17 نیسان سال 1593) برای تذهیب برخی از قسمتهای قران کریم بابت تهیه مواد تذهیب سبز و زرد طلایی مجددا پول پرداخت شده است. به احتمال بسیار زیاد هزینه تذهیب بابت حاشیه صفحه و صفحات پایانی بوده و جمعا 2200 آقچه پرداخت شده است. برای تهیه رنگهای مختلف جهت تذهیب قران کریم بصورت فوق العاده مبلغ 13690 آقچه ، و در رابطه با جداول و تذهیب آن مبلغ 10207 آقچه سکه طلا صرف شده است. یعنی اینطور استنباط میشود که در مجموع در مدت 9 سال برای تذهیب این اثر 23897 آقجه لوازم و مواد خریداری شده است. از دفتر هزینه ها نام هنرمندان تذهیب کار مشخص نمیشود. در این دفتر نام نقاش باشی نیز قید نمیشود و تنها نام استاد جعفر و علی چلبی در مورد تحویل پول و ملزومات صحبت به میان آمده است.

علاوه بر آن در دفتر انعام در ماه رمضان سال 1004 (1592) انعام را که سلطان محمد سوم به افرادی که خدماتی داشته اند ذکر شده از آنجمله نقاش خاص اودا نقاش حسن و به چهار شاگرد نقاش مصطفی از بیرون شامل این لطف شده اند. علاوه بر آن نقاش باشی که نامش قید نشده و رئیس نقاشان نیز شامل انعام شده اند. در این شرایط نقاش حسن احتمال بسیار وجود دارد که نقاش حسن در امر تذهیب شرکت داشته است. نقاش حسن که ارتباطی با اهل حرف نداشت هنرمندی از اندرون است و وظایف مختلف را در خاص اودا به عهده داشته است. سال خروج او از اندرون 1603 برای انجام وظیفه در ینی چری بوده است. سپس حسن نقاش وزیر قبه آلتی (وزیر تشریفات) شد، و در سال 1623 فوت کرد. نقاش حسن که بیشتر بخاطر مینیاتورهایش مشهور است در سال 1603 طغرای بزرگ سلطان احمد اول را کشیده و تذهیب کرد. در نوشته مربوط به انعام ها به مصطفی نقاش چیزی داده نشده است، تنها به شاگردان او بخشش شده است. در دفتر او را از بیرون نوشته اند یعنی از اهل اندرون نبوده است. در دفتر حقوق اهل حرف نام مصطفی نقاش از سال 1592 به بعد دیده نمیشود. نام یک مصطفی نقاش که تذهیب کار است در سالهای 1566-1557-1545 در زمان سلطان سلیمان قانونی در دفتر دستمزدها دیده میشود. نام این هنرمند در دفتر سالیانه 1558-1557 بعنوان مصطفی مزهب ثبت شده و دستمزد روزان او روزانه 8 آقچه بوده است. در سال 1566 مجددا به همین مشخصات برمیخوریم.

از دفتر سال 1545 مشخص میشود که او شاگرد کارا ممی بوده است. به احتمال بسیار یکی از کسانیکه در کار تذهیب قران فعالیت کرده اند میتواند همین مصطفی مزهب باشد. این هنرمند قبل از سال 1592 وفات یافته است. شاید هم چهار نقاشی که به کار گرفته شده اند و در دفتر قید شده از شاگردان او باشند. از طرف دیگر در دفتر هزینه نقاشباشی بدون نام و نام نقاش علی چلبی و استاد جعفر نقاش تحویل گیرنده ملزومات قید شده است. نقاشباشی این دوره لطفی عبداله است. لطفی عبداله در این کار به عنوان مربی فعالیت داشته است. لطفی عبداله در صفر سال 994 (1586) به سفر مکه عزیمت کرده است. لیکن در دفتر هزینه در سالهای غیبت او میان 1586 و سال 1587 برای تحویل ملزومات نام نقاش علی چلبی دیده میشود. از مدارک چنین استنباط میشود که او خلیفه نقاشان بوده است. در مورد اینکه او در کار تذهیب بوده است یا نه نمیتوان به نتیجه قطعی رسید. تحویل سالهای 1001 و 1002 (1593-92) به استاد جعفر نقاش انجام شده است. در دفتر دستمزدهای اهل حرف سال 1004 (1596) جعفر نقاش کدخدای نقاشان سرای و به نام "جعفر ب. عبداله شاگرد سرنقاشان" نامیده شده است. بدین ترتیب جعفر نقاش در زمان سلطان سلیمان قانونی شاگرد نقاشباشی کارا ممی بوده است (آرشیو نخست وزیری ک.کپه چی 7099،13 الف). دقیقا مشخص نیست که استاد جعفر نیز در کار تذهیب فعالیت کرده است یا نه. لیکن در آن زمان استاد جعفر نقاش به عنوان کدخدا از طرف نقاشباشی و پادشاه برای خدمت به کار قران کریم انعام دریافت کرده است.

