حسن انوری
سطح تحصیلات
دکتری زبان و ادبيات فارسی
سال و محل تولد
1312 تکاب
زندگی نامه
زادهٔ ۱۰ اسفند ۱۳۱۲ در تکاب، استاد بازنشستهٔ زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت معلم تهران، سرپرست تألیف فرهنگ بزرگ سخن، مصحّح گلستان سعدی، و عضو پیوستهٔ فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. او به‌عنوان چهرهٔ ماندگار در رشتهٔ «ادبیات» معرفی شده‌است. همچنین، بخشی از پژوهشهای او به حافظ‌پژوهی اختصاص دارد. وی برخی از حروف (مجلدات) لغت‌نامه دهخدا را نیز تدوین کرده‌است. ایشان اصالتاً آذری‌تبار هستند.
سوابق علمی-اجرایی
عضو شورای عالی علمی دايرة المعارف بزرگ اسلامی از 1384 تاکنون
عضو پيوسته شورای عالی فرهنگستان زبان و ادب فارسی از 1382ش
عضو هيئت علمی دانشگاه تربيت معلم
همکاری با سازمان لغت‌نامه دهخدا از 1349-1350ش
مؤسس مجموعۀ گنج ادب، 1371ش
آغازگر فرهنگ‌نامه‌های فارسی، 1371
تالیفات
الف) کتاب:
آتشکدۀ آذرگشسب، تهران، چاپخانه رنگين،1341ش؛
اصطلاحات ديوانی دورۀ غزنوی و سلجوقی، تهران، انتشارات طهوری، 1355ش؛
دستور زبان فارسی ۱، دوره راهنمايی تحصيلی، مرحله دوم تعليمات عمومی، (مؤلف همکار حسن احمدی گيوی) سازمان کتابهای درسی ايران، 1350ش؛
دستور زبان فارسی 3، دوره راهنمايی تحصيلی، مرحله دوم تعليمات عمومی، (مؤلف همکار حسن احمدی گيوی) سازمان کتابهای درسی ايران، 1352ش؛
راهنمای دستور زبان فارسی، ۱ و 2، (مؤلف همکار يوسف عالی عباس‌آباد)، تهران، انتشارات سخن، 1389ش؛
راهنمای کامل فارسی عمومی، (مؤلف همکار يوسف عالی عباس‌آباد)، تهران، انتشارات سخن، 1389ش؛
ذيل فرهنگ بزرگ سخن، (همکاری گروهی مؤلفان) تهران، انتشارات سخن، 1390ش؛
فارسی ۱، دوره‌ی راهنمايی تحصيلی مرحله دوم تعليمات عمومی، (مؤلف همکار حسن حاج سيدجوادی) تهران، وزارت آموزش و پرورش، سازمان کتابهای درسی ايران، 1350ش؛
فارسی 2، دوره‌ی راهنمايی تحصيلی مرحله دوم تعليمات عمومی، (مؤلف همکار حسن حاج سيدجوادی و عبدالحسين زرين کوب) تهران، وزارت آموزش و پرورش، سازمان کتابهای درسی ايران، 1351ش؛
فارسی پنجم دبستان، تهران، وزارت آموزش و پرورش، سازمان کتابهای درسی ايران، 1349ش؛
فرهنگ اعلام سخن، تهران، انتشارات سخن، 1387ش؛
فرهنگ امثال سخن، تهران، انتشارات سخن، 1384ش؛
فرهنگ بزرگ سخن، تهران، انتشارات سخن، 1381ش؛
فرهنگ درست نويسی سخن، (مؤلف همکار: يوسف عالی عباس‌آبادی) تهران، انتشارات سخن، 1385ش؛
فرهنگ کنايات سخن، استخراج از فرهنگ بزرگ سخن، تهران، انتشارات سخن، 1383ش؛
کلک خيال‌انگيز، فرهنگ بسامدی و تصويری ديوان حافظ، (مؤلفان همکار: احمد و فاطمه معين‌الدينی) تهران، انتشارات سخن، 1385ش؛
يک قصه بيش نيست: (ملاحظاتی دربارهء شعر حافظ و انديشه‌های او)، تهران، شرکت چاپ علمی، 1368ش؛
اصطلاحات ديوانی دوره افشاريان و زنديان براساس برخی متون اين دوره، (مؤلف همکار) تهران، بی‌جا، بی‌تا؛
رزم نامه رستم و اسفنديار از شاهنامه فردوسی، (مؤلف همکار: جعفر شعار)، تهران، شرکت چپا علمی، 1372ش؛
شوريده و بی قرار، تهران، انتشارات قطره، بی‌تا؛
آيين نگارش برای سال اول تا سوم دبيرستان، 1353-1355؛
فارسی عمومی (کليه رشته‌ها غير از زبان و ادبيات فارسی)، تهران، انتشارات دانشگاه پيام نور، 1384ش؛
(مؤلف همکار) فرهنگ شاعران و نويسندگان معاصر سخن از داريوش صبور، تهران، انتشارات سخن، 1387ش؛
معرفی پژوهشهای انجام شده درباره شاهنامه از سال ۱۳۷۱ تا ۱۳۸۱، تهران، دانشگاه تربيت معلم، بی‌تا؛
ب) مقاله:
"ايران و جهان ايرانی"، بخارا، مرداد –شهريور 1392، شماره 94؛
"سهم آذربايجان در فرهنگ فارسی‌نويسی"، بخارا، خرداد-تير 1392، شماره 93؛
"ايران در شاهنامه"، بخارا، مهردی 1389، شماره‌های 77 و 78؛
"بقای مليت در بقای زبان است"، فردوسی، شهريور و مهر 1386، شماره‌های 56 و 57؛
"زبان معيار و فرهنگ درست‌نويسی"، بخارا، فروردين و ارديبهشت 1386، شماره‌های 52 و 53؛
"زبان فارسی فرارودی (تاجيکی)"، آينه ميراث، دورۀ جديد، زمستان 1383، شماره 27؛
"قالب نحوی شعر و تمثيل در ديوان صائب"، ادب و زبان فارسی، بهار 1369، شماره 1؛
"ديوان استيفا در حکومت غزنويان و سلجوقيان"، بررسی‌های تاريخی، بهمن و اسفند 1355، شماره 62؛
"تعميم سواد در دهکده‌ها"، يغما، آبان 1342، شماره 184؛
"بهترين بخش‌های شاهنامه کدامند؟"، فردوسی، خرداد و تير 1386، شماره‌های54 و 55؛
"ساختار طنز ادبی و نمونه‌هايی از طنز در نظم و نثر فارسی"، فردوسی، فروردين و ارديبهشت 1386، شماره‌های 52 و 53؛
"باز هم دربارۀ خلقيات ما ايرانيان"، بخارا، فروردين 1383، شماره 35؛
"ناگاه صدا برآمد آن جامه شکست"، بخارا، خرداد 1378، شماره 6؛
"اسطوره و شعر حافظ"، زبان و ادبيات فارسی، تابستان 1372، شماره 1؛
"معجون غريبی به نام کتاب درسی"، نگين، 30 دی 1347، شماره 44؛
"تساهل"، يغما، دی 1341، شماره 174؛
تصحیح و گردآوری
(تصحيح) نصاب الصبيان، ابونصر فراهی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1372ش؛
سخن و انديشه: گزيده‌ای از آثار منظوم و منشور ادبيات سنتی و نو، (با همکاری علی اصغر خبره زاده) تهران، انتشارات توس، 1355ش؛
صدای سخن عشق: گزيدهء غزل های حافظ، تهران، انتشارات سخن، 1374ش؛
غمنامه رستم و سهراب از شاهنامه فردوسی، (مؤلف همکار: جعفر شعار)، تهران، انتشارات علمی، 1372ش؛
گزيدهء بوستان سعدی، تهران، نشر قطره، 1375ش؛
گزيده غزليات سعدی، تهران، شرکت چاپ علمی، 1369ش؛
ترجمه ها
سخنرانی ها
"آموزگار بزرگ سخن"، رشد معلم، آبان 1392، شماره 277؛
"فرهنگ بزرگ سخن؛ از شکل‌گيری تا برنامه‌های آينده"، کتاب ماه کليات، شهريور 1392، شماره 189؛
"نقد و بررسی فرهنگ شاهنامه"، کتاب ماه ادبيات، آبان 1391، شماره 181؛
"گفت‌و گو درباره‌ی فرهنگ پسوند در زبان فارسی"، کتاب ماه ادبيات، مرداد 1390، شماره 166؛
"گونه‌های زبانی"، کتاب ماه ادبيات و فلسفه"، مرداد، شهريور و مهر 1385، شماره‌های 106 و 107 و 108؛
"زايش و گسترش کنايات در زبان فارسی" (متن سخنرانی در هتل هما، اسفند 1383)، بخارا، فروردين و ارديبهشت 1384، شماره 41؛
"کهن‌ترين نسخۀ اشعار حافظ" (متن سخنرانی در فرهنگسرای نياوران، بهمن 1387)، بخارا، آذر، دی، بهمن و اسفند 1387، شماره 68 و 69؛
"نياز به فرهنگ لغات يک نياز مبرم مدنی است"، کتاب ماه ادبيات و فلسفه، فروردين 1378، شماره 18؛
"حافظ از نگاه دکتر انوری"، رودکی، نيمه دوم آذر 1385، شماره 7؛
"تصحيح انتقادی ديوان حافظ" (متن سخنرانی در دوازدهمين نشست مشترک فرهنگستان زبان و ادب فارسی و بنياد ايران‌شناسی، در بنياد ايران‌شناسی، شهريور 1387)، گزارش فرهنگستان زبان و ادب فارسی، بهار و تابستان 1387، شماره 8؛
جوایز و افتخارات
برگزيده همايش هفتم چهره‌های ماندگار: 1387ش
همکاری با مرکز در پروژه:دائرة المعارف بزرگ اسلامی
