اسرائیل چگونه توانست با ۱۰۰ جنگنده از ۱۷۰۰ کیلومتری به ایران حمله کند؟
ارتش اسرائیل تاکید دارد که عملیات هوایی علیه ایران صرفاً با تمرکز بر اهداف نظامی انجام شده و به منظور جلوگیری از تشدید بیشتر درگیری در منطقه، عمداً از هدف قرار دادن تأسیسات هسته‌ای و میادین نفتی ایران اجتناب کرده است. ارتش ایران در مورد جزئیات بیشتر توضیح می‌دهد.
ارتش اسرائیل دارای یک نیروی هوایی پیشرفته با صدها جنگنده جت چند منظوره اف-۱۵ (رعد)، اف-۱۶ (طوفان) و اف-۳۵ (قادر) است که از سوی ایالات متحده آمریکا به آن عرضه شده است.
این جنگنده‌ها در رهگیری و سرنگونی پهپادهای ایرانی در ماه آوریل نقش داشتند. ایران در آن ماه در یک عملیات گسترده به نام «وعده صادق ۱»، ده‌ها موشک و پهپاد به سمت اسرائیل شلیک کرد.
با این حال، نیروی هوایی اسرائیل فاقد بمب‌افکن‌های دوربرد است؛ ولی ناوگان کوچکی از بوئینگ‌های ۷۰۷ دارد که از آنها به‌عنوان تانکرهای سوخت‌رسانی استفاده می‌کند که می‌توانند جنگنده‌های آن را قادر به رسیدن به مرزهای ایران در پروازهای طولانی کند.
نیروی هوایی اسرائیل در ماه ژوئیه توانایی خود برای حمله به اهداف دوربرد با حمله جت‌های جنگنده به مکان هایی در نزدیکی بندر حدیده یمن به نمایش گذاشت. اسرائیل هدف آن حمله را پاسخ به حمله پهپاد حوثی‌ها در تل آویو عنوان کرد.
چند جنگنده در عملیات حمله به ایران شرکت داشتند؟
گفته می‌شود در مجموع حدود ۱۰۰ فروند جنگنده جمله جنگنده‌های پیشرفته اف-۳۵ در سه موج به ۲۰ تاسیسات موشکی و پهپادی ایران حمله کردند.
حمله اولیه اسرائیل به اهداف راداری در سوریه با هدف «کور کردن» توانایی‌های هشدار اولیه ایران انجام شد، اما به سرعت به یک حمله گسترده‌تر تبدیل شد و در موج دوم و سوم، تهران و کرج و چند مکان استراتژیک دیگر در ایران را هدف قرار داد.
اسرائیل در حمله بامداد ۲۶ اکتبر (۵ آبان) به ایران از جنگنده‌های رادار گریز اف-۳۵ که ارتش اسرائیل نام «ادیر» به معنای «قادر و توانا» را بر روی آن گذاشته، استفاده کرد که می‌بایست احتمالا نزدیک به ۲ هزار کیلومتر را برای انجام این حمله طی کرده باشند.
با توجه به استفاده از مهمات سنگین، حملات از راه دور مانند این حمله، نیاز به سوخت‌گیری قابل توجهی دارد و واحد نجات ۶۶۹ اسرائیل نیز قاعدتا در حالت آماده باش بود.
روزنامه «ایندیا تودی» درباره این حملات نوشت: «اسرائیل از جنگنده‌های نسل پنجم اف-۳۵، جت‌های تهاجمی زمینی اف-۱۵ رعم (رعد) و جت‌های پدافند هوایی اف-۱۶ صوفا (طوفان) استفاده کرد که تقریباً ۲ هزار کیلومتر را پوشش دادند.»
این مطلب در ادامه اشاره می کند که «تسلیحات انتخاب شده برای این عملیات شامل موشک مافوق صوت دوربرد «خشم - Rampage» و موشک هوا به سطح توسعه یافته نسل جدید «صخره‌ها – Rocks» بود.»
