معضل ترافیک در شهر و استان تهران با احداث مترو در شهرستان های این استان تا حد قابل ملاحظه ای کاهش می یابد، اما وضعیت راه اندازی مترو در این شهرستان ها در چه مرحله ای است.
خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: سال ۹۲ بود، که رئیس وقت پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ در مصاحبه با رسانه‌ها اظهار داشت: بیش از ۳۰ درصد ترافیک کل کشور در شهر تهران وجود دارد و بیش از ۴۰ درصد سفرهای برون شهری مربوط به سفرهایی است که یک طرف آن به تهران بر می‌گردد.
حال این اظهار نظر را با رئیس اداره مهندسی ترافیک پلیس راهور تهران بزرگ مقایسه کنید، سرهنگ «مصطفی زنی وند» در گفتگویی که ۱۰ بهمن ۱۴۰۱ روی خروجی رسانه‌ها قرار گرفت، گفته بود که حدود ٢٠ میلیون سفر در شهر تهران به صورت روزانه داریم که حدود چهار میلیون از این ترددها مربوط به وسایل نقلیه است که موتورسیکلت‌ها سهم حدودی ۷ درصدی را به خود اختصاص داده‌اند.
با این تفاسیر می‌توان برآورد کرد، که روزانه حدود یک میلیون و ۵۰۰ هزار سفر برون شهری که یک طرف آن به تهران بر می‌گردد، با خودرو در حال انجام است و همین امر نقش بسزایی در تردد و ترافیک این کلانشهر داشته و بر اهمیت تکمیل و تقویت حمل و نقل ریلی در استان تهران و به خصوص بین پایتخت و شهرستان‌های این استان تاکید می‌کند.
در ادامه به بررسی وضعیت و میزان پیشرفت مترو و خطوط حمل و نقل ریلی در استان تهران می‌پردازیم.
مترو تهران- قرچک-ورامین-پیشوا؛ پاس کاری ۲۵ ساله دستگاه مجری
سالیان زیادی است، که مردم ورامین، پیشوا و قرچک با جمعیتی بیش از یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر در انتظار اجرای مترو هستند، اما هر بار فقط اخباری مربوط به تغییر دستگاه مجری در رسانه‌ها منتشر می‌شود.
در دولت نهم و با پیگیری مسئولان، پروژه متروی تهران-ورامین-پیشوا به تصویب هیئت وزیران رسید و پیمانکار نیز برای اجرا این پروژه از سوی دولت انتخاب شد و کلنگ آن نیز ۱۷ مرداد ۸۸ با حضور علی اکبر محرابیان به عنوان دستیار وقت ویژه رئیس جمهور به زمین خورد و اجرای پروژه به شرکت مترو واگذار شد.
اما با تغییر دولت دهم و روی کار آمدن دولت تدبیر و امید، وزارت راه و شهرسازی گسترش قطار حومه‌ای و سریع السیر را در دستور کار قرار داد و در سفر وزیر وقت راه و شهرسازی به ورامین، بار دیگر موضوع تبدیل وضعیت این سیستم به راه‌آهن مطرح و مقرر شد که کل طرح توسط شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی اجرا شود.
مردم و مسئولان شهرستان‌های جنوب شرق استان تهران همواره بر این نکته تأکید دارند که قطار سریع السیر و حومه‌ای نمی‌تواند نیاز مردم این دیار را تأمین کند چرا که هم اکنون شرکت راه آهن روزانه اقدام به جابجایی مسافران در مسیر تهران-پیشوا می‌کند که این سیستم حمل و نقل مشکلات فراوانی را برای مردم ایجاد کرده است.
بعد از گذشت سال‌ها و با روی کار آمدن دولت سیزدهم زمزمه تغییر دستگاه مجری از شرکت راه آهن به شرکت متروی تهران و حومه به گوش رسید.
رئیس جمهور ۲۸ خرداد سال گذشته و در جریان سفر به شهرستان‌های ورامین، قرچک و پیشوا با حضور در محل اجرای طرح مترو تهران-قرچک-ورامین- پیشوا از روند اجرا و تکمیل این طرح مهم ملی بازدید کرد و در جریان مسائل و مشکلات آن و خواسته مردم و مسئولان در تبدیل وضعیت این طرح از راه‌آهن به شرکت مترو قرار گرفت.
