واکنش‌ها به حذف ایران در جام جهانی؛ از «تیم ملی» تا «تیم ملا»
منبع تصویر، Getty Images
بازی تیم ملی فوتبال ایران مقابل آمریکا در جام جهانی ۲۰۲۲ که با شکست و حذف ایران همراه شد، مسابقه‌ای منحصر به فرد در دنیا بود.
خاص بودن این بازی نه فقط به دلیل روبرو شدن ایران با آمریکا که به بیشتر به دلایلی خارج از زمین فوتبال بود؛ مسابقه‌ای که حتی با بازی این دو تیم در جام جهانی ۱۹۹۸ که به «بازی قرن» معروف شد هم قابل مقایسه نیست.
با پیروزی ایران مقابل ولز، رقص و شادی نیروهای امنیتی و لباس شخصی خبرساز شد. نیروهایی که با همان هیبت حتی روی ماشین‌های آب‌پاش جشن پیروزی گرفته بودند و به گفته منتقدان برای مدتی از «کتک زدن و شلیک به مردم» تغییر کاربری داده بودند به «هواداران روز مزد تیم ملی».
پیروزی احتمالی مقابل آمریکا به هیچ عنوان قابل مقایسه با بازی ولز نبود و می‌توانست جشنی بی‌نظیر برای جمهوری اسلامی و طرفدارانش راه بیندازد و حتی صحبت از یک روز تعطیل رسمی پس از صعود ایران بود؛ تک گل کریستین پولیسیچ اما این سناریو را از روی میز برداشت.
با پیروزی آمریکا توپ در زمین مخالفان جمهوری اسلامی و معترضان ایرانی افتاد.
تنها لحظاتی بعد از پایان مسابقه ایران و آمریکا بود که ویدئویی به دست بی‌بی‌سی فارسی رسید که در آن ماموران قطری مردی که فریاد می زد: «زن، زندگی، آزادی» را در بیرون ورزشگاه تحت الحفظ می‌بردند.
این تنها اقدام دولت قطر در همراهی با جمهوری اسلامی نبود. پیش و حین این بازی هم گزارش‌هایی از برخورد ماموران قطری با تماشاگران حامی اعتراضات ضدحکومتی، مخابره شده بود.
در ویدئوهایی که پس از بازی منتشر شد همچنین تصاویری از حمله طرفداران حکومت به تماشاگرانی که پیروزی آمریکا را جشن گرفته بودند، دیده می‌شد.
پاسخ فیفا به بی‌بی‌سی فارسی درباره برخورد با معترضان ایرانی: از قطری‌ها خواسته‌ایم که مقررات را رعایت کنند
منبع تصویر، Getty Images
فیفا در پاسخ به بی‌بی‌سی فارسی درباره برخورد با تماشاچیان ایرانی در جریان جام جهانی و ممنوعیت شعارهایی در حمایت از معترضان در ایران، گفت که از وقایع رخ داده مطلع است و از مقام‌های قطری خواسته که مقررات توافق‌شده را به درستی اجرا کنند.
در جریان هر سه بازی ایران در جام جهانی، ماموران قطری با تماشاچیان ایرانی که شعار «زن، زندگی، آزادی» در دست داشتند، برخورد کردند.
سخت‌گیری قطری‌ها در بازی سوم به اوج رسید و علاوه بر برخورد خشن با تعدادی از تماشاچیان ایرانی، ماموران درون استادیوم تلاش کردند تا حتی جلوی نمایش داده شدن نام مهسا امینی را نیز بگیرند.
فدراسیون بین‌المللی فوتبال که برگزارکننده جام جهانی است، به بی‌بی‌سی فارسی گفت: «فیفا در جریان قرار گرفته که در مواردی به برخی اجازه داده نشده تا چیزهایی را در استادیوم به نمایش بگذارند. فیفا از مقام‌ها تضمین دریافت کرده که با مسئولان اماکن ورزشی در ارتباط با قواعد و مقررات توافق‌شده جام جهانی قطر در سال ۲۰۲۲، تماس گرفته شده است.»
بر اساس قوانین فیفا، نشان دادن شعارهای حقوق بشری در استادیوم‌های فوتبال آزاد است.
فیفا در ادامه گفته است که در همکاری نزدیک با کشور میزبان تلاش خواهد کرد تا همه این مقررات اجرا شوند.
اگرچه ایران از جام جهانی فوتبال حذف شده است، اما همچنان این احتمال وجود دارد که برخی تماشاچی‌های بازی‌های جام جهانی قطر به اشکال مختلف حمایت خود را از اعتراض‌های ایران نشان دهند.
شکست تیم ملی فوتبال ایران برابر آمریکا و حذف این تیم از ادامه رقابت‌ها، خیلی زود با واکنش رسانه‌های این کشور روبرو شد.
خبرگزاری دولتی ایرنا خبر اول خود را با این تیتر به بازی با آمریکا اختصاص داد: «در ثمامه خبری از حماسه نبود؛ آرزویی که آرزو ماند».
مجریان برنامه ویژه جام جهانی در شبکه سوم تلویزیون ایران هم با انتقاد از روش تدافعی بازی ایران تلویحا تفکرات سرمربی این تیم، کارلوس کی‌روش، را علت عدم موفقیت تیم ایران در این مسابقه دانستند هر چند تلاش کردند شکست تیم ایران را از «اتفاقات معمول فوتبالی» ارزیابی کنند.
تلویزیون حکومتی ایران دقایقی قبل از این مسابقه با پخش گزارشی درباره آمریکا، تلاش کرده بود مسایلی چون «نژادپرستی، بی‌خانمانی و تورم چند ماه اخیر این کشور» را به عنوان شاهدی بر «متزلزل» شدن جامعه آمریکایی جلوه دهد و حتی با پخش یکی از صحنه‌های مواجهه دونالد ترامپ با خبرنگار سی‌ان‌ان، این شبکه خبری آمریکایی را مورد انتقاد قرار داد.
شبکه سی‌ان‌ان یک روز قبل از بازی در گزارشی اختصاصی و به نقل از یکی از مقام‌های امنیتی جام جهانی در قطر نوشته بود بازیکنان تیم ملی و اعضای خانواده آنها برای پرهیز از همراهی با معترضان تهدید شده‌اند.
در نقاط مختلف ایران اما در حالی که ساعت از نیمه شب هم گذشته بود، جشن و شادی به راه افتاده بود، جشنی که به اعتقاد یکی از مخاطبان بی‌بی‌سی «بی‌سابقه، فوق‌العاده و نشان از اتحاد مردم ایران» بود.
یکی از ویدئوهایی که به طور گسترده در شبکه‌های اجتماعی منتظر شد، رقص مردم سنندج را در خیابان و پس از پیروزی تیم ملی آمریکا نشان می‌داد. ویدئوهای مشابهی نیز از شادی مردم مهاباد، زاهدان، جوانرود، مریوان، کرمانشاه، روانسر، ارومیه، قم، بوشهر، کرج و بسیاری نقاط دیگر منتشر شده است..
پایان پست Twitter, 1
محمد نادری، بازیگر ایرانی اما از تیراندازی ماموران امنیتی به ماشینش پس از بازی ایران و آمریکا خبر داد. او با انتشار عکسی از جای ساچمه روی شیشه ماشین نوشت: «سهم من از بازی امشب. همان‌هایی که می‌رقصیدند و گل می‌دادند، امشب گلوله می‌دهند.»
حساب ۱۵۰۰ نیز از برخورد خشونت‌بار ماموران امنیتی با یک زن که پس از باخت ایران مقابل آمریکا در قزوین خوشحالی می‌کرد، ویدئویی منتشر کرد. در کانال تلگرام این حساب همچنین تصویرهایی از شلیک گلوله در هنگام شادی مردم بهبهان و دزفول منتشر شد.
شادی و اعتراضات مردم پس از پیروزی آمریکا دست‌کم یک کشته نیز بجا گذاشته است. سازمان حقوق بشر ایران که مقر آن در نروژ قرار دارد، می‌گوید مهران سماک با شلیک مستقیم نیروهای امنیتی به سرش در بندر انزلی کشته شده است. آقای سماک که ۲۷ سال داشت، امروز در این شهر به خاک سپرده شد.