این روزنامه بدون اشاره به منبع خود نوشت: «جنگنده های اسرائیلی حملات را در دسته‌های ۲۵ تا ۳۰ تایی انجام دادند.» بر این اساس تنها «۱۰ جت حملات موشکی هماهنگ را انجام دادند، و بقیه وظیفه پوشش و انحراف را بر عهده داشتند.»
این آمار هنوز از سوی منابع رسمی تایید نشده است.
گفته می‌شود که در طول این حملات که «عملیات روزهای توبه» نام داشت، پدافند هوایی اسرائیل و ایالات متحده آمریکا برای مقابله با حملات موشکی تلافی‌جویانه ایران در حالت آماده باش قرار داشتند.
ارتش اسرائیل اکنون به دقت پاسخ‌های احتمالی ایران، و شبه نظامیان همسو با تهران در عراق، یمن، سوریه و لبنان را زیر نظر دارد و برای طیفی از اقدامات تلافی جویانه احتمالی آماده می‌شود.
خط کارمان چیست و آیا حریم هوایی اردن و عراق نقض شد؟
رسانه‌های ایران در ابتدای روز شنبه به نقل از منابع اردنی ویدیویی را منتشر کردند که نشان می‌دهد جنگنده‌های اسرائیلی که نوع آنها احتمالا اف-۳۵ باشد، بامداد روز شنبه از آسمان اردن عبور کرده‌اند.
یک کارشناس رسانه به نام سمیر شوهانی روز شنبه در مصاحبه با شبکه خبری العالم گفت: «این که هیچ جنگنده اسرائیلی در حریم هوایی ایران دیده نشده یعنی چه؟ یعنی این ۱۰۰جنگنده‌ای که اسرائیل درباره آنها صحبت می‌کند، از خارج از مرزهای ایران شلیک کرده و رژیم [اسرائیل] جرات نقض حریم هوایی ایران را نداشته است.»
وی تصریح کرد: «جنگنده های اف ۳۵ و اف ۱۶ می‌توانند از مسافت ۱۰۰تا ۲۰۰، ۳۰۰ و حتی ۵۰۰ کیلومتری موشک پرتاب کنند، بنابراین نکته مهم این است که پدافند هوایی ایران از این جهت با جنگنده های اسرائیلی مقابله نکرد که آنها در اصل در حریم هوایی ایران حضور نداشتند.»
شوهانی افزود: «تصاویری وجود دارد که جنگنده‌های اسرائیلی را در ارتفاع کم در اردن نشان می‌دهد که بعید هم نیست، بلکه احتمال دارد که این جنگنده‌ها وارد حریم هوایی عراق شده و از آنجا موشک‌هایی به سمت اهداف نظامی ایران شلیک کرده باشند.»
به فیسبوک یورونیوز فارسی بپیوندید
هر چند که نمی‌توان به طور مستقل این ویدئو و مکان آن را تایید کرد، اما ارتش اردن روز شنبه اعلام کرد که اردن به هیچ هواپیمای نظامی طرف‌های درگیر در منطقه اجازه عبور از حریم هوایی خود را نداده است. عربستان نیز اعلام کرد از حریم هوایی این کشور برای حمله به ایران استفاده نشده است.
به هر حال ارتش اسرائیل برای رسیدن به نزدیکی مرزهای ایران می‌بایست از آسمان اردن و عراق عبور کرده باشند.
حریم هوایی یک کشور به منطقه هوایی بالای قلمرو خشکی و دریایی آن کشور اطلاق می‌شود، اما جو بیرونی آن را شامل نمی‌شود. اگرچه هیچ ارتفاع ثابت جهانی وجود ندارد که فضای هوایی را از جو بیرونی جدا کند، اما خط فرضی موسوم به «کارمان» در حدود ۱۰۰ کیلومتر بالاتر از سطح دریا عموما به عنوان این مرز برای اهداف هوانوردی و فضایی پذیرفته شده است. در زیر این ارتفاع، همه چیز بخشی از حریم هوایی مستقل یک کشور محسوب می شود.
فراتر از این ارتفاع، «جو بیرونی» قرار دارد که از حاکمیت ملی کشورها آزاد است و بر اساس اصول معاهده فضای ماورای جو در سال ۱۹۶۷ اداره می‌شود که آزادی فعالیت‌های بین المللی در آن را مجاز می‌داند.
هواپیماهای تجاری معمولاً بین ۹ تا ۱۲ کیلومترپرواز می کنند، در حالی که جت های جنگنده نظامی می توانند در ارتفاعات بالاتر پرواز کنند. به عنوان مثال، اف-۱۶ حداکثر ارتفاع عملیاتی در حدود ۱۵ کیلومتر دارد و اف-۳۵ می‌تواند تقریباً تا ۱۸ کیلومترارتفاع و اوج بگیرد. در نتیجه، اگر هواپیماهای نظامی در این ارتفاعات بر فراز اردن پرواز کرده باشند، می‌تواند به عنوان نقض حریم هوایی اردن تلقی شود.
در حالی که ابعاد دیگر و جزئیات بیشتر حملات اسرائیل به ایران در روز ۲۶ اکتبر نیاز به بیانیه‌های رسمی ایران و اسرائیل دارد، رسانه‌های ایران از همان ابتدای پوشش این حملات سعی در بی‌اهمیت جلوه دادن حملات اسرائیل و بی‌اثر دانستن آنها کردند.
همچنین باید دید که واکنش اردن به این موضوع چه خواهد بود و اینکه آیا از اسرائیل بار این موضوع توضیح می‌خواهد و سفیر اسرائیل را احضار می‌کند یا خیر.
ارتش ایران می‌گوید جنگنده‌های اسرائیلی از آسمان عراق حمله کردند
در نهایت ستاد کل نیروهای مسلح ایران اواخر روز شنبه با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که ارتش اسرائیل از آسمان عراق برای نزدیک شدن به مرزهای ایران استفاده کرده است.
در این اطلاعیه آمده است که «هواپیماهای دشمن صهیونی در تجاوزی آشکار و مغایر با قوانین بین‌المللی بامداد شنبه ۵ آبان ماه با استفاده از فضای در اختیار ارتش تروریستی آمریکا در عراق» توانسته‌اند به مرزهای ایران نزدیک شوند.
در ادامه توضیح داده می‌شود که هواپیماهای اسرائیلی متشکل از جت‌های جنگنده و هواپیماهای سوخت‌رسان و پشتیبانی در از فاصله «یکصد کیلومتری مرزهای ایران و از راه دور» موشک‌هایی را به سمت ایران شلیک کرده‌اند.
ارتش ایران اعلام کرد که موشک‌های شلیک شده به سمت ایران از نوع «موشک دور بردِ هواپایه با سر جنگی بسیار سبک در حدود یک پنجم کلاهک موشک‌های بالستیک ایرانی» بوده است.
به گفته ارتش ایران، هدف از این حملات «برخی از رادارهای مرزی در استان‌های ایلام، خوزستان و اطراف استان تهران بوده که در پی عملکرد به موقع پدافند هوایی کشور، خسارت محدود و کم اثری را وارد و چند سامانه راداری آسیب دیده که تعدادی بلافاصله ترمیم و برخی نیز در حال ترمیم هستند.»
هنوز بیانیه‌ای از سوی ارتش اسرائیل، ارتش آمریکا و دولت عراق در این خصوص صادر نشده است.
//////////////////////
در شب حمله اسرائیل به ایران چه گذشت؟
اسرائیل اعلام کرد که در پاسخ به حملات موشکی اول اکتبر ایران علیه پایگاه‌های نظامی اسرائیل که تهران آن را «عملیات وعده صادق ۲» نامگذاری کرده است، ارتش اسرائیل نیز بامداد روز شنبه ۲۶ اکتبر در عملیاتی تلافی‌جویانه که «روزهای توبه» (ایام الحساب) نامیده است، تأسیسات نظامی ایران را هدف قرار داده است.
رسانه‌های ایران از وقوع چندین انفجار طی بیش از سه ساعت خبر دادند که علاوه بر پایتخت، پایگاه‌های نظامی اطراف و چند شهر دیگر را نیز تحت تأثیر قرار داد. این منابع خبری همزمان تلاش کردند تا حملات اسرائیل و این انفجارها را «کم‌اهمیت» نشان دهند و به جای آن بر واکنش پدافند هوایی یکپارچه ایران تأکید کنند.
به گزارش آکسیوس، حملات شبانه اسرائیل شامل «سه موج» و هدف آن «مراکز دفاع هوایی، پهپادی و موشکی و همچنین تأسیسات تولیدی آنها» بوده است.
شبکه «آی۲۴ نیوز» نیز گزارش داد که «حدود ۱۴۰ جنگنده نیروی هوایی ارتش اسرائيل» در این عملیات نقش داشتند و «تمامی هواپیماهای اسرائیلی به سلامت به پایگاه های خود بازگشتند.»
ارتش اسرائیل حول و حوش ۶ بامداد بوقت ایران در بیانیه‌ای اعلام کرد که این حملات «در پاسخ به ماه‌ها حملات مداوم رژیم ایران علیه کشور و شهروندان اسرائیل» انجام شده است.
دانیل هاگاری، سخنگوی ارتش نیز از موفقیت‌آمیز بودن عملیات و بازگشت سلامت «همه پرنده‌ها به آشیانه» خبر داد و ایران را از هرگونه «اشتباه» در پاسخ دادن به این حملات برحذر داشت.
به فیسبوک یورونیوز فارسی بپیوندید
در هفته‌های اخیر، تنش‌ها در سراسر خاورمیانه تشدید شده و این منطقه به‌نوعی آماده پاسخ پیش‌بینی شده اسرائیل به حمله موشکی بالستیک ایران در یکم اکتبر بود که طی آن ایران حدود ۲۰۰ موشک به سمت اسرائیل شلیک کرد و دومین حمله مستقیم خود به اسرائیل در شش ماه گذشته را رقم زد.
ایران در آن زمان اعلام کرده بود که این حملات فقط تأسیسات نظامی اسرائیل را نشانه رفته است و در پاسخ به عملیات اخیر اسرائیل در کشتن رهبران ارشد حزب الله در لبنان و مستشارعالی رتبه نظامی تهران و همچنین کشته شدن اسماعیل هنیه در تهران بوده است.
تایید هدف قرار داده شدن ۳ استان ایران و ۳ نقطه از تهران
پدافند هوایی استان تهران با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرد که اسرائیل تلاش کرد تا به سه نقطه در خارج تهران حمله کند. خبرگزاری تسنیم وابسته به سپاه پاسداران حدود ساعت ۵ بامداد به وقت تهران گزارش داد که صدای ممتد پدافند هوایی در مرکز تهران به گوش رسیده است.
کانال ۱۲ به نقل از گزارش‌های غیررسمی در ایران اعلام کرد که حملات اسرائیل در «شرق تهران» و به سمت یک مرکز فرماندهی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی انجام شده است.
خبرگزاری نیمه رسمی فارس نیز گزارش داد که چندین پایگاه نظامی در «غرب و جنوب غرب تهران» توسط اسرائیل هدف قرار گرفته است.
گفته می‌شود دستکم صدای هفت انفجار از تهران و برخی از نقاط کرج شنیده شده است اما مشخص نیست منشاء این صداها واقعا انفجار بوده یا ناشی از شلیک ضدهوایی بوده است.
برخی از رسانه‌ها از پادگان قدیری قلعه حسن خان و پادگان‌های فلق و امام علی در بیدگنه از جمله مراکز نظامی یاد می‌کنند که هدف حمله بامداد شنبه اسرائیل قرار گرفته‌اند.
صداهایی از فعالیت سامانه‌های پدافند هوایی در اطراف شهر نیز توسط شاهدان عینی ثبت و ضبط شده است.
پدافند هوایی ایران تایید کرده که «نقاطی از مراکز نظامی در سه استان تهران، خوزستان و ایلام» مورد هجوم قرار گرفته است.
شبکه ۱۲ اسرائیل از شنیده شدن صدای انفجار در شیراز نیز خبر داده بود که این موضوع از سوی رسانه‌های ایران تکذیب شد.
