صاب
اسم عربی جمیع اشیاء است که بسیار تلخ و تند باشد و بر قثأ الحمار
و بر کیاهی که یتوع آن تند و تلخ است نیز اطلاق می نمایند
مخزن الادویه عقیلی خراسانی
/////////////
صاب . (ع اِ) هر نباتی را گویند که آن
را شیری باشد، یعنی در وقت بریدن و شکستن از آن چیزی برآید سفید، مانند شیر. (برهان
قاطع). || درختی است که چون فشرده شود از او هیئت شیر آبی بیرون آید و اگر قطره ای
از آن در چشم افتد، در نظر او چنان نماید که از آسمان شهاب سوی زمین می آید و در هوا
درافشان شود و منبت او در اقصای بلاد شام است و طعم او تلخ بود. و ابوعبیده از اصمعی
روایت کند که طعم صاب و سلع تلخ است و لیث گوید صاب عصاره درختی است که طعم او تلخ است . (ترجمه صیدنه ابوریحان
). || گویند قثاءالحمار است ، به تحقیق نوعی از یتوعات است . (اختیارات بدیعی ). و
در نسخه ای دیگر از همین کتاب چنین آمده است : صابون الصاره (بجای صاب ) و پس از آن
آرد: گویند قثاءالحمار و گویند به تحقیق نوعی از یتوعات است . || اسم عربی جمیعاشیای
بسیار تلخ است و بر قثاءالحمار و بر نوعی از گیاه شیردار بسیار تلخ شامل است . (تحفه حکیم مومن ): از حلاوت مذاق ، حلاوت شهد و شکر را
در مرارت صاب و صبر یابد. (جهانگشای جوینی ). || باران ریزان . (منتهی الارب ). ||
و به صفاهانی سیب را که تفاح باشد صاب خوانند. (برهان قاطع).
//////////
شادروان فرانسیس ژوزف استینگاس رحمة الله عليه در فرهنگ جامع
فارسی انگلیسی خود یکی از معانی صاب را *colocynthis شمرده است.
* هندوانه ابوجهل میوهای تلخمزه است که در فارسی با نامهای
خربزه روباه، کدوی تلخ و سیب تلخ و در عربی با نامهای حنظل، مراره الصحاری و علقم
و در فرهنگ اچمیزبانهای جنوب ایران به نام خزَرَ (تلفظ : Khazara) نام برده شدهاست.
هندوانه ابوجهل از راسته کدوئیها (Cucurbitales) از تیره کدو (Cucurbitaceae)، از سرده سیترولوس
(Citrullus) بوده و نام علمی آن
Citrullus
colocynthis
است. مصرف آن باعث کولیت شدید شده و به علت مواد سمی خطرناک است.
محتویات [نمایش]
ترکیبات شیمیایی[ویرایش]
در گیاه وجود یک ماده تلخ به نام کولوسنتین[پانویس
۱] و کولوسنتتین[پانویس ۲] گزارش شده است.[۱]
خواص دارویی[ویرایش]
گمان میرود عصاره کوکوربیتاسین آن خواص
درمانی داشته باشد.
ضد بلغم، مسهل بسیار قوی، درمان کننده
کبد، آنتی بیوتیک قوی، ضد نقرس، درمان کننده صدای گوش، ضد سردرد و درد شقیقه، درمان
کننده سیاتیک
درمان بیماری صرع، بیماری قند، خارش پوست،
درمان کننده سفید شدن مو
جلوگیری از سکته مغزی. قاعده آور، ضد کرم
معده و کرم کدو، پادزهر سم عقرب و مار است.
خانمهای باردار استفاده نکنند.[۲]
در گذشته زنان باردار از هندوانه ابوجهل
برای سقط جنین استفاده میکردند. هنوز هم برخی زنان عرب از این روش استفاده میکنند
که تاکنون موجب مرگ نیز شده است.[۳][۴]
واژهنامه[ویرایش]
پرش به بالا ↑ Colocynthin
پرش به بالا ↑ Colocynthetine
پانویس[ویرایش]
پرش به بالا ↑ میر حیدر، معارف گیاهی (دوره
۸ جلدی)، ۳: ۱۷۷.
پرش به بالا ↑ آموزش کشاورزی؛ کشت گلخانه طراحی
فضای سبز پرورش قارچ گیاهان دارویی: آموزشگاه کشاورزی سبزایران
پرش به بالا ↑ Riddle, Contraception and
Abortion from the Ancient World to the Renaissance, 70.
پرش به بالا ↑ Vij, Textbook of Forensic
Medicine and Toxicology : Principles and Practice, 5/e, 478.
منابع[ویرایش]
Riddle, J.M.. Contraception
and Abortion from the Ancient World to the Renaissance. History e-book project.
Harvard University Press, 1994. ISBN 9780674168763. Retrieved
2014-01-23.
Vij, K.. Textbook of Forensic
Medicine and Toxicology : Principles and Practice, 5/e. Elsevier India. ISBN 9788131226841.
Retrieved 2014-01-23.
میرحیدر، حسین. معارف گیاهی. ج. ۳. چاپ
اول. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۷۳. ۵۳۲.
/////////////
قس حنظل در عربی:
الحنظل (الاسم العلمي: Citrullus
colocynthis)
هي نوع نباتي حولي زاحف يتبع جنس الحنظل من الفصيلة القرعية.[1][2] [3]. يفترش الأرض
وأوراقه خشنة يخرج من تحتها خيوط تلتف على النباتات والأوراق القريبة منه لتثبته بالأرض.
يشتد نموه في بداية الخريف وتخرج الأزهار وهي صفراء بها خمس بتلات وثمرته كروية الشكل
خضراء أصغر بقليل من التفاحة، والحنظل عموماً ثمرته وأوراقة شديدة المرارة. وبعد أن
تنضج الثمرة يكون لونها مصفر، وبها حب كثير.
كان العرب يأكلون حبه ويسمونه الهبيد،
حيث ينقع بماء وملح ويشرر في الشمس ويبدل ماءه حتى تذهب مرارته، ثم يدق حيث يخرج منه
زيته ويضاف إليه بعد ذلك الطحين ليعمل منه عصيدة. ولا يأكل إلا عند الجوع حيث يسبب
الإسهال عند الإكثار منه.
مراجع[عدل]
^ موقع لائحة النباتات حنظل تاريخ الولوج
12 ابريل 2012
^ موقع لائحة النباتات أنواع الحنظل تاريخ
الولوج 12 ابريل 2012
^ موقع zipcodezoo.com حنظل تاريخ الولوج
25 مايو 2012
////////////
قس کلوسینت در آذری:
Kolosint
(lat. Citrullus colocynthis)[1] - qarpız cinsinə aid bitki növü.[2[
/////////
قس آحا تیاخ در عبری:
אֲבַטִּיחַ הַפַּקּוּעָה
(שם מדעי: Citrullus Colocynthis), הידוע גם בשם חַנְדַל (בערבית: حنظل), הוא צמח עשבוני רב-שנתי ממשפחת
הדלועים הצומח באזורי ערבה ומדבר.
//////////////
قس فِلتیشوک در کردی:
Feltîşok
(bi latînî, Citrullus colocynthis) riwekeke efrîqî ya pirsalî ye ku îroj li
derûdora Deryaya Spî û heta Asyayê belavbûye. Demên berê feltîşok li bijîşkiyê
hate bikaranîn, lê belê tê zanîn ku giyayeke gelek jehrdar e.