اسناد موجود نشان میدهد که نقاش حسن، مصطفی مزهب و چهار شاگرد او در کار تذهیب نقش داشته اند. تذهیب اثر تفاوت و گونه گونی را نمایش میدهد. حاشیه آن به صورت یک مدال مدور تذهیب شده است. سرلوحه تمام صفحه را پوشانده و بسیار نفیس تذهیب شده است. به دنبال آن دو ترتیب جفت نیز وجود دارد. در صفحه 5 ب اثر در داخل یک نوشته ثابت تذهیب چهار دسته دیده میشود. اینها در مجموع 2360 عدد میباشند. بعلاوه در بیرون سرلوحه 112 عنوان سوره به چشم میخورد. به اینجا تذهیب جزء و عشر را نیز باید اضافه کرد. اثر از نظر تزیینات دارای اهمیت فوق العاده ای است. در تذهیب دسته ها یک ترتیب خاص توجه ما را جلب میکند. در صفحات این دسته ها به صورت دو خط متقاطع تکرار میشوند. و در برخی صفحه ها این حالت تقاطع و تکرار وجود ندارد و هر کدام به نوعی است. لیکن در صفحه مقابل این تزیینات به مانند آیینه تکرار میشوند. در برخی مواقع تفاوت نه در طرحها بلکه در رنگ آنهاست. تذهیب حواشی و تنوع بدین شکل خواننده را از یکنواختی کار رها کرده و نوشته های یک دست زیبای قران کریم توجه به کلام را بیشتر کرده و ذوق بیحدی را در او برمیانگیزد که مقصود اصلی کار نیز همین میباشد. نقاشان در تذهیب بزرگترین قرانی که در دوره عثمانی نوشته شده است از تمام توان و هنر خو استفاده کرده و با استفاده از همه موتیوهای ترکیب بینظیر ایجاد کرده اند. در یک چهارم 2360 تذهیب حواشی یعنی در 500 تذهیب از طرحهای یکدست استفاده شده است.

البته ممکن است به تفاوتهای جزئی نیز برخورد کنیم. بهرحال کمپوزیسیونهای متفاوت در بیش از یکصد نمونه استفاده شده است. تذهیب حواشی قران به مانند طغراها در زمینه بدون رنگ با شاخه های پیچ در پیچ با ختاییهای منفی و اسلوب اسلیمی در زمینه بیرنگ در سبک کارا ممی با شکل گل و غنچه حالت آرامش بخش پیدا میکند. گاه آب طلا کاری با سادگی در هم می آمیزد. گاه نیز رنگهای متضاد با شجاعت مورد استفاده قرار میگیرد و با بیرنگی در برابر ما ظاهر میشود. تذهیب حواشی با استفاده از طرحهای و موتیفهای مشترک ترکیب اسلوبی خاصی را ایجاد میکند. برای مثال تزیینی که به نام گل رومی معروف است بصورت خیلی کوچک در این کار استفاده شده است. اینگونه تفضیلات را در سایر نوعها مثل رومی، ابری، مدالی، سه نخ و یا "پیچان"را بصورت هندسی میتوان مشاهده کرد. تذهیبهایی که در آنها تنوع موتیف وجود دارد گاه چنان به هم نزدیک میشوند که جدا کردن آنها از همدیگر میسر نیست. هنرمندان از چهارچوب تکراری برای تذهیب کتاب بیرون آمده و مدعی هستند که در پی ایجاد تنوع میباشند. از دیگر عوامل مهم در این کار درشت نویسی چلی و نامناسب بودن برای صفحه است. استفاده از تزیینات تکان دهنده و لکه های رنگی و خط چلی برای طرحهای درشت انسان را در تطابق با محیط که شیوه دوره عثمانی است نزدیکتر میکند. مفهوم تذهیب در این شکل تنوع به نحوه استفاده نقاشان دربار از پارچه ، چینی و سایر ملزومات در ایجاد طرحها و کار اشارات بسیاری دارد. عدم شباهت تذهیبهای قران به سایر هنرهای تذهیب کتاب دوره عثمانی جالب توجه است. یکی از کارهاییکه با هنر تذهیب کارا حصاری در قران شباهت دارد دیوان سلطان مراد سوم است که در خزانه سرای ثبت شده است. تذهیبهای موجود در کنار عنوانهای بسیار ظریف این دیوان که مانند طناب به نظر می آیند، برخی موتیوهای آن، ترکیب رنگها و رنگها در هر دو اثر احساس تولید در یک آتلیه را تداعی میکنند.

