صوف البحر
بفتح باء موحده و سکو حا و راء مهملتین
ماهیت آن
چیزی است شبیه بپشم که از صدف بزرک سفیدی که سر آن عریض و
طرف دوم آن مائل بباریکی و از اندرون شکافته و شبیه بشیح و اندرون آن مائل بزردی و
سرخی و در جوف آن حیوانی ایستاده و از راه شکاف آن صوفی برمی آید
افعال و خواص آن
جهت قطع اسهال و ضماد آن جهت نزف الدم هر عضو سریع الاثر
مخزن الادویه عقیلی خراسانی
////////////
ابریشم دریایی, یک گونه بسیار ظریف، نادر و گرانبهاست که از
الیاف فیلامنتی ابریشم‌مانند نرم‌تنان دوکفه‌ای (مخصوصاً پینانوبیلیز ال) که برای
متصل شدن به کف دریا استفاده می‌کنند، به دست می‌آید. ابریشم دریایی تا اوایل قرن
۲۰، در مناطق مدیترانه‌ای، از نرم‌تنان دوکفه‌ای بزرگی به نام پینانوبیلیز
ال تولید می‌شد. این صدف‌ها که حتی گاهی یک متر طول دارند، به وسیله‌ی یک
دسته الیاف خیلی ظریف، خود را به صخره‌های دریایی مناطق جزر و مدی می‌چسبانند و به
سمت پایین آویزان می‌شوند. این الیاف فیلامنتی که تا ۶ سانتی‌متر طول دارند،
پس از جدا شدن، به وسیله آب لیموترش به رنگ طلایی‌ای در می‌آیند که هیچوقت از بین
نمی‌رود. پارچه‌هایی که با این الیاف بافته می‌شوند از ابریشم لطیف‌تر و به‌شدت
ظریف و گرم هستند؛ هرچند باعث جذب بید که پارچه را می‌خورد می‌شود. گفته می‌شد که
یک جفت دستکش بافته شده از آن، در نصف پوست گردو و یک جفت جوراب زنانه از همین جنس
در یک قوطی تنباکو جا می‌شود. نرم‌تن داخل صدف هم برای گوشتش و گاهی برای مروارید
مرغوبش مورد توجه بوده‌است.
پینانوبیلیز
الیاف ظریف ابریشم دریایی
محتویات
[نمایش]
در متون یونانی (۱۹۶ ق.م.) کتیبه رشید ذکر شده،
بطليموس پنجم ( در منابع عربی بطليموس الخامس، Ptolemy V، پنجمین از 14 بطلمیوس، یا خلفای اسکندر، که به بطالسه مصر
معروفند)[۱]، از موبدانی که به همراه مالیات یک پارچه
ابریشم دریایی بیسوس می‌دادند (که معمولاً به اسم پارچه کتان ظریف ترجمه شده)
مالیات کمتری می‌گرفت. در لباس‌های تدفین مصر باستان پارچه بیسوس (همان کتان) برای
پیچیدن دور مومیایی‌ها استفاده می‌شده‌است.
سوفیست، نویسنده‌ی السفرون، برای اولین بار (در
قرن ۲ میلادی) از پشم دریایی در نامه‌ی "گالنوس به کریتون" یاد کرده
است. از اولین مسیحیان، ترتولیان (۱۶۰-۲۲۰ ب.م.)، شرح داده و تصدیق کرده که به جای
ردای توگا، ردای پالیوم می‌پوشیده است. برای هیچ‌کدام جایی برای کاشت و برداشت
مواد مورد نیاز این پارچه‌ها وجود نداشت و برای دوختن یک لباس، باید به صید در
دریا می‌رفتند؛ برای پشمی که از موی صدف‌های غول‌پیکر کف دریا به‌دست می‌آمد.
منابع زیادی از لانا پینا یا پشم پینا یاد کرده‌اند.
در حکم قیمت‌های امپراتور دیوکلتیان (۳۰۱ ب.م.) از آن به عنوان یک پارچه گران‌قیمت
نام برده شده‌است. مورخ بیزانسی، پروکوبیوس ( ۵۵۰ ب.م.) در کتاب جنگ ایران،
اینگونه نوشته که پنج فرمانروای موروثی (ساتراپ) ارمنی که نشان افتخارشان را از
امپراتور روم دریافت کرده‌بودند، شنل‌هایی از لانا پینا می‌پوشیدند. ظاهراً فقط
حکمرانان اجازه‌ی پوشیدن چنین شنل‌هایی را داشتند.
اسم عربی برای ابریشم دریایی، صوف البحر (پشم
دریایی) است. استخری، جغرافی‌دان ایرانی قرن ۹ میلادی، از منابع اسطوره‌ای این
پارجه یاد کرده و گفته که جامه‌هایی از این جنس، بیش از ۱۰۰۰سکه طلا ارزش داشته‌اند.
در زمان خاصی از سال، موجودی از دریا بیرون می‌آید و خود را به سنگ‌های ساحلی می‌مالد
که در آن پشمی ابریشم مانند و طلایی رنگ از خود به جا می‌گذارد. این پشم بسیار
کمیاب و به شدت مورد احترام است و هیچ ذره‌ای از آن، جایز به هدر رفتن نیست. دو
نویسنده قرن ۱۳ میلادی،ابن البیطر و ذکریا القزوینی نیز این داستان پشم دریایی را
بازگویی کرده‌اند.
در آغاز سلسله هان (۲۵-۲۲۰ب.م.) اسناد تاریخی
چین از واردات ابریشم دریایی یاد کرده‌اند. در زبان چینی به آن پارچه‌ی دریای غرب
یا ابریشم پری‌دریایی می‌گفتند. ویلیو (قرن ۳ میلادی) یا "خلاصه صورت‌حساب‌های
وِی"، که یک تاریخچه غیر رسمی از امپراتور کائو وِی (۲۲۰-۲۶۵ب.م.) است، از
هایکسی海西(شرق دریا) و لباس‌هایی که از شوییانگ水羊(گوسفند
دریایی) یاد کرده است. آنها پارچه‌های زربفت لطیفی دارند که می‌گویند از کرک
گوسفند دریایی بافته شده‌اند و به آنها پارچه‌ی هایکسی (مصری) می‌گویند. این کشور،
شش حیوان اهلی را پرورش می‌دهد (بر اساس روایات: اسب، گاو، گوسفند، مرغ‌ها، سگ‌ها
و خوک) که می‌گویند از آب می‌آیند. گفته شده که آنها فقط از گوسفند استفاده نمی‌کنند،
بلکه از پوست درختان یا ابریشم را از کرم‌های ابریشم وحشی، برای بافت زربفت‌ها،
حصیر، قالی‌ها، پارچه‌های بافتنی و پرده‌هایی تولید می‌کنند که با کیفیت عالی و
رنگ‌های شفاف‌تر از آنهایی که در کشورهای هایدونگ (شرق دریا) تولید می‌شود هستند.
هوا هانشو (قرن ۵ ق.م.) کتاب هان شرقی، اظهاراتی درباره گوسفند دریایی در کالاهای
دقین (امپراتوری روم) داشته است. "آنها لباس‌های لطیفی دارند که بعضی مردم می‌گویند
از کرک گوسفند دریایی درست شده است، اما در حقیقت، آنها از پیله کرم‌های ابریشم
وحشی به‌دست آمده‌اند". فان یی، مورخ (۳۹۸-۴۴۵ ق.م.) و نویسنده هائوهانشو،
نوشته است که این اطلاعات از گزارشی از سوی جنرال بانگ یونگ (پسر جنرال بان چائو)
به امپراتور رسید که هر دو آنها را مسئول مناطق غربی جاده ابریشم قرار داد. تانگ شو
(۹۴۵ پ.م.) در کتاب تانگ از پارچه‌های هایکسی از فولین 佛菻
سیریا نام برده است، که امیل برتشنیدر به عنوان ابریشم دریایی از یونان شناخته
است. "اینجا پارچه‌های بافته شده‌ای از موی گوسفند دریایی وجود دارد که های‌سی‌پو
(پارچه‌های دریای غربی)". همچنین نوشته است، "احتمالاً این بیسوس، پارچه
بافته شده در مناطق مدیترانه‌ای است که تا به امروز بافته می‌شده است، مخصوصاً در
جنوب ایتالیا از الیاف روییده بر صدف‌های دریایی گرفته می‌شده است". شوییجی
(اوایل قرن ۶ پ.م.) در "اسناد موجودات عجیب" از ابریشمی یاد کرده که
توسط جیاوُرِن蛟人 مردم اژدهای جیاوُ بافته می‌شده که ادوارد شافر، آنها را همان
ابریشم دریایی دانسته‌است. در اواسط دریای جنوب خانه‌های مردم کایو وجود دارد که
مانند ماهی در دریا زندگی می‌کردند و در کارگاه‌های بافندگی کار می‌کردند. چشم‌های
آنها با گریه کردن، مروارید به ثمر می‌آورد. این گونه‌ی دریایی ابریشم خام،
جیاوُکساوُ蛟綃 یا جیاوُنوجیان蛟女絹 به
معنی ابریشم پری دریایی، نام داشته‌است.
متأسفانه در سالهای اخیر، پینانوبیلی، به دلیل
ماهیگیری بیش از اندازه و آلودگی محیط زیست، با خطر انقراض مواجه شده‌اند و این
زوال موجب شده این صنعت کوچک اما باشکوه ابریشم دریایی، تقریباً ناپدید شده است و این
هنر فقط توسط زنان جزایر سنت‌آنتیکو در ساردینیا حفظ شده‌است.
کلمه‌ی انگلیسی ابریشم دریایی که در اوایل
استفاده می‌شده، همچنان بدون تغییر باقی‌مانده‌است اما در لغتنامه آکسفورد، کرم‌ابریشم
دریایی را "یک نرم‌تن دوکفه‌ای از گونه‌ٔ پینا" معنی کرده‌است.
///////////
Sea silk
From Wikipedia, the free encyclopedia
Sea
silk is
an extremely fine, rare, and valuable fabric that is made from
the long silky filaments or byssus secreted by a gland
in the foot of pen shells (in particular Pinna nobilis). The byssus is used by
the clam to attach itself to the sea bed.[1]
Sea
silk was produced in the Mediterranean region from the
large marine bivalvemollusc Pinna nobilis until
early in the 20th century. The shell, which is sometimes almost a metre long, adheres
itself to rocks with a tuft of very strong thin fibres, pointed end down, in
the intertidal
zone.
These byssus or filaments (which can be up to 6 cm long) are spun and,
when treated with lemon juice, turn a
golden colour, which never fades.[2]
The
cloth produced from these filaments can be woven even finer than silk, and is
extremely light and warm; however, it attracts clothes moths, the larvae of which
will eat it. It was said that a pair of women's gloves made from the fabric
could fit into half a walnut shell and a pair of
stockings in a snuffbox.[3] In addition, Pinna
nobilis is also sometimes gathered for its flesh (as food) and
occasionally has pearls of fair quality.
Contents
[hide]
The
Greek text of the (196 BCE) Rosetta Stone records that Ptolemy V reduced taxes on
priests, including one paid in byssus cloth. This is thought
to be fine linen cloth,[4] not sea silk.
In Ancient Egyptian burial customs, byssus was
used to wrap mummies; this was also linen and
not sea silk.
The sophist author Alciphron first records
"sea wool" in his (ca. 2nd century CE) "Galenus to Cryton"
letter.[5]
The
early Christian Tertullian (ca. 160-220 CE)
mentions it when justifying his wearing a pallium instead of a toga.
Nor
was it enough to comb and to sow the materials for a tunic. It was necessary
also to fish for one's dress; for fleeces are obtained from the sea where
shells of extraordinary size are furnished with tufts of mossy hair.[6]
Sea
silk has been suggested as an interpretation of the nature of the golden fleece that was sought
by Jason and the Argonauts[7] but scholars refute
this hypothesis.[8]
Several
sources mention lana pinna "pinna wool".