/////////
قس اندرائن در اردو:
اندرائن جسے عربی میں حنظل اور پنجابی میں کوڑتمہ کہتے ہیں خربوزے کی شکل کا ایک پھل جو دیکھنے میں خوبصورت اورذائقے میں بہت کڑواہوتاہے۔
اس کی بیل تربوز کی بیل جیسی ہوتی ہے اور پھل گول مالٹے کی طرح ہوتا ہے خودرو پودا ہے پنجاب اور سندھ کے علاقوں میں پایا جاتا ہے
حدیث میں اس کا ذکر ہے۔
ابوموسی سے روایت کرتے ہیں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے فرمایا کہ قرآن پڑھنے والے مومن کی مثال سنگترہ کی سی ہے کہ اس کا مزہ بھی عمدہ اور خوشبوبھی عمدہ اور قرآن نہ پڑھنے والے کی مثال اس کھجور کی طرح ہے جس کا مزہ تو اچھا ہے لیکن خوشبو نہیں اور اس فاسق کی مثال جو قرآن
پڑھتا ہے گل ریحان کی طرح ہے کہ اس کی خوشبو اچھی ہے اور مزہ کچھ نہیں اور اس فاسق کی مثال جو قرآن
نہیں پڑھتا اندرائن کے پھل کی سی ہے، جس کا مزہ بھی کڑوا ہے اور بو بھی خراب۔ [1]
///////////
Citrullus colocynthis
From Wikipedia, the free encyclopedia
"Bitter-apple" redirects here.
For the species of nightshade, see Soda apple.
Citrullus colocynthis
|
|
 |
|
Citrullus colocynthis from Koehler's Medicinal-Plants (1887).
|
|
Kingdom:
|
|
(unranked):
|
|
(unranked):
|
|
(unranked):
|
|
Order:
|
|
Family:
|
|
Genus:
|
|
Species:
|
C. colocynthis
|
·
Citrullus colocynthoides Pangalo
·
Citrullus pseudocolocynthisM.Roem.
·
Colocynthis officinalis Schrad.
·
Colocynthis vulgaris Schrad.
·
Cucumis colocynthis L.
|
|
Citrullus
colocynthis, with many common names including colocynth,[2]bitter apple,[2] bitter cucumber,[2] desert gourd,[citation needed] egusi,[3] vine of Sodom,[2] or wild
gourd,[2] is a desert viny plant native to
the Mediterranean Basin and Asia, especially Turkey (especially
in regions such as İzmir), Nubia, and Trieste.
///////////
خرخیار گیاهی است علفی چندساله و پایا
از تیره کدوییان که از عصاره میوه آن به نام
الاتریوم[۲] در پزشکی گیاهی استفاده میکنند. نامهای دیگر آن خیار خر، خیار دشتی،
خیار وحشی، خیارشنگ، سیمآهنگ، سماهنگ، کربز، خیارزه ، اسپند، کموزسگی، کموزکول و خیار
آبپران، خرخیار پران است.
خرخیار بومی مناطق معتدل آسیا، شمال آفریقا
و اروپا است. سرده خرخیار در ایران یک گونه دارد که بیشتر در آذربایجان و گیلان میروید.
در قدیم خرخیار را در روغن میجوشاندند و بر بواسیر میگذاشتند و آن را سودمند میدانستند.
محتویات [نمایش]
گیاهشناسی[ویرایش]
خرخیار دارای ساقه خزنده و خوابیده و ضخیم است. میوهاش مورد توجه
است و شیر حاصل از آن به مصارف دارویی میرسد. میوه این گیاه کمی از زیتون درشتتر و به درازی ۴ تا
۵ سانتیمتر میرسد. رنگ میوه در آغاز سبز است و پس از رسیدن زرد میشود.[۳] برگهای
آن سهگوش با دمبرگ دراز است؛ گلهایش زردرنگ است که در تابستان میشکفند.
مشخصات: ساقه پوشیده از کرکهای زبر و
خشن، برگها متناوب، پهن و دارای بریدگیهای کمعمق با دمبرگ دراز پوشیده از کرک بدون
پیچک، گلها زرد کوچک و نر و ماده جداگانه روی یک پایه. میوه شبیه بلوط دراز، پس از
رسیدن به رنگ سبز مایل به زرد پوشیده از تار زبر، طعم بسیار تلخ، پس رسیدن میوه، سوراخی
در محل اتصال میوه به دمگل ایجاد شده و تخمها با سرعت و شدت و با صدا به خارج پرتاب
میشوند. ریشه آن بزرگ و سفید است.