هزینه های جلد اثر جلد قران کریم از پوست سیاه ساخته شده است. سمت جلو، پشت و جلد بیرونی از آب طلا و شمسه ، گوشه بند با جهارچوب بزرگ ساخته شده است. جلدهای داخلی مرمت شده و بعدها عوض شده اند. در دفتر هزینه در 19 رجب سال 999 (9 ماه مایس سال 1591) مبلغ 5040 ،قچه و در 16 ذالحجه سال 999 (3 ماه اکیم سال 1591) 12000 آقجه برای هزینه جلد پرداخت شده است. بعدها در سال 1004 (1596) دو انعام به مجلدباشی و دو دستیار جلدکار او پرداخت شده است. بدون شک این هنرمند دوران جلدجی باشی سلیمان بن محمد میباشد. از دفتر هزینه معلوم میشود که جلد در فاصله سالهای 1596-1591 ساخته شده است. اسناد موجود مبالغ پرداخت شده در زمان سلطان مراد سوم و اوایل سلطنت سلطان محمد سوم را معین میکنند. فالیت از ماه رمضان سال 1584 آغاز و در ماه رمضان سال 1596 به پایان رسیده است. برای این فعالیت که دوازده سال تداوم داشته 1237 سکه طلا و 45064 آقچه صرف شده است.

نتیجه

مشهورترین اثر موزه توپکاپی سرایی به نام "مصحف شریف احمد کاراحصاری" در عصر سلطان سلیمان قانونی بین سالهای 1555-1545 توسط کاراحصاری در 220 ورق نوشته شده و گفته میشود که با مرگ این هنرمند اندکی ناتمام ماند. اتمام 80 ورق قران محتملا توسط فرزند معنوی و شاگرد او حسن جلبی در زمان سلطان مراد سوم و با حمایت او در بین سالهای 1587-1584 نوشته شده است. تهیه ترتیبات، جداول و تذهیب های صفحات و ساخت جلد در بین سالهای 1596-1584 انجام شده است. سلطان مراد سوم که با حمایت او این کار آغاز شد در سال 1595 وفات کرد و خود نتیجه کارش را مشاهده نکرد.

مدیریت موزه ییلدز سرایی- استانبول

مدیریت کل موزه ها و آثار وقفی هنری

تاریخچه ییلدز سرایی

ییلدزسرایی واقع در تپه های بشیکتاش یکی از آخرین نمونه های معماری درباری عثمانی بشمار میرود. سرای در "خزانه خاص" ثبت شده که این نواحی از زمان سلطان سلیمان قانونی به بعد توسط پادشاهان بعنوان فضای شکارگاه مورد استفاده بوده است. اولین کسی که در این منطقه قصر ساخت سلطان احمد اول (1617-1603) بود. سلطان مراد چهارم (1640-1617) زمانیکه به شکار می آمد در این قصر استراحت میکرد. در اواخر قرن 18 سلطان سلیم سوم (1807-1789) قصر دیگری برای مادرش مهریشاه سلطان در اینجا بنا کرد و آن را ییلدز نامید. سلطان سلیم در باغچه اندرونی قصر یک چشمه سبک روکوکو ساخت. بعد از سلطان سلیم سوم سلطان محمود دوم به تخت نشست (1839-1808) و برای تماشای کشتی و آتش بازی در باغچه قصر به آنجا میرفت. این پادشاه در سالهای 1835-1834 در این مکان کوشکی بنا کرد و اطراف آن باغی مصفا ساخت.

