حمله به اوکراین: فراگیر شدن ادعاهای نادرست جعلی بودن جنگ در فضای مجازی
- شایان سردار زاده و اولگا رابینسون
- بخش مانیتورینگ، بی‌بی‌سی
منبع تصویر، ARTEM GVOZDKOV
نزدیک به دو هفته پس از حمله روسیه به اوکراین، موجی از اخبار و اطلاعات غلط و گمراه‌کننده درباره جنگ به جریان افتاده است و حالا در فضای مجازی شاهد مطرح‌شدن تئوری‌های عجیب و حیرت‌آوری درباره این جنگ هستیم.
گروهی در حال پراکندن این ادعا هستند که این جنگ به‌طورکلی جعلی و ساخته و پرداخته رسانه‌های خبری است و یا اینکه رسانه‌های غربی در نمایش ابعاد آن به‌شدت اغراق می‌کنند.
ما بعضی از این ادعاها را بررسی کرده‌ایم:
ادعای نادرست درباره "بازیگران بحران":
منبع تصویر، FACEBOOK
این تصویری از یک سریال تلویزیونی اوکراین در سال ۲۰۲۰ است و ارتباطی با حمله روسیه ندارد
ویدیویی از زن و مرد جوانی که به‌صورت خود خون مصنوعی می‌زنند در شبکه‌های مختلف فضای مجازی میلیون‌ها بار دیده‌شده است.
این ویدئو برای گروهی به‌عنوان سندی به‌کاررفته که ثابت می‌کند جنگ در اوکراین جعلی است و قربانیان غیرنظامی این جنگ درواقع "بازیگران بحران" هستند. یعنی هنرپیشه‌هایی که استخدام‌شده‌اند تا صحنه‌هایی از یک حمله را بازی کنند.
اما این ویدئو ربطی به جنگ ندارد. این تصویری از پشت‌صحنه سریال "آلوده" تلویزیون اوکراین است که در سال ۲۰۲۰ پخش می‌شد.
این بازیگر مرد عکسی که از پشت صحنه سریال گرفته‌شده است را در ماه دسامبر سال ۲۰۲۰ در توییتر منتشر کرده بود.
جابه‌جا کردن جنازه
ویدیویی از یک خبرنگار مقابل تعدادی کیسه حاوی جنازه کشته‌شدگان به شکل وسیعی در شبکه‌های مجازی پخش‌شده است. حساب کاربرانی از گروه‌های هوادار کرملین این ویدئو را در فضای مجازی پخش کرده‌اند.
چند ثانیه بعد از شروع ویدئو یکی از کیسه‌ها شروع به حرکت می‌کند، مردی روکشش را کنار میزند و عکاسی به طرفش می‌آید.
پست‌هایی در شبکه‌های مجازی ادعا می‌کنند این ویدئو در اوکراین فیلم‌برداری شده است و ثابت می‌کند جنگ در اوکراین یا جعلی است و یا ساخته‌وپرداخته "دستگاه تبلیغاتی غرب" است.
در متن توییت که تصویرش در زیر آمده نوشته شده: "معجزه! کشته‌شده‌های اوکراینی بعدازآنکه در شبکه‌های مجازی می‌میرند زنده می‌شوند اما دوربین زنده این صحنه را شکار کرده است. این فاجعه تقلبی رسانه‌های عمومی به‌سرعت دارد بی‌اثر می‌شود." اما این تصویر ربطی به اوکراین ندارد.
منبع تصویر، TWITTER
این ویدئوی تظاهرات تغییرات اقلیمی در وین است که به‌عنوان اخبار کشته‌شدگان جعلی در جنگ اوکراین استفاده‌شده است.
این ادعاها نادرست هستند. این ویدئو مربوط به تظاهرات گروه‌های فعال درباره تغییرات اقلیمی است که در شهر وین و در اوایل ماه فوریه انجام‌شده بود و خبرنگار روزنامه اتریشی در حال گزارش از این تظاهرات است.
