'''علامت، علائم دریائی/ناوبری'''

علامت دریایی، همچنین علامت دریا و علامت ناوبری، نوعی وسیله یا سازه کمک به ناوبری و راهنمائی دریائی است که موقعیت تقریبی  کانال دریایی، مخاطرات یا مناطق اداری، نظامی و جز آن را مشخص می‌کند تا  قایق‌ها، کشتی‌ها و هواپیماهای آب نشین بتوانندحرکت ایمن داشته باشند.

'''علائم کمک ناوبری و چراغ های دریایی'''

 تاریخ انتشار: 30 آبان 1401 ساعت 11:34  تاریخ آپدیت: 01 مرداد 1403 ساعت 13:54

'''علائم کمک ناوبری و چراغ های دریایی'''

برخلاف جاده‌ها و بزرگراه‌هایی که در آن‌ها رانندگی می‌کنیم، مسیرهای آبی، علائم جاده‌ای ندارند که موقعیت، مسیر یا فاصله تا مقصد یا خطرات موجود در مسیر را به ما نشان دهند. در آب ها علائم کمک ناوبری و چراغ های دریایی (AIDS TO NAVIGATION) یا (ATON) وجود دارند که همه آن اشیاء ساخته دست بشر بوده و توسط دریانوردان برای تعیین موقعیت یا مسیر ایمن مورد استفاده قرار می گیرند. این علائم همچنین به دریانوردان در فرود ایمن به خشکی کمک می‌کنند، خطرات موجود در مسیر را نشان می دهند و کاپیتان کشتی را قادر می‌سازند ورودی و خروجی دریا را دنبال کنند.

اصطلاح «کمک‌ ناوبری» شامل شناورها، چراغ‌های روز، چراغ‌ها، کشتی‌های نوری،چارتر کشتی، چراغ‌های رادیویی، سیگنال‌های مه، علائم و سایر وسایلی است که برای ارائه علائم روی آب استفاده می‌شوند. علائم کمک ناوبری و چراغ های دریایی شامل تمام نمادهای قابل مشاهده، شنیداری و الکترونیکی است که برای کشتی رانی ایجاد می شوند.

انواع علائم کمک ناوبری و چراغ های دریایی

اصطلاح "کمک ناوبری" طیف گسترده ای از اشیاء شناور و ثابت (به معنای متصل به کشتی یا ساحل) را در بر می گیرد و عمدتاً شامل موارد زیر است:

بویه دریایی یا شناور (Buoy)

بویه های دریایی توسط لنگر در نقطه ای ثابت از دریا مهار شده اند و در شکل ها و رنگ های متمایزی وجود دارند که هر کدام از آن ها نشان دهنده هدف و نحوه حرکت در اطراف آن ها است. بویه های دریایی جدید مجهز به دستگاه هایی برای انعکاس امواج رادار می باشند. اینگونه بویه های دریایی امواج فرستاده شده از رادار را به خوبی منعکس نموده و روی صفحه رادار به صورت یک نقطه نورانی مشاهده می شوند.

بویه

انواع بویه دریایی از نظر شکل و کاربرد

بویه استوانه ای شکل: جنس آن ها فلزی ، پلی اتیلن و فایبرگلاس است.

بویه مخروطی شکل: معمولا از ورقه های فلزی درست شده اند و شکل قسمتی از آن ها که زیرآب است استوانه ای و قسمتی که بالای آب قرار دارد، مخروطی می باشد.

بویه زنگ دار: بدنه این بویه ها معمولا از جنس فلزی است. در بالای این مدل بویه دریایی، قسمتی وجود دارد که شبیه برج است و در داخل آن وسیله ای مشابه زنگ برای تولید صدا قرار گرفته است. در اثر حرکت بویه دریایی ناشی از امواج دریا، زنگ ها نیز حرکت کرده و تولید صدا می کنند. با توجه به کاربرد این بویه های دریایی همواره باید توجه داشت که استفاده از آن ها برای موقعیت هایی مانند حوضچه ها که امواج، راکد است، توصیه نمی شود. این نکته قابل ذکر است که نوع جدید بویه های زنگ دار، برای ایجاد صدا از گاز متراکم یا چکش های الکتریکی استفاده می کنند.

بویه چراغدار: در قسمت فوقانی بویه چراغدار، لانترن وجود دارد و در درون لانترن لامپ یا مشعل قرار گرفته است. منبع تغذیه لانترن ها در داخل بدنه بویه قرار دارد و بوسیله ی یک مخزن گاز یا باتری کار می کنند.

