تکامل روش شلیک در گذر زمان
تکامل شیوه تیراندازی
قبل از دانستن در مورد گلوله‌های امروزی، مفید است تا در مورد آنچه پیش از آن بوده بدانیم. شیوه تکامل اسلحه‌های گرم در طول قرن‌ها تاثیر مستقیمی بر تکامل مهمات داشته است.
تغییرات در گلوله و پرتابه‌ها در طول قرن‌ها و به آرامی انجام گرفت و بالطبع شیوه و فرآیند شلیک هم خیلی آرام تکامل یافت. در آغاز اسلحه‌ها برای کارکرد نیازمند سه جزء اساسی بودند: پرتابه، پودر باروت و خرج منفجره. این اجزا در طول صدها سال و به آرامی دچار تغییر شدند.
تفنگ فتیله‌ای
اولین پیشرفت در شیوه شلیک تفنگ در نتیجه یافتن راهی برای یکپارچه‌‌سازی خرج درون سلاح بوجود آمد. به منظور انجام این کار، تفنگ‌های فتیله‌ای اولیه دارای یک تکه فلزی بشقابی شکل در انتهای لول تفنگ بودند که فلش پان (مخزن یا سینی پودر) نام داشت. فلش پان یک روزنه کوچک داشت که آن را به قسمت انتهای لوله و به محل نگهداری پودر متصل می‌کرد. مقدار کمی از پودر باروت داخل فلش پان قرار می‌گرفت و در زمان آتش زدن باقیمانده پودر را مشتعل می کرد که در نتیجه باعث پرتاب گلول از تفنگ میشد.
به جهت بهبود دقت و تسریع فرآیند شلیک، مرحله اشتعال پودر در فلش پان با اختراع تفنگ فتیله‌ای جدید آسان‌تر و ساده‌تر شد. این نوع تفنگ دارای «مکانیزم» اولیه‌ای بود که فرآیند شلیک را در اسلحه‌های دستی تسریع می‌کرد. با استفاده از این نوع تفنگ، دیگر تیرانداز نیازی به نزدیک کردن کبریت روشن به فلش پان برای اشتعال پودر نداشت و مکانیزم جدید این کار را خودبخود انجام می‌داد. این پیشرفت باعث آزاد شدن هر دو دست برای ثابت نگهداشتن اسلحه شد و از همه مهم‌تر به تیرانداز اجازه داد با هر دو چشم روی هدف تمرکز کند.
تفنگ فتیله‌ای در اوایل قرن ۱۵ معرفی شد و دارای یک گیره فلزی خمیده و ماری شکل (به شکل حرف S) همراستا با بدنه اسلحه با عنوان «flash pan» بود. مارپیچ قادر بود یک کبریت در حال سوختن را نگهداری و زمانی که اهرم کشید میشد، کبریت را پایین و به داخل فلش پان بکشد تا پودر را مشتعل سازد. با پیشرفت طراحی، فنر به flash pan اضافه شد و آن را عقب می‌کشید و بجای آن از ماشه استفاده شد تا فنر را رها سازد و کبریت را مستقیم داخل فلش پان بفرستد.
تفنگ چخماقی (Flintlock)
تقریبا ۲۰۰ سال طول کشید تا تفنگ فتیله‌ای پیشرفت کند. اولین تفنگ چخماقی واقعی توسط یک فرانسوی به نام مارین لو برجیس ساخته شد که آن را برای لویی هشتم طراحی کرده بود. تفنگ‌های چخماقی، تپانچه و تفنگ‌های لوله بلند جزء سلاح‌های اصلی ارتش آمریکا و انگلیس بین سال‌های ۱۶۶۰ تا ۱۸۴۰ بودند.
تفنگ چخماقی با توسعه تفنگ فتیله‌ای به شیوه‌های مختلف ساخته شد. اول از همه دیگر روشن کردن شعله لازم نبود و جای آن را یک جرقه ساده گرفت. جرقه توسط مارپیچ ایجاد میشد که دارای یک سنگ آتش زنه یا چخماق بود. فلش پان با یک مخزن کوچکتر یعنی پرایمینگ پان یا «پان اولیه یا چاشنی» جایگزین شد که مقدار کمتری از پودر باروت را نگه می‌داشت. پان اولیه مانند فلش پان از طریق یک روزنه به بدنه انتهایی متصل بود که باقیمانده پودر در آن قرار داشت. یک تکه فولای کوچک با نام فریزن در بالای پان چاشنی نصب شد؛ با چکاندن ماشه، چخماق با ضربه به سطح فولادی جرقه ایجاد می‌کرد که باعث اشتعال پودر در انتهای بدنه می‌گشت.
چاشنی ضربتی (The Percussion Cap)
باز هم ۲۰۰ سال طول کشید تا جهشی در فن‌آوری باعث پیشرفت در شیوه شلیک در اسلحه‌ها شد. قدم بعدی در تکامل شیوه شلیک توسعه «چاشنی ضربه یا ضربتی» بود. کلاهک ضربتی در حول سال ۱۸۳۰ و به دنبال کشف فولمینات ، ترکیب شیمیایی و قابل انفجار حساس به اصطکاک، توسعه داده شد. بخاطر حساسیت بالا به اصطکاک، ترکیبات فولمینات مانند جیوه و پتاسیم با کوچکترین ضربه منفجر می‌شود. از این رو طراحی قطعه فولادی به همراه سنگ آتش‌زنه در تفنگ‌های چخماقی جای خود را به ترکیب شیمیایی حساسی داد که از شیوه قبلی قابل اعتمادتر بود.
کلاهک‌های ضربتی در واقع سیلندرهای مسی یا برنجی بودند که یک سر آنها باز بود و سر دیگر با ترکیبات فولمینات پر میشد. سیستم مارپیچ در تفنگ‌های فتیله‌ای و چخماقی دوباره دستخوش تغییر شد و بصورت چکشی در آمد. پان اولیه یا چاشنی برداشته شد و با کمی تغییر بصورت نوکی برجسته در انتهای بدنه یعنی محل اتصال کلاهک ضربتی تعبیه شد. انتهای برجسته دارای یک روزنه کوچک برای ورود جرقه به کلاهک ضربتی به منظور اشتعال پودر در لوله بود. مکانیزم چکشی با عقب کشیدن، تفنگ را آماده شلیک می‌کرد؛ سپس با چکاندن ماشه، چکش با جهش به جلو و ضربه به کلاهک ضربتی باعث ایجاد جرقه در خرج منفجره میشد.
کلاهک‌های ضربتی تنها برای ۵۰ سال رایج‌ترین مکانیزم شلیک بود. از این مکانیزم در ارتش‌های کل دنیا استفاده شد و در مقایسه با طراحی چخماقی در آب و هوای خیس و مرطوب قابل اعتمادتر بود. در حالی که از این مکانیزم برای مدت کوتاهی استفاده شد، با این وجود کلاهک ضربتی شتاب‌دهنده اصلی برای دستیابی به بالاترین پیشرفت در فن‌آوری مهمات یعنی «فشنگ مستقل و کامل» بود.
