جمهوری آذربایجان چه ارتباطی با اعتراض‌های جزایر متعلق به فرانسه دارد؟
جزایر کالدونیای جدید در جنوب اقیانوس آرام که از جمله قلمروهای متعلق به فرانسه است، در هفته‌های اخیر شاهد اعتراض‌های گسترده و خشونت‌آمیز بوده است.
این اعتراض‌ها بعد از آن شروع شد که نمایندگان پارلمان فرانسه اصلاحاتی قانونی را تصویب کردند که شرط مدت اقامت ساکنان برای داشتن حق رای را تغییر می‌داد.
این اقدام اعتراض‌هایی را در پی داشت که روز به روز گسترده‌تر شد و به خشونت کشید.
در این میان مقام‌های دولت فرانسه گفته‌اند اعتراض‌ها در کالدونیای جدید «تحت تاثیر عوامل خارجی» است و به طور خاص جمهوری آذربایجان را به دست داشتن در آن متهم کرده‌اند.
ژرالد دارمانین، وزیر کشور فرانسه گفت: «متاسفانه بعضی از رهبران طرفدار استقلال با جمهوری آذربایجان توافق کرده‌اند.»
اما جمهوری آذربایجان اتهامات فرانسه را رد کرده و از این کشور خواسته طرح چنین ادعاهایی را متوقف کند.
اعتراض‌ها چگونه آغاز شد؟
جزایر کالدونیای جدید از قرن نوزدهم میلادی متعلق به فرانسه بوده‌اند. بر اساس «توافق نومئا» که سال ۱۹۹۸ امضا شد، حق رای در انتخابات منطقه‌ای مختص کسانی بود که تا قبل از این سال ساکن کالدونیای جدید شده بودند و کسانی که بعد از ۱۹۹۸ به این جزیره آمده بودند، حق رای نداشتند.
اما مقام‌های فرانسه به این نتیجه رسیدند که این ساز و کار دموکراتیک نیست و قانون‌گذاران در پاریس با اصلاح قانون، راه را برای رای دادن کسانی که دست کم ۱۰ سال ساکن کالدونیای جدید بوده‌اند، باز کردند.
رهبران محلی این منطقه با اعتراض به تصمیم پاریس گفته‌اند این اصلاحیه تاثیر رای و نظر مردم کاناک را که ساکن بومی کالدونیای جدید هستند، کم‌رنگ می‌کند.
دست کم شش نفر در اعتراض‌ها به این مصوبه جدید کشته شده‌اند که به گفته مقام‌های منطقه دو نفر از آنها از ماموران پلیس بوده‌اند. فرودگاه و مدارس کالدونیای جدید تعطیل شده و در نومئا، پایتخت، جایی که معترضان فروشگاه‌ها و خودروها را به آتش کشیده‌اند، مقررات منع آمد و شد اعلام شده است. رویدادهای جاری به «بدترین ناآرامی‌ها» در این منطقه از دهه ۱۹۸۰ گزارش شده است.
فرانسه با اعلام وضعیت فوق‌العاده در این منطقه تلاش‌های امنیتی گسترده‌ای برای سرکوب اعتراض‌ها صورت داده است.
امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه گفته است که امضای اصلاحیه جدید را به تعویق می‌اندازد و نمایندگان بومی کالدونیا را به پاریس دعوت می‌کند تا مذاکراتی برای حل و فصل اختلافات انجام شود. او گفته اگر تا ماه ژوئن توافقی حاصل نشود، او مصوبه پارلمان را امضا خواهد کرد تا به قانون تبدیل شود.
چرا نام جمهوری آذربایجان در این اعتراض‌ها مطرح شده؟
ژرالد دارمانین، وزیر کشور فرانسه، جمهوری آذربایجان را به «توافق» با رهبران طرفدار استقلال در کالدونیای جدید متهم کرده و هشدار داده است که «حتی اگر تلاش‌هایی برای مداخله وجود داشته باشد، فرانسه حاکمیتش را بر قلمرو خود حفظ می‌کند.»
وزارت امور خارجه آذربایجان این اتهامات را با قاطعیت رد کرده است.
آیهان حاجی‌زاده،، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری آذربایجان گفت: «اظهارات بی‌اساس ژرالد دارمانین، وزیر کشور فرانسه، علیه کشورمان و همچنین ادعاهای مربوط به رابطه آذربایجان با رهبران طرفدار استقلال کالدونیای جدید را کاملا رد می‌کنیم.»
در حالی که اعتراضات در کالدونیای جدید ادامه دارد، «گروه ابتکار باکو» که سال گذشته در جمهوری آذربایجان تشکیل شد، اعلام کرده است که «همواره از مبارزات عادلانه ملت‌هایی که از سیاست‌های استعماری فرانسه رنج می‌برند حمایت خواهد کرد».
این گروه مستقر در باکو «همه مردم مناطق استعمار شده را به مبارزه عادلانه برای استقلال» دعوت کرده است. این دعوت هفته گذشته در کنفرانس آنلاین «همبستگی با مردم کاناک» صورت گرفت.
گروه ابتکار باکو در ژوئیه ۲۰۲۳، در چارچوب نشست وزرای دفتر هماهنگی جنبش عدم تعهد تشکیل شد که در آن زمان در باکو برگزار می‌شد.
در یکی از آخرین پست‌های گروه ابتکار باکو در شبکه اجتماعی ایکس نوشته شده است: «کالدونیای جدید هرگز فرانسه نبوده است.»
جمهوری آذربایجان پیشتر بارها فرانسه را به «تداوم استعمار» متهم کرده است.
الهام علی‌اف، رئیس جمهوری آذربایجان سال گذشته گفت: «آذربایجان به شدت از ادامه استعمار در قرن بیست و یکم و افزایش گرایشات جدید استعماری نگران است.»
حدود یک ماه پیش هیئتی از کالدونیای جدید به جمهوری آذربایجان سفر کرد. به گزارش رسانه‌های جمهوری آذربایجان آنها در کنفرانسی با موضوع «کالدونیای جدید: تاریخ، چالش‌های معاصر و آینده مورد انتظار» در مجلس ملی جمهوری آذربایجان شرکت کردند و چند دیدارهای رسمی هم با مقام‌های این کشور داشتند.
از سال گذشته، عکس‌هایی در رسانه‌ها منتشر شده که نشان می‌دهد در اعتراضات کشورهای مستعمره سابق، پرچم جمهوری آذربایجان برافراشته شده است.
وقایع اخیر چه تاثیری بر روابط فرانسه و جمهوری آذربایجان می‌گذارد؟
شجاعت احمدزاده، محقق قفقاز جنوبی، معتقد است که اقدامات جمهوری آذربایجان در رابطه‌اش با فرانسه، بیشتر ماهیتی واکنشی دارد.
احمدزاده می‌گوید: «فکر نمی‌کنم ناآرامی‌های فعلی در کالدونیای جدید به این دلیل باشد که جمهوری آذربایجان از آنها حمایت کرده است.» او اعتراضات را «محلی و ناشی از نارضایتی داخلی» توصیف کرد.
زاهد عروج، نماینده مجلس جمهوری آذربایجان که در دیدار با هیئت نمایندگی کالدونیای جدید در باکو حضور داشت، حمایت کشورش از این منطقه را «اخلاقی و سیاسی» توصیف کرد.
او گفت: « گروه ابتکار باکو به مردم کالدونیا، کرس، میکرونزی، پلی‌نزی و دیگران این امکان را داد که نظرات خود را در گستره وسیع‌تری مطرح کنند و دیدگاه‌هایشان شنیده شود.»
آقای عروج افزود که حمایت اخلاقی-سیاسی جمهوری آذربایجان «از چارچوب حقوقی فراتر نرفته است».
به گفته زاهد عروج، روابط جمهوری آذربایجان و کالدونیای جدید «در فضایی شفاف» انجام می‌شود، اما فرانسه این روابط را به عنوان «تهدیدی برای امنیت جهانی» تلقی می‌کند.
در پاسخ به این پرسش که آیا حمایت جمهوری آذربایجان از کالدونیای جدید می‌تواند به عنوان پاسخی به حمایت فرانسه از ارمنستان تعبیر شود، زاهد عروج این امکان را رد نکرد اما گفت که حتی اگر موضع فعلی پاریس در مورد قره‌باغ متفاوت بود، جمهوری آذربایجان همچنان از آزادی مستعمره‌های سابق حمایت می‌کرد.
او با اشاره به اتهامات متقابل دو کشور، پیش‌بینی می‌کند که روابط جمهوری آذربایجان و فرانسه بدتر شود و روابط دیپلماتیک به سطح پایین‌تری برسد.
حمایت فرانسه از ارمنستان و ارامنه منطقه قره‌باغ و همین طور توافق‌های تسلیحاتی پاریس با ایروان باعث نارضایتی جمهوری آذربایجان شده است.
هر دو کشور دو دیپلمات یکدیگر را «عنصر نامطلوب» اعلام و از خاک خود اخراج کرده‌اند.
تاریخچه کالدونیای جدید
کالدونیای جدید حدود ۳۰۰ هزار نفر جمعیت دارد که ۴۰ درصد آنها بومیان کاناک هستند.
این مجمع‌الجزایر که در جنوب اقیانوس آرام بین استرالیا و فیجی واقع شده، از قرن ۱۹ میلادی تحت حاکمیت فرانسه بوده است.
با امضای توافق‌نامه نومئا در سال ۱۹۹۸، فرانسه موافقت کرد که خودمختاری سیاسی بیشتری به این قلمرو اعطا کند.
همچنین توافق شد که فقط ساکنان محلی که در زمان توافق در آنجا سکونت داشتند، می‌توانند در انتخابات منطقه‌ای شرکت کنند. از آن زمان، بیش از ۴۰ هزار فرانسوی به کالدونیای جدید مهاجرت کرده‌اند.
توافق‌نامه نومئا همچنین اجازه برگزاری سه همه‌پرسی درباره آینده این منطقه را داد. نتایج همه همه‌پرسی‌ها به نفع باقی ماندن جزایر کالدونیا تحت قلمرو فرانسه بود.
طرفداران استقلال نتایج آخرین همه‌پرسی را که سال ۲۰۲۱ برگزار شد به رسمیت نمی‌شناسند، چون این همه‌پرسی در دوران همه‌گیری کرونا و محدودیت‌های ناشی از آن برگزار شد.