بویه صوت دار: این بویه ها اغلب در شب و هوای مه آلود مورد استفاده قرار می گیرند. عملکرد آن ها به این صورت است که در اثر حرکت امواج دریا سیگنال های مختلف صدا را تولید می نمایند. البته بعضی از آن ها مجهز به وسیله ای الکتریکی هستند که بدون توجه به امواج دریا ، صدای مشخصی را در فواصل معین و به طور مرتب ایجاد می نمایند. تولید صوت در این بویه توسط سه مدل انرژی موج دریا، مکانیکی و الکتریکی صورت می گیرد.

بویه مخصوص: بویه هایی با کاربرد اختصاصی هستند. به طور مثال بویه هایی که برای علامت گذاری مناطق لایروبی، قرنطینه، تورهای ماهیگیری و غیره مورد استفاده قرار می گیرد، در این دسته قرار می گیرند.

بویه ترکیبی: این مدل از بویه ها گاها مجهز به چند نوع سیستم می باشند. (به عنوان مثال بویه های مجهز به چراغ و سیگنال های صوتی)

بویه های بدون چراغ: مجهز به نوارهای سبز رنگ هستند که با تابش نور به سهولت موقعیت خود را نشان می دهند.

کاربرد بویه دریایی در روز و علایم آنها

مشخصه های متفاوتی برای بویه هایی که در روز کاربرد دارند وجود دارد. یکی از مهمترین آنها رنگ بویه است که این رنگ ها در سیستم های مختلف بویه گذاری، تعابیر و معانی در حمل دریایی مختلفی دارند.

شناخت بویه دریایی از نظر رنگ

زمانی که شناور از دریا به طرف خشکی یا کانال در حال حرکت است، معانی رنگ آنها ها برای شناختشان حائز اهمیت بوده و به شرح ذیل می باشد:

بویه های قرمز رنگ برای نشان دادن محدوده سمت چپ کانال است و در بعضی از مناطق نشان دهنده خطرناک بودن آن ناحیه بوده و دریانوردان هنگام ورود به کانال باید آن را در سمت چپ شناور خود مشاهده کنند.

بویه های سبز رنگ برای نشان دادن محدوده سمت راست کانال است و دریانوردان هنگام ورود به کانال یا بندر باید آن را در سمت راست شناور خود مشاهده کنند.

شناخت بویه دریایی از روی شماره و حرف

اغلب بویه ها دارای مشخصه خاصی هستند که ممکن است به صورت شماره، حرف و یا ترکیبی از هر دو باشند. رنگ شماره ها و حرف روی بدنه بویه ها از دور کاملا قابل رویت می باشد. در ادامه به چند ویژگی و معنی شماره ها یا حروف روی بویه ها اشاره شده است:

شماره بویه ها از دهانه ورودی کانال به طرف داخل کانال افزایش می یابد.

شماره های فرد معمولا روی بویه های سمت چپ کانال نوشته می شود.

شماره های زوج معمولا روی بویه های سمت راست کانال نوشته می شود.

علائم کاردینال

سیستم بویه دریایی گذاری کاردینال همانند قطب نما نشان دهنده چهار جهت اصلی یعنی شمال، جنوب، شرق و غرب می باشد و دریانوردان را به طرف آب های امن هدایت می کند. در صورت مشاهده علائم کاردینال باید به سمت جهت نامگذاری شده، دریانوردی کرد.

علامت شمال: دو مخروط سیاه با راس به طرف بالا روی هم قرار می گیرند. قسمت بالایی و پایینی به ترتیب سیاه و زرد رنگ می باشد. به شکل برج با رنگ نور سفید با مشخصه نورانی به صورت تناوب چشمک زن خیلی سریع (۱۰۰ تا ۱۲۰ چشمک در دقیقه) یا سریع (۵۰ تا ۶۰ چشمک در دقیقه) است.

علامت شرق: دو مخروط سیاه به گونه ای قرار گرفتند که رأس یکی بطرف بالا و رأس دیگری بطرف پایین است یعنی قاعده ها به سمت یک دیگرند. به شکل تیرک یا برج و رنگ بدنه سیاه با یک نوار زرد پهن در وسط، با رنگ نور سفید با ریتم فلاش یا مشخصه نورانی تناوب چشمک زن خیلی سریع (3 چشمک در هر 5 ثانیه) یا چشمک زن سریع (3 چشمک در هر 10 ثانیه) است.

علامت جنوب: دو مخروط سیاه به شکلی که راس هر دو به طرف پایین است روی هم قرار گرفته اند. به شکل برج یا تیرک بوده که قسمت پایین و بالای آن به ترتیب سیاه رنگ و زرد رنگ می باشد، مشخصه علامت جنوب با رنگ نور سفید و با تناوب چشمک زن خیلی سریع (6 چشمک خیلی سریع و 1 چشمک بلند در هر 10 ثانیه) و یا چشمک زن سریع (6 چشمک سریع و 1 چشمک بلند در هر 15 ثانیه) شناخته می شود.

