امروز می‌‌خواهیم به بهشتی در دل کوه‌های بلند زاگرس برویم که برای رسیدن به آن باید از جادههای پرپیچ‌وخم بگذریم. دهستان جاسب، مقصد نهایی ما در این سفر است. دیدن این دهستان آباد در دره‌ای بین رشته کوه‌های بلند شگفت‌زده‌تان می‌کند.
دهستان جاسب کجاست؟
دهستان جاسب در استان مرکزی و در 15کیلومتری شمال شرقی دلیجان، نزدیک سد پانزده خرداد است. این دهستان هفت پارچه آبادی در دره‌ای به‌درازای 50 کیلومتر در راستای رود ازناست. اسم این آبادی‌ها را برایتان می‌گذارم، شاید به آن‌ها هم سری زدید.
- بیجگان (شهیدیه)؛
- وشتکان؛
- وسقونقان؛
- هرازجان (هزار جوان)؛
- زُر؛
- واوان؛
- کروگان.
رود اِزنا هم از کنار این آبادی‌ها می‌گذرد که بیشتر ماه‌های سال کم‌آب، اما دیدنی است.
بهترین زمان سفر
⚠
Connection Error
No any data received from Forecast.io!.
برای رفتن به دهستان جاسب دلیجان منتظر آب‌وهوایی سردوخشک باشید. با این حال جاسب در تیرماه گرم‌ترین روزهای سال را دارد. برای رفتن به این دهستان، بهار بهترین فصلی است که می‌توانید برایش برنامه‌ریزی کنید.
طبیعت جاسب
در دهستان جاسب رشته کوه‌های زاگرس با بلندی‌های مرکز ایران پیوند محکمی دارند. به‌خاطر پوشش گیاهی در سراسر منطقه زیستگاه بزرگی به وجود آمده است. در جاسب دلیجان سه نوع زیستگاه وجود دارد.
پوشش گیاهی جنگلی دهستان جاسب دلیجان
این زیستگاه بیشتر از 17 هزار هکتار مساحت دارد. شرایط آب‌وهوایی، وجود کوه‌ها و بارش‌های پراکنده موقعیت مناسبی برای رشد گیاهان مختلف به وجود آورده است. اگر شمال این زیستگاه جنگلی را در دهستان جاسب دلیجان دنبال کنیم، به کوه پلنگ دره می‌رسید. زیستگاه دهستان جاسب، از سمت جنوبی تا دلیجان و از غرب تا قمرود راه دارد. در شرق آن هم کوه‌های کرکس استوارند.
از سمت‌های غرب، جنوب غربی و شمال شرقی دهستان جاسب که بگذریم، بیشترین پوشش گیاهی متراکم‌تر می‌شود. در بین درخت‌های این منظقه، بادام کوهی، ارمک وانجیر فراوان است. خنجوک، بنه، زرشک، زالزالک و فرفیون هم در بیشتر بخش‌ها هست.
منطقه‌های مرتفع و صخره‌ای
کوه‌های ولیجا، کوه آل و کوه تخت منطقه‌مرتفع و صخره‌ای هستند. در این نوع آب‌وهوا، پوشش گیاهی متفاوتی وجود دارد که بالش‌وش و پشته‌‌ای بیشترین پوشش آن هستند. در این بخش دهستان جاسب دلیجان ممکن است بز، پلنگ ، پازن و کپک ببینید.
منطقه خشکی‌پسند
منطقه‌های خشکی‌پسند در دهستان جاسب، برای رویش درختچه‌های کوتاه و علفی مناسب هستند. در این منطقه قوچ، میش، گرگ، خرگوش و بعضی از انواع خزندگان زندگی می‌کنند.
پوشش جانوری
از آنجا که پوشش گیاهی در دهستان جاسب دلیجان متنوع است، پرنده‌ها و خزندگان مختلفی هم در این منطقه زندگی می‌کنند؛ مثلاً پلنگ، گراز، گرگ، بز و پازن، قوچ، میش، آهو، خرگوش، عقاب دوبرادر، قرقی، تیهو، دلیجه، بلدرچین و سارگپه
پناهگاه حیات وحش
سازمان محیط زیست در این منطقه تلاش می‌کند تا حافظ حیات وحش دهستان جاسب دلیجان باشد. به همین خاطر شکارچی‌ها در این منطقه اجازه شکار ندارند.
