معرفی مختصر مزارات و اماکن تاریخی غزنه

بخش اول

بسم الله شریفی

سلطان محمود غزنوی

ابرمرد تاریخ و سپه سالار رشید اسلام (سلطان محمود) فرزند سبکتگین بوده و پیشتاز سلسله غزنویان میباشد. ایشان در دهم محرم الحرام 361 هجری قمری مطابق دوم نوامبر 971 میلادی تولد یافته و عصر روز 23 ربیع الثانی 421هـ مطابق 30 اپریل 1030 میلادی به عمر59 سالگی جهان فانی را وداع گفت. موصوف نه تنها یکی از فاتحین بزرگ اسلام بوده؛ بلکه شاه علم پرور و فرهنگ دوست بوده است.

سخاوت، جوانمردی، تدبیر امور، عدالت، دلیری و از همه مهمتر پابندی اش به عقیده اسلامی از زمان حکمروایی اش تا اکنون درج کتاب ها شده و زبانزد خاص و عام بوده است.

موقعیت مزار: مسیر شاهراه کابل- غزنی، قریه روضه، باغ فیروزی.

سلطان ابراهیم

سلطان ابراهیم فرزند مسعود بوده و یکی از سلاطین و شاهان سلسله غزنویان است، او فرمانروای مدبر و نیک نام بوده ودر سال 451 بر کرسی سلطنت جلوس نموده است. ایشان در سال 481 و یا به قول دیگر در 492 از جهان رخت بسته و به دیار باقی شتافته است.

مقبره او بصورت گنبدی از داخل هشت ضلعی و ازخارج چهار ضلعی بوده و قابلیت نگهداشت و دیدن را دارد. سلطان ابراهیم را نا آگاهانه بعضی مردم سلطان حلقوم گفته و سلطان ابراهیم فتوحاتی زیادی را انجام داده است.

موقعیت: شرق منار بهرامشاه، غرب قریه روضه، شمال سرک عمومی کابل – قندهار.

حضرت حکیم سنایی

ابوالمجد مجدود بن آدم متخلص به (سنایی) در اواسط نیمه دوم قرن پنجم در غزنین متولد شده و از شاعران عارف و بنیاد گذار شعر عرفانی در زبان فارسی بوده است، مولانای بزرگ بلخی به آن ارادت تام داشته و مثنوی اش را شرح حدیقه آن بزرگمرد میخواند و همچنان میگوید:(عطار روح بود و سنایی دو چشم او = ما از پی سنایی و عطار آمدیم).

این قافله سالار ادبیات عرفانی بعد از خلق آثار بزرگ و شهکارعرفانی اش حدیقه، سیر العباد و... در روز یک شنبه یازدهم ماه شعبان سال 525 در شهر زیبای غزنی به جاویدانه گان پیوست وتا اکنون مزار پر انوارش در شهرغزنه زیارتگاه عام و خاص است.

موقعیت مزار: شمال غرب شهر غزنی(300-400 متر دور تر از شهر غزنی).

مزار حضرت خواجه لایخوار

نام این مرد بزرگوار و فقیر صاحب حال (محمد) بوده و از ساکنین اصلی غزنی میباشد. موصوف در زمان سلطان ابراهیم زیست داشته و این شخصیت بزرگ به گفته ی عده از دانشمندان افغانستانی و مستشرقین دنیا سبب تغییر حال و انقلاب روحی در حضرت سنایی غزنوی گردید است.

به گمان اغلب در زمان شاهی مسعود سوم(492 ـ 508) چشم از جهان فانی بسته و اکنون مزارش بنام (مزار خواجه لایخوارولی) مورد احترام مردم مردم است.

موقعیت مزار: جنوب شرق سرک عمومی کابل- قندهار، مقابل بازار شهر جدید و شمال قریه اربابا صاحب.

شاه میر پالیزبان یا فالیزوان

شاهمیر پالیزبان طبق روایت عده ای از پژوهشگران فرزند سید میر کلال مرشد حضرت شاه نقشبند بهاؤالدین بلا گردان بوده و از بخارا به غزنه تشریف فرما شده است. موصوف به سبب قناعت نمودنش به خوراک سبزیجات و گیاهان به فالیزبان مشهور شده و شاید در امور پالیزبانی نیز اشتغال ورزیده است. تاریخ دقیق تولد و وفاتش در هیچ تذکره دستیاب نشده و عوام درباره این شخصیت حکایاتی متعددی دارند.

