سرطلایی فوتبال ایران؛
اگر او نبود پرسپولیس وجود نداشت! (عکس)
معمار پرسپولیس؛ فوق ستاره ای که اگر نبود باشگاهی به نام پرسپولیس به شکل امروز وجود نداشت.
به گزارش "ورزش سه"، پرسپولیس در تاریخ حیات حدود نیم قرنی خود ستاره های بزرگی در ترکیب داشته و هر کدام نقشی در رقم خوردن این سال های تلخ و شیرین برای هواداران این تیم داشته اند. پرسپولیس در 50 سال اخیر جایگاه اجتماعی ویژه ای در بین علاقمندان به فوتبال داشته و در کنار رقیب سنتی خود مهم ترین خاطرات تاریخ فوتبال ایران را رقم زده است.
همانند همه باشگاه های مشهور در سراسر جهان، ستاره های بزرگ نقش مهمی در شکل گیری و تبدیل شدن آن مجموعه به تیم های امروزی داشته و به همین علت نقش مهمی در کتاب تاریخچه باشگاه دارند. بی تردید یکی از مهم ترین نام های تاریخ پرسپولیس "همایون بهزادی"، فوق ستاره بزرگ فوتبال ایران در دهه 40 و 50 بوده است.
چهره ای فتوژنیک و سینمایی؛ همایون بهزادی بارها پیشنهاد بازی در سینما را رد کرده و تاکید داشت فقط در فوتبال و گلزنی تخصص دارد.
می خواهیم از همایون بهزادی بنویسیم؛ بی تردید بنیانگذار و نقش اول تاسیس باشگاه پرسپولیس و ستاره ای تحصیل کرده که اینقدر به درس و کتاب اهمیت داد که برای امتحانات خود شانس بازی در تیم ملی ایران را از دست داده و سه سال دیرتر ملی پوش شد.
در واقع اگر می گوییم اگر بهزادی نبود پرسپولیس وجود نداشت، بدین معناست که نقش این ستاره سرزن در شکل گیری باشگاه محسوس بوده است. مدیران چون دکتر اکرامی، دکتر برومند و علی عبده تصمیم به تاسیس این باشگاه گرفتند، اما حضور بهزادی به یکپارچگی و انتقال محبوبیت از شاهین به پرسپولیس کمک فراوانی کرد.
در واقع هواداران فوتبال در آن مقطع شناخت چندانی از زیر و بم های مدیریتی و افراد در راس باشگاه نداشته و علاقمند به ستاره های بزرگ شاهین بودند. همایون بهزادی از حیث محبوبیت در صدر قرار داشت و حضور او نقش مهمی در شکل گیری پرسپولیس کنونی ایفا کرد.
برای شناخت بیشتر نسبت به همایون بهزادی، ورای اطلاعات اندک و ناقص در اینترنت، به سراغ مجید وارث، گزارشگر و کارشناس فوتبال در سال های گذشته و البته سیاوش پهلوان، تاریخ‌نگار حوزه پرسپولیس رفته و با آنها همکلام شدیم. وارث البته همچنان در این عرصه فعالیت دارد و آرشیو زنده فوتبال دهه 40 و 50 فوتبال ایران به شمار می آید. مجید وارث علاوه بر فعالیت جدی در عرصه رسانه، با مرحوم همایون بهزادی در مدرسه عالی زبان و ادبیات خارجی در واقع هم مدرسه ای بوده و شناخت بیشتری نسبت به این ستاره فراموش شده فوتبال ایران دارد.
ستاره دربی های پایتخت با سابقه چهار بار گلزنی و البته هت تریک در دربی 52؛ تقابل با ناصر حجازی، اکبر کارگرچم و عزت جانملکی
او توصیف از همایون بهزادی را اینگونه آغاز می کند؛ فوق ستاره ای با مختصات اخلاقی و فنی خاص، تحصیل‌کرده، بی آزار و مهربان، وطن پرست، خوش تیپ و مردم دار و البته به شدت رئیس مسلک. چهره ای که برای اسطوره بودن همه چیز داشت.
به کمی قبل تر از تاسیس باشگاه پرسپولیس رجوع کنیم. اگر امروز دربی فوتبال ایران بین دو تیم استقلال و پرسپولیس برگزار می شود، در دهه 40 دو تیم شاهین و دارایی دارای بیشترین هوادار بوده و تقابل های جذابی با یکدیگر داشتند. هنگام انحلال این دو باشگاه اما سرنوشت متفاوتی برای هر کدام از آنها رقم می خورد.
