۱۴۰۳ شهریور ۱۰, شنبه

 محمّدعلی بهمنی (۲۷ فروردین ۱۳۲۱ – ۹ شهریور ۱۴۰۳)[۱] شاعر و غزل‌سرای ایرانی بود.

زندگی

[ویرایش]

وی دربارهٔ تولد خود می‌گوید: «دو ماه به زمان تولّدم باقی‌مانده بود که برادرم در دزفول بیمار می‌شود. خانواده هم از این فرصت استفاده می‌کنند تا به عیادتش بروند. این است که در قطار به‌دنیا آمدم و در شناسنامه‌ام درج شد «متولد دزفول»، چون دایی من در ثبت احوال آن منطقه بود، شناسنامه‌ام را همان زمان می‌گیرد. البته زیاد آنجا نبودم، همان زمان ۱۰ روز یا یک‌ماه را در آنجا سپری کردیم، در اصل تهرانی هستیم. پدرم از ده ونک و مادرم از اوین است. در اصل ساکن خود بندرعباس بودیم. دوران کودکی را تهران، بخش شمیرانات، شهر ری، کرج و… به‌صورت پراکنده بودیم، چون پدرم شاغل در راه‌آهن بود، مأموریت‌های ایستگاهی داشتند. از سال ۱۳۵۳ به بندرعباس رفتم.»

درگذشت

[ویرایش]

محمدعلی بهمنی، ۱۹ خرداد ۱۴۰۳ دچار سکته مغزی شد و بعد از چندی با بهبودی وضعیتش از بیمارستان مرخص شد.[۲]

او بار دیگر، ۳۱ مرداد همان سال در پی سکته مغزی مجدد و خونریزی مغزی شدید در بیمارستان تندیسِ تهران بستری شد و تحت عمل جراحی قرار گرفت. او سطح هوشیاری مناسبی نداشت و وضعیتش به وخامت کشید.[۳]

وی سرانجام، حوالی ساعت ۲۳ جمعه ۹ شهریور ۱۴۰۳، در سن ۸۲ سالگی پس از ناموفق بودن عملیات احیای قلب درگذشت.[۴]

سال‌های فعالیت

[ویرایش]

او در چاپخانه با فریدون مشیری که آن روزها مسئول صفحهٔ شعر و ادب هفت‌تار چنگ مجلهٔ روشنفکر بود، آشنا شد و نخستین شعرش در سال ۱۳۳۰، زمانی که تنها ۹ سال داشت، در مجلهٔ روشنفکر به چاپ رسید. شعرهای وی از همان زمان تاکنون به‌طور پراکنده در بسیاری از نشریات کشور و مجموعه شعرهای مختلف انتشار یافته است.

بهمنی از سال ۱۳۴۵ همکاری خود را با رادیو آغاز کرد و برنامهٔ صفحهٔ شعر را با همکاری شبکه استانی خلیج فارس ارائه داده است. بهمنی در سال ۱۳۷۴ همکاری خود را با هفته‌نامهٔ ندای هرمزگان آغاز می‌کند و صفحه‌ای تحت عنوان تنفس در هوای شعر را هر هفته در پیشگاه مشتاقان خود قرار می‌دهد.

وی از سال ۱۳۵۳ ساکن بندرعباس شد، پس از پیروزی انقلاب، به تهران آمد و مجدداً در سال ۱۳۶۳ به بندرعباس عزیمت کرد و در در آنجا ساکن شد، بهمنی مسؤول چاپخانهٔ دنیای چاپ بندرعباس و مدیر انتشارات چی‌چی‌کا (در گویش بندرعباسی به معنی قصّه) در بندرعباس است.

سخنرانی محمدعلی بهمنی در بزرگداشت یاور همدانی، ۱۳۹۴

بررسی اشعار

[ویرایش]

عشق از جمله مضمون غزل‌های اوست. بسیاری بر این عقیده‌اند که غزل‌های او وام‌دار سبک و سیاق نیما یوشیج است. آنچنان که خود او می‌گوید: «جسمم غزل است امّا روحم همه نیمایی است در آینه تلفیق این چهره تماشایی است.» نخستین شعر بهمنی در سال ۱۳۳۰، یعنی زمانی که او تنها ۹ سال داشت، به چاپ رسید.[۵][۶] او برگزیده اولین دوره جشنواره بین‌المللی شعر فجر در بخش شعر کلاسیک بود.[۷]

جنجال‌ها

[ویرایش]

در سال‌های اخیر حضور محمدعلی بهمنی در شعر امروز با حواشی همراه بوده است که از آن جمله می‌توان به دفاع سرسختانهٔ او از غزل پست مدرن با جملهٔ «اگر حافظ هم امروز بود غزل پست مدرن می‌گفت»، حضور او در مراسم شعرخوانی «نه دی» و نامه یغما گلرویی و پاسخ‌گویی خود او اشاره کرد. حبیب در یکی از قسمت‌های آهنگ خرچنگ‌های مردابی که شعر آن از محمد علی بهمنی است اشتباه می‌کند و آن قسمت را اشتباه می‌خواند و به خاطر عدم دسترسی شاعر به خواننده این آهنگ به همان صورت می‌ماند.