موقعیت مزار: به فاصله نيم كيلومتری در جنوب شهر قديمي غزني که فعلاً جزء شهر نو بوده وبنام شاهمیر یاد میشود.

تاج اولیاء

این شخصیت بزرگوار را عده ای از نویسندگان مامای سید علی هجویری و بعضی هم خواهر زاده ی حکیم سنایی خوانده و در مورد اسمش نیز اختلاف نظر وجود دارد، طبق یک روایت ایشان سید ابوعلی عبدالله طاهر و طبق روایت دیگر او شیخ عمادالدین مسمی شده است.

عده ای از محققین بر این عقیده اند که موصوف هم صحبت حکیم صاحب سنایی، خواجه لایخوار و سید حسن غزنوی بوده و مورد تکریم سلطان ارسلان شاه غزنوی(509-511) قرار داشته است.

موقعیت مزار: نزدیک زیارت خواجه لایخوار، سمت شمال شاهراه کابل- قندهار.

علی لالا صاحب(رح)

نامش علی لقب او رضی الدین و اسم خانواده گی اش لالا بوده، پدرش شیخ سعید لالا پسر عم حضرت سنایی میباشد. حضرت علی لالا در تصوف و عرفان پایه بلند داشته و در شعر و ادب مقام ارجمند دارد. شیخ رکن الدین علاؤالدوله مرتبه ایشان را در مقام ولایت با مرتبه بایزید بسطامی(سلطان العرفاء) برابر دانسته و وفات این قطب زمان را در سال 642هـ ق در شهر غزنی ثبت نموده اند.

موقعیت مزار: جنوب شهر قدیمی غزنه، سر راه روضه غزنی، قریه علی لالا صاحب.

سید حسن آقا

نامش سید حسن فرزند سید ناصر علوی از شاعران و رجال دولتی قرن پنجم و از دوستان حضرت سنایی است. مسعود سعد سلیمان(دوست دیرینه او) در حالیکه در زمان وفات او در زندان بسر میبرد در قالب شعر نوحه سر داده و از نالیدن، سوز دل و غمگساری خویش در قبال او یادآور شده است. ایشان در30 سالگی(495- 499) داعی اجل را لبیک گفته و به رحمت حق پیوسته است.

موقعیت مزار: ضلع جنوب بیرونی شهر قدیم غزنه، جوار مسجد جمع اولیاء.

سید احمد مکی

خواجه احمد مشهور به سيد احمد مكی از اولياي كبار و از خلفاي نامدار حضرت شيخ رضي الدين علي لالاي غزنوي بوده، در عرفان مرتبت او را با ابوالحسن خراقانی یکی میدانند و به همین سبب به سلطان ذاکرین مشهور بوده است.

سلسله نسب ایشان را در شجره نامه به امام موسی کاظم میرسانند و او در سال 669 هـ. ق در گذشت. موصوف اسفراینی الاصل و در قریه مکیلنگ جور فادقان که فعلاً بنام گلپایگان یاد میشود اقامت داشته است.

موقعیت مزار: مدینه الاولیاء غزنی، قریه خواجه احمد، جزء شهر نو غزنی

شیخ عثمان هجویری (اربابا صاحب)

شیخ عثمان هجویری از سادات کبار و عرفای نامدار و پدر سید علی هجویری معروف به (داتای گنج بخش) مدفون در لاهور است که اثر نفیس شان کشف المحجوب، شهکار عرفان در زبان فارسی میباشد. در مورد آثار و کارهای علمی او معلومات در دست نیست. مردم با دیانت ما به ایشان ارادت خاص داشته وهمیشه جهت اتحاف دعا به زیارت شان می شتابند و محققین سال وفات او را 420هـ.ق دانسته اند.

موقعیت مزار: سه کیلومتری جنوب شرق شهر غزنی، قریه ای اربابا.

خواجه بقال

خواجه بقال از دانشوران زمان خود و از فقهای معروف در مذهب امام شافعی بوده و دانشمندگرامی عبدالحسین زرینکوب در کتاب سیر در شعر فارسی بیان داشته است که: (شیخ و امام بزرگواری در غزنه به نام امام قفال میزیسته که در نزد سلطان کبیر(محمود) مرتبت خاصی داشت). کلمه قفال با گذشت زمان به بقال تبدیل گردیده و وفات این بزرگ مرد نیز در عصر سلطان محمود غزنوی بوده است.

موقعیت مزار: جنوب شرق شهر قدیمی غزنه، قریه ( خواجه بقال).