سلطان محمود دوم که در سال 1826 اجاق ینیچری را منحل کرد ارتش جدید را " عسگر منصوریه محمودیه" نامید و در باغ ییلدز به آموزش آنها مشغول میشد. پسرش سلطان عبدالمجید(1861-1839) این کوشکها را تخریب کرد و در سال 1842 "قصر دلگشا" را با اسلوبی بسیار زیبا را برای مادرش بزمی عالم سلطان بنا کرد. سلطان عبدالعزیز (1876-1861) بطور کلی در ماههای تابستان برای اقامت به کوشک می آمد کوشک بزرگ مابین را توسط معماران خانواده بزرگ بالیان بنا کرد. بعدها نیز باغچه بیرونی را که کوشک چادر و مالتا خوانده میشد ساخت و قصر چیت را به قصر اصلی متصل ساخت. پس از فرو افتادن عبدالعزیز از تخت و تاج سلطان مراد چهارم(1876) جکومت 92 روزه اش را در ییلدز سرایی سپری کرد. پس از برکناری سلطان مراد به دلیل جنون دوران جکومت 33 ساله برادرش سلطان عبدالحمید دوم (1909-1876) آغاز شد. سلطان عبدالحمید دوم به دلیل رقابت بین عمویش سلطان عبدالعزیز و برادر بزرگش سلطان مراد در قصر دولماباغچه امکان تهدید این قصر را از طرف دریا مد نظر قرار داده در 7 ماه نیسان سال 1877 به ییلدز نقل مکان کرد. آبادانی اصلی و ساخت و سازهای مهم در زمان این پادشاه آغاز شد و نام قصر همایون ییلدز بدان داده شد. در زمان سلطان عبدالحمید زمینهای اطراف نیز خریداری شد و باغچه بیرونی توسعه پیدا کرد و ساختمان سازی در معیار بزرگ شروع شد همانجاییکه امروزه پارک ییلدز نامیده میشود.

قصر و باغهای آن در این وضعیت به بیش از 80 هکتار میرسید. مکانهایی توسط شاهزاده ها و سلطانها در قصر به عنوان اقامتگاه مورد استفاده قرار میگرفت و علاوه بر کوشکهایی که برای کارهای رسمی در نظر گرفته شده بود، تیاتر، موزه، کتابخانه، داروخانع، باغ وحش، مسجد، تعمیرگاه، نجاری،آهنگری، قفل سازی در سایر ساختمانها جای گرفته بود.

در قسمت بیرونی قصر سربازان مخصوص تومان قرار داشتند. پس از سلطان عبدالحمید دوم سلطان محمد رشات (1918-1909) جانشین او شد و دایره مخصوص به نام "کوشک چهار فصل" جراحی شد. پس از 3 تموز سال 1918 و وفات او سلطان محمد وحیدالدین چهارم (1922-1918) پادشاه شد. سلطان وحیدالدین که اغلب در دولما باغچه اقامت داشت گاه و بیگاه قصر ییلدز را نیز مورد استفاده قرار میداد. قصر که مدت طولانی بعنوان آکادمی علوم نظامی مورد استفاده قرار گرفته بود در سال 1978 به وزارت فرهنگ تحویل داده شد و سپس در اختیار مدیریت قصر ییلدز قرار گرفت. اولین تلاش برای فعالیت موزه در سال 1994 انجام گرفت. در 6 اوجاق سال 1994 تیاتر قصر و موزه هنرهای صحنه که مجددا بازسازی شده بود و در 8 نیسان سال 1994 موزه قصر ییلدز برای زیارت افتتاح شد.

موزه ییلدز سرایی

مبلهایی را که به دستور سلطان عبدالحمید دوم برای قصر در گارگاه نجاری قصر ساخته بودند در سالن نجاری قرار دارند. سلطان عبدالحمید که به نجاری بسیار علاقمند بود و چندین کار را نیز با دستان خودش کنده کاری کرده بود به نجاری اهمیت بسیاری میداد. آثاری که در موزه به نمایش گذارده شده است عمدتا متعلق به قصر میباشند. در موزه لوازم شخصی سلطان عبدالحمید دوم ، هدایایی که به وی تقدیم شده بود و کارهای چوبی و پورسلانهایی که در کارخانه ییلدز ساخته شده اند در معرض نمایش قرار دارند.