همچنین روزنامه «نیویورک تایمز» گزارش داد که صدای انفجار در شهرهای اصفهان و مشهد و استان کردستان نیز شنیده شده است. با این حال مشخص نیست که این شهرها و استان‌ها هدف حمله اسرائیل بوده‌اند یا صرفا پدافند هوایی ایران در این مناطق فعال شده است.
مواضع مورد حمله چه بودند؟
در ابتدا، تأسیسات هسته‌ای و میادین نفتی به عنوان اهداف احتمالی برای پاسخ اسرائیل به حمله اول اکتبر ایران در نظر گرفته می‌شدند، اما دولت بایدن در اواسط اکتبر ضمن تایید مجدد حمایت واشنگتن به عنوان متحد اصلی اسرائیل و تامین‌کننده تسلیحات آن، نسبت به هدف قرار دادن سایت‌های هسته‌ای تهران هشدار داده بود و از اسرائیل خواست تا جایگزین‌هایی را برای حمله به میادین نفتی ایران در نظر بگیرد.
اسرائیل اعلام کرد که هم حق و هم وظیفه دارد به حملات تهران و نیروهای نیابتی‌اش پاسخ دهد و بر مبنای منافع ملی خود تصمیم می‌گیرد.
به هر روی، ارتش اسرائیل اهداف حمله شبانه خود به ایران را صرفا «مراکز نظامی» عنوان کرد. بنابراین مراکز هسته‌ای و بخش انرژی ایران مورد هدف قرار نگرفتند.
در خصوص حملات شنبه اسرائیل، ارتش این کشور اعلام کرد که «تاسیسات تولید موشک‌هایی که ایران در طی سال گذشته به سوی اسرائیل شلیک کرده بود را هدف قرار داده است.» آویخای آدرایی، سخنگوی عرب زبان ارتش اسرائیل اعلام کرد که سامانه‌های موشکی زمین به هوای ایران و دیگر قابلیت های پدافند هوایی ایران نیز مورد حمله قرار گرفتند.
پدافند هوایی ایران، کارخانه‌های تولید موشک و انبارهای موشک‌های هدف موج اول حمله اسرائیل بوده و تمرکز موج دوم حمله بر کارخانه‌های موشک سازی و تولید پهپاد بوده است.
شبکه اسکای نیوز عربی به نقل از منابع خود نوشت که تمرکز اصلی اسرائیل در حمله به ایران «تخریب کامل» سامانه دفاع هوایی این کشور بوده است.
مقامات ایرانی پیش‌تر تاکید کرده بودند که اگر حملات اسرائیل خسارات گسترده و تلفات زیادی وارد کند، ایران تلافی خواهد کرد. اما اگر اسرائیل حمله خود را به چند پایگاه نظامی و انبارهای ذخیره موشک و پهپاد محدود سازد، ایران ممکن است کاری در واکنش انجام ندهد.
زمانبندی حمله
یک رسانه اسرائیلی گزارش داد که حمله ۲۶ اکتبر به ایران طی روزهای گذشته چند بار به دلیل شرایط نامساعد جوی به تعویق افتاد.
با این حال شرایط آب و هوایی در ساعات اولیه روز شنبه در منطقه برای انجام عملیات نظامی مساعد تشخیص داده شد.
باراک راوید، خبرنگار سرشناس اسرائیلی در شبکه ایکس به نقل از یک مقام اسرائیلی نوشت که کابینه سیاسی و امنیتی این کشور شامگاه جمعه با حمله تلافی‌جویانی کنونی به ایران موافقت کرد.
رسانه‌های اسرائیلی می‌گویند آغاز حمله با ورود آنتونیو بلینکن به حریم هوایی ایالات متحده پس از سفر به خاورمیانه و لندن بوده است.
خبرنگار شبکه «فاکس نیوز» آمریکا در شبکه اجتماعی ایکس (توئیتر سابق) نوشت که کاخ‌سفید مدتی پیش از شروع حمله اسرائیل به ایران از آن آگاه شده بود.