نماینده مردم شهرستان‌های ورامین، پیشوا و قرچک در مجلس شورای اسلامی در تشریح آخرین وضعیت پروژه مترو این سه شهرستان به خبرنگار مهر گفت: سه جلسه در خصوص پیگیری موضوع متروی تهران به ورامین و پیشوا برگزار شده است، که آخرین جلسه آن ۹ مرداد برگزار شد.
حسین نوش آبادی به دستور رئیس جمهور و ابلاغیه معاون اول و پیگیری استاندار قبلی و کنونی تهران مبنی بر واگذاری این پروژه به متروی تهران اشاره و اضافه کرد: در جلسه آخر گزارش اقدامات انجام شده توسط استانداری تهران و نظریه کارشناسی شرکت مترو ارائه شد و شهردار تهران، مدیر عامل متروی تهران و حومه را مسئول اجرای این پروژه مهم کرد.
وی گفت: سه سال است که پیگیر احیا مترو تهران به ورامین، پیشوا و قرچک هستم و خیلی خوشحالم که اکنون به آستانه اجرای این مترو نزدیک شده‌ایم.
به نظر می‌رسد، اگر همین روند حفظ و طی شود، شاهد اتفاقات مهمی در خصوص اجرای مترو این سه شهرستان بزرگ و مهم به تهران خواهیم بود.
مترو پاکدشت؛ فقط در حد حرف و سخن
در خصوص پاکدشت و اجرای متروی این شهرستان به تهران کار از ورامین عقب تر است، متروی پاکدشت همچنان درگیر تصمیم گیری است، رئیس جمهور در سفر ۱۹ آبان ۱۴۰۱ خود به پاکدشت و در شورای اداری این شهرستان با بیان اینکه در سفرها و بازدیدها بنا نداریم که یک کار جدید شروع کنیم در صورتی که کارهای نیمه تمامی رها شده باشد، گفت: نزدیکی پاکدشت به تهران ایجاب می‌کند که حتماً متروی فعالی در اینجا داشته باشیم.
حجت الاسلام سید ابراهیم رئیسی مسئولیت اجرا و تزریق بودجه برای مترو پاکدشت را نیز از دوش دولت برداشت و ادامه داد: برای این موضوع هم نباید منتظر بودجه ماند، ما سه چهار مرکز درآمدزا در پاکدشت داریم، اگر اینها با هم شرکتی تشکیل دهند دولت هم به کمک آنها خواهد آمد که لازم است این موضوع پیگیری شود.
با این تفاسیر به نظر نمی‌رسد، در حال حاضر عزمی برای اجرای چنین پروژه‌ای در دولت وجود داشته باشد و باید منتظر ماند و دید، چه اقدامات اجرایی قابل ملاحظه و یا تصمیمی در این خصوص انجام خواهد شد.
مترو ری و شمیرانات در حال اجرا و بهره برداری
در خصوص دو شهرستان ری و شمیرانات نیز خوشبختانه باید گفت، که به واسطه اینکه بخشی از این شهرستان‌ها در حوزه شهر تهران قرار دارد، از سالیان گذشته مترو در ایستگاه‌های تجریش و ری داشته و فعال است.
مترو پرند هفته دولت افتتاح می‌شود
در این میان مترو پرند که در حوزه شهرستان رباط کریم قرار دارد، نیز به زودی افتتاح می‌شود.
استاندار تهران در گفتگو با خبرنگار مهر مترو پرند را از مهمترین پروژه‌های زیرساختی این استان دانست و افزود: جمعیت قابل ملاحظه‌ای در پرند ساکن هستند و قاعدتاً راه اندازی مترو یکی از ابزارهای حمل و نقلی است، که باید به طور جدی پیگیری شود و البته سایر پروژه‌های حمل و نقلی تکمیلی را نیز در این خصوص بایستی در نظر داشت.
علیرضا فخاری گفت: مترو پرند بر اساس برنامه‌ای که در بازدید سال گذشته رئیس جمهور در دستور کار قرار گرفت، در هفته دولت مورد بهره برداری قرار گرفته و بسیاری از کارهای مربوط به آن انجام شده است و در حال اجرای ایستگاه‌ها هستیم و تلاش داریم با اقدامات مثبت دوستان در شهرداری تهران و پیمانکار شاهد بهره برداری از این طرح در هفته دولت (اوایل شهریور) باشیم.
وی گفت: اگر تأخیری هم در زمان افتتاح این پروژه ایجاد شود، بدین معنی نیست، که طولانی یا دوردست باشد، امیدواریم در موعد مقرر این طرح افتتاح شود.
از طرفی ایجاد دو ایستگاه در مسیر مترو تهران – پرند و سرعت و شتابدهی به طرح نهضت ملی مسکن در جنوب غرب استان در رباط کریم و پرند از مواردی بود که رئیس جمهور در سفر ۱۷ آذر سال ۱۴۰۱ خود به رباط کریم بر آنها تاکید ویژه داشت.
اما اینکه ایجاد مترو در شهر رباط کریم به چه مرحله‌ای رسیده سوالی است، که فرماندار رباط کریم نیز در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: ادامه کار مترو پرند با دستور منصوری استاندار وقت تهران بعد از ۱۲ سال با تأمین مالی به کار خود ادامه می‌دهد و در حال اجرا شدن است.
امید احمدی افزود: اقدامات خوبی برای ایجاد سکوی مترو در رباط کریم انجام شده است، که بایستی با قدرت ادامه یابد، تا شهروندان بتوانند، از این خدمات استفاده کنند.
گفته می‌شود، شورای اسلامی شهر رباط کریم اعتبار ۵۰ میلیارد تومانی را برای احداث ۲ سکوی مترو در نظر گرفته است.
در بهارستان نیز به نظر می‌رسد، بایستی شاهد اتصال به مترو رباط کریم باشیم.
عملیات اجرایی متروی اسلامشهر تا پایان سال تکمیل می‌شود
رئیس جمهور سوم آذرماه سال گذشته و در سفر به اسلامشهر از روند احداث پیشرفت پروژه ملی متروی این شهرستان بازدید کرد.
متروی اسلامشهر به طول ۱۵.۵ کیلومتر در امتداد خط ۳ مترو تهران و به صورت یکپارچه در حال اجراست که در حال حاضر حفاری تونل‌ها بیش از ۸۰ درصد پیشرفت داشته است.
رئیس شورای اسلامی اسلامشهر در این باره اظهار داشت: از سال ۹۲ طراحی خط مترو به کارفرمایی شرکت مترو تهران انجام شد، اما عملیات اجرایی تا سال ۹۷ آغاز نشد، تا ۱۵ دی ۹۷ با تصویب هیأت دولت دستگاه اجرایی این طرح از شهرداری تهران به شهرداری اسلامشهر تغییر پیدا کرد و از سال ۹۸ فاز اول طرح به طول ۱۰ کیلومتر از میدان نماز آغاز شد و اکنون بیش از هشت کیلومتر از تونل اجرا شده است.
محمد مهدی سلیمی افزود: برای تأمین اعتبار مالی روسازی طرح مجوز انتشار اوراق مشارکت ۴۰۰ میلیارد تومانی با ضمانت ۵۰ درصد دولت و ۵۰ درصد شهرداری با سود ۱۸ درصد داشتیم، که با دریافت موافقت از وزارت کشور و صدور مجوزهای لازم از سازمان برنامه و بودجه و موافقت اولیه بانک مرکزی و موافقت و معرفی بانک عامل و ضامن اوراق منتشر می‌شود.
وی ادامه داد: باقیمانده تونل حدود ۴۰۰ میلیارد تومان هزینه داشته و با این اوراق تکمیل می‌شود، از ۱۵ اردیبهشت امسال حفاری تونل دو شیفت شده و اوایل مهرماه بحث حفاری تونل تمام می‌شود و پیش بینی ما تکمیل عملیات اجرایی مترو اسلامشهر تا آخر سال است.
متروی ملارد شهریار و قدس در مرحله مطالعات؛ خبری از اجرا نیست
اجرای متروی غرب استان تهران طی یک دهه گذشته در حد سخنان و وعده‌های مسئولان و فاز مطالعاتی باقی مانده و هنوز خبری از اجرای این پروژه نیست و بعید هم به نظر می‌رسد، که به زودی شاهد آغاز عملیات اجرایی آن باشیم، چرا که رویکرد دولت سیزدهم تکمیل پروژه‌های نیمه تمام است.
البته یکی از مصوبات مهم سفر سال گذشته رئیس جمهور به شهرستان‌های ملارد، شهریار، قدس اتصال این سه شهرستان به خطوط مترو بود که آخرین اقدامات در این خصوص مطرح و مورد بررسی و تبادل نظر قرار گرفت.
ترافیک مسیر تهران- شهریار همواره زیاد بوده است و راه‌اندازی مترو از نیازهای اساسی این منطقه است، اما نماینده مردم شهرستان‌های ملارد، شهریار و قدس می‌گوید: دولت بودجه‌ای برای ساخت مترو اختصاص نمی‌دهد و از محل هدفمندی یارانه‌ها برای بهره‌برداری کمک می‌رسد.
حسین حق وردی می‌افزاید: جهت احداث مترو میزان سهم شهرداری‌های قدس، باغستان، شهریار، اندیشه، ملارد، صفادشت و شرکت عمران مشخص شد و با بررسی عملکرد مترو اسلامشهر و مشهد و همچنین با تعیین اساسنامه دقیق و تأیید استانداری، لایحه در شوراها مطرح شد که این لایحه در برخی شوراها تصویب و برخی دیگر در حال تصویب است.
وی می‌گوید: شرکت راه‌آهن ۱۰ سالی است که ایستگاه ملکی را قرار است راه‌اندازی کند اما اقدامی نکرده است و برای احداث قطار حومه‌ای درخواست دارد که این خط را ساخته و به آنها تحویل دهیم.
حق وردی همچنین از آغاز مطالعه مسیرهای مترو ملارد، شهریار و قدس خبر داد و گفت: با پیگیری‌های متعدد، ردیف بودجه با شماره طبقه بندی ۱۵۰۲۰۰۲۰۲۲ در لایحه بودجه ۱۴۰۲ کشور ایجاد شده است.
متروی پردیس؛ منتظر اعتبار / متروی دماوند؛ منتظر اجرا در پردیس
پردیس در شمال شرق استان تهران نیز از جمله شهرستان‌هایی است، که با توجه به بارگذاری جمعیت و احداث مسکن مهر نیاز فراوانی به مترو دارد، از سوی دیگر مردم پردیس اکثراً کارمند تهران هستند و دسترسی به مترو برای سهولت در رفت و آمد ضروری به نظر می‌رسد.
۱۵ بهمن ۱۳۹۹ طرح مترو پردیس با هدف اتصال این شهر به تهران به طول حدود ۲۵ کیلومتر با برآورد تقریبی چهار هزار و ۴۵ میلیارد تومان به تصویب هیأت دولت رسید و قرارداد آن با پیمانکار منعقد و دوره مطالعات و اجرای طرح ۶۰ ماه برآورد شد اما هنوز وارد مرحله اجرا نشده است.
بر اساس این مصوبه هیأت وزیران شرکت طرف قرارداد عهده دار تأمین ۳۰ درصد از منابع مالی مورد نیاز برای اجرای پروژه، تأسیسات جانبی خاص آن تا شروع مرحله بهره‌برداری و تسویه حساب کامل هزینه‌ها خواهد بود، بقیه هزینه‌ها نیز حداقل ۴۰ درصد از منابع مالی داخلی شرکت عمران شهرهای جدید و تا ۳۰ درصد از محل قانون بودجه سنواتی تأمین خواهد شد.
حال پس از سه سال از مصوبه هیأت دولت، علیرضا جعفری معاون وزیر راه و شهرسازی در خصوص مترو پردیس به خبرنگار مهر می‌گوید: هزینه اجرای این طرح نیز بسیار قابل توجه است که باید مصوبات لازم را در هیأت دولت اخذ کنیم.
البته خلیل محبت خواه، سرپرست شرکت عمران شهر جدید پردیس در گفتگو با خبرنگار مهر از در دستور کار قرار گرفتن متروی پردیس خبر داد و افزود: این پروژه نیازمند زمان و نیز اعتبار لازم است.
از سویی دیگر طبق وعده‌هایی که داده شده پس از اتصال پردیس به تهران از طریق مترو، قرار است، این خط تداوم یافته و به دماوند نیز برسد، این وعده را علاالدین ازوجی رئیس سابق سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان تهران در بازدید ۲۵ آبان ۱۴۰۱ خود از نیازها و ظرفیت‌های پردیس داد و افزود: اتصال مترو تهران به پردیس و دماوند در دستور کار قرار دارد که با پیگیری از سازمان برنامه و بودجه کشور تأمین اعتبار آن انجام و اجرایی خواهد شد.
فیروزکوه در شمال شرقی ترین نقطه استان تهران نیز از حمل و نقل ریلی به تهران برخوردار است و فعلاً عزم راسخ و یا تصمیم جدی برای اجرای مترو در این شهرستان دیده نمی‌شود.
با توجه به مطالب بالا به نظر می‌رسد، ابتدا شاهد راه اندازی مترو در پرند، سپس اسلامشهر و رباط کریم و سپس ورامین، پیشوا، قرچک و پردیس باشیم و در دیگر مناطق همچنان فاز مطالعاتی در جریان است و از آغاز مراحل اجرایی مترو خبری نیست.