گلزن، خوش‌تیپ، تحصیل‌کرده ... همایون بهزادی تمام فاکتورهای لازم برای تبدیل شدن به محبوب ترین بازیکن وقت فوتبال ایران را داشت.
همایون بهزادی در صعود ایران به المپیک 1964 توکیو نقش مهمی ایفا کرد، اما او و دیگر ستاره های تیم شاهین به زعم خودشان معتقدند بودند در حق آنها در فوتبال ایران ظلم می شود و به همین دلیل تمایلی به شرکت در المپیک نشان ندادند. یک سال محرومیت حکمی بود که برای بهزادی و دیگران در نظر گرفته شدند، اما آنها در سال 1344 و با وساطت غلامرضا تختی دوباره لباس تیم ملی را به تن کردند.
همایون بهزادی، مهم ترین ستاره فوتبال ایران در دهه 40 نقشی فراتر از مهاجم گلزن در رختکن شاهین داشت و بازیکنان همگی از او حساب می بردند. پس به فرمان او بود که همه ستاره های شاهین راهی پرسپولیس شده (به جز سال 48 و بازی برای پیکان) و در واقع فعالیت رسمی این تیم را کلید می زنند. شاید نبود بازیکنی مانند همایون بهزادی در دارایی باعث پراکندگی مهاجرت ستاره های این تیم شد و گروهی به عقاب رفتند و برخی به تاج و ...
سه فوق ستاره در یک قاب؛ همایون بهزادی در کنار صفر ایرانپاک (بهترین گلزن تاریخ دربی با هفت گل) و حسینعلی کلانی، یار غار سال های دور و نزدیک.
موفقیت های پی در پی پرسپولیس در عرصه داخلی باعث شد محبوبیت همایون بهزادی و دیگر ستاره های این تیم دو چندان شود. اما مصدومیت شدید و بالا رفتن سن باعث شد این سرزن بی رقیب فوتبال ایران در 16 شهریور 52 تصمیم به خداحافظی از فوتبال بگیرد. پرسپولیس آن روز با شش گل رقیب دیرینه خود را مغلوب کرده و بهترین پیروزی تاریخ خود برابر تارج را رقم زد.
همایون بهزادی که در آن مسابقه هت تریک کرده و مهم ترین نقش را در این نتیجه تاریخی ایفا کرده، در پایان مسابقه تصمیم به خداحافظی از فوتبال می گیرد و حتی دور افتخار زده و با هواداران نیز وداع می کند. اما اصرار فراوان طرفداران پرسپولیس او را از این تصمیم منصرف کرده و باعث می شود بهزادی یکی دو سال دیگر هم به بازی کردن ادامه دهد. در نهایت و در ۲۶ آبان ۱۳۵۴ پرسپولیس مقابل نفتانیک باکو به میدان رفته و مراسم خداحافظی همایون بهزادی با فوتبال برگزار می شود.
در واقع همایون بهزادی در آن مقطع به نوعی همه کاره پرسپولیس نیز بوده و حتی پیش از آن دربی 0-6 نیز تمام مدت او تیم را تمرین می داده است. آلن راجرز، سرمربی وقت پرسپولیس تنها شب مسابقه به ایران سفر کرده و حتی ارنج را هم از همایون گرفته بود.
کوچ یک ساله به پیکان در کنار دیگر ستاره های بزرگ فوتبال ایران؛ مهاجرتی که کوتاه مدت و همایون بهزادی و دیگران سال 49 راهی پرسپولیس شدند.
او در سال 1353 به صورت رسمی هدایت پرسپولیس را به عهده گرفته و دست به جوان‌گرایی در ترکیب این تیم می زند؛ حذف تدریجی بازیکنانی چون جای حسین کلانی، جعفر کاشانی، بیوک وطنخواه و ... استفاده از محمدرضا زادمهر، محمد دادکان، بیژن ذوالفقارنسب و ... در ترکیب ثابت. بالاخره در دربی سال 54 موعد استعفای او و دوری همیشگی از فوتبال فرا می رسد. بهزادی در آن زمان بعد از شکست مقابل تاج مدعی شد اطلاعات موثقی از دوپینگ چند بازیکن حریف دارد اما به اعتراض او توجهی نمی‌شود و کسب نتایج نه چندان خوب جدایی او را رقم می‌زند.
مجید وارث تاکید فراوانی به روحیه "ریاست محور" بهزادی در رختکن پرسپولیس و تیم ملی داشت. بهزادی تنها شخصی بوده که جرات سرشاخ شدن با تیمسار خسروانی و درگیری لفظی چشم در چشم با او را داشته و این درگیریها از سرگرمیهای جوانان فوتبالدوست آن دوره است.
