عجه
بفتح عین و جیم مشدده و هاء مهمله اسم عربی قسمی از خاکینه است
که کوکو نامند و در خبیص البیض مذکور است و در قرابادین کبیر در بیض به تفصیل ذکر یافت
مخزن الادویه عقیلی خراسانی
/////////
عجة. [ ع ُ ج ِ / ج َ ] (ع اِ) خایگینه
. لغت مولده است . (منتهی الارب ).
- خاگینه . [ ن َ / ن ِ ](اِ مرکب
) ۞ نان خورش معروفی است . (غیاث
اللغات ). نان خورشی است که از تخم ماکیان می سازند. (ناظم الاطباء). خوراکی است ساخته
از تخم مرغ که زرده و سفیده را بهم زده در روغن سرخ کنند و گاهی شکر یا قند هم ریزند.
(فرهنگ نظام ). خایه ریز که از بیضه مرغ راست
کنند. (آنندراج ) (فرهنگ شعوری ج 1 ص 379). تخم ریز. عُجَّه . خبیص البیض :
ور بگویم صفت قیمه و خاگینه گرم
برود از دل هر مستمعی صبر و قرار.
بسحاق اطعمه .
- خواگینه . [ خوا / خا ن َ / ن
ِ ] (اِمرکب ) تخم مرغ به روغن بریان کرده . (برهان قاطع) (ناظم الاطباء) (آنندراج
). خاگینه . رجوع به خاگینه شود.
- خبیص البیض . [ خ َ صُل ْ ب َ
] (ع اِ مرکب ) خاگینه . در تحفه آمده است : خبیص البیض را بفارسی خاگینه گویندو با
سبزیها کوکو نامند کثیرالغذا و دیرهضم و مسدد و مولد خلط غلیظ و با دارچین و خولنجان
و ادویه باهیه مقوی باه است . (از تحفة المومنین
حکیم مومن ).
- || کوکو. طعامی که از گندنای کوبیده و جز آن با خایه زده درروغن سرخ کنند. قسمی از طعام با خایه مرغ و سبزی کوفته کرده . چون مطلق گویند، طعامی از
خایه مرغ و گندنا و اگر با چیزی دیگر غیرگندنا
باشد کوکو را بر آن اضافه کنند: کوکوی سیب زمینی . کوکوی بادنجان و غیره .(یادداشت
به خط مرحوم دهخدا). نوعی غذا. طرز تهیه آن
معمولاً چنین است : چند دانه تخم مرغ را با قدری نمک و فلفل و یک قاشق آب در ظرفی ریزند
و با چنگال آن را خوب هم زنند تا کاملاً صاف و یکرنگ شود. مقداری جعفری نرم کرده نیز
داخل کنند و سپس مقداری کره یا روغن داغ کرده ، تخم زده را در روغن ریزند و ظرف را
کمی تکان دهند تا بدان نچسبد. همین که زیر آن سفت شد با کارد یا چنگال آن را به روی
دیگر گردانند یا از یک طرف آن را لوله کنند تا اطراف آن سرخ شود، ولی میان نیمه بسته
و نرم بماند و آتش ملایم به کار برند تا به خوبی طبخ صورت گیرد و زیاد سفت نشود. کوکو
به سبب مخلوط شدن با سبزیها و حبوبات و گوشت انواعی دارد، مانند: کوکوی اسفناج ، کوکوی
بادنجان ، کوکوی تره ، کوکوی سبزی ، کوکوی لوبیای سبز، کوکو شبت ، کوکوی گوشت ، کوکوی
ماش و باقلا، کوکوی ماهی و غیره . (فرهنگ فارسی معین ).
