هاوِیه از نام‌های جهنم که در قرآن آمده است. بنابر روایتی، هاویه پایین‌ترین طبقه جهنم و بنابر نقلی دیگر، مکانِ منکرانِ ولایت امام علی(ع) است.
مفهوم‌شناسی
هاویه در لغت به معنای افتادن و سقوط کردن است و به این دلیل که کافران و مجرمان در جهنم سقوط می‌کنند، به آن هاویه می‌گویند.[۱]
در قرآن
هاویه یک بار در سوره قارعه آمده است: (وَ أَمَّا مَنْ خَفَّتْ مَوَازِینُهُ ـ فَأُمُّهُ هَاوِیةٌ ـ وَمَا أَدْرَاک مَا هِیهْ ـ نَارٌ حَامِیةٌ) «اما آن کس که ترازوهای (عمل) او سبک است پناهگاهش هاویه است. و تو چه می‌دانی هاویه چیست؟ آتشی است داغ و سوزان».[۲] برخی از مفسران واژه «اُمّ» را در این آیه، به معنای جایگاه، تفسیر کرده‌اند و گفته‌اند همان‌گونه که مادر فرزند خویش را در آغوش می‌کشد دوزخ نیز افراد را در آغوش می‌گیرد.[۳] اما برخی دیگر «اُم» را در این آیه، به «مغز سر» تفسیر کرده‌اند، و می‌گویند «هاویه» توصیفی است برای دوزخیان زیرا با سر در آن سقوط می‌کنند.[۴]
در حدیث
در حدیثی امام علی(ع) هاویه را طبقه اول از هفت طبقه جهنم نام می‌برد.[۵] ولی در بعضی از روایات هاویه به عنوان یکی از درهای جهنم ذکر شده است.[۶] محمدحسین طباطبایی، نویسنده تفسیر المیزان معتقد است درهای جهنم همان طبقات جهنم است.[۷]
بنابر روایتی حضرت عیسی(ع) از کنار شهری عبور کرد. دید تمام اهل آن مرده و بدن‌هایشان به روی زمین افتاده است. به درخواست یکی از حواریون فردی را زنده کرد و پرسید: عاقبت شما به کجا انجامید؟ گفت: شب را در خوشی و خرمی بودیم اما صبحگاهان در هاویه جهنم قرار گرفتیم. حضرت عیسی پرسید: هاویه چیست؟ عرض کرد: سجین است. سؤال کرد: سجین چیست؟ جواب داد: کوه‌هایی از سنگ است که مبدل به آتش می‌شود و بر ما افروخته می‌گردد.[۸]
امام جعفر صادق(ع) فرمود: منکر ولایت امام علی(ع) پناهگاهش هاویه است.[۹]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ ابن فارس، معجم مقاییس اللغة، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۷۸.
- ↑ سوره قارعه، آیات ۸-۱۱.
- ↑ طباطبائی، المیزان، ۱۳۹۴ق، ج۲۰، ص۳۴۹.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۳ش، ج۲۷، ص۲۶۷.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج ۶، ص۵۱۹.
- ↑ حویزی، نورالثقلین، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۱۸؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۴ق، ج۸، ص۲۸۵.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ج۱۲، ص۱۷۰.
- ↑ کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۳۱۹.
- ↑ ابن شهر آشوب، مناقب، ۱۴۳۰ق، ج۲، ص۱۵۱.
منابع
- قرآن کریم.
- ابن شهرآشوب، رشید الدین محمد بن علی، مناقب آل أبی طالب، قم جامعه مدرسین، ۱۴۳۰ق.
- ابن فارس، احمد بن فارس، معجم مقاییس اللغة، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، ۱۴۰۴ق
- طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الاعلمی، ۱۳۹۴ق.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.
- حویزی، عبد علی، نورالثقلین، قم، مطبعة العلمیة، چاپ دوم، بی‌تا.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیة، ۱۴۰۷ق.
- مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، موسسة الوفاء، ۱۴۰۴ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیة، ۱۳۷۳ش.