Emperor Diocletian's (301 CE) Edict on Maximum Prices lists it as a
valuable textile.[9]
The
Byzantine historian Procopius's (ca. 550 CE) Persian
War, "stated that the five hereditary satraps (governors) of
Armenia who received their insignia from the Roman Emperor were given chlamys (or cloaks) made
from lana pinna. Apparently only the ruling classes were allowed to
wear these chlamys."[10]
The Arabic name for "sea
silk" is ṣūf al-baḥr "sea wool". The
9th-century Persian geographer Estakhri notes that a
sea-wool robe cost more than 1000 gold pieces and records its mythic source.
At
a certain period of the year an animal is seen running out of the sea and
rubbing itself against certain stones of the littoral, whereupon it deposes a
kind of wool of silken hue and golden colour. This wool is very rare and highly
esteemed, and nothing of it is allowed to waste.[11]
Two
13th-century authors, Ibn al-Baitar and Zakariya al-Qazwini, repeat this inaccurate
"sea wool" story.
Beginning
in the Eastern
Han dynasty
(25-220 CE), Chinese histories document importing sea silk. Chinese language names include
"cloth from the west of the sea" and "mermaid silk".
The
(3rd century CE) Weilüe "Brief Account
of the Wei", which was an unofficial history of the Cao Wei empire (220-265
CE), records haixi 海西 "West of the Sea" cloth made
from shuiyang 水羊
"water sheep".[12]
They
have fine brocaded cloth that is said to be made from the down of
'water-sheep'. It is called Haixi ('Egyptian') cloth. This
country produces the six domestic animals [traditionally: horses, cattle,
sheep, chickens, dogs and pigs], which are all said to come from the water. It
is said that they not only use sheep's wool, but also bark from trees, or the
silk from wild silkworms, to make brocade, mats, pile rugs, woven cloth and
curtains, all of them of good quality, and with brighter colours than those
made in the countries of Haidong (“East of the Sea”).[13]
The
(ca. 5th century CE) Hou Hanshu "Book of the
Eastern Han" expresses doubt about "water sheep" in the
"Products of Daqin (the Roman
Empire)" section. "They also have a fine cloth which some people say
is made from the down of 'water sheep,' but which is made, in fact, from the
cocoons of wild silkworms".[14] The historian Fan Ye (398-445 CE), author of the Hou
Hanshu, notes this section's information comes from the report that
General Ban
Yong 班勇 (son of General Ban Chao 班超, 32-102 CE) presented to the Emperor in 125.
Both Bans administered the Western Regions on the Silk Road.
The
(945 CE) Tang shu "Book of Tang"
mentioned Haixi cloth from Folin 佛菻 "Syria", which Emil Bretschneider first identified as
sea silk from Greece. "There is also a stuff woven from the hair of
sea-sheep, and called hai si pu (stuff from the western
sea)". He notes, "This is, perhaps, the Byssus, a
clothstuff woven up to the present time by the Mediterranean coast, especially
in Southern Italy, from the thread-like excrescences of several sea-shells,
(especially Pinna nobilis)."[15]
The
(early 6th century CE) Shuyiji 遹異記 "Records of Strange Things"
mentions silk woven by Jiaoren 蛟人 jiao-dragon people",
which Edward H. Schafer identifies as sea
silk.
In
the midst of the South Sea are the houses of the kău people
who dwell in the water like fish, but have not given up weaving at the loom.
Their eyes have the power to weep, but what they bring forth is pearls.[16]
This
aquatic type of raw silk was called jiaoxiao 蛟綃, i.e. "mermaid silk" or jiaonujuan 蛟女絹, "mermaid women's silk".