روستاهای دهستان جاسب
روستای بیجگان
روستای بیجگان از بخش‌های مرکزی شهرستان دلیجان است. بعد از رسیدن به دهستان جاسب، بیجگان اولین جایی است که می‌شود در آن توقفی کرد. محلی‌ها به این روستا، بیج مکان هم می‌گویند که دلیل خاصی دارد. بیج مکان به معنی مکان بسته است. قدیم‌ترها راه رود ازنا بسته و دسترسی به روستا سخت بود. از طرفی به پسته‌های بسته هم بیج می‌گویند که ممکن است به آن ارتباطی داشته باشد. کار روستاییان این منطقه دامداری و کشاورزی است. محصول اصلی روستا گردو و بادام است؛ اما درخت‌های مختلف میوه هم پر محصول هستند.
روستای وشتگان
وشتگان یکی از روستاهای شمالی دهستان جاسب است. بعد از گذر از روستای بیجگان، به این روستا می‌رسیم. مردم در این آبادی، درخت گردو پرورش می‌دهند و روزیشان از این راه تأمین می‌شود. در سال‌های اخیر خشکسالی معیشت مردم را تهدید می‌کند و تعدادی از درخت‌ها خشک شده‌اند. به همین خاطر روستایی‌ها رشته قناتی در وشتگان حفر کردند که برای آبیاری زمین‌ها از آن استفاده می‌کنند. اگر در وشتگان اقامت کردید، در محیط روستا گشت‌وگذاری کنید.
روستای وسقونقان
وسقونقان در دهستان جاسب از خوش‌آب‌وهواترین جاهاست. حدود 700 نفر در این روستا زندگی می‌کنند و به کشاورزی و باغداری مشغولند. مردم وسقونقان از زمین‌های پربرکتشان محصولاتی مختلفی برداشت می‌کنند؛ مثلاً غلات، سیب زمینی، گردو، بادام، زردآلو، هلو و انگور. برای آبیاری باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی سه قنات در روستا هست که سربند معروف‌ترین آن‌ها است. با وجود این قنات‌ها اهالی این روستا با خشکسالی دست و پنجه نرم می‌کنند. در این روستا دفتر اسناد رسمی و دبستان هم هست.
روستای هرازجان
هرازجان روستای دیگری از روستاهای دهستان جاسب است. از آنجا که این روستا همیشه جوان‌های فراوانی داشت، محلی‌ها به آن هزار جوان هم می‌گفتند.
روستای واران
روستای واران بخش اصلی و مرکزی دهستان جاسب دلیجان است. مرکزهای فرهنگی اصلی مثل دانشگاه آزاد جاسب را در این روستا راه‌اندازی کرده‌اند.
جاذبه‌های طبیعی دهستان جاسب
هر گوشه دهستان جاسب را نگاه کنید، جاذبه‌های طبیعی آن به چشم می‌خورد. جنگل‌گردی بین درخت‌های سرسبز و بلند قامت جاسب هم صفای خودش را دارد. تماشای حیواناتی که روی تپه‌ها و بین درخت‌ها بازیگوشانه این طرف و آن طرف می‌روند، لذت این گشت‌وگذار را چند برابر می‌کند.
دره ازنا در دهستان جاسب
علت اصلی شکل‌گیری دهستان جاسب و روستاهایش دره ازنا است. دره ازنا دره‌ای است که شرایط مناسبی برای تشکیل و سکونت مردم دارد. از هر سمت که به این دره نگاه کنید، طبیعت بکر و زیبایش متحیرتان می‌کند. شیارهای رنگی به‌جا‌مانده روی صخره‌ها، جادههای باریک و پر پیچ‌وخم این دره هم چشم‌نواز است. از دلیجان تا دره ازنا فاصله چندانی نیست و فقط باید 20کیلومتری رانندگی کنید. اگر اهل عکاسی هستید، برای تکمیل خاطراتتان چند عکس زیبا بگیرید.
غار نخچیر چال دهستان جاسب
غار نخچیر چال از جاهای دیدنی دلیجان، در راه دلیجان به نراق و در دامنه کوه تخت است. این غار را در دهه 60 کشف کردند. بعد از این کشف غارنوردهای زیادی مشتاقانه برای بازدید از این جاذبه طبیعی به این منطقه سفر کردند. در هر بخش از فضای غار سنگ‌های زینتی وجود دارد که زیباییشان چشمگیر است.
قندیل‌ها طرح و نقش‌های شگفت‌انگیزی در دیواره‌های غار به وجود آورده‌اند. بلندای غار نخچیر چال بیشتر از 20متر است و به‌راحتی می‌شود در آن پیاده‌روی کرد. در این غار مجسمه‌های تزیینی سنگی هست که نورهای تزیینی رنگارنگ آن‌ها را تماشایی‌تر می‌کند. در دل غار، آب روشنی جاریست که روستاهای اطراف از آن استفاده می‌کنند.
بناهای تاریخی
دهستان جاسب دلیجان هم جاذبه‌های طبیعی و هم بناهای تاریخی متعددی دارد که به سراغ هر کدام می‌رویم.
قبرستان قدیمی دهستان جاسب
ساخت این قبرستان قدیمی به دوره صفویه میرسد و سنگ‌نوشته‌هایی با طرح‌های قدیمی در آن وجود دارد. به همین خاطر این بنای تاریخی را در فهرست آثار ملی ثبت کرده‌اند. برای دیدن این قبرستان قدیمی به روستای واران در دهستان جاسب بروید.
مسجد جامع امام حسن بیجگان
مسجد جامع بیجگان، بنای معروفی در دهستان جاسب است. این مسجد را در دوره صفویه ساختند. در محراب مسجد، کتیبه‌ای سنگی هست که رویش اسماء الهی و مدحی از امام علی حک کرده‌اند. نام شاه طهماسب صفوی را هم در گوشه‌ای از این کتیبه آورده‌اند.
تپه قلعه کوه امام علی
پیشینه قلعه کوه امام علی به دوره‌های بعد از ظهور اسلام در ایران میرسد. این بنا یکی از آثار ارزشمند روستای کروگان است و برای مردم روستا اهمیت خاصی دارد.
تپه قلعه سرخ
این قلعه یکی دیگر از بناهای تاریخی ایران از دوره‌های بعد از اسلام است. برای رسیدن به تپه قلعه سرخ باید به 500متری روستای هرازجان در دهستان جاسب برویم. تپه قلعه وشتگان و تپه قلعه وسقونقان دو بنای تاریخی دیگر در دهستان جاسب دلیجان است. وجود این قلعه‌ها نشان می‌دهد که این منطقه قدیم‌ترها هم جایگاه مهمی داشت.
برج روستای هرازجان
آثاری از یک برج قدیمی در روستای هرازجان به جا مانده است که به نظر میرسد قدیم‌ترها محلی برای نگهبانی بود. بیشتر بخش‌های برج بر اثر عوامل مختلف از بین رفته است.
غار سیجان
غار سیجان برای مردم جاسب محلی معنوی است. بعضی‌ها بر این باورند که 30 جوان در این غار ناپدید شده‌اند. به همین خاطر غار سیجان به سی‌جوان هم معروف است. برای دیدن این غار باید به 5 کیلومتری ضلع شمالی روستای واران در دهستان جاسب برویم.
بناهای مذهبی دهستان جاسب
مردم در دهستان جاسب مراسم معنوی مختلفی برگزار می‌کنند که بیشترشان در امامزاده‌هاست.
امامزاده اسحاق دهستان جاسب
برای امامزاده اسحاق در دوره صفویه بنایی در اطراف روستای بیجگان ساختند. شخصی به اسم عیسی از نوادگان امام جعفر صادق(ع) و زنی به نام مریم را در این امامزاده دفن کرده‌اند. محلی‌ها این محل را به بارگاه عیسی‌بن‌مریم می‌شناسند.
امامزاده حمزه
امامزاده حمزه ابتدای روستای کروگان بنای زیارتی دیگری در دهستان جاسب دلیجان است.
آشنایی با فرهنگ مردم جاسب
مذهب
در اواخر دهه 20 شمسی، دهستان جاسب فقط یک مذهب نداشت. در این دهستان بعضی‌ها بهایی و بعضی‌ها مسلمان بودند. بیشتر خانواده‌های بهایی در آبادی کروگان و وسقونقان زندگی می‌کردند. شیخ محمد در ماه رمضان 1334 یا 1335 شمسی با اجازه شاه، در خطبه‌های نماز جمعه، علیه بهایی‌ها صحبت‌هایی کرد. به همین خاطر بهایی‌ها و مسلمان‌ها در این منطقه با هم درگیر شدند.
در این درگیری‌ها خیلی از بهایی‌ها جان خود را از دست دادند. کار تا جایی پیش رفت که آن‌ها را از پست‌های دولتی کنار کشیدند و مال و داراییشان را تصرف کردند. بعد از این اتفاق، بعضی از خانواده‌های بهایی تصمیم گرفتند به تهران مهاجرت کنند تا زندگی جدیدی برای خود بسازند. بعد از انقلاب، دارایی این مردم به دست سازمان اوقاف افتاد. دولت بیشترِ این زمین‌ها را به خود مردم دهستان جاسب دلیجان فروخت. حالا همه افراد در جاسب، مسلمان شیعه هستند.
زبان
غیر از زبان فارسی، بیشتر مردم روستاهای واران و زر به زبان راجی حرف می‌زنند و لهجه شیرینی دارند. زبان راجی به زبان فارسی دری شبیه است. مردم بعضی از شهرهای نزدیک جاسب مثل دلیجان، نراق، محلات و نطنز هم به همین زبان حرف می‌زنند؛ البته تلفظ بعضی کلمه‌ها در شهرهای مختلف منطقه با هم متفاوت است. کرگانی هم زبان دیگری است که در میان مردم روستای کروگان رواج دارد.
پوشش محلی
پوشش مردم در همه جای استان مرکزی تقریباً شبیه هم است. به‌طور کلی لباس‌های محلی در این منطقه سرپوش، تن‌پوش و پاپوش هستند. مردها برای سرپوش از کلاه‌های نمدی استفاده می‌کنند و تن‌پوششان از قبا، کوینک یا پیرون و پوستی است؛ بخش‌های مختلف این تن‌پوش پاچین، کوینک، قربند و کت است. خانم‌ها کلاه، چارقد، کلقی و دستمال می‌پوشند و تن‌پوش‌هایشان رنگ‌های شاد و تزیین‌های خاصی دارد. در هر منطقه هم از شال پا و کفش‌های متنوع برای پاپوش استفاده می‌کنند.
اقامت
برای اقامت در نزدیکی این دلیجان می‌توانید به اقامتگاه بوم‌گردی سرای شمس بروید. این اقامتگاه در بخش نراق شهرستان دلیجان است. سبک قدیمی و سنتی اقامتگاه شما را به دوره قاجار می‌برد. خوردن غذاهای محلی در این اقامتگاه هم خاطره خوشمزه‌ای می‌شود. اطراف اقامتگاه مسجد جامع، کاروان‌سرای شمس السلطنه و بازار هم هست که می‌توانید در آن چرخی بزنید.
مسیر دسترسی
برای رفتن به دهستان جاسب دلیجان خودتان را به استان مرکزی در مرکز ایران برسانید. در جاده قدیم قم به اصفهان، از سلفچگان بگذرید و به سمت دلیجان برانید. در طول مسیر حواستان به سمت راست جاده باشد. سد پانزده خرداد را که در 5کیلومتری دلیجان دیدید، دوربرگردان را دور بزنید و به جاسب بروید.