علامت غرب: دو مخروط سیاه به گونه ای قرار گرفته اند که رأس آن ها بطرف یکدیگر می باشد .بشکل برج یا تیرک هستند و رنگ بدنه به رنگ زرد با یک نوار پهن سیاه در وسط می باشد. رنگ نور علامت غرب سفید با ریتم یا تناوب چشمک زن خیلی سریع (9چشمک خیلی سریع در 10 ثانیه) و یا چشمک زن سریع (9چشمک سریع در هر 15 ثانیه) است.

علائم کاردینال

بیکن (Beacon):

سازه هایی ثابت اند که به طور دائم در بستر آب های کم عمق یا سواحل قرار دارند. پایه های بیکن معمولا از جنس فلزی یا چوبی بوده و ثابت اند. بیکن ها شامل دو دسته می شوند: بیکن روشن (LIGHTS) مخصوص شب و بیکن بدون نور (DAYBEACONS) مخصوص روز.

بیکن هایی که در روز مورد استفاده قرار می گیرند فاقد چراغ بوده و از طریق رنگ ، شکل و یا شماره قابل شناسایی هستند. ساده ترین نوع بیکن تک پایه ای است. برخی از فانوس های دریایی در شب و با نصب چراغ روی آن ها قابل رویت می باشند. بیکن ترانزیت از جمله معروف ترین بیکن مخصوص شب است.

ریکن

نوعی بیکن است و قادر به انتشار تمام سیگنال های دریافتی توسط رادار کشتی می باشد.

فانوس دریایی

 فانوس های دریایی که تحت عنوان چراغ دریایی نیز شناخته می شوند و به راحتی قابل شناسایی اند، در اکثر مناطق قابل دریانوردی جهان در امتداد سواحل در خشکی و نیز در آب های داخلی کشورها به کار برده می شوند.  فانوس های دریایی کاربردهای بسیار زیادی داشته و در مناطق مختلف مورد استفاده قرار می گیرند. به عنوان مثال در دماغه ها، مدخل ها، مناطق خطرناک و یا نقاطی که لازم است به دریانوردان هشدار داده شود. یکی از ویژگی های بسیار مهم فانوس های دریایی وجود چراغ با ارتفاع قابل ملاحظه در بالای فانوس است که منجر به افزایش برد نورانی آن نسبت به بویه دریایی و دیگر علایم دریایی می گردد. فانوس های دریایی علاوه بر چراغ، مجهز به لنزهایی هستند که پرتوهای نور را حتی در هوای مه آلود قابل مشاهده می کنند. در بعضی از مناطق جهت به کار انداختن علایم آن هنوز هم از نیروی انسانی استفاده می کنند اما در بیشتر کشورهای پیشرفته این سیستم به صورت خودکار صورت می گیرد.

سفینه دریایی

سفینه های دریایی یا چراغ های دریایی شناور عملکردی مشابه فانوس دریایی دارند و همانند آن ها مجهز به چراغ، سیگنال های مخصوص مه و بیکن های رادیویی می باشند. سفینه های دریایی در ورودی بنادر بزرگ و یا در مناطق خطرناک کاربرد دارند و زمانی مورد استفاده قرار میگیرند که امکان نصب فانوس دریایی در آن منطقه وجود نداشته باشد. اکثر سفینه هایی دریایی به رنگ قرمز و سیاه وجود دارند و نام ایستگاه مربوطه بر روی دو طرف بدنه شناور به رنگ سفید نوشته می شود. در هنگام حرکت باید پرچم بین المللی PC  یا علامت مخصوص خود را برافراشته نگه دارند، بدین منظور که در لنگرگاه نیستند.

چراغ های دریایی

به دلیل اهمیت فراوان و کاربردهای وسیع چراغ های دریایی در دریانوردی برای دریانوردان، ساختار آن ها در اینجا، به طور کامل مورد بررسی و تحلیل قرار خواهد گرفت. در طول روز، شناسایی وسایل کمکی برای ناوبری با مشاهده موارد زیر انجام می شود: مکان، شکل، طرح رنگ، ویژگی های کمکی از جمله سیگنال های صوتی و RACON  و علامت گذاری ها (نام، شماره، حرف). با این حال، در طول شب، ما از ویژگی های نور برای شناسایی و تعیین هدف آن استفاده می کنیم.

نور چراغ

نور چراغ ها را می توان توسط باطری و یا گاز که در درون بدنه بویه ها یا خارج از چراغ های دریایی قرار دارد ، روشن نمود. این کار توسط سیم یا لوله ای که به خود چراغ متصل است انجام می شود. برای اینکه کارکرد باطری و یا کپسول برای زمان زیادی در نظر گرفته شود و کمتر نیاز به تعویض مولدهای روشنایی یا شارژ باطری باشد ، می توان طول مدت روشنایی چراغ ها را در مقایسه با مدت زمان تاریکی را با استفاده از تغییر ریتم فلاشرها کمتر نمود. 

رنگ نور چراغ های دریایی

رنگ نور چراغ های دریایی در مناطق مختلف، به شکل متنوع مورد استفاده قرار می گیرد. سه رنگ سفید، سبز و  قرمز براساس تاییدیه انجمن بین المللی چراغ های دریایی، رنگ های استاندارد هستند. که در ادامه به معرفی  کاربرد آن ها می پردازیم.

رنگ قرمز: قرار گیری روی بویه ها و چراغ های دریایی، رنگ آمیزی بدنه بویه ها

رنگ سبز: رنگ کردن بدنه بویه ها، رنگ لنز در چراغ های دریایی

رنگ سفید: رنگ لنز در چراغ های دریایی، استفاده از رنگ سفید روی بدنه بویه ها

 

 طبقه بندی چراغ های دریایی براساس مشخصات ظاهری 

(F.L (Flashing یا چشمک زن: این علامت نشان دهنده این است که که مدت زمان روشنایی کمتر از مدت زمان تاریکی است.

Occulting یا Occ یا Oc: این مشخصه برعکس F.L است و نشان می دهد که مدت زمان روشنایی بیشتر از مدت زمان تاریکی چراغ می باشد.

Isophase یا ISO: نشان دهنده یکسان بودن مدت زمان روشنایی و مدت زمان خاموشی چراغ است.

Fixed یا F: این علامت روی چراغ و برخی از بویه ها به این معنی است که این چراغ ها روشنایی ثابت دارند. اما این نکته را باید بدانی که استفاده از این علامت بر روی بویه های خطر، به هیچ وجه توصیه نمی شود.

FL: این مشخصه مخصوص چراغ های چشمک زن معمولی است که چشمک زدن آن ها متناوب و یکسان است و در هر دقیقه حداکثر 30 بار چشمک می زنند. از طرف دیگر برای بویه های سبز، قرمز و بویه های مخصوص یا بویه سیاه مورد استفاده قرار می گیرند.

Quick Flashing یا QKFL: به طور معمول تعداد چشمک در این مدل چراغ ها،حداقل ۶۰ چشمک در دقیقه می باشد و برای استفاده بر روی بویه های سبز، قرمز و یا روی بویه هایی که لازم است توجه خاصی نسبت به آن شود، انتخاب می شود. مانند سر پیچ های تند یا در محل کشتی های مغروق.

Interrupted Quick Flashing یا intok. FL: چشمک زدن در این چراغ ها به این صورت است که چند سری چشمک سریع زده و بین هر سری چشمک معمولا ۵ ثانیه خاموشی و توقف وجود دارد. این چراغ ها در چندین محل قابلیت نصب دارند از جمله: سر تقاطع کانال، در محل غرق شدن شناورها و یا خطراتی که بتوان از هر دو طرف آن عبور کرد.

MO یا K: علامت نور در این مدل چراغ ها شامل یک چشمک کوتاه و یک چشمک بلند که به طور معمول ۸ بار در دقیقه صورت می گیرد، می باشد. نور آن ها سفید است و اغلب در نقاطی مانند وسط کانال و یا در جاهایی که بتوان از هر دو طرف و از نزدیک آن عبور کرد، نصب می گردند.

رنگ و علامت اختصاری هر نور

رنگ منتشر شده توسط هر نور با اختصاراتی به صورت زیر نشان داده می شود :

 White = W سفید

 Red = R قرمز

 Green = G سبز

 Yellow = Y زرد

 Orange = Qr نارنجی

 Blue = BU, BL آبی

 Violet = V بنفش

رنگ مخصوص چراغ های دریایی

جمع بندی

طبق مطالبی که از کشتی داران در بالا ذکر شد، علائم کمک ناوبری و چراغ های دریایی، سیگنال و تجهیزات کمک کننده به دریانوردان هستند که به آن ها در تعیین و محاسبه موقعیت و مسیر امن دریانوردی و همچنین هشدار در خصوص خطرات و موانع دریایی، یاری می رسانند. این علایم به عنوان راهنمای آب های ایمن در نقاط مختلف طول سواحل و در آب های قابل کشتیرانی تعبیه می شوند. علائم کمک ناوبری و چراغ های دریایی، در اشکال مختلف ساخته شده و استفاده از آن ها در موقعیت های گوناگون معانی خاصی را دارد و دریانوردان را قادر می سازد تا با شناسایی آن ها مسیر ایمن را در پیش گرفته و از خطرات احتمالی جلوگیری نمایند.