او در شهریور ۱۳۹۷ با انتشار مطلبی، خداحافظی‌اش از ریاست شورای شعر و ترانه دفتر موسیقی وزارت ارشاد را اعلام کرد.[۸]

وی در انتهای یادداشت خود چنین نوشت:[۹]

من باآگاهیِ اشتباهم از قبول (ریاست شورای ترانه)- نه به‌دلیل این که شش ماه است کارشناسانش هم حقوقی دریافت نکرده‌اند. فقط به این دلیل که دیگر مزاحم ترانه‌های ضعیف نباشم. باشرم خداحافظی می‌کنم.

— محمدعلی بهمنی، اینستاگرام

جایزه‌ها و تقدیرها

[ویرایش]

محمدعلی بهمنی در سال ۱۳۷۸ تندیس خورشید مهر به‌عنوان برترین غزل‌سرای ایران را دریافت کرد.[۱۰] در سال ۱۳۸۳ همزمان با برگزاری ششمین کنگرهٔ سراسری شعر و داستان جوان در بندرعباس نکوداشت محمدعلی بهمنی برگزار شد.[۱۱]

در آثار دیگران

[ویرایش]

بهروز ثروتیان کتابی تحت عنوان لذت بهت‌زدگی در شعر محمدعلی بهمنی نوشته است و در آن به تجزیه و تحلیل شعر محمدعلی بهمنی می‌پردازد.[۱۲] این کتاب در سال ۱۳۸۹ توسط انتشارات شانی چاپ و منتشر شده است.[۱۳]

سال ۱۳۹۷ کتاب «روزگار من و شعر» زندگی‌نامه محمدعلی بهمنی؛ به قلم احمد امیرخلیلی توسط انتشارات نگاه و سال ۱۳۹۸ به‌صورت کتاب گویا با صدای بهروز رضوی منتشر شد.[۱۴][۱۵][۱۶]

آثار

[ویرایش]
محمدعلی بهمنی

مجموعه شعر

[ویرایش]
  • باغ لال (۱۳۵۰)
  • در بی‌وزنی (۱۳۵۱)
  • عامیانه‌ها (۱۳۵۵)
  • گیسو، کلاه، کفتر (۱۳۵۶)
  • گاهی دلم برای خودم تنگ می‌شود (۱۳۶۹)
  • دهاتی (۱۳۷۷)
  • غزل (۱۳۷۷)
  • شاعر شنیدنی است (۱۳۷۷)
  • عشق است (۱۳۷۸)
  • نیستان (۱۳۷۹)
  • کاسهٔ آب دیوژن، امانم بده (۱۳۸۰)
  • این خانه واژه‌های نسوزی دارد (۱۳۸۲)
  • من زنده‌ام هنوز و غزل فکر می‌کنم (۱۳۸۸)
  • غزل زندگی کنیم (گزیده غزل) (۱۳۹۲)

ترانه‌شناسی

[ویرایش]
خوانندهنام ترانهترانه‌سراآهنگسازتنظیم‌کننده
عماد رامقصه دلمحمدعلی بهمنیسریر
حبیبخرچنگ‌های مردابیمحمدعلی بهمنیحبیبلو واروژان
حمیرادوسِت دارممحمدعلی بهمنیمحمود قراملکی
حمیراهوای قفسمحمدعلی بهمنیعطاءالله خرم
رامشرودخونه‌هامحمدعلی بهمنیصادق نوجوکیمنوچهر چشم‌آذر
رامشچادر نمازمحمدعلی بهمنیکیومرث سلیم‌پورکیومرث سلیم‌پور
شادمهر عقیلیدهاتیمحمدعلی بهمنیشادمهر عقیلیشادمهر عقیلی
شادمهر عقیلیدل خوشیمحمدعلی بهمنیبهروز صفاریانبهروز صفاریان
تورج شعبان‌خانی / هومن بختیاریدل سپردهمحمدعلی بهمنیتورج شعبان‌خانیحمیدرضا صدری
تورج شعبان‌خانی / ناصر عبداللهیبهار بهارمحمدعلی بهمنیتورج شعبان‌خانیحمیدرضا صدری
ناصر عبداللهیبارانیمحمدعلی بهمنیبهنام ابطحیبهنام ابطحی
ناصر عبداللهیطعنهٔ ناشنیدهمحمدعلی بهمنیناصر عبداللهیشادمهر عقیلی
ناصر عبداللهیتو ای عشقمحمدعلی بهمنیناصر عبداللهیشادمهر عقیلی
ناصر عبداللهیتلخ و شیرینمحمدعلی بهمنیناصر عبداللهیمحمدرضا چراغعلی
ناصر عبداللهیشیوه مامحمدعلی بهمنیناصر عبداللهیمحمدرضا عقیلی
ناصر عبداللهیماه منمحمدعلی بهمنیناصر عبداللهیمحمدرضا چراغعلی
ناصر عبداللهیمثل روزای بارونیمحمدعلی بهمنیناصر عبداللهیبهنام ابطحی
ناصر عبداللهیهوای حوامحمدعلی بهمنیفرزاد فرومندفرزاد فرومند
ناصر عبداللهی و امیر کریمیابر و آفتابمحمدعلی بهمنیناصر عبداللهیبهنام ابطحی
ناصر عبداللهی و امیر کریمینامهربانیمحمدعلی بهمنیمحمدرضا چراغعلیمحمدرضا چراغعلی
امیر کریمیخستهمحمدعلی بهمنیمحمدرضا چراغعلیمحمدرضا چراغعلی
رضا آریایینبض تپندهمحمدعلی بهمنیرضا آریاییمحمدرضا چراغعلی
رضا آریاییشناختمحمدعلی بهمنیرضا آریاییمحمدرضا چراغعلی
همایون شجریانچه آتش‌هامحمدعلی بهمنیعلی قمصریعلی قمصری
علیرضا قربانینقش فرش دلمحمدعلی بهمنی
علیرضا قربانیپرده نشینمحمدعلی بهمنیمهیار علیزادهمهیار علیزاده
علیرضا شفائیقسم به حنجره‌اتمحمدعلی بهمنیپیمان خازنیپیمان خازنی