اما داستان خداحافظی از تیم ملی؛ بازوبند کاپیتانی در واقع اصلی ترین دلیل رفتن همایون بهزادی برای همیشه از رختکن تیم ملی ایران بوده است. کادر فنی وقت تصمیم می گیرد بازوبند را از او گرفته و تحویل پرویز قلیچ خانی بدهد. این تصمیم به مذاق همایون بهزادی خوش نیامده و او برای همیشه با تیم ملی وداع می کند.
تصویری از تقابل همایون بهزادی و ناصر حجازی؛ البته بر خلاف تصور بسیاری این تصویر مربوط به دربی سال 52 نیست.
اما شاید مهم ترین سوال هواداران فوتبال ایران نحوه و دلایل جدا ماندن همایون بهزادی از فوتبال بعد از انقلاب بوده است. مجید وارث اصرار دارد که این موضوع دلایل فراوانی داشته و نمی توان تنها از یک زاویه به ماجرا نگاه کرد.
بی تردید مهم ترین دلیل کنار گذاشته شدن همایون بهزادی از فوتبال، رد شدن نام او به عنوان کارمند سازمان اطلاعات پیش از انقلاب بوده است. اما حقیقت چه بوده است؟ در فوتبالی که هنوز حرفه ای نشده بود، هر یک از بازیکنان برای امرار معاش و البته استفاده از بیمه در باقی عمر، استخدام یک ارگان دولتی شدند و نام همایون بهزادی و چند نفر دیگر به عنوان کارمند اداره ساواک رد شده است.جالب اینجاست او بعد از خداحافظی از فوتبال و بعد از مدت کوتاهی تغییر شغل داده وبه استخدام شرکت گاز در می آید.
اما در فضای خاص اوایل انقلاب به یکباره به جرم ساواکی بودن او به مدت پنج ماه بازداشت می شود. علی، فرزند همایون چندی قبل عنوان کرد حتی پدرش فاصله ای تا جوخه اعدام نداشته، اما در نهایت آزاد و البته به حاشیه رانده شده است.
روزگاری که شرایط دربی با سال های اخیر متفاوت بود، بوسه بر سر علی جباری، ستاره و سلطان استقلالی ها در روزهای قبل از انقلاب.
مجید وارث می‌گوید اگرچه ستاره های دیگری در دنیای فوتبال و حتی سینما موقعیتی پررنگ تر از این دو نفر داشتند، اما در حقیقت همایون بهزادی و محمد علی فردین با توجه به محبویت فراوان شان از صحنه حذف شده و به انزوا کشیده می شوند.
دراین روزهای تلخ تنها و تنها کاظم رحیمی ادای دین کرده و رسم دوستی را برای او به جای آورد. او به سبب دوستی با سید احمد خمینی، برای رفع اتهامات به همایون بهزادی تلاش کرده و در نهایت در نجات این بازیکن محبوب نقش آفرینی کرده است.
به زعم مجید وارث، همایون بهزادی مانند هر انسانی در زندگی شخصی و ورزشی خود اشتباهاتی هم داشت، اما مانند این فوق ستاره بزرگ دیگر در تاریخ فوتبال ایران پیدا نمی شود. هیچ کس در فوتبال ایران بالاتر از همایون بهزادی نبوده و شاید به اندازه ای که باید به این ستاره بزرگ پرداخته نشده است.
پروازهای بلند و ضربات سر محکم همایون بهزادی مهم ترین خاطره از این فوق ستاره در دل هواداران فوتبال پیش از انقلاب است.
حذف تصویر همایون بهزادی از تابلوی تعبیه شده در دفتر مدیریت باشگاه پرسپولیس چیزی جز بی سلیقگی و ناآشنایی با فلسفه و مسببان پیدایش این باشگاه نیست، وگرنه نام همایون بهزادی در صدر ستاره های تاریخ این باشگاه محبوب نقش بسته است.
بی انصافی و اتهام های عجیب باعث شد همایون بهزادی بقدری با فوتبال فاصله بگیرد که حتی شاید برخی هواداران جوان پرسپولیس او را به خوب نشناسند، اما نام این فوق ستاره در تالار مشاهیر فوتبال آسیا و در مقر ای اف سی ثبت شده و با توجه به افتخارات بد نبود خیابانی در تهران به نام همایون بهزادی مزین می‌شد.
بسیاری از هواداران پرسپولیس همایون بهزادی را معمار یا مهم ترین ستاره این باشگاه می دانند، اما مجید وارث در پایان گپ و گفت یک ساعته از ما خواست این لقب را به همایون بهزادی بدهیم؛ دلیل وجود و حیات باشگاه پرسپولیس.
آریا فاطمی مقدم
