راهکارهای غیرقیمتی در دستور کار
[شهروند] اظهارات جديد رييس‌جمهور درباره «يارانه بنزين» گمانه‌زني‌ها درباره برنامه دولت چهاردهم در حوزه سوخت را بيشتر كرده است. دکتر پزشكيان براي چندمين بار از پرداخت يارانه بنزين انتقاد كرده و اين‌بار نيز گفته است: «هيچ منطقي وجود ندارد كه بنزين را با دلار آزاد بخريم و با سوبسيد (يارانه) به مردم بفروشيم.» البته آنچه بدیهی و مورد تاکید دولتمردان است، این است که در دولت چهاردهم از شوک‌درمانی و غافلگیر کردن مردم در هیچ زمینه‌ای، خبری نخواهد بود و اگر در آینده، برای اصلاح هر نقص ساختاری از جمله قیمت بنزین، تصمیمی گرفته و مطابق آن گامی برداشته شود، این گام قطعاً با همراهی مردم خواهد بود.
سیاست‌های دولت در هماهنگی با مجلس و مردم اجرا خواهد شد
رمضانعلی سنگدوینی، عضو کمیسیون انرژی مجلس با بیان اینکه آقای پزشکیان از ابتدا تاکید کرده بود اگر بخواهیم تغییری در قیمت بنزین داشته باشیم، حتما با مردم هماهنگ می‌کنیم و این هماهنگی قطعا به وجود خواهد آمد، می‌گوید: «شدت مصرف انرژی در کشور ما نسبت به دیگر کشورها بالا است، اما نکته مهم این است که آیا ما برای مردم این شرایط را فراهم کردیم که شدت مصرف انرژی را کاهش دهند!؟ مجموعه‌ای از عوامل وجود دارد که باید برای کاهش مصرف انرژی در حوزه‌های مختلف، از جمله آب، برق، گاز و بنزین مورد توجه قرار گیرند. صرف اینکه به مردم بگوییم صرفه‌جویی کنید، شدت مصرف انرژی را نمی‌کاهد؛ بلکه اجرای این سیاست، نیازمند ابزار و روش‌هایی است.» وی می‌افزاید: «مگر وقتی بنزین گران شد، چه میزان صرفه‌جویی در مصرف داشتیم!؟ میزان مصرف به مدت یک هفته کاهشی بود، اما سپس مردم ناگزیر به استفاده از بنزین سه هزار تومانی شدند. وقتی فرهنگ‌سازی می‌کنیم و به مردم می‌گوییم برق و گاز را کمتر مصرف کنید، آیا به موازات آن تجهیزات لازم را برای کاهش مصرف انرژی، به قیمت‌های مناسب و یا به طور قسطی در اختیارشان می‌گذاریم!؟ مجلس اجازه افزایش قیمت بنزین را نمی‌دهد. در هر کاری که قرار است انجام شود، نباید اجازه داد به طبقات پایین و ضعیف جامعه خسارت وارد شود. وقتی انرژی و سوخت گران می‌شود، روی همه مسیرها تاثیر می‌گذارد. هر سیاستی که دولت به دنبال اجرای آن است، حتما با هماهنگی مجلس و مردم خواهد بود و دولت قطعا این هماهنگی را
انجام می‌دهد.»
نگاه تک‌بعدیِ افزایش قیمت بنزین چاره‌ساز نیست
وحید شقاقی شهری عضو هیأت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی معتقد است: «مسائل اقتصادی هرگز تک‌بُعدی نیستند و ساده‌سازی مسائل پیچیده اقتصادی، قابلیت حل مسائل کشور را فراهم نمی‌کند و بر معضلات و نگرانی ها در جامعه می‌افزاید. بدون در نظر گرفتن متغیرها در رابطه با بنزین، راهکار افزایش قیمت بنزین به نتیجه نخواهد رسید و علاوه بر اینکه به دل نگرانی‌ها در جامعه خواهد افزود، قابلیت دفاع علمی نیز نخواهد داشت. از این منظر برای تعیین قیمت بنزین در اقتصاد ایران باید مدلی را طراحی کرد که شامل تمام متغیرها باشد و از حل این مدل چندمتغیره، باید به قیمت بنزین رسید.» وی اظهار می‌دارد: «در مساله بنزین باید متغیرهای کلیدی همچون قیمت بنزین در سطح جهانی و منطقه‌ای و تفاوت آن با قیمت داخل، کیفیت خودروهای داخلی و میزان مصرف سوخت خودروها، دستمزد پرداختی به مردم، قیمت سایر اقلام انرژی و جایگزین بنزین نظیر گاز، میزان بالای اشتغال اثرپذیر از قیمت بنزین طی سالهای اخیر نظیر افراد شاغل در اسنپ، سهم خانوارهای برخوردار از خودرو و میزان مصرف بنزین آنها، میزان تورم 7 سال اخیر و تضعیف شدید قدرت خرید ایرانیان و نیز موضوع توزیع عادلانه یارانه انرژی در کشور، مدنظر قرار گیرد. شقاقی شهری می‌گوید: «بنابراین تصمیم‌گیری درخصوص قیمت بنزین و ناترازی بیش از 4 میلیارد دلاری در این حوزه به این راحتی مقدور نیست و حل مساله نیازمند تصمیم گیری درخصوص چند مساله مرتبط با یکدیگر است؛ چراکه مسائل اقتصادی به صورت یک زنجیره به یکدیگر متصل هستند و یک حرکت اشتباه همانند دومینو، خطاهای پی درپی ایجاد خواهد کرد.»