این اعتراض‌ها را گروه فعالان محیط زیستی بانام "جمعه‌ها برای آینده" برنامه‌ریزی کرده بودند و هدف آنها از قرار دادن کیسه‌های حاوی جنازه نشان دادن عمق خطری است که آلاینده‌های کربنی برای جان بشر دارند.
همین ویدئو توسط گروه‌هایی که تئوری‌های توطئه منتشر می‌کنند به‌عنوان مدرکی برای نشان دادن جعلی بودن همه‌گیری ویروس کرونا هم استفاده‌شده بود و ادعاشده بود نقش این جنازه‌های ویروس کووید را "بازیگران بحران" بازی کرده‌اند.
ادعای تفنگ‌های چوبی تقلبی
یک اسکرین شات از شبکه خبری فاکس نیوز دو مرد اوکراینی را نشان می‌دهد که دو تفنگ که به نظر چوبی هستند را به دست گرفته‌اند. این تصویر در شبکه‌های مجازی به‌شدت پخش‌شده است.
این تصویر همراه این ادعا بازپخش می‌شود که جنگ اوکراین جعلی است. آنها می‌گویند چون تفنگ‌های در دست این سربازان واقعی نیست، این ادعا را ثابت می‌کند.
منبع تصویر، FACEBOOK/FOX NEWS
تفنگ‌های ساختگی، قبل از شروع جنگ و برای تمرین نظامی به داوطلبانی که می‌خواستند برای جنگ احتمالی و دفاع از محله‌شان شرکت کنند، داده‌شده بود
این ویدئو قبل از شروع جنگ و در اواسط ماه فوریه امسال فیلم برداری شده است.
این تصاویر از جلسات آموزش نظامی گروه دست راستی گردان آزوف فیلم‌برداری شده‌اند. در این دوره شهروندان داوطلب برای شرکت در جنگ، در شهر خارکیف برای آماده‌سازی و دفاع از شهرشان در صورت حمله احتمالی روسیه آموزش می‌بینند.
استیون سیگال در اوکراین نمی‌جنگد
یک توییت تقلبی که ظاهراً از حساب‌رسمی توییتر شبکه سی ان ان منتشرشده است ادعا می‌کند استیون سیگال، بازیگر آمریکایی که ملیت دو کشور روسیه و آمریکا را دارد، در میان نیروهای ویژه روسیه و در نزدیک شهر کیف پایتخت اوکراین دیده‌شده است.
این توییت علاوه بر کاربران عادی، از طریق عده‌ای از اینفلوئنسر ها و کاربران مشهور هم منتشر شد. یکی از آنها جو روگن، گرداننده پادکست مشهور آمریکایی است که آن را برای ۱۴ میلیون فالوئرش در اینستاگرام به اشتراک گذاشت.
یک توئیت تقلبی درباره حضور استیون سیگال در اوکراین که جو روگن آن را به اشتراک گذاشت
اما آقای سیگال همراه نیروی‌های روسیه در اوکراین مشغول به جنگ نیست و این توئیت احتمالاً با یکی از چندین اپلیکیشن مجانی موجود در اینترنت ساخته‌شده که به کاربران امکان می‌دهد با حساب‌های کاربری در ظاهر کاملاً معتبر و شناخته‌شده توئیت های تقلبی منتشر کنند.
این بازیگر ۶۹ ساله به شبکه خبری فاکس گفت او به هر دو کشور درگیر مانند خانواده‌اش علاقه دارد و امیدوار است به "راه حلی مثبت و صلح‌آمیز" برسند.
سی ان ان گفت این تصویر ساختگی است و آنها "هرگز چنین خبری منتشر نکرده‌اند."
آقای روگن بعداً این پست را از حساب اینستاگرامش پاک کرد.
دیپلمات روسی که توئیت های تقلبی به اشتراک می‌گذارد
یک دیپلمات روس اسکرین شات هایی به اشتراک گذاشته است که داستان‌هایی ساختگی از کشته شدن یک خبرنگار در اوکراین در طی حمله روسیه را نشان می‌دهد.
