آنا مونتس، جاسوس کوبایی، «ویرانگر‌ترین جاسوس تاریخ آمریکا» چطور سال‌ها آمریکایی‌ها را فریب داد؟
آنا مونتس پس از آزادی از زندان
آنا بلین مونتس با چهره‌ای موقر و متین پس از ۲۰ سال زندان در برابر دوربین عکاسی قرار گرفته است. او اکنون ۶۶ سال دارد و مو‌های تیره‌اش به سفیدی می‌زند.
شواهد چندانی وجود نداشت که نشان دهد مونتس سال‌های سال در نهفته‌‌ترین لایه‌های دولت ایالات متحده در نقش جاسوس کوبایی نفوذ کرده بود تا اینکه روزی دولت آمریکا او را یکی از خطرناک‌ترین و تهدیدٰآمیز‌ترین مأموران اطلاعاتی اعلام کرد.
سوزن در انبار کاه
آنا مونتس ۲۱ سپتامبر ۲۰۰۱ دستگیر شد و درنهایت به جرم توطئه و جاسوسی علیه ایالات متحده آمریکا محکوم شد.
در آن زمان مأموران اطلاعاتی آمریکا حدود یک دهه در جستجوی جاسوس کوبایی در ساختار دولت آمریکا بودند اما کشف فردی که اطلاعات محرمانه دولتی را برای کوبایی‌ها می‌فرستاد کارعظیمی بود.
پیته لاپ، مأمور بازنشستهٔ اف‌بی‌آی که همراه با همکارش استیو مک‌کوی در تیم تحقیق اتهام جاسوسی مونتس، جاسوس کوبایی بودند، می‌گوید: «یافتن او درست مانند یافتن سوزن در انبار کاه بود».
لاپ و تیم تحقیق وظیفه داشتند جاسوس را پیدا کنند. آقای لاپ می‌گوید برای پیچیده‌تر کردن ماجرا کوبایی‌ها تلاش می‌کردند جنسیت مونتس را پنهان کنند و بگویند جاسوس آنها مردی است که به اطلاعات سطح بالا دسترسی دارد تا دامنهٔ افراد مظنون وسیع‌تر شود.
او می‌گوید: «اگر می‌دانستیم که فرد مورد نظر یک زن است یافتن او بسیار آسان‌تر می‌شد».
اما مدتی بعد مشخص شد که اف‌بی‌آی نه فقط در جستجوی یک زن است بلکه در پی مقام ارشد اطلاعاتی ایالات متحده در زمینهٔ کوبا و آمریکای مرکزی است.
ملکه کوبا
کوبا با مونتس ماجرایی طولانی را شروع کرده بود. مونتس پیش از پایان تحصیلاتش به‌عنوان جاسوس دولت کوبا انتخاب شده بود و در نتیجه چنان که آقای لاپ می‌گوید او به عنوان «مأمور ویژهٔ سرویس اطلاعاتی کوبا» به آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا پیوست.
لاپ می‌گوید: «او وظیفهٔ خود را بی‌عیب‌و‌نقص انجام داد. همه کارهایی که به‌عنوان تحلیلٰگر انجام داد دیوار و حصار امنیتی در اطراف او بنا کرد».
آنا مونتس مدارج و مراتب گوناگون را در سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا طی کرد او پیش از آنکه به عامل اجرایی ارشد دولت کوبا تبدیل شود ابتدا در زمینه اسناد و اطلاعات ال‌سالوادور و نیکاراگوئه کار می‌کرد. درمیان این سازمان‌ها و سرویس‌ها تجربیات او باعث شده بود که به او لقب ملکهٔ کوبا بدهند.
به مدت ۱۷ سال او اطلاعات فوق محرمانه و مهمی را در اختیار دولت خارجی متخاصم آمریکا گذاشته بود.
آنا مونتس هنگام دستگیری در سال ۲۰۰۱
جیم پاپکین که در کتابش با نام «اسم رمز، پرنده آبی، تجزیه‌و‌تحلیل مونتس» به شرح مدارج و مراحل زندگی مونتس و نهایت کار او می‌پردازد، می‌گوید: «یکی از دلایلی که فکر می‌کردم او هرگز دستگیر نخواهد شد این بود که او می‌توانست حجم عظیمی از اطلاعات مورد‌نظرش را حفظ کند و به ذهن بسپارد».
«او هر روز در مکانی کار می‌کرد که می‌توانست در سکوت و با شکیبایی اطلاعات و اسناد محرمانه و طبقه‌بندی‌شده را به‌خاطر بسپارد و حفظ کند. کار اصلی او در خانه شروع می‌شد که این اطلاعات را با لپ‌تاپ توشیبا تایپ و رمز‌گذاری کند و به دست رابط برساند».
مونتس بعد‌ها به مأموران گفت که او برای پول این کار را انجام نمی‌داد بلکه جاسوسی آمریکا را می‌کرد چون با سیاست‌های مداخله‌جویانه آمریکا در آمریکای مرکزی و کوبا مخالف بود.
پاپکین می‌گوید: «او به راستی عنصر خطرناکی بود چون نام‌و‌نشان حقیقی مأموران آمریکایی که در کوبا کار می‌کردند را به‌دست آورده بود».
اطلاعاتی که می‌توانست زندگی افراد را به خطر بیندازد اما مونتس از وجود ماهوارهٔ چندین میلیارد دلاری مخفی ایالات متحدهٔ آمریکا که از روسیه، چین و ایران جاسوسی می‌کرد هم پرده برداشت.
پاپکین می‌گوید: «به همین دلیل است که مقامات اطلاعاتی آمریکا او را یکی از ویرانگر‌ترین جاسوسان تاریخ آمریکا می‌دانند و من معتقدم او ویرانگر‌ترین جاسوس زن جهان بوده است».
شبکه فریب و نیرنگ
در سال ۲۰۰۰، مقامات امنیتی و اطلاعاتی به مونتس به عنوان جاسوس احتمالی مظنون بودند و آقای لاپ به عنوان مظنون بر فعالیت‌های او متمرکز شده بودند.
آقای لاپ می‌گوید:«من مصمم بودم که بر دستگیری او به جرم جاسوسی تمرکز نکنم چون فکر می‌کردم اول باید اطمینان پیدا کنیم که مجرم واقعی را پیدا کرده‌ایم».
پس از سال‌ها جستجو برای یافتن جاسوس، پیشرفت ناگهانی و چشمگیری در آخر هفته روز یادبود سال ۲۰۰۱ اتفاق افتاد وقتی لاپ و گروهش خانهٔ مونتس را تفتیش کردند و بیش از یک دهه اسناد و اطلاعات محرمانه و طبقه‌بندی‌شده را در لپ‌تاپی زیر تخت او یافتند.
آقای لاپ که این تحقیقات و بررسی‌ها را در کتاب آینده خود به نام ملکه کوبا مکتوب کرده است، می‌گوید: «در آن لحظه که این اسناد و مدارک را یافتم با خودم گفتم ای لعنتی!»
مونتس تقدیر‌نامه ممتاز امنیت ملی را از جورج تنت، رئیس سازمان سیا دریافت می‌کند
برای مونتس زندگی چند‌وجهی یک جاسوس نه فقط به معنای دروغ گفتن به بالاترین شبکه‌های امنیتی کشور بلکه به معنای دروغ گفتن به نزدیک‌ترین افراد به او یعنی اعضای خانواده‌اش بود.
چهار نفر از افراد نزدیک خانوادهٔ او از جمله خواهرش، لوسی در اف‌بی‌آی کار می‌کردند. همانند باقی دنیا آنها هم پس از دستگیری مونتس فکر می‌کردند او جاسوس دولت کوبا بوده است.
آقای پاپکین که مدت‌ها برای نوشتن کتابش به مصاحبه با اعضای خانواده مونتس پرداخته است می‌گوید در هنگام دستگیری او خشم خانواده نسبت به نیرنگ و فریب او با ته‌رنگی از احساس آسودگی همراه بود.
پاپکین می‌گوید: «این موضوع به لوسی خواهر آنا، کمی آرامش می‌بخشید چرا که می‌توانست دلیل اینکه رابطه نزدیک آنها در طول سال‌ها بدتر و دور‌تر شده بود را دریابد».
آنا مونتس بیشتر مجازات حبس ۲۵ساله خود را در زندان گذراند و روز۶ ژانویه آزاد شد.
اکنون که او از زندان آزاد شده است و به خانه‌اش در پورتوریکو بازگشته است می‌گوید «امیدوار است بتواند زندگی خصوصی آرامی داشته باشد».
اما هنوز چند ساعت از آزادی او نگذشته بود که دوباره اشاره کرد هنوز به کوبا می‌اندیشد. لیندا باکیل، وکیل مونتس از قول او به بخش خبر بی‌بی‌سی گفته است: «من از همه کسانی که به من می‌پردازند می‌خواهم به مسائل مهم‌تری که وجود دارد بپردازند، مسائل جدی و مهمی که رویاروی مردم پورتوریکو قرار دارد یا تحریم‌های اقتصادی آمریکا علیه کوبا».
«چه کسی در ۶۰ سال گذشته از مردم کوبا پرسیده است که آیا می‌خواهند آمریکا چنین تحریم‌های خفقان‌آوری علیه آنها وضع کند که مدام آنها را در رنج و مصیبت نگه دارد؟»
اما از دید آقای لاپ و همه زنان و مردانی که در طول سال‌های تلاش کردند تا او را به مجازات برسانند آزادی مونتس همچون ضربه‌ای کاری است.
لاپ می‌گوید: «من می‌دانستم که چنین روزی فرا خواهد رسید اما این موضوع از گزندگی و آزارندگی آن هیچ نمی‌کاهد».
بیشتر بخوانید:
