ورس

ورس

بفتح واو و سکون را و سین مهمله

ماهیت آن

ثمر درختی است حجازی مخصوص به بلاد یمن و تا بیست سال کل و ثمر می دهد و تخم آن مانند کنجد و بعد از رسیدن منشق شده چیزی شبیه بموی زرد مائل بسرخی شبیه بزعفران از ان ظاهر می کردد و سائیدۀ آن را از یمن می آورند شبیه بزعفران سوده و ثیاب را بدان رنک می کنند و بهترین آن نیز تازۀ زرد مائل بسرخی است و قسم سیاه آن را از حبشه آورند و حبشی نامند و سرخ تیرۀ آن را که هندی نامند زبون تر بود و نزد بعضی کرکم بیخ نبات آنست و اصلی ندارد و قوت آن تا چهار سال باقی می ماند و آن را حبی است مانند ماش

طبیعت آن

در دوم کرم و خشک

افعال و خواص آن

مقوی و مفرح عظیم و رافع بهق و خفقان و محلل ریاح غلیظه و جالی و مهیج و مقوی باه و مفتت حصاه الزینه طلای آن رافع بهق و برص و کلف و نمش و جالی سائر آثار و باعث لاغری بدن و آشامیدن آن جهت وضح الجروح و القروح جهت جرب و حکه و سعفه و قوبا و بثور نافع السموم مقاوم همه سموم مضر رئه مصلح آن مصطکی و کثیرا و عسل مقدار شربت آن تا یک مثقال بدل آن بوزن آن زعفران و نصف آن ساذج و پوشیدن ثیاب مصبوغ بدان مهیج باه دانسته اند و معین بر جماع

مخزن الادویه عقیلی خراسانی

///////////////

ورس‌

نبات یمنی است و نبات وی مانند نبات کنجد بود و گویند یک سال بکارند ده‌سال باقی بماند و ثمر بدهد و نیکوترین وی آن بود که تازه و سرخرنگ بود که بزردی زند مانند لون عصفر و بشکل گل بابونه بود و خرد طبیعت آن گرم و خشک است در دویم قابض و لطیف بود و کلف و نمش را نافع بود طلا کردن و چون بیاشامند وضح را سودمند بود و سنگ را بریزاند و درد گرده و مثانه سرد را نافع بود مقدار شربتی از وی یک درم بود و اسحق گوید مضر است به شش و مصلح وی عسل بود و گویند جامه که بوی رنگ کرده باشند مقوی باه بود پوشیدن آن

______________________________

صاحب مخزن الادویه می‌نویسد: ورس بفتح واو ثمر درختی است حجازی تخم آن مانند کنجد و بعد از رسیدن منشق شده و چیزی شبیه بموی زرد مایل بسرخی شبیه بزعفران از آن ظاهر می‌شود و سائیده آن را از یمن می‌آورند و ثیاب را بدان رنگ می‌کنند

صاحب تحفه نبات آن را شبیه به پنبه می‌نویسد

اختیارات بدیعی، ص: 443

/////////////

این بیطار kurkum را جنس Curcuma و نه Crocus می‌داند و این از تعریفی كه به دست می‌دهد پیداست؛ گوید kurkum گونه نیکوی ریشه‌های رنگی است.  این ریشه‌ها را از هند ‌آرند و در فارسی هرد،hard گویند و بر گرفته از واژه  سنسكریت هریدر (Curcuma  longa) است. هرچند ابن حسن می‌نویسد مردم بصره هرد را کُرکُم، kurkum، نامیده‌اند كه نام زعفران است و آن را با زعفران همگون كرده‌اند؛ هرچند در پیش زعفران را با ریشه وَرس، wars، كه گونه ایی است از  Memecylon (نک صفحات پیش رو  ) درمی آشوبد. ² turmeric [زردچوبه در انگلیسى] را در فارسی زردچوبه، zird-čūbe، یا دارزرد، darzard ("چوب زرد") می‌نامند. به گفته  گارسیا دا اورتا، هند زردچوبه بسیار به ایران و عربستان می فرستاد و همگان بر این بودند كه در ایران، عربستان یا تركیه نمی‌روید،‌ بلكه یکسره از هند می‌آید. ³

در اسناد باستانی بارها نام yü-kin با یا بی hian ("خوشبو ")¹، به دوگیاه متفاوت از سرزمینهای هند و ایران داده شده است: Memecylon tinctorium و Crocus sativus كه شاید دومی باری دیگربا Curcuma درآشفته شده باشد. ²  شگفتا كه در هیچ یك از گیاهنامه‌ها پروای این واقعیت نشده كه باز نمودِ كهنِ نامِ درختی زیر همین نام آمده است.  جز پالادیوس نویسندگان اروپایی هم پروای آن نكرده‌اند. او در فرهنگ ستودنی چینی‌ـ‌ روسی خویش ³ در توضیح yü-kin آورده است: "نـــــام درختی در كی- پین  [ki-pin] با گلهای زرد كه چیده در آستانه  پژمردگی ‌فشرده شیره‌شان را با دیگرمواد خوشبو  در آمیزند؛ این درخت در سرزمینهای تا تسین نیز یافت می‌شود و گلهایش چون گل زعفران است ودر کار خوشرنگ كردن شراب کنند. "

در فرهنگ بودایی Yi ts‛ie kin yin i¹‌ از سال 649 ترسائی  در بازنمائی درخت
 yü-kin چنین آمده: "نام درختی كه در سرزمین كی‌ـ ‌پین     (كشمیر) می‌روید.  گلهایش زرد است.  درخت را با گلش بسیار می‌كنند.  می گذازند گلها پلاس خورند؛ سپس شیره شان را ‌‌گرفته با مواد دیگر در‌آمیزند.  ماده‌ای كه به دست می‌آید چون عطر بکار رود.  دانه‌ گلها نیز خوشبوست و به همین کار رود. "

بر آنم که این درخت را همان Memecylon tinctorium، M. edule یا M. captellatum (Melastomaceae) [تیره ملاستوماسه] بدانم كه درخت كوچك یا بوته  بزرگی است كه در خاور و جنوب هند، سیلان، تناسریم و جزایر اندامان بسیار یافت می‌شود.  در جنوب هند برگها را که رنگ "زرد لاكی بسیار زیبا" می دهد در کار رنگرزی کنند.  از گلها رنگ زرد بی‌ثباتی گیرند. ¹  روشن است که هوان یین (Hüan-Yin) با این گمان كه زعفران (yü-kin) تنها از كشمیرخیزد (نک صفحات پیش رو )،‌ زیستگاه این درخت راتنها كشمیر شمرده است.

ابومنصور همین درخت را با نام وَرس (wars) آورده و در بازنمودش گوید  گیاهی است مانند زعفران به رنگ زرد و خوشبو  كه زنان عرب در کار رنگرزی پارچه کنند. ²‌ مردمان باستان با آن آشنا نبودند.  ابوحنیفه جستاری گسترده  درباره اش دارد. ³ ابن‌ حسن ریشه  وَرس را می‌شناخت و آن را بنادرست زعفران پنداشت. ⁴ ابن‌بیطار بازنمودی دراز آهنگ از آن آورده⁵ گوید دوگونه اش یکسان نیستند- آنكه از حبشه می‌آید، سیاه رنگ است با كیفیتی پست؛ دیگری كه از هند می‌آورند به رنگ سرخ روشن است و رنگ زرد ناب به دست می‌دهد.  از گونه ایی كه bārida نامند قرمز آید. این گونه در یمن كشت می‌شود. به این همانی آن با Curcuma و Crocus نیز اشاره كرده است. اسحاق ‌ابن عمران گفته است: "می‌گویند وَرس همان ریشه‌های Curcuma است كه از چین و یمن می‌آید. " و ابن مسیحی بصری گوید : "ماده‌ای است قرمز روشن چون زعفران كوبیده‌. " از همین جا می‌توان دریافت چرا چینی‌ها برای آن هم نام yü-kin را به كار گرفته‌اند. لكلر هم ورس اعراب را همان Memecylon tinctorium دانسته و می‌افزاید:

"L'ouars n'est pas le produit exclusif de l'Arabie. On le rencontre abondament dans l'Inde, notamment aux environs de Pondichéry qui en envoyé en Europe aux dernières expositions. Il s'appelle kana dans le pays."

¹در گیاهنامه ژاپنیYamato honzō درباره yü-kin آمده كه ماده‌ای است رنگی كه از سیام ‌آرند؛ گویا اینجا نیز مراد  Memecylon باشد.

اینكه مردم چین  محصول Memecylon را نیز yü-kin نامیده‌اند گیا نشان آنست که این رنگینه ارزان جایگزین زعفران گرانبها می‌شده است.

بهشناخت دو سویه ایران و چین باستان (ساینو-ایرانیکا)

///////////

https://en.wikipedia.org/wiki/Indian_yellow

/////////

https://www.google.ca/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=13&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwj9lee0vKDXAhUQ3mMKHXwQDyg4ChAWCDEwAg&url=http%3A%2F%2Fwww.docline.ir%2Fpaper%2F348213BB14A7-Apoptogenic-activity-of-ethyl-acetate-extract-of-.aspx&usg=AOvVaw1lEde6owVI6puv28nw-9mk

//////////

////////////

وَرَس: (اسم)

الوَرَس : نبتٌ من الفصيلة القرنية ينبت في بلاد العرب والحبشة والهند وثمرتُها قَرْنٌ مغطَّى عند نضجه بغُدَدٍ حمراء ، كما يوجد عليه زَغَبٌ قليل ؛ يُستعمَلُ لتلوين الملابس الحريرية ، لاحتوائه على مادة حمراء ، وعلى راتينج

////////////

Memecylon

From Wikipedia, the free encyclopedia

Memecylon
Memecylon umbellatum From Mirijjawila Botanical Garden, Sri Lanka
Scientific classification
Kingdom:	Plantae
(unranked):	Angiosperms
(unranked):	Eudicots
(unranked):	Rosids
Order:	Myrtales
Family:	Melastomataceae
Subfamily:	Olisbeoideae
Tribe:	Memecyleae
Genus:	Memecylon

Memecylon is a plant group in Melastomataceae. It consists of 350-400 species of small to medium sized trees and shrubs occurring in the Old World tropics.^[1][2][3] Memecylon is a monophyletic group basal to the Melastomataceae clade.^[4] Memecylon taxa have more than 600 published basionyms.^[1][4] Diversity of this group is concentrated in tropical Africa, Madagascar, Sri Lanka, India and Malaysia.^[5]

Contents

  [show] 

Etymology[edit]

The name Memecylon is derived from 'memaecylon' as used by ancient Greek philosophers Dioscorides and Pliny to describe the red fruits of Arbutus unedo (oriental strawberry tree), an unrelated plant group, alluding to the pink to reddish berries often produced by Memecylon.^[4] Some vernacular names in different regions of the world are given below. English: Blue mist plant, Hindi: Anjan, Malayalam: Aattukanala, Oriya: Neymaru, Sinhala: Korakaha, Welikaha, Tamil: Kaya.^[6]

Morphology[edit]

Memecylon sensu lato can be diagnosed by exstipulate leaves, four-merous bisexual flowers, anthers opening by slits, enlarged connectives bearing terpenoid secreting glands and berries.^[7]Memecylon sensu stricto can be distinguished from other Memecyloids by obscure nervation on leaves, non-glandular roughened leaf surface having branched sclerids, imbricate calyx, unilocular ovary and large embryo with thick and convoluted cotyledons.^[5]

Stems[edit]

Species of larger stature have a characteristic brown bark with narrow and sharp furrows, most are small single stemmed trees. However, the bark of many species of smaller stature is varied and may be papery white or smooth dark red black.^[3][7]

Leaves[edit]

Leaves are opposite, short-stalked, elliptic or ovate, mostly with widely spaced pinnate nerves either visible or obscure. Leaves along the twig are all the same size, shiny, glabrous, with entire margins, the node has a characteristic scar between the leaves, the twig bark is typically red, striated and flaky.^[3]

Flowers[edit]

The inflorescence is typically dense and axillary. The florets are small (usually less than 5 mm) compared to the other taxa in Melastomataceae, with short fleshy corolla parts. Cymes are bracteate, usually thyrsoid to umbel shaped, often condensed to sessilefascicles of flowers or a few-flowered heads at tips of peduncles. The florets are white or violet, the stamens blue or violet, usually obvious in aggregates, from axillary clusters. Flowers are bisexual, have inferior ovaries, but the parts are otherwise free. The calyx is valvate and there are twice as many stamens as petals.^[3][7]

Fruits[edit]

The fruit is from an inferior ovary, typically axillary. The calyx remnants are persistent, and are sometimes blue-black. Fruits are globose or occasionally ellipsoid, pulpy or juicy with one large seed.^[3][7]

Distribution[edit]

This group is distributed in approximately 53 countries of the Old World tropics and occupies a wide range of habitats. Memecylon taxa have been reported from montane forests, tropical lowland forests, grasslands, tropical rainforests with low to high rainfall, rocky mountain regions and regions with low to high temperature and a considerable overlap between ranges of different taxa.^[3][5][8] Most of the plants in this group are regionally or locally endemic. Endemic Memecylon are reported from 21 countries.^{[5][9][8][10][11]} The global distribution of this group is shown in the following Figure and some of the countries which have endemic Memecylon species are listed in the table.

//////////

Melastomataceae

From Wikipedia, the free encyclopedia

Melastomataceae
Tibouchina semidecandra at Strybing Arboretum, San Francisco
Scientific classification
Kingdom:	Plantae
Clade:	Angiosperms
Clade:	Eudicots
Clade:	Rosids
Order:	Myrtales
Family:	Melastomataceae Juss.[1]
Type genus
Melastoma L.
Genera
See text.

Characteristic venation of many melastomes

Osbeckia muralis in Kerala

The family Melastomataceae (alternatively Melastomaceae) is a taxon of dicotyledonous flowering plants found mostly in the tropics (two thirds of the genera are from the New World tropics) comprising c. 165 genera and c. 5115 known species.^[2] Melastomes are annual or perennial herbs, shrubs, or small trees.

The leaves of melastomes are somewhat distinctive, being opposite, decussate, and usually with 3-7 longitudinal veins arising either from the base of the blade, plinerved (inner veins diverging above base of blade), or pinnately nerved with three or more pairs of primary veins diverging from the mid-vein at successive points above the base.

Flowers are perfect, and borne either singly or in terminal or axillary, paniculate cymes.

A number of melastomes are regarded as invasive species once naturalized in tropical and subtropical environments outside their normal range. Examples are Koster's curse (Clidemia hirta), Tibouchina semidecandra and Miconia calvescens, but many other species are involved.

Under the APG III system of classification, the seven genera from Memecylaceae are now included in this family.^[1]

/////////

http://www.theplantlist.org/browse/A/Leguminosae/

---

2. Leclerc, Traité des simples, Vol. III. p. 167.

3. Garcia da Orta in C. Markham, Colloquies, p. 163.

1. اصولاً" نام  yü-kin hian درست " به زعفران بر می گردد. این همان نامی‌ است كه برتشنایدر  نتوانست شناسایی كند (Bot. Sin., pt. II, No. 408)؛ و استوارت (Chinese Materia Medica. p. 140) ناچار  شد بپذیرد : ’’این گیاه هنوز شناسایی نشده اما احتمالاً Curcuma نیست.‘‘  این سخن درست است. چند بازنمائی كه از yü-kin hian در دست داریم و بعدتر ارائه شده، راه رابر یكی دانستن این گیاه با Curcuma می‌بندد. گیاه‌شناسان امروزی ژاپن yü-kin hian (ukkonkō ژاپنی (را برای نامیدن Tuli, pa gesneriana، كه گلی است ژاپنی،‌به كار می‌برند (Matsumura, No. 3193).

2. برتشنایدر  نیز آن را با گیاه سومی یكی دانسته (Chinese Recorder, 1871, p. 222) و تصور كرده است احتمالاً مراد از آن (Sumbulus moschatus) sumbul بوده است. این نام علمی نادرست است، اما گویا منظور او ریشه به اصطلاح مشكی Euryangium یا Ferula sumbul بوده كه بویی مشک‌گونه و طعمی تند دارد. تنها مبنای این شناسایی را می‌توان در این نكته یافت كه یكی از مترادفهایی كه در گیاهنامه‌ها برای  yü-kin hian داده شده، ts‛ao še hian (’’مشک نباتی‘‘) است؛ روشن است که خود این نام بازنمائی نشده است. روشن است كه زعفران هیچ‌گاه بوی مشگ نمی‌دهد؛ و بی گمان مراد از ts‛ao še hian زعفران نبوده و آن را بنادرست در اینجا آورده‌اند. همچنین در Tien hai yü hen či (Ch. 3, p. 1b؛ نک ص 238 كتاب پیش رو) yü-kin hian با ts‛ao še hian یكی دانسته و اضافه شده كه آن ریشه مانند  زنجیل است و اگر به شراب افزاین رنگش زرد کند. در اینجا بی گمان مقصود گونه ای  Curcuma است.

3. Palladius, Chinese-Russian Dictionary, Vol. II, p. 202.

1. p. 8 و ch. 24 (بسنجید با خاستگاه ظروف چینی [این بخش برگردان  نشده چون در متن اصلی نبوده است] و ص 258 کتاب پیش رو.

1. Watt, Dictionary of the Economic Products of India, Vol. V, p. 227.

2. Achundow, Abu Mansur, p. 145.

’’ورس طَلّی است برگیاه افتد اندر بادیه،‌ رنگش زرد باشد عطری، زنان عرب جامه بدو رنگ كنند...‘‘ ابنبیه‌عن‌الحقایق الادویه. ابومنصور موفق هروی،‌دانشگاه تهران، ‌ص 134،‌ص 338. گیا برگردان  آخوندف درست نباشد.

3. Achundow, Abu Mansur, p. 272.

4. Leclerc, Traité des simples, Vol. III, p. 167.

5. Ibid., p. 409.

1. wars عربی را (Watt, Dictionary, Vol. III, p. 400) Flemingia congesta و (ibid, Vol. V, p. 114) Mallotus philippinensis نیز دانسته‌اند. سراسر موضوع بسیار آشفته است و این درآشفتگی را بیش از همه فلوكیگر و هانبری دامن زده‌اند:

Flückiger and Hanbury , Pharmacographia, p. 573;

نیز بسنجید با G. Jacob, Beduinenleben, p. 15 وArab Geographen ، اما جای گفتگوی آن اینجا نیست. بازنمائی درخت yü-kin در متن چینی با هیچ‌یك از این گیاهان نمی‌خواند.