موزه هنرهای صحنه و تیاتر قصر ییلدز

دومین ساختمانی که به موزه تبدیل شده است و تنها تیاتر قصر است که تا روزگار ما مانده است. در سال 1889 توسط سلطان عبدالحمید دوم ساخته شده است. پس از انجام کارهای بازسازی به همراه ساختمان همجوارش یعنی گدیگلی جاریه لر بصورت موزه هنرهای صحنه و تیاتر برای بازدید گشوده شده است. در یک قسمت موزه تیاتر لباسهای اصلی که در آن دوران مورد استفاده بوده بصورت یک بخش در معرض نمایش قرار دارند. در موزه هنرهای صحنه علاوه بر لوازم مربوط به هنرمندان آن دوره اسناد و مدارک تاریخی در مورد تیاتر و غیره در معرض نمایش است. بدین ترتیب با پایه گذاری هسته یک موزه و با خرید لوازم و آثار جدید این موزه غنی تر خواهد شد.

ییلدز ، بشیکتاش

تلفن: 2583080 (0212) فاکس: 2583085 (0212) بجز روزهای سه شنبه همه روزه از ساعت 16-10 برای بازدید آماده است.

• موزه هنرهای صحنه مدیریت موزه های حصار استانبول

• حصار آناتولی

• زندانهای یدی کوله

حصار آناتولی

مدیریت کل موزه ها و آثار وقفی هنری

موزه حصار روم ائلی – موزه حصار یدی کوله- موزه حصار آناتولی

مدیریت موزه حصارها

در سال 1968 ایجاد شد و در سالهای 1958-1952 هدف آن سپری کردن یک دوره مرمت روملی حصاری و بین سالهای 1968-1962 بهمان صورت مرمت یدی کوله حصاری بود تا آنها را به عنوان یادگار قدیمی حفظ و معرفی کند. آناتولی حصاری نیز پس از مرمت و بازسازی آماده بازدید میشود.

آناتولی حصاری

این حصار شامل هفت دونم (هر دونم 920 متر مربع) است و در همین موقعیت به نام آناتولی حصاری معروف است در سال 1395 به عنوان پیش قرارگاه عثمانی توسط سلطان بایزید (ایلدریم) اول ساخته شده است. در دوره محمد دوم (فاتح) این بنا "حصارچجه" به صورت انبار و تا مدتی نیز بعنوان اقامتگاه استفاده میشد. در سال1928 از طرف شهرداری کاندیلی تعمیرات مختصری در آن انجام شد. بین سالهای 1993-1991 از طرف وزارت فرهنگ نیز مرمت شد. امروزه آناتولی حصاری در محدوده شهرداری بَی کوز قرار دارد. در داخل حصار فرهنگ جابجایی مسکن وجود ندارد. برای بازدید آماده نشده است.

موزه آناتولی حصاری

آناتولی حصاری ، بَی کوز تلفن/فاکس: 2635305-2650410 با مجوز مدیریت موزه حصارها قابل بازدید است.

روملی حصاری

حصار در محدوده بخش ساری ییر قرار دارد و نامش را بهمان موقعیت داده است. مساحت آن در حدود 30 دونم (30000 مترمربع) است. در باریکترین محل گذر آبی تنگه استانبول (600 متر) ساخته شده و ساختمانی بس عظیم است. منطقه و اطراف آن در دوران باستان "هرمایون" نامیده میشد و دوکاس تاریخ نگار از این اسم سخن نگفته و بجای حصار از"سوستنیون" (ایستنیه) . در پایین فونی از قله کوهی سخن گفته است. نام روملی حصار در وقفنامه های فاتح قله جدیده ، در تاریخ نشری بنام ینیجه حصار و در تاریخهای کمال پاشازاده، عاشق پاشازاده و نشانچی حصار بوغازکسن خوانده شده است. دوکاس این نام را اشتباها بصورت کفالوکوپتیس بکار برده و هیچکس دیگر بجز او از این نام اسفاده نکرده است. بر اساس دو کتیبه که در قله بزرگ زاغانوس و قله زاغانوس پاشا قرار دارد این حصار در مدت بسیار کوتاه یعنی چهار ماهه ساخته شده است. در کتاب "شرح تجرید آتاییک" که در کتابخانه سلیمانیه قرار دارد نوشته شده است که در 139 روز ساخته شده است.