نمونه غزل

[ویرایش]
دراین زمانهٔ بی‌های و هوی لال‌پرستخوشا به حال کلاغان قیل و قال‌پرست
چگونه شرح دهم لحظه‌لحظهٔ خود رابرای این‌همه ناباور خیال‌پرست
به شب‌نشینی خرچنگ‌های مردابیچگونه رقص کند ماهی زلال‌پرست
رسیده‌ها چه غریب و نچیده می‌افتندبه پای هرزه‌علف‌های باغ کال‌پرست
رسیده‌ام به کمالی که جز اناالحق نیستکمال دار برای من کمال‌پرست
هنوز زنده‌ام و زنده بودنم خاری‌ستبه تنگ‌چشمی نامردم زوال‌پرست

پانویس

[ویرایش]
  1.  «محمدعلی بهمنی درگذشت»ایسنا۹ شهریور ۱۴۰۳. دریافت‌شده در ۳۰ اوت ۲۰۲۴.
  2.  «محمدعلی بهمنی از بیمارستان مرخص شد»ایسنا۲۹ خرداد ۱۴۰۳. دریافت‌شده در ۱۸ ژوئن ۲۰۲۴.
  3.  «برای محمدعلی بهمنی دعا کنید»ایسنا۱ شهریور ۱۴۰۳. دریافت‌شده در ۲۲ اوت ۲۰۲۴.
  4.  «محمدعلی بهمنی شاعر غزل‌سرا درگذشت»خبرآنلاین۹ شهریور ۱۴۰۳. دریافت‌شده در ۳۰ اوت ۲۰۲۴.
  5.  خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام زندگینامه: محمّدعلی بهمنی وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  6.  سایت تبیان زنجان محمدعلی بهمنی غزل‌سرای ایران بایگانی‌شده در ۴ ژوئن ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine
  7.  «برگزیدگان نخستین جشنواره شعر فجر معرفی شدند»خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency۲۰۰۷-۰۲-۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۲۳.
  8.  «ترانه‌های ضعیف محمدعلی بهمنی را مجبور به خداحافظی کرد»خبرگزاری تسنیم۱۷ شهریور ۱۳۹۷.
  9.  «خداحافظی محمدعلی بهمنی از ریاست شورای شعر»اینستاگرام محمدعلی بهمنی۱۵ شهریور ۱۳۹۷.
  10.  خبرگزاری مهر محمدعلی بهمنی میهمان ابن‌سینا شد
  11.  خبرگزاری کتاب ایران. «تقدیر از "تیمور ترنج" و "محمدعلی بهمنی" در کنگره سراسری شعر دفاع مقدس». سایت خبرگزاری کتاب ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ ژوئیه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۹ می ۲۰۰۹.
  12.  سایت خانهٔ کتاب صفحات اولیۀ کتاب لذّت بهت‌زدگی در شعر محمّدعلی بهمنی بایگانی‌شده در ۱۲ ژوئیه ۲۰۱۵ توسط Wayback Machine
  13.  سایت خانهٔ کتاب لذّت بهت‌زدگی در شعر محمّدعلی بهمنی[پیوند مرده]
  14.  «مراسم تقدیر و تجلیل از استاد محمدعلی بهمنی».
  15.  «کتاب گویا: «به قلم احمد امیرخلیلی، محمدعلی بهمنی» دربارهٔ قصه تولّد خود می‌گوید».
  16.  «دربارهٔ جهان شعری بهمنی و کتاب «روزگار من و شعر» زیست شعرگونه شاعر». کاراکتر line feed character در |عنوان= در موقعیت 49 (کمک)

منابع

[ویرایش]

پیوند به بیرون

[ویرایش]