او نوشته است: "چطور جعل کنیم. همکاران، آگاه باشید که میدان اصلی نبرد نه در اوکراین بلکه در دروغ‌ها و اخبار جعلی است که رسانه‌های جریان اصلی منتشر می‌کنند." دیمیتری پولینسکی معاون سفیر روسیه در سازمان ملل است.
منبع تصویر، TWITTER
تصویر یک فعال یوتیوبی به نام جوردی جردن جعل شد و خبر جعلی کشته شدن او در اوکراین از حساب تقلبی سی ان ان منتشر شد
پست او در توییتر، سی ان ان را متهم می‌کند که گزارشی از مرگ خبرنگاری به نام برنی گورز در اوکراین منتشر کرده است درحالی‌که سال گذشته در دورانی که طالبان افغانستان را دوباره در دست می‌گرفتند، خبر کشته شدن خبرنگاری دقیقاً با همین نام را منتشر کرده بود.
اما این اسکرین شات که برای اثبات جعلی بودن خبر استفاده‌شده بود، خودش از یک حساب کاربری جعلی به نام سی ان ان برداشته‌شده است. هردوی این حساب‌ها در حال حاضر توسط توییتر بسته‌شده‌اند. مردی که در این عکس‌ها به‌عنوان برنی گورز معرفی‌شده است درواقع جوردی جردن یکی از یوتیوبر های مشهور است که هم‌اکنون زنده و سرحال است.
نماینده سی ان ان به گروه حقیقت‌یاب رویترز گفت این پست‌ها کاملاً داستانی و غیرواقعی هستند.
ویدئوهای جعلی
نسخه‌های مختلفی از یک ویدئو در شبکه‌های مجازی منتشرشده است که در آن کارگردانی از جمعیتی بزرگ می‌خواهد بدوند و از ترس جیغ بکشند. این ویدئو صدها هزار بار دیده‌شده است.
منبع تصویر، YOUTUBE
ویدئوهایی از پشت‌صحنه فیلم حمله به کره زمین برای پوشش اخبار حمله به اوکراین استفاده‌شده است
ادعاشده است که این ویدئو از اوکراین درز کرده است و بنا به این ادعا بعضی از صحنه‌های دل‌خراشی که توسط رسانه‌های جمعی از اوکراین نشان داده می‌شوند، ساختگی‌اند.
اما این ویدئو در میدان ویکتوریا در شهر بیرمنگام و در سال ۲۰۱۳ فیلم‌برداری شده است و مربوط به فیلم علمی تخیلی به نام حمله به کره زمین است که در زمان فیلم‌برداری نامش مرد کلیدوسکوپی بود.
سایمون کاکس، کارگردان این فیلم در توییتر نوشت: "از اینکه صحنه‌های مربوط کارم این‌طور استفاده‌شده شوکه شده‌ام."
همسر معاون رئیس‌جمهور به ارتش نپیوسته
عکسی شبکه‌های مجازی منتشرشده است که ظاهراً در آن همسر معاون رئیس‌جمهور اوکراین را می‌بینیم که به ارتش کشورش پیوسته تا با حمله روسیه مبارزه کند.
منبع تصویر، TWITTER
کاربران توییتر به‌اشتباه ادعا کرده‌اند زنی که در این عکس دیده می‌شود همسر معاون رئیس‌جمهور اوکراین است
اما واقعیت این است که اوکراین معاون رئیس‌جمهور ندارد.
نسخه دیگری از همین عکس در تویئتر در حال انتشار است که در آنها ادعا می‌شود این زن، بانوی اول اوکراین اولنا زلنسکا است.
نرم‌افزار حقیقت‌یاب لاجیکالی به این نتیجه رسیده است که این عکس یک سرباز اوکراینی است که در سال ۲۰۲۱ گرفته‌شده است.
عکس اصلی در رژه‌ای که بخشی از یک تمرین نظامی بوده است و در کی‌یف گرفته‌شده است.