سنگهای استفاده شده در حصار از ازمیت و ارگلیز دریای سیاه ؛ سنگها از مناطق مختلف آناتولی و سنگهای فرش از خرابه های بیزانس در آن حوالی آورده شده است. در برخی تواریخ در مورد 1000 استادکار و 2000 کارگر و تعداد بسیاری وسیله حمل ثبت شده است و معمار ای.ه.آیوردی این تعداد را 300 استادکار و 800-7—کارگر و 200 ارابه چی، قایقران و سایر گروهها قید کرده است. بنا که در حدود 60000 متر مربع مساحت دارد دارای حجم مفید 57700 مترمکعب است. حصار دارای چهار دروازه دروازه کوه، دروازه دیزدار، دروازه حصارپچه و دروازه سل و یک دروازه فرعی بنام قبرستان عبارت میباشد.

حصار دارای سه قله بزرگ ساروجا پاشا، خلیل پاشا و زاغانوس پاشا، و یک قله کوچک بنام زاغانوس پاشای کوچک است و دارای 13 برج بزرگ و کوچک است. دو کانال آب که یکی گرفته شده و سه جشمه که دو عدد آن گم شده است وجود دارد. از مسجد آن تنها مناره تا روزگار ما مانده است. بنا در زلزله سال 1509 خسارت بسیار دید ، لیکن بلافاصله مرمت شد. در دوره سلیم سوم (1807-1789) تیز از یک مرمت اطلاعاتی در دست است. لیکن تعمیرات اساسی در سال 1953 در زمان ریاست جمهوری وقت جلال بایار بدستور وی سه زن معمار جاهده تامر، سلما املر و موالا آن هگر بر اساس طرح بازسازی ایوب اوغلی انجام شد. در موزه نمایش های فضای باز انجام میگیرد و در آنجا انبار و سالن نمایش وجود ندارد. توپها، گلوله ها و یک تکه از زنجیری که باغث بسته شدن تنگه شد آثاری است که در باغچه حصار در معرض نمایش است.

موزه حصار روملی

جاده یحیی کمال شماره 42 روملی حصاری، ساری یر تلفن/فاکس: 2635305 بجز روزهای چهارشنبه همه روزه از ساعت 16.30-9.30 برای بازدید باز است.

حصار یدی کوله یکی از آثار مهم معماری استانبول یدی کوله حصاری یا بطور مختصر یدی کوله است که در جنوب دیوارهای سمتی که به همین نام مشهور است قرار دارد و تحت نظر مدیریت موزه حصارها میباشد. حصار در عصر امپراطور تئودوسیوس دوم (450-408) ساخته شده و پشت آن تنها راه ورود قله بیزانس و آلتین کاپی (پورتا آئورا) یک مکان بسیار مهم تاریخی بیزانسی است و چهار سال پس از فتح استانبول در سالهای 1458-1457 توسط سلطان محمد دوم قلعه ای در داخل آن ساخته شد. بدین ترتیب بنا دوره عثمانی و بیزانیس در یکجا قرار گرفت.

قلعه های پنچ گوشه یدی کوله به شکل ستاره است. از جانب شهر تنها یک دروازه دارد. در نقطه ای که حصارها بهم پیوند میخورند هیچ بنایی ساخته نشده است. در پادگان حصار یک دیزدار (محافظ قلعه) ، دستیار دیزدار، 6 درجه دار و 50 سرباز وجود دارد. در داخل قلعه یک خانه برای دیزدار و 12 خانه دیگر وجود دارد. اثری از انبارها و سربازخانه نمانده است. تنها در وسط حیاط مناره های مسجد که تا سال 1905 سرپا بود تا روزگار ما بجای مانده است و در برابر آن یک چشمه دیده میشود. این مسجد دارای محله ای بوده است که در تصاویر سده 17 دیده میشود ولی اینکه این محله در چه دوره ای از بین رفته است اطلاع موثقی در دست نیست. در باغچه یدی کوله گلوله های سنگی توپ، سرستون مرمری ، تکه ای از یک ستون و کوزه های از گل پخته به تعداد 17 تکه اثر برای نمایش در فضای باز قرار دارد

موزه یدی کوله جاده کاله میدانی شماره 4، یدی کوله، فاتح تلفن: 5858933 (0212) بجز روزهای چهارشنبه همه روزه از ساعت 16.30-9.30 برای بازدید باز است.
سفارت جمهوری ترکیه در تهران