جاوه (اِخ )Java ۞ نام ولایتی است از دریابار. (شرفنامه منیری) (برهان ) (آنندراج). جزیره بزرگی در بحرالجزائر سوندا که دارای 40000000 (چهل میلیون ) تن سکنه است و مهاجرین هولاند در آنجا بسیارند و دارای چند کوه آتشفشان میباشد و قهوه و ادویه بسیاری از آنجا بخارج حمل میشود. (از ناظم الاطباء). نام جزیره ای به اقیانوس هند. مولف الموسوعةالعربیه آرد: بزرگترین و معتبرترین جزیره اندونزی است بین سوماترا و بالی واقع شده ومساحت آن و جزیره مادورا رویهم 51032 میل مربع است . بین 49 تا 50 میلیون تن سکنه دارد که از نژاد مغول و مسلمانند. در وسط جزیره سلسله جبالی امتداد یافته که در قسمت هائی از آن آتشفشانی وجود دارد. نصف اراضی آن مزروعی و نصف دیگر جنگل است . آب و هوای آن گرم است و بارندگی زیاد میشود و همین امر سبب شده که کشت و زرع در آنجا مکرر میشود. عمده زراعت آنجا قهوه ، کاکائو، چای، کینا، کائوچو و ساج است . مهمترین شهرهای آن جاکارتا (که پایتخت اندونزی است)، سورارایا یا سومارانج باتاویا. تا سال 1520 یک کشور هندی بود و در این تاریخ حکومت های محلی در آنجا تشکیل شد. سپس کمپانی هند شرقی هلندی بر آنجا دست یافت و در زمان جنگهای ناپلئون انگلیسیها بر آنجا تسلط یافتند و دوباره در 1816 م . بدست هلندیها افتاد و مردم بومی را نیز در اداره امور شرکت دادند و در 1942 بدست ژاپنیها افتاد و چون در 1946 هلندیها باز قصد تسلط بر آنجا کردند اهالی مخالفت کرده و مقاومت مسلحانه میکردند و این مبارزه تا 1949 ادامه یافت و منتهی بتشکیل حکومت جمهوری اندونزی گردید. (از الموسوعةالعربیة صص 260 - 261). اعراب قدیم و هم اکنون حضرمیها و حجازیها و بعضی از مصریها این نام را بر همه جزایر اندونزی اطلاق کرده و میکنند. (از هذه هی اندونیا چ قاهره ص 18).
