در سال شکسته شدن رکوردها اقلیم‌شناسان می‌گویند «روزنه امیدی» وجود دارد
سازمان اقلیمی اتحادیه اروپا اعلام کرده است که سپتامبر امسال داغ‌ترین سپتامبر از زمان ثبت رکوردها بود، به طوری که رکورد قبلی را با فاصله زیادی شکست
کنفرانس اقلیمی سازمان ملل متحد، کاپ ۲۸، در حالی در دوبی در جریان است که رکوردهای اقلیمی در سال جاری یکی بعد از دیگری سقوط کرده‌اند.
دمای آب‌های سطحی اقیانوس‌ها نسبت به روند عادی به شدت بالا رفته، سطح یخ دریاهای قطب جنوب به طرز نگران کننده‌ای کاهش پیدا کرده، و رویدادهای شدید آب‌وهوایی در همه قاره‌ها دشواری و ویرانی به بار آورده است.
دانشمندان می‌گویند تقریبا مطمئن هستند که ۲۰۲۳ داغ‌ترین سال از زمان شروع رکوردها خواهد بود؛ اتفاقی که هیچ یک از سازمان‌های مهم علوم اقلیمی در ابتدای سال انتظارش را نداشتند.
هیات میان دولتی تغییر اقلیم (آی‌پی‌سی‌سی) در گزارشی در ماه اوت ۲۰۲۱ گفت که اقلیم زمین درحال تغییری بی‌سابقه و گاه غیرقابل برگشت است.
آن گزارش که دبیرکل سازمان ملل آن را «آژیر قرمزی برای بشریت» توصیف کرد، نسبت به موج‌های گرما، خشکسالی‌ها و سیل‌هایی که بیش از پیش شدید هستند هشدار داد.
واضح است که اقلیم‌شناسان به شدت نگران آینده هستند، اما یک محقق ممتاز این رشته اخیرا در مقاله‌ای در روزنامه نیویورک تایمز در مورد برخی تحولات مثبت برای مهار تصاعد کربن ابراز خوشبینی کرد.
مقاله کِیت ماروِل، نویسنده ارشد «ارزیابی پنجم وضعیت اقلیمی» آمریکا، که در دانشگاه کلمبیا در نیویورک و موسسه گودارد ناسا کار کرده روز ۱۸ نوامبر با عنوان «من یک اقلیم‌شناسم، من دیگر در خلاء فریاد نمی‌زنم» منتشر شد.
دولت آمریکا تاکنون به دستور کنگره پنج گزارش درباره وضعیت اقلیمی این کشور تهیه کرده است.
سیل بعد از شکستن دو سد که به درستی نگهداری نشده بودند بخش بزرگی از شهر درنه را برد
خانم مارول می‌گوید که ابتدا در مورد مشارکت در تهیه گزارش پنجم تردید داشت: «راستش، از اینکه مجبورم دیگران را سرزنش کنم که وضعیت ممکن است چقدر بد شود خسته شده بودم. دانشمندان بارها و بارها زنگ خطر را به صدا در آورده‌اند و ما باز شاهد بالاتر رفتن دما هستیم.»
«رویدادهای شدیدی مثل موج‌های گرما، سیل و خشکسالی با شدت و فراوانی بیشتری اتفاق می‌افتد، دقیقا همانطور که پیش‌بینی می‌کردیم. حرف ما درست از آب درآمد. اما انگار اهمیتی نداشت.»
او می‌گوید که گزارش تازه آنها حاوی هشدارهای ناگوار دیگری است و دلایل زیادی برای احساس سرخوردگی در آن وجود دارد.
او نوشت: «به لطف پیشرفت‌های اخیر علمی، ما اکنون می‌توانیم فاجعه‌های شدید آب‌وهوایی را به تغییر اقلیم گره بزنیم، و درک بهتری داشته باشیم که چرخه‌های بازخوردیِ سیستم اقلیمی زمین چگونه می‌تواند گرمایش را حتی بدتر کند. همچنین با اطمینان بیشتر می‌توانیم پیامدهای فاجعه‌باری که در صورت ادامه تصاعد در ابعاد فعلی ادامه یابد را پیش‌بینی کنیم. اما برای من، غافلگیرکننده‌ترین یافته تازه در ارزیابی پنجم وضعیت اقلیمی این است: در کنار همه این‌ها، پیشرفت‌های واقعی هم به دست آمده است.»
