واسوخت در واژه به معنی بیزاری و روگردانی از
معشوق است.[۱] و در اصطلاح ادبیات سنتی نیز به
سبکی از اشعار گفته می‌شود که مضمون آن مربوط به همین رویگردانی باشد.
شاعرانی
چون سعدی، امیر خسرو و وحشی بافقی و صوفی عشقری شعرهایی
در سبک واسوخت سروده‌اند. در ادبیات دورهٔ مشروطه و آغاز دورهٔ بازگشت ادبی نیز
شاعرانی چون دهخدا، شهریار، میرزادهٔ عشقی چنین شعرهایی سروده‌اند.[۲]
واسوخت شاخه‌ای
از سبک قدیمی وقوع‌گویی است. سبک وقوع‌گویی که
در اوایل سدهٔ دهم هجری قمری در شعر پارسی پدید آمد، برزخی بین شعر دوره تیموری
و سبک هندی بود و در
این سبک شاعر آشکار و بی‌پرده زبان حال خود را واگویه می‌کرد. واسوخت شاخه‌ای
از وقوع‌گویی است که
دوری جستن و رویگردانی دلداده از دلبر را مد نظر دارد.[۳]
در واسوخت، شاعر
به خاطر شکست در عشق و عدم کامیابی، از استغناء به غناء و از نیاز به ناز روی می‌آورد
و به جای ستایش به سرزنش دوست می‌پردازد و بی‌وفایی او را با بی‌وفایی پاسخ می‌دهد. شبلی نعمانی از وحشی بافقی به
عنوان آغازگر این شیوه بیانی یاد می‌کند.[۴]
سبک واسوخت در
ترانه‌های رپ فارسی امروزی
نیز به‌کار می‌رود. ترانه‌های «واسوخت» پیشینیان زبان و واژگانی مؤدبانه با خود
داشتند و امروزیان زبانی گستاخ و دشنام‌واره.[۵] آغازگر این نوع از موسیقی پاپ
ایران را آهنگ خیالی نیست شادمهر عقیلی با
ترانه ای از شاهکار بینش‌پژوه و
آهنگسازی و تنظیم شادمهر عقیلی دانسته‌اند.[۶]
نمونهٔ غزل واسوخت[ویرایش]
|
دل و
طبع خویش را گو که شوند نرم‌خوتر |
که دلم
بهانه‌جو شد من ازو بهانه‌جوتر |
|
|
گله گر
کنم زخویت بجز این‌قدر نباشد |
که شوند
اگر تو خواهی قدری ازین نکوتر |
|
|
همه رنگ
حیله بینم پس پرده فریبت |
برو ای
دورو که هستی زگل دورو دوروتر |
|
|
تو نه
مرغ این شکاری پی صید دیگری رو |
که عقاب
دیگر آمد به شکار این کبوتر |
|
|
نه خوش‌آمد
است وحشی تو غریب خوش‌ادایی |
همه طرز
تازه گویی، ز تو کیست تازه‌گوتر |
|
|
(از غزلیات مولانا وحشی بافقی) |
پیوند به بیرون[ویرایش]
·
سبک واسوخت در شعر فارسی (پیشرو و سرآمد واسوخت محتشم است
نه وحشی)، محمود فتوحی رودمعجنی
·
فتوحی رودمعجنی، محمود. صد سال عشق مجازی: مکتب وقوع و شعر واسوخت در شعر فارسی قرن
دهم، تهران: سخن. 1395.
·
گفتگو با یک ترانه‌سرای واسوخت : از ترانه‌های گذشته‌ام
دفاع نمی‌کنم
منابع[ویرایش]
1.
↑ لغتنامهٔ دهخدا|سایت واژه‌یاب، سرواژهٔ واسوخت.
2.
↑ نشریهٔ
الکترونیکی عروض، بازدید: اکتبر ۲۰۰۸.
3.
↑ اطلاعات، بازدید: ۸ اکتبر ۲۰۰۸
4.
↑ شعر العجم،
شبلی نعمانی، ج ۳، ص ۱۶.[۱] بایگانی‌شده در ۲۶ مه ۲۰۰۸ توسط Wayback Machine
5.
↑ روزنامهٔ
کارگزاران بایگانی‌شده در ۲۵ ژوئن ۲۰۰۸ توسط Wayback Machine،
شماره ۴۷۷، پنجشنبه، ۵ اردیبهشت، ۱۳۸۷. بازدید: ۸ اکتبر ۲۰۰۸.
6.
↑ مجلهٔ اینترنتی هفت‌سنگ بایگانی‌شده در ۷ اوت ۲۰۰۸ توسط Wayback Machine،
بازدید: ۸ اکتبر ۲۰۰۸
·
سبک هندی
·
این صفحه آخرین‌بار
در ۵ آوریل ۲۰۲۳ ساعت ۲۱:۱۸ ویرایش شده‌است.
·
همهٔ نوشته‌ها تحت مجوز
Creative Commons Attribution/Share-Alike در دسترس است؛ برای جزئیات بیشتر شرایط استفاده را بخوانید.
ویکی‌پدیا® علامتی تجاری متعلق به سازمان غیرانتفاعی بنیاد ویکی‌مدیا است.