خواص و کاربرد[ویرایش]
رسوب خشک شده مغز خیار که در بازار به
نام الاتریوم وجود دارد، خاصیت تخدیر دارد و در موارد مالاریا و بیماری آبترسی است
و در اثر گاز گرفتن حیوانات هار در انسان عارض میشود و به هاری معروف است نیز به کار
میرود. مسهل و تخلیهکننده بسیار قوی است همچنین خوراک زیاد آن ایجاد مسمومیت، دلپیچه
و سردرد میکند. از نظر طبیعت، گرم و خشک است و طبق پزشکی سنتی، پاککننده دماغ، مسهل
صفرا، بلغم خام و زردآب است و برای لقوه، فلج، صرع، کزاز، سردرد، دردهای مفاصل، نقرس،
سیاتیک، سرفه سرد، تنگی نفس، گازها، استسقاء، یرقان سیاه، بواسیر، خرد کردن سنگ کلیه
و مثانه، قاعدهآور و ازدیاد ترشح ادرار نافع است. خوردن دم کرده آن برای جذام مفید
است.
//////////
قس القثاء البري، قثاء الحمار در
عربی:
القثاء البري أو قثاء الحمار[1]، بيض الغول،
الخيار القافز، فقوس الحمار، اطريون، السفند، قثاء أبو حمار، بلح جحا، عورور العلقم،
علقم، خيارزه، بزيط ، المعضوضه ،بلحة ابن جحا.
هو نوع نباتي عشبي بري زاحف وسام من فصيلة
القرعيات.
محتويات [أظهر]
الوصف النباتي[عدل]
نبات ثنائي المسكن كثير التفرع و متدُّ
نحو مترٍ واحدٍ طولاً. ذات أوراق مثلّثة الشكل تقريباً،خضراءاللون ميّالة إلى الصُفرة.
الأزهار صفراء اللون. ثمارها أسطوانية الشكل في حجم حبة التمر تقريبا، يغطيها زغب دقيق.لون
الثمرة في البداية أخضر ثم يميل إلي الأصفر كلما نضجت. تنفجر الثمار الناضجة عند لمسها
لتنثر البزور وهذه طريقة إنتشار النبات.
ملاحظة:المادة الهلامية المتناثرة من الثمار
المنفجرة سامة، لذا يجب وضع الفازات والنظارات الواقية عند التعامل مع هذا النبات.
الموطن الأصلي والانتشار[عدل]
الموطن الأصلي للقثاء البري هي المناطق
المتوسطية، لكنه ينتشر في المناطق الشبه جافة المحيطة بها.
الاستعمال[عدل]
يستعمال نبات القثاء البري في الطب التقليدي
في علاج اليرقان،التهاب الكبد، النقرس، ألم الرأس، الشقيقة، نوبات الربو، البواسير،
الصرع، فقدان حاسة الشم، الجيوب الأنفية،الاستسقاء في البطن،ألم المفاصل، الكلف على
الجلد والاسوداد في المناطق الحساسة. الأجزاء المستعملة :لأوراق، السائل الذي يكون
داخل الثمرة، وكل أجزاء النبتة.
طرق الاستخدام : الأوراق تجفف وتطحن وتخلط
مع الفازلين لعلاج ألم المفاصل. السائل الذي يوجد داخل الثمرة
يستعمل طازجا أو مصنّع. الصبغه المحضرة
من النبات هي من أفضل أنواع الاستخدامات واقلها خطورة. ملاحظة : نظرا لسمية النبات
يجب التعامل معها بحذر واستشاره المختصين في الميدان قبل استخدامها.كما يجب التنويه
إلى أن المعلومة الواردة أعلاه لا تغنيك عن استشارة الطبيب.
روابط خارجية[عدل]
Information on Ecballium
elaterium[وصلة
مكسورة : ماذا يجب أن أفعل ؟]
Comprehensive profile for
Ecballium elaterium
المصادر والمراجع[عدل]
^ تعدى إلى الأعلى ل: أ ب قاموس المورد؛
البعلبكي، بيروت، لبنان.