مجبور به در پیش گرفتن راه کارهای غیرقیمتی هستیم
نرسی قربان، کارشناس انرژی نیز با اشاره به اینکه حل بحران ناترازی بنزین راهکارهای متفاوتی دارد، می‌گوید: «معمولاً ناترازی در اثر به‌هم ریختن عرضه و تقاضا ایجاد می‌شود. اکنون به دلیل افزایش جمعیت، تقاضا روز به روز افزایش پیدا کرده در حالی که عرضه همان است.» وی با انتقاد از خودروهای غیراستاندارد خاطرنشان می‌کند: «خودروهای موجود در بازار چند برابر میانگین جهانی مصرف دارند به همین دلیل تقاضا روند صعودی به خود گرفته است.» قربان ادامه می‌دهد: «متاسفانه به دلیل پالایشگاه‌ها، نفت و تحریم‌ها نتوانستیم عرضه تولید بنزین را بالا ببریم که منجر به ناترازی بنزین شده است.» وی با اشاره به اینکه برای حل بحران ناترازی بنزین دو حالت وجود دارد، اظهار می‌دارد: «در این شرایط دو راهکار برای حل ناترازی بنزین وجود دارد؛ یکی افزایش تولید و دیگری افزایش قیمت؛ آن هم به گونه‌ای که با افت تقاضا مواجه شویم.» وی یادآور می‌شود: «به دلیل اینکه نمی‌توان قیمت‌ها را افزایش داد، مجبور به اتخاذ راهکارهای غیرقیمتی هستیم، به عنوان مثال خودروهای برقی را جایگزین خودروهای بنزینی کنیم که به مدت زمان طولانی نیاز دارد. افزایش تولید بنزین هم راهکار ساده‌ای نیست زیرا نیازمند سرمایه و تکنولوژی است. بنابراین تنها راهکار سریع حل ناترازی بنزین، افزایش قیمت است که آن هم به دلیل تبعات اجتماعی مدنظر نیست.» قربان اضافه می‌کند: «برای افزایش تولید نیاز به پالایشگاه جدید داریم که می‌توان به عنوان راهکار طولانی مدت و مثمر به آن تکیه کرد.»
تغییر شیوه سهمیه‌بندی بنزین برای جبران ناترازی
علی قنبری کارشناس انرژی و استاد دانشگاه هم می‌گوید: «اکنون وضعیت مصرف بنزین مناسب نیست و برای حل ناترازی بنزین باید شیوه سهمیه‌بندی تغییر کند.» وی با اشاره به اینکه همه مردم و نه فقط کسانی که خودرو دارند، باید از نعمت بنزین بهره‌مند شوند، اظهار می‌کند: «بنزین مساله مهم و تأثیرگذاری بر زندگی آحاد مردم است، به همین دلیل دولت باید در تصمیم‌گیری به تمام ابعاد زندگی مردم و تأثیراتی که بر جای می‌گذارد، دقت کند. تصمیم دولت باید به گونه‌ای باشد که همه از این نعمت بهره‌مند شوند و حتی افرادی که خودرو هم ندارند سهمیه بنزین دریافت کنند.»
وی خاطرنشان می‌کند: «اما متأسفانه می‌بینیم در ۴ دهه گذشته نتیجه این تخصیص، برعکس بوده است. به جای اینکه این سیاستگذاری منجر به این شود که قشر محروم و دهک‌های اول و دوم و سوم و حتی چهارم را به سمت دهک‌های بالاتر هدایت کنیم، کسی که در دهک هشتم و نهم و دهم است از این یارانه‌های مستقیم، بهره برده است.»
قنبری با اشاره به اینکه اختصاص سهمیه بنزین به هر فرد ،عدالت اجتماعی را به دنبال دارد، می‌گوید: «دولت در صورتی که در نظر دارد قیمت بنزین را افزایش دهد ابتدا باید برای مردم سهمیه مشخصی در نظر بگیرد و سپس راهکار قیمتی را اعمال کند که این مساله نیازمند یک اقدام کارشناسی و دقیق است.»