پایان پست Twitter, 2
اما موافقان حکومت هم نسبت به جشن گرفتن پس از به بازی ایران و آمریکا واکنش نشان دادند. در ویدئوهای ارسالی به بی‌بی‌سی فارسی دانشجویان دانشگاه امام صادق دیده می‌شدند که در محوطه خوابگاه جمع شده و علیه کسانی که برای باخت تیم ملی شادی می‌کنند، شعار «مرگ بر بی‌شرف» و «مرگ بر وطن‌فروش» سر دادند. این در حالی است که معترضان در ایران نیروهای حکومتی را «بی‌شرف» می‌نامند.
رسول خادم، قهرمان پیشین کشتی المپیک و جهان نیز وضعیت رابطه تیم ملی و طرفداران را «تلخ‌ترین روزهای ورزش» نامید و رفتار حکومت را دلیل شادی مردم از باخت تیم فوتبال دانست: «آقایان رئیس، رفتارهای غلط شما در خصوص فوتبال، مارا به اینجا رساند. این چند روز با فوتبال چکار کردید که جماعت معترض این سرزمین، حمایت از باخت تیم ملی را نیز اعتراض هیات حاکمه بدانند. تلخ‌تر از این داریم که برخی از مردم به جایی برسند که از شکست تیم ملی‌شان از فرط درد و غم بی‌توجهی مسئولان به خواسته‌هایشان شادی کنند؟»
منبع تصویر، Getty Images
به نظر می‌رسد که شکست تیم ملی فوتبال ایران مقابل آمریکا بیشتر با ناراحتی طرفداران جمهوری اسلامی همراه بوده است
تیم ملی فوتبال ایران در قطر بهترین نتیجه و بدترین نتیجه تاریخش را گرفت، اما از آن مهم‌تر رویکرد مردم نسبت به این تیم است. این برای نخستین بار در تاریخ فوتبال ایران است که بخش عمده‌ای از مردم به دنبال شکست تیم ملی خوشحالی می‌کنند؛ موضوعی که اگر نگوییم در تاریخ فوتبال بی‌سابقه است، موردی بسیار بسیار نادر محسوب می‌شود.
درواقع در میان بحث‌ها پیرامون تیم ملی، گروهی از معترضان بر این موضع ثابت‌قدم مانده‌اند که در اوضاع کنونی «فوتبال موضوعیت ندارد.» آنها میگویند حکومت از فوتبال برای به حاشیه بردن اعتراضات استفاده می‌کند. بعضی با اشاره به مواضع بازیکنان تیم ملی در اینستاگرام و حضور در مراسم بدرقه ابراهیم رئیسی میگویند که اصولا انتظار حمایت و همراهی از تیم ملی اشتباه است. آنها تیم ملی را «تیم ملا» می‌خوانند و از همین هشتگ استفاده می‌کنند و میگویند در حالی که چند صد نفر در اعتراضات کشته شده‌اند، فوتبال و مسائل مرتبط با آن «فاقد اهمیت» است.
بر همین اساس بخش زیادی از مردم ایران این تیم را نه تیم خودشان که تیم جمهوری اسلامی می‌دانند و با گذشت چهار دهه از انقلاب اسلامی برای اولین بار به یک «تیم ملی» لقب «تیم ملا» دادند.
تیمی که رامین رضائیان، پس از بزرگ‌ترین برد تاریخ آن مقابل ولز و به دنبال گلزنی خودش گفت نمی‌دانم گریه کنم یا بخندم و پس از شکست مقابل آمریکا در شبکه‌های اجتماعی نوشت: «خوشی به ما نیومده.»
بدون شک دلیل این وضعیت همان طور که رسول خادم گفت «رفتار غلط» است؛ رفتارهای غلطی که گرچه حاکمیت در آن نقش عمده را داشت، اما نمی‌توان از نقش بازیکنان تیم ملی و به خصوص کارلوس کی‌روش سرمربی آن غافل بود.