یک مقام رسمی کاخ‌سفید گفت که جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا در جریان تحولات ایران و حمله اسرائیل قرار گرفته است و از نزدیک اوضاع را زیر نظر دارد.
کاخ‌سفید اعلام کرد کامالا هریس، معاون رئیس‌جمهوری آمریکا که برای کارزار انتخاباتی‌اش در ایالت تگزاس به سر می‌برد در جریان رویدادهای منطقه و حمله تلافی‌جویانه اسرائیل به ایران قرار گرفته است.
شبکه «سی ان ان» به نقل از یک مقام آمریکایی نوشت که ایالات متحده در حمله اسرائیل به ایران مشارکت ندارد.
میزان خسارت وارده
به گفته خبرنگاران خبرگزاری فرانسه (AFP)، انفجارهای پی‌درپی و مسیر نورها از آسمان مرکز تهران قابل مشاهده بوده است.
خبرگزاری تسنیم وابسته به سپاه پاسداران به نقل از منبع آگاه گزارش داد که «تاکنون گزارشی مبنی بر اصابت موشک یا ضربه به مراکز سپاه در غزب و جنوب غرب تهران» به وقوع نپیوسته است.
خبرگزاری میزان به نقل از منبعی مطلع گزارش داد که صدای فعالیت پدافند هوایی در شرق تهران در پی حضور ریزپرنده تهاجمی بود که قصد انجام عملیات در شرق تهران را داشت اما «با موفقیت دفع شد.»
با این حال تاکنون گزارشی از میزان خسارت‌های وارده به مراکز نظامی ایران در جریان حمله اسرائیل منتشر نشده است.
خبرگزاری میزان گزارش داد که نیروهای امدادی تهران تا اندکی پس از ساعت سه بامداد موردی که نیاز به امدادرسانی باشد نداشته‌اند.
پدافند هوایی ایران اعلام کرد که «ضمن رهگیری و مقابله موفق توسط سامانه یکپارچه پدافند هوایی کشور با این اقدام تجاوزکارانه، آسیب‌های محدودی به برخی از نقاط وارد شده که ابعاد این حادثه در دست بررسی است. »
روزنامه ایران، رسانه رسمی دولت ایران به نقل از یک منبع آگاه گزارش داد که «برخی پدافند هوایی» کشور در جریان حمله اسرائیل موفق عمل کرده است.
حمله همزمان به سوریه و شنیدن صدای انفجار در عراق
اسرائیل به عنوان بخشی از واکنش گسترده خود به ایران، چندین هدف را در سرتاسر سوریه و عراق نیز هدف قرار داد.
رسانه های سوریه تایید کردند که اسرائیل «حوالی ساعت ۲ بامداد روز شنبه به چندین هدف نظامی در مرکز و جنوب سویه» حمله کرد.
گزارش‌های اولیه از وقوع انفجارهایی در خارج از دمشق حکایت دارد که ارتش سوریه اعلام کرد در نتیجه رهگیری‌های پدافند هوایی سوریه بوده است.
بنا بر گزارش‌ها، این حمله احتمالا تلاشی برای کور کردن رادارهای هشدار اولیه ایران بوده است.
خبرگزاری دولتی سوریه (سانا) گزارش داد که نیروهای پدافند هوایی سوریه موشک‌های شلیک شده توسط اسرائیل را «از مسیر بلندی‌های جولان اشغالی سوریه و اراضی لبنان» رهگیری و تعدادی از آنها را ساقط کردند.
ارزیابی تاثیر این حمله همچنان ادامه دارد.
علاوه بر این، انفجارهایی در بصره در جنوب عراق گزارش شد، اما بلافاصله پس از آن، مقامات عراقی این موضوع را تکذیب کردند و گفتند که در واقع در آن سوی مرز در ایران رخ داده است.
بصره پایگاهی برای شیعیان عراقی است که در دوران صدام حسین و کانون قیام های شیعیان متعدد بوده است.
وزارت حمل و نقل عراق اعلام کرد که در پی گزارش‌هایی مبنی بر حملات هوایی، تمامی حمل و نقل هوایی را تا اطلاع ثانوی متوقف می‌کند.