او گفت هنگام نگارش این گزارش متوجه شده که در یک دهه اخیر، هزینه انرژی بادی ۷۰ درصد و انرژی خورشیدی ۹۰ درصد کاهش یافته است؛ انرژی های تجدیدپذیر ۸۰ درصد پروژه‌های تولید برق را تشکیل می‌دهند و تصاعد گازهای گلخانه‌ای در آمریکا علیرغم رشد تولید ناخالص ملی و رشد جمعیت درحال کاهش است.
خانم ماروِل نوشت: «به ما محول شده بود در این گزارش آثار تغییر اقلیم در آینده را پیش‌بینی کنیم. ما نشان دادیم که اگر دما دو درجه سانتیگراد (نسبت به دوران ماقبل صنعتی) بالا رود ایالات متحده شاهد چه تغییراتی خواهد بود. تصویر دل‌انگیزی نیست: موج‌های گرمای بیشتر، شب‌های داغ عذاب‌آوری که بیشتر روی خواهد داد، بارندگی‌های سیل‌آسا و خشکسالی‌های بیشتر. اگر تصاعد گازهای گلخانه‌ای همچنان بالا رود، ممکن است در دو دهه آینده به چنین نقطه‌ای برسیم. اگر تصاعد کمی کاهش یابد، شاید بتوانیم آن را (افزایش دو درجه‌ای) را تا نیمه قرن عقب بیاندازیم.»
«اما یافته‌های ما همچنین روزنه امیدی فراهم می‌کند: اگر تصاعد به طور چشمگیری کاهش یابد، که گزارش ما می‌گوید امکانش هست، ممکن است هرگز به دو درجه سانتیگراد نرسیم. برای اولین بار در زندگی کاری‌ام، احساس عجیبی داشتم: خوشبینی. و تشخیص همین مساله ساده قانعم کرد که انتشار یک گزارش تازه اقلیمی ارزشش را داشت.»
خانم ماروِل در این مقاله استدلال می‌کند در آمریکا تغییری رخ داده است: «دولت‌های ایالتی، محلی و قبیله‌ای در سراسر کشور دست به کار شده‌اند. برخی سیاستمداران حالا مقابله با تغییر اقلیم را یکی از شعارهای انتخاباتی خود کرده‌اند، که به جای نادیده گرفتن یا دروغ گفتن درباره آن است. کنگره در سال ۲۰۲۲ مصوبه اقلیمی فدرال را تصویب کرد؛ چیزی که برای مدت‌ها غیرممکن می‌دانستم.»
«آی‌ای‌اِی» در گزارش روز ۲۳ اکتبر خود نوشت که تغییر مسیر جهان به سوی انرژی های تجدیدپذیر «توقف ناپذیر» است
خانم مارول می‌گوید باید فورا برای پرهیز از خطرات وحشتناک گرمایش زمین اقدام کرد، و می‌افزاید هرچند این کار دشوار اما عملی است: «ما می‌دانیم که چطور باید کاهش شدید تصاعد برای مهار گرمایش را عملی کنیم، و امکان آن هست که این کار را به شکلی قابل دوام، سالم و عادلانه انجام دهیم. موضوع بحث تغییر کرده و نقش دانشمندان عوض شده است. ما دیگر فقط درباره خطرات هشدار نمی‌دهیم، ما راه رسیدن به شرایط ایمن را نشان می‌دهیم.»
سرخوردگی و امیدی که خانم مارول از آن صحبت می‌کند در گزارش اخیر آژانس بین‌المللی انرژی (آی‌ای‌اِی) هم قابل مشاهده بود.
«آی‌ای‌اِی» در گزارش خود - که روز ۲۳ اکتبر منتشر شد - نوشت که تغییر مسیر جهان به سوی انرژی‌های تجدیدپذیر «توقف‌ناپذیر» است، اما ترک سوخت‌های فسیلی با سرعت کافی جلو نمی‌رود.
این آژانس پیش‌بینی کرد که انرژی‌های تجدیدپذیر تا ۲۰۳۰ نیمی از برق مورد نیاز جهان را تامین خواهد کرد.
اما «آی‌ای‌اِی» هشدار داد که میزان تصاعد گازهای کربنی همچنان بالاتر از آن است که بتوانیم از افزایش بیش از ۱.۵ درجه‌ای دما نسبت به دوران ماقبل صنعتی پرهیز کنیم. این آژانس توصیه کرد که سرمایه‌گذاری در سوخت های فسیلی باید نصف شود.
«آی‌ای‌اِی» از پیشرفت قابل توجه کشورها در توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و حمایت از مشتریان برای روی آوردن به خودروهای برقی و پمپ‌های حرارتی به جای آب گرمکن‌های گازی تمجید کرد.
این گزارش گفت که رشد انرژی‌ها و فناوری‌های پاکیزه «تحسین‌برانگیز» است. در سال ۲۰۲۰ فقط چهار درصد خودروهای فروخته شده برقی بود، اما سه سال بعد این رقم به ۲۰ درصد - از هر پنج خودرو یکی - افزایش یافته است.
فاتح بیرول مدیر این سازمان نوشت: «انتقال به انرژی‌های پاکیزه در سراسر دنیا در حال وقوع و توقف‌ناپذیر است. مساله دیگر این نیست که «آیا»، بلکه این است که «با چه سرعتی» - و هر زودتر برای همه ما بهتر.»
آن گزارش اشاره می‌کرد که نفت و گاز همچنان در اقتصاد جهان نقش خواهند داشت و حفظ سرمایه‌گذاری در آنها «ضروری» است. اما گفت که در حال حاضر، میزان سرمایه‌گذاری در این سوخت‌ها دو برابر چیزی است که باید باشد.
آقای بیرول گفت: «دولت‌ها، شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران باید به انتقال به انرژی‌های پاکیزه کمک کنند نه اینکه سد راه آن شوند.»
امسال شاهد داغ‌ترین تابستان از زمان شروع رکوردها در نیمکره شمالی بود
رهبران سیاسی جهان در سال ۲۰۱۵ در جریان کنفرانس پاریس توافق کردند که میزان افزایش میانگین دمای زمین را زیر دو درجه سانتیگراد نگه دارند و گفتند حداکثر تلاش خود را خواهند کرد که از ۱.۵ درجه بالاتر نرود.
با این حال وابستگی فعلی جهان به سوخت‌های فسیلی به این معنی است که میانگین دما تا سال ۲۱۰۰ به اندازه ۲.۴ درجه بالا خواهد رفت، مگر آنکه تغییر چشمگیری در رفتار بشر رخ دهد.
برای همین است که متخصصان علوم اقلیمی به شدت نگران آینده‌اند. آن هم بعد از سالی که شاهد بعضی از بی‌سابقه‌ترین رویدادهای شدید آب و هوایی مثل سیل ویرانگر با هزاران کشته در لیبی بود.
اما پیام سازمان‌های بین‌المللی مثل خیلی از دانشمندان این است که هنوز وقت هست و نباید تسلیم محتوم‌گرایی شد.
پروفسور جیم اسکی که اخیرا به عنوان رئیس هیات میان دولتی تغییر اقلیم سازمان ملل برگزیده شده، در ماه ژوئیه به بی‌بی‌سی گفت که «ما می‌توانیم از بدترین آثار گرمایش پرهیز کنیم.»
او گفت که «آی‌پی‌سی‌سی» گزارش‌های خود را با دقت زیاد عبارت‌بندی می‌کند تا مانع «احساس عجز و وحشت» شود.
او گفت: «ما باید تیرگی وضعیت را با مقداری امید تعدیل کنیم و پیامی روشن بفرستیم که انسان اختیار آینده را دارد. ما می‌توانیم با اقدامات خود از برخی از بدترین عواقب تغییر اقلیم پرهیز کنیم و باید این موضوع را خیلی روشن برای مردم شرح دهیم.»
