نماز جمعه تهران بعد از «عملیات وعده صادق۲»؛ علی خامنه‌ای چه خواهد گفت؟
- مسعود آذر
- بی‌بی‌سی
آیت‌الله علی خامنه‌ای روز جمعه (فردا) به مصلای تهران می‌رود تا پس از حدود پنج سال امامت نمازجمعه را عهده‌دار شود. آخرین باری که او نماز جمعه را خوانده بود به زمان کشته شدن قاسم سلیمانی در ۲۷ دی‌ماه ۱۳۹۸ برمی‌گردد.
وب سایت علی خامنه‌ای خبر داده است که همزمان با حضور رهبر جمهوری اسلامی ایران قرار است «مراسم بزرگداشت» کشته شدن حسن نصرالله و همراهان او از جمله عباس نیلفروشان، از فرماندهان ارشد سپاه برگزار شود.
علی خامنه‌ای روز چهارشنبه یازدهم مهرماه در دیدار با شماری از دانشجویان با اشاره به موضوع کشته شدن حسن نصرالله و بحران لبنان وعده داده بود که « در آینده نزدیک» در این‌باره صحبت خواهد کرد. او دراین مراسم صرفا به این موضوع بسنده کرد که «بنده جداً عزادار هستم چرا که حادثه فقدان آقای سیدحسن نصرالله ضایعه کوچکی نیست.»
با اعلام خبر اقامه نماز جمعه از طرف علی خامنه‌ای بازار گمانه‌زنی‌ها درباره آنچه او خواهد گفت داغ شده است و شبکه‌های اجتماعی و فعالان رسانه در این باره سخنانی منتشر کرده‌اند.
مراسم نماز جمعه این هفته در حالی برگزار می‌شود که چند روز به اولین سالگرد حمله شبه‌نظامیان حماس در هفتم اکتبر به جنوب اسرائیل باقی مانده است. در پی این حمله حماس، حدود ۱۲۰۰ نفر کشته و ۲۵۱ نفر گروگان گرفته شدند.
آخرین نماز جمعه آیت‌الله خامنه‌ای
آخرین نماز جمعه‌ای که علی خامنه‌ای اقامه کرد به ۲۷ دی‌ماه ۱۳۹۸ برمی‌گردد. مهمترین دلیل حضور او در آن نماز جمعه، کشته شدن قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس در ۱۳ دی‌ماه همان سال بود.
آقای خامنه‌ای دو هفته پس از این واقعه، در حالی که مراسم تشییع قاسم سلیمانی در شهرهای مختلف ایران برگزار شده بود و سپاه پاسداران به پایگاه نظامی آمریکا درعین‌الاسد در عراق حمله کرده بود، به نماز جمعه رفت. او حمله به پایگاه نظامی آمریکا را «ایام‌الله» و به عنوان نقطه «عطف تاریخی» خواند و گفت «این واکنش قوی، یک ضربه مؤثر نظامی بود اما مهم‌تر از این ضربه نظامی، ضربه حیثیتی بود که به هیبت ابرقدرتی آمریکا وارد شد.»
رهبر جمهوری اسلامی ایران همچنین درپاسخ به شعار «نه غزه، نه لبنان، جانم فدای ایران» که معترضان در اعتراضات خونین آبان‌ماه همان سال سرداده بودند، گفت: «این افراد هرگز جانشان را فدای ایران نکرده‌اند و حتی از راحتی و منافع خود در راه حفظ امنیت کشور نگذشتند بلکه این سردار سلیمانی و یارانش بودند که جانشان را کف دست گرفتند و به میدان دفاع از ایران شتافتند.»
درباره صدمات موشک‌باران ایران به پایگاه نظامی عین‌الاسد (۱۸ دی‌ماه ۱۳۹۸) گزارش‌های ضد و نقیضی منتشر شد. فرمانده هوافضای سپاه تخمین زده بود که «ده‌ها نفر» کشته شده‌اند و آمریکا اعلام کرد که این عملیات هیچ تلفاتی به همراه نداشت.
در جریان حمله ایران به پایگاه عین‌الاسد، پدافند هوایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به یک هواپیمای مسافربری اوکراینی که از تهران بلند شده بود، نیز شلیک کرد که تمامی ۱۷۶ سرنشین آن جان باختند. آقای خامنه‌ای در همین نماز جمعه گفت این حادثه «دل ما را به معنای حقیقی کلمه سوزاند و به درد آورد» و خواهان «پیگیری جدی» اقدام سپاه پاسداران شد.
ایرانی متفاوت
در مجموعه چهار قسمتی «اسطوره تختی» از زندگی شخصی، ورزشی و اجتماعی غلامرضا تختی می‌شنویم.
پادکست
پایان پادکست
علی خامنه‌ای فردا در حالی برای اقامه نماز به مصلای تهران می‌رود که از آخرین نماز جمعه‌ای که خواند تا به امروز، در ایران، منطقه و جهان تحولات بزرگی روی داده است. طی این چند سال در ایران اعتصاب‌ها و اعتراضات خونینی رخ داده و جنبش مهسا به عنوان یک نقطه عطف در تاریخ جمهوری اسلامی ایران ثبت و ضبط شده است.
ایران در عرصه تحولات سیاسی، شاهد کم رونق‌ترین میزان مشارکت در انتخابات مجلس در سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۴۰۲و انتخابات ریاست جمهوری در سال‌های ۱۴۰۰ و۱۴۰۳ بوده است.
پس از پایان دومین دوره ریاست جمهوری حسن روحانی، ابراهیم رئیسی در سال ۱۴۰۰ در یک انتخابات غیر رقابتی رئیس جمهور شد و سه سال پس از آن، در اوایل سال جاری شمسی در سانحه هلی‌کوپتر کشته شد. حالا دولت جدیدی در ایران در راس کار است که از نظر وابستگی‌های سیاسی به جریان اصولگرایی تعلق ندارد و تلفیقی از چهره‌های میانه‌رو، اصلاح‌طلب و اصولگرا دستگاه اجرایی را در دست گرفته‌اند.
از بعد منطقه‌ای، مهمترین رخداد، به حمله هفتم اکتبر حماس به خاک اسرائیل برمی‌گردد که در آستانه یک‌سالگی آن قرار داریم. طی یک سال اخیر، بیش از ۴۰ هزار نفر از ساکنان غزه کشته شده‌اند و تنش میان ایران و اسرائیل به شکل بی‌سابقه‌ای بالا گرفته است.
ایران در فروردین‌ماه امسال در واکنش به حمله اسرائیل به کنسولگری‌اش در سوریه و کشته شدن چند فرمانده ارشد سپاه پاسداران اقدام به شلیک موشک‌های کروز، بالستیک و پهپادهای انتحاری از خاک خود به اسرائیل کرد. این حملات اولین رویارویی مستقیم نظامی بین جمهوری اسلامی ایران با اسرائیل بود که با عنوان «عملیات وعده صادق» انجام شد.
شبانگاه ۱۰ مهر (اول اکتبر) هم سپاه پاسداران در عملیاتی با عنوان «وعده صادق ۲» حدود ۱۸۰ موشک بالستیک به اسرائیل پرتاب کرد.
طی تقریبا چهار سال اخیر، در بعد بین‌المللی نیز در آمریکا دموکرات‌ها روی کار آمده‌اند و دونالد ترامپ از جو بایدن شکست خورد و نتوانست برای دور دوم رئیس جمهور امریکا شود، کسی که دستور مستقیم کشته شدن قاسم سلیمانی را صادر کرده بود. حالا دوباره آقای ترامپ برای ورود به کاخ سفید دورخیز کرده است و در صورت پیروزی آقای ترامپ احتمال بالا گرفتن تنش بین دو کشور نیز وجود دارد.
خطبه‌های مهم علی خامنه‌ای
روح‌الله خمینی در ۲۴ دی‌ماه ۱۳۵۸ علی خامنه‌ای را به جای حسینعلی منتظری به امامت نماز جمعه تهران منصوب کرد و او چهار روز بعد از این انتصاب در ۲۸ دی ماه نخستین نماز جمعه را اقامه کرد.
آقای خامنه‌ای از آن زمان تاکنون بیش از دویست بار امام جمعه تهران بوده است.
بیشترین نمازهای جمعه او به دوران ریاست جمهوری‌اش برمی‌گردد و از زمانی که در جایگاه رهبری قرار گرفت به مناسبت‌های مهم سیاسی ومذهبی در این جایگاه حاضر شده است.
تعدادی از روحانیون مانند اکبر هاشمی‌رفسنجانی، محمد یزدی، احمد خاتمی و کاظم صدیقی هم به عنوان امامان موقت جمعه این وظیفه را انجام داده‌اند.
رهبر جمهوری اسلامی ایران از ۱۴ بهمن ۱۳۹۰ تا ۲۷ دی‌ماه ۱۳۹۸ به مدت هشت سال در مراسم نمازجمعه پایتخت شرکت نکرد و به طور رسمی هیچ دلیلی نیز برای این غیبت طولانی اعلام نشد اما احتمال داده می‌شد که او به دلیل بیماری در این مراسم شرکت نکرده است.
در حدود ۴۵ سال گذشته مهمترین حادثه‌ای که در حین خطبه‌های نمازجمعه او رخ داده، به انفجار خونین بمب در ۲۴ اسفند ۱۳۶۳ برمی‌گردد. درحالی که او درباره ملی شدن صنعت نفت سخن می‌گفت در ساعت ۱۲ و ۲۹ دقیقه بمبی منفجر شد که در اثر آن، ۱۴ نفر کشته و ۸۸ نفر مجروح شدند اما به خود او آسیبی نرسید.
کمتر از چهار سال قبل از آن، (در ششم تیر۱۳۶۰) آقای خامنه‌ای در انفجاری در مسجد ابوذر تهران هدف سوء قصدی قرار گرفته و از ناحیه دست مجروح شده بود.
روزنامه کیهان فردای روز انفجار هیچ تیتری در صفحه اول روزنامه به این خبر نداد و در صفحه سوم روزنامه در کنار سخنان آقای خامنه‌ای خبر آن را منتشر کرد. گفته شد که «عوامل ضدانقلاب داخلی» عامل این بمب‌گذاری بودند. آقای خامنه‌ای در این نماز جمعه با اشاره به حملات عراق به شهرهای ایران گفته بود « این هفته برای ما هفته مقابله به مثل خواهد بود که به فضل الهی آن را با قدرت کامل ادامه خواهیم داد.»
در بین خطبه‌های مشهور آقای خامنه‌ای می‌توان به سخنرانی ۲۹ خردادماه ۱۳۶۰ او اشاره کرد که پس از عزل ابوالحسن بنی‌صدر، رئیس جمهور وقت ایران در نماز جمعه تهران ایراد کرد. در آن زمان آقای خامنه‌ای نماینده مجلس بود و حدود سه ماه بعد، در مهرماه همان سال به مقام ریاست جمهوری رسید.
اولین حضور علی خامنه‌ای در نماز جمعه در قامت رهبر جمهوری اسلامی ایران به تیرماه سال ۱۳۶۸ برمی‌گردد. او در چهلمین روز در گذشت روح‌الله خمینی در نماز جمعه تهران حاضر شد و گفت: « ما در اداره داخلی کشور و در ارتباطات خارجی، از اصول انقلابی و اسلامی پیروی خواهیم کرد و دقیقاً همان راهی را که امام می‌پیمود، طی خواهیم کرد.»