The
earliest usage of the English name sea silk remains uncertain,
but the Oxford English Dictionary defines sea-silkworm as
"a bivalve mollusc of the genus Pinna."[17]
Alexander
Serov's
1863 opera Judith includes an aria "I shall don my
robe of byssus" (Я оденусь в виссон).[18][19]
In Jules Verne's 1870 novel 20,000 Leagues Under the Sea, the crew of the
Nautilus wear clothes made of byssus (alternately translated as "seashell
tissue" or "fan-mussel fabric").[20]
Pinna
nobilis has
become threatened with extinction, partly due to overfishing, the decline
in seagrass fields, and
pollution. As it has declined so dramatically, the once small but vibrant sea
silk industry has almost disappeared, and the art is now preserved only by a
few women on the island of Sant'Antioco near Sardinia. Chiara Vigo claimed on
various media to be the sole person living today to master the art of working
with byssus [21][22] and the local
people have helped her to open the Sea Silk Museum in Sant'Antioco which now
risks being closed. The 'Project Sea-Silk' from the Natural History Museum of Basel [23] is collecting
extensive data and studies on the subject, and informs the public that a couple
other women still produce and work today with byssus in Sant'Antioco in
Sardinia, such as the sisters Assuntina e Giuseppina Pes which contradicts the
claims of Chiara Vigo who is credited as having "invented with an
extraordinary imagination her own story of sea-silk and [spinning] it
tirelessly and to the delight of all media on and on".[24] In 2013, Efisia
Murroni, a 100 year old sea-silk master weaver nicknamed "la signora del
bisso" (born in 1913) died and her work is now shown in the Museo
Etnografico di Sant'Antioco, with other artefacts being already on display in
various museums throughout Europe.[25]
1.
Jump up^ Webster's Third
New International Dictionary (Unabridged) 1976. G. & C. Merriam
Co., p. 307.
8.
Jump up^ McKinley, Daniel
(1999), “Pinna And Her Silken Beard: A Foray Into Historical
Misappropriations,” Ars Textrina 29, pp. 9-29
12.
Jump up^ In Modern Standard Chinese usage, Haixi denotes
"western; foreign" names such as Haixi Jurchens and Haixi Mongol and Tibetan
Autonomous Prefecture.
20.
Jump up^ Verne, Jules
(1870). "Chapter 15: Une invitation par lettre". Vingt mille lieues sous
les mers. Paris: Hetzel.
·
Bretschneider, Emil.
1871. On the Knowledge
Possessed by the Ancient Chinese of the Arabs and Arabian Colonies and Other
Western Countries. Trubner.
·
Hill, John E.
(2009) Through the Jade Gate to Rome: A Study of the Silk Routes during
the Later Han Dynasty, 1st to 2nd Centuries CE. John E. Hill. BookSurge,
Charleston, South Carolina. ISBN 978-1-4392-2134-1. See Section 12 plus
"Appendix B - Sea Silk".
·
Hill, John E. 2004. The Peoples of the West. A draft annotated
translation of the 3rd century Weilüe – see Section 12 of
the text and Appendix D.
·
Laufer, Berthold.
1915. "The Story of the
Pinna and the Syrian Lamb", The Journal of American Folk-lore 28.108:103-128.
·
McKinley, Daniel L. 1988.
"Pinna and Her Silken Beard: A Foray Into Historical
Misappropriations". Ars Textrina: A Journal of Textiles and
Costumes, Vol. Twenty-nine, June, 1998, Winnipeg, Canada, pp. 9–223.
·
Maeder, Felicitas 2002.
"The project Sea-silk – Rediscovering an Ancient Textile
Material." Archaeological Textiles Newsletter, Number 35,
Autumn 2002, pp. 8–11.
·
Maeder, Felicitas,
Hänggi, Ambros and Wunderlin, Dominik, Eds. 2004. Bisso marino: Fili
d’oro dal fondo del mare – Muschelseide: Goldene Fäden vom Meeresgrund.
Naturhistoriches Museum and Museum der Kulturen, Basel, Switzerland. (In
Italian and German).
·
Maeder, Felicitas.
(2014). "Irritating Byssus – Etymological problems, material facts and the
impact of mass media." Paper presntented at: Textile Terminologies from
the Orient to the Mediterranean and Europe 1000 BC – AD 1000. Copenhagen, 18–22
June 2014, pp. 1–17.
·
Schafer, Edward H.
1967. The Vermillion Bird: T'ang Images of the South. University of
California Press.
·
Turner, Ruth D. and
Rosewater, Joseph 1958. "The Family Pinnidae in the Western
Atlantic" Johnsonia, Vol. 3 No. 38, June 28, 1958,
pp. 285–326.