/////////
قس عادی دلیخیار در آذری:
Adi
dəlixiyar (lat. Ecballium elaterium)[1] və ya İt qarpızı [2] – balqabaqkimilər
fəsiləsinin dəlixiyar cinsinə aid bitki növü.[3]
/////////
قس عموق، لوخامسیا، زبرا متسویا در عبری:
ירוקת חמור מצויה היא מין
יחיד בסוגו של עשב רב שנתי ממשפחת הדלועים, גדלה בר ופורחת בקיץ. פרחיה צהובים ופירותיה
עסיסיים. כשהפרי מבשיל ניתק החיבור שבין העוקץ לגוף הפרי והציפה שבתוך הפרי ניתזת ומפיצה
למרחוק את הזרעים שבציפה.
מקור השם במשנה: "האירוס
והקיסום וירקות חמור ודלעת יונית" (משנה, מסכת אהלות, פרק ח', משנה א'), הזיהוי
נעשה לפי השם הערבי לצמח: קת'אא אלחמאר - קישוא החמור. בכתבי יד מסוימים של המשנה הנוסח:
יריקת החמור וייתכן שלפי זה הכוונה לדרך הפצת זרעיו שנעשית במעין יריקה, בדומה לשמו
הלטיני: Ecballium
elaterium שגם בו ישנה משמעות של יריקה.
ברפואה העממית של ערביי ארץ-ישראל
יש למוהל הפרי (שהינו רעיל) שימושים רפואיים רבים. הוא משמש כתרופה לצהבת, לקטרקט על
העין, לנוזלים המצטברים בדרכי הנשימה, לדלקות אוזניים ולעצירות.
/////////////
قِس اِشِک حیاری در ترکی استانبولی:
Eşek
hıyarı (Ecballium elaterium), bir çiçekli bitkiler familyası olan Cucurbitaceae
(kabakgiller) içinde bulunan Ecballium cinsinin bilinen tek türü.
/////////
Ecballium
From Wikipedia, the free encyclopedia
Squirting cucumber
|
|
 |
|
A fruit of the squirting cucumber
|
|
Kingdom:
|
|
(unranked):
|
|
(unranked):
|
|
(unranked):
|
|
Order:
|
|
Family:
|
|
Subfamily:
|
|
Tribe:
|
|
Genus:
|
|
Species:
|
E. elaterium
|
Ecballium is a genus of flowering plants in the family Cucurbitaceae containing a single
species, Ecballium elaterium,[1] also called
the squirting cucumber or exploding cucumber (but
not to be confused with Cyclanthera explodens).
It gets its unusual name from the fact that, when ripe, it squirts a stream
of mucilaginous liquid containing its seeds,
which can be seen with the naked eye. It is thus considered to have rapid plant movement.
It
is native to Europe, northern Africa, and temperate areas of Asia.[2] It is grown as an
ornamental plant elsewhere, and in some places it has naturalized.[2][3]
It
is suspected to provide food for the caterpillars of the tortrix mothPhtheochroa rugosana.
This
plant, and especially its fruit, is poisonous, containing cucurbitacins.[4] In the ancient
world it was considered to be an abortifacient.[5]
Elaterium or elaterin is the name of the
greenish substance extracted from the juice of the fruit that is used as a
purgative.
Ecballium elaterium
 |
Wikimedia Commons has media
related to Ecballium.
|
1. ^ Jump up to:a b c "Search results for Ecballium". The
Plant List. Retrieved 1 March 2016.
2. ^ Jump up to:a b "Ecballium elaterium (L.)
A. Rich.". Germplasm Resources Information Network.
4. Jump up^ Attard, E. G.; Scicluna-Spiteri, A
(2001). "Ecballium elaterium: An in vitro source of
cucurbitacins". Fitoterapia. 72 (1): 46–53. doi:10.1016/s0367-326x(00)00256-2. PMID 11163940.
 |
This Cucurbitales article is a stub. You can help Wikipedia by expanding it.
|