یکی دیگر از خطبه‌های مشهور علی خامنه‌ای به اولین واکنش او به قتل‌های زنجیره‌ای در هجدهم دی‌ماه ۱۳۷۷ در نماز جمعه تهران برمی‌گردد. او ضمن محکوم کردن این قتل‌ها، از عملکرد وزارت اطلاعات حمایت همه‌جانبه کرد و انتقادات تندی علیه منتقدان وزارت اطلاعات مطرح کرد و گفت: «شما بدانید از این‌گونه قضایا، تا آن‌جایی که ما می‌شناسیم، در همه سرویس‌های امنیتی دنیا - حتّی چندین برابر - اتفاق می‌افتد. اگر بدانید که سازمان "سیا" آمریکا و "موساد" صهیونیست ها و "اینتلیجنت سرویس" انگلیس چقدر دست‌شان درگیر قتل‌ها و جنایت ها و خباثت ها و بمب‌گذاری‌ها و آدم‌کشی‌ها و مثله کردنها و ترورها و ایجاد وحشتهاست - که البته ما هم یقینا همه‌اش را اطلاع نداریم؛ گوشه‌هایی از آن را فقط اطلاع داریم - واقعاً دچار بهت و حیرت می‌شوید.»
علی خامنه‌ای ۲۸ سال بعد از سخنرانی درباره عزل آقای بنی‌صدر، در ۲۹ خردادماه ۱۳۸۸ در هفته بعد از انتخابات جنجالی ریاست جمهوری، در دانشگاه تهران حاضر شد و خطاب به معترضان به نتیجه انتخابات و طرفداران جنبش سبز گفت «زورآزمایی خیابانی بعد از انتخابات کار درستی نیست، بلکه به چالش کشیدن اصل انتخابات و اصل مردم‌سالاری است.»
او هشدار داد که « من از همه می‌خواهم به این روش خاتمه بدهند. این روش، روش درستی نیست. اگر خاتمه ندهند، آنوقت مسئولیت تبعات آن، هرج و مرج آن، به عهده آنهاست.»
چه خواهد گفت؟
حدود ۵ سال پیش، بعد از کشته شدن قاسم سلیمانی و اعلام اینکه قرار است رهبر جمهوری اسلامی، نماز جمعه را بخواند، موجی از تحلیل‌ها و پیشگویی‌ها همراه با حدس و گمان درباره آنچه خواهد گفت، در رسانه‌ها منتشر شد و عده‌ای نگران اعلان جنگ و افزایش تنش بین ایران و آمریکا بودند.
پس از خطبه‌های ۲۷ دی‌ماه ۱۳۹۸، نظر بعضی از کارشناسان بر این بود که برخلاف تصور عمومی سخنان آقای خامنه‌ای «عادی» و کلی بود و طبق عادت مالوف بسیار از «دشمن» گفت و خط و نشان‌هایی برای دشمنان کشید.
حالا بعضی از طرفداران حکومت نگران تکرار حمله به محل برگزاری نمازجمعه هستند و بعضی از آنها نیز حضور آقای خامنه‌ای در این مراسم را نشانه‌ای برای «تحقیر دشمن» ارزیابی می‌کنند.
بعد از حملات موشکی ایران به اسرائیل در روز سه شنبه، مقام‌های ایران از جمله وزیر امور خارجه اعلام کرده‌اند که «از طریق سفارت سوئیس به آمریکایی‌ها پیام دادیم که عملیات ما انجام شده و قصد ادامه نداریم مگر اینکه طرف‌های مقابل پاسخ دهند».
از سوی دیگر علی خامنه‌ای روز چهارشنبه با وجود اینکه گفت «به جد عزادار هستم» اما اشاره‌ای به حملات موشکی ایران نکرد. به نظر می‌رسد او نخواست تنش میان دو کشور را تشدید کند و به «آینده نزدیک» که روز جمعه است واگذار کرد و به نوعی زمان خرید.
از این رو بعضی از کابران شبکه‌های اجتماعی معتقدند که آقای خامنه‌ای از جنگ و تشدید تنش سخن نخواهد گفت و با تمجید از حملات موشکی سپاه پاسداران، همانند گذشته اسرائیل را در صورت واکنش، تهدید به انجام عملیات تلافی‌جویانه خواهد کرد و سیاست «صبر استراتژیک» یا «صبر انقلابی» ادامه خواهد یافت.
از سوی دیگر در سال‌های اخیر، نمازجمعه تهران از اهمیت و رونق افتاده است و شمار نمازگزارانش به کمترین میزان ممکن رسیده است. نماز جمعه فردا می‌تواند نمایش قدرت و تجدید بیعت با رهبر جمهوری اسلامی نیز تلقی